Σε συνέντευξη στο περιοδικό Le Nouvel
Observateur,ο Στίγκλιτς καταδικάζει τις ευρωπαϊκές πολιτικές λιτότητας, την ευελιξία χωρίς προστασία στην αγορά εργασίας,
και δηλώνει ότι έξω από το ευρώ είναι καλύτερα από το να ακολουθούνται αυτοκτονικές πολιτικές.
Ο Αμερικανός
οικονομολόγος και νομπελίστας Τζόζεφ Στίγκλιτς από το περιοδικό Le Nouvel
Observateur απαντά σε ερωτήσεις των αναγνωστών.
Ποια νομίζετε ότι είναι τα αίτια της
παγκόσμιας οικονομικής κρίσης; Είναι απλά μία "κλασική" κρίση
υπερπαραγωγής;
Τζόζεφ Στίγκλιτς: Δεν είναι μια κρίση υπερπαραγωγής. Το πρόβλημα είναι η έλλειψη της ζήτησης. Όμως, πίσω από αυτό υπάρχει ένα άλλο πρόβλημα: οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα πρέπει να αλλάξουν τη δομή των οικονομιών τους. Αυτό επείγει.
Στο δέκατο ένατο αιώνα, περάσαμε από τη γεωργία στη βιομηχανία. Οι αγρότες ήταν περισσότεροι από όσους χρειαζόντουσαν. Έπρεπε να στραφούν σε κάτι διαφορετικό και αυτό το άλλο ήταν η βιομηχανία. Τώρα βρισκόμαστε σε παρόμοια κατάσταση.
Περνάμε από τη βιομηχανία στις υπηρεσίες. Έχουμε μια βιομηχανία που λειτουργεί πολύ καλά, που είναι πολύ παραγωγική. Αλλά αυτή παρέχει πολύ λιγότερες θέσεις εργασίας σε σχέση με πριν. Πόσο μάλλον που ένα μέρος της κατευθύνεται προς τις αναδυόμενες χώρες. Οι αγορές ως προς αυτό, δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες. Υπάρχει χώρος παρέμβασης των κυβερνήσεων.
Θα ήθελα να ξέρω τη γνώμη σας για την ευρωπαϊκή κρίση και τα περιοριστικά μέτρα και τα μέτρα λιτότητας που οι ηγέτες της ευρωζώνης επιβάλλουν ως τα μόνα και μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης αυτής της κρίσης.
Τζόζεφ Στίγκλιτς: Η λιτότητα δεν είναι η λύση αφού δεν επιτρέπει στις κυβερνήσεις να στηρίξουν τις επιχειρήσεις για να περάσουν από την παλιά στη νέα οικονομία. Αντιθέτως, περιορίζει τις δυνατότητες στήριξης.
Σήμερα η οικονομία της Δύσης περνάει από τη βιομηχανία στις υπηρεσίες: την εκπαίδευση, την υγεία, τον πολιτισμό, τον τουρισμό, κλπ.. Το ενδιαφέρον είναι ότι από αυτούς τους τομείς, πολλοί είναι δημόσιοι. Αυτός είναι ο λόγος που θα χρειαζόμαστε όλο και περισσότερο τις κυβερνήσεις μας, ακόμη περισσότερο από ό, τι με τη βιομηχανία, η οποία είχε ανάγκη την παρέμβαση του κράτους. Ο δημόσιος τομέας δεν θα πρέπει μόνο να κατευθύνει την στήριξη του στους νέους τομείς της οικονομίας, αλλά και να ενισχυθεί.
Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ξοδεύουμε πάρα πολλά χρήματα για την άμυνα. Παράγουμε πολλά όπλα που δεν χρειάζονται στον πόλεμο εναντίον όλων αυτών των ανύπαρκτων εχθρών. Πρόκειται για σπατάλη χρημάτων. Χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό οι εταιρείες, και όχι οι εργαζόμενοι. Αυτά είναι ορισμένα παραδείγματα. Οι δαπάνες μπορούν να στραφούν σε όσα ενισχύουν την οικονομία του μέλλοντος.
Στη Γαλλία, η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί, αλλά ο Φρανσουά Ολάντ ανακοινώνει περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων που θα επιβαρύνουν την ανάπτυξη, προκειμένου να επιτευχθούν οι ευρωπαϊκοί στόχοι. Μας οδηγεί στο γκρεμό;
Τζόζεφ Στίγκλιτς: Η μείωση των διαρθρωτικών ελλειμμάτων, όπως προβλέπουν οι ευρωπαϊκές Συνθήκες, έχει θετικά αποτελέσματα σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης, αλλά όχι σε συνθήκες ύφεσης. Είναι ανεύθυνο να προσπαθούμε να ισοσκελίσουμε ένα προϋπολογισμό ή ακόμη και ένα διαρθρωτικό έλλειμμα της τάξης του 3% σε μια οικονομία που βρίσκεται σε αδυναμία.
Νομίζω ότι η απόφαση του Φρανσουά Ολάντ θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες. Η λιτότητα οδηγεί σε ύφεση(recession). Η λιτότητα στην Ισπανία οδήγησε στην οικονομική κρίση(depression).
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ωστόσο, συνεχίζουν να λένε ότι η ανάπτυξη είναι απαραίτητη. Αυτό το επαναλαμβάνουν εδώ και χρόνια, αλλά δεν έχουν να προτείνουν κάτι συγκεκριμένο προς αυτή την κατεύθυνση. Υπήρξε κάποια πρόοδος, αλλά με μεγάλη καθυστέρηση και όχι αρκετή.
Για παράδειγμα, ενισχύσατε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για να μπορέσει να κάνει περισσότερες επενδύσεις. Ωστόσο, τα μέτρα που προτείνονται είναι ελάχιστα και δεν φτάνουν για να αντισταθμίσουν τις ζημίες από τη λιτότητα.
Τζόζεφ Στίγκλιτς: Δεν είναι μια κρίση υπερπαραγωγής. Το πρόβλημα είναι η έλλειψη της ζήτησης. Όμως, πίσω από αυτό υπάρχει ένα άλλο πρόβλημα: οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα πρέπει να αλλάξουν τη δομή των οικονομιών τους. Αυτό επείγει.
Στο δέκατο ένατο αιώνα, περάσαμε από τη γεωργία στη βιομηχανία. Οι αγρότες ήταν περισσότεροι από όσους χρειαζόντουσαν. Έπρεπε να στραφούν σε κάτι διαφορετικό και αυτό το άλλο ήταν η βιομηχανία. Τώρα βρισκόμαστε σε παρόμοια κατάσταση.
Περνάμε από τη βιομηχανία στις υπηρεσίες. Έχουμε μια βιομηχανία που λειτουργεί πολύ καλά, που είναι πολύ παραγωγική. Αλλά αυτή παρέχει πολύ λιγότερες θέσεις εργασίας σε σχέση με πριν. Πόσο μάλλον που ένα μέρος της κατευθύνεται προς τις αναδυόμενες χώρες. Οι αγορές ως προς αυτό, δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες. Υπάρχει χώρος παρέμβασης των κυβερνήσεων.
Θα ήθελα να ξέρω τη γνώμη σας για την ευρωπαϊκή κρίση και τα περιοριστικά μέτρα και τα μέτρα λιτότητας που οι ηγέτες της ευρωζώνης επιβάλλουν ως τα μόνα και μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης αυτής της κρίσης.
Τζόζεφ Στίγκλιτς: Η λιτότητα δεν είναι η λύση αφού δεν επιτρέπει στις κυβερνήσεις να στηρίξουν τις επιχειρήσεις για να περάσουν από την παλιά στη νέα οικονομία. Αντιθέτως, περιορίζει τις δυνατότητες στήριξης.
Σήμερα η οικονομία της Δύσης περνάει από τη βιομηχανία στις υπηρεσίες: την εκπαίδευση, την υγεία, τον πολιτισμό, τον τουρισμό, κλπ.. Το ενδιαφέρον είναι ότι από αυτούς τους τομείς, πολλοί είναι δημόσιοι. Αυτός είναι ο λόγος που θα χρειαζόμαστε όλο και περισσότερο τις κυβερνήσεις μας, ακόμη περισσότερο από ό, τι με τη βιομηχανία, η οποία είχε ανάγκη την παρέμβαση του κράτους. Ο δημόσιος τομέας δεν θα πρέπει μόνο να κατευθύνει την στήριξη του στους νέους τομείς της οικονομίας, αλλά και να ενισχυθεί.
Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ξοδεύουμε πάρα πολλά χρήματα για την άμυνα. Παράγουμε πολλά όπλα που δεν χρειάζονται στον πόλεμο εναντίον όλων αυτών των ανύπαρκτων εχθρών. Πρόκειται για σπατάλη χρημάτων. Χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό οι εταιρείες, και όχι οι εργαζόμενοι. Αυτά είναι ορισμένα παραδείγματα. Οι δαπάνες μπορούν να στραφούν σε όσα ενισχύουν την οικονομία του μέλλοντος.
Στη Γαλλία, η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί, αλλά ο Φρανσουά Ολάντ ανακοινώνει περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων που θα επιβαρύνουν την ανάπτυξη, προκειμένου να επιτευχθούν οι ευρωπαϊκοί στόχοι. Μας οδηγεί στο γκρεμό;
Τζόζεφ Στίγκλιτς: Η μείωση των διαρθρωτικών ελλειμμάτων, όπως προβλέπουν οι ευρωπαϊκές Συνθήκες, έχει θετικά αποτελέσματα σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης, αλλά όχι σε συνθήκες ύφεσης. Είναι ανεύθυνο να προσπαθούμε να ισοσκελίσουμε ένα προϋπολογισμό ή ακόμη και ένα διαρθρωτικό έλλειμμα της τάξης του 3% σε μια οικονομία που βρίσκεται σε αδυναμία.
Νομίζω ότι η απόφαση του Φρανσουά Ολάντ θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες. Η λιτότητα οδηγεί σε ύφεση(recession). Η λιτότητα στην Ισπανία οδήγησε στην οικονομική κρίση(depression).
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ωστόσο, συνεχίζουν να λένε ότι η ανάπτυξη είναι απαραίτητη. Αυτό το επαναλαμβάνουν εδώ και χρόνια, αλλά δεν έχουν να προτείνουν κάτι συγκεκριμένο προς αυτή την κατεύθυνση. Υπήρξε κάποια πρόοδος, αλλά με μεγάλη καθυστέρηση και όχι αρκετή.
Για παράδειγμα, ενισχύσατε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για να μπορέσει να κάνει περισσότερες επενδύσεις. Ωστόσο, τα μέτρα που προτείνονται είναι ελάχιστα και δεν φτάνουν για να αντισταθμίσουν τις ζημίες από τη λιτότητα.
