Ο συσχετισμός πλημμυρών και έργων οριοθέτησης - διευθέτησης
είναι άρρηκτα συνδεδεμένος και η εύκολη ¨δικαιολογία¨ της κλιματικής αλλαγής,
συσκοτίζει τις πραγματικές αιτίες.
Οι καταπατήσεις κοίτης και παρόχθιων περιοχών και ακόμα
χειρότερα των πλημμυρικών πεδίων και ζωνών, σε συνδυασμό με μια ψευδεπίγραφη
οριοθέτηση που έρχεται να νομιμοποιήσει τους καταπατητές και να πυκνώσει την
παραρεμάτια δόμηση, είναι ο αμεσότερος και πιο μεγάλος κίνδυνος για περιουσίες
και ανθρώπινες ζωές.
Στην Ελλάδα ακόμα προλαβαίνουμε να διαχειριστούμε σωστά τα
φυσικά ποτάμια μας. Στην Κεντρική Ευρώπη είναι πλέον αργά και η όλη προσπάθεια
στοχεύει στην επαναφορά τους στην προ-διευθετημένη φάση τους. Στόχος και της
ΕΕ.
Εμείς εξακολουθούμε να κωφεύουμε...
Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της
Πικροδάφνης
ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ-
ΔΕΝ ΦΤΑΙΕΙ ΓΙΑ ΟΛΑ Η
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ
Στην φύση δεν υπάρχουν πλημμύρες ποταμών. Υπάρχουν μόνον
μεγάλες και μικρότερες απορροές από την λεκάνη που αποστραγγίζουν. Αυτές το
ποτάμι αναλαμβάνει να διοχετεύσει στον τελικό του αποδέκτη (θάλασσα, λίμνη,
κλπ). Κάθε ποτάμι πέρα από την κοίτη του, σχηματίζει ¨βοηθητικούς χώρους¨, όπως
είναι οι όχθες του, που συχνά εμφανίζονται με την μορφή αναβαθμίδων, τα
πλημμυρικά πεδία του και οι πλημμυρικές του ζώνες. Εκεί διοχετεύεται το
υπερβάλλον φορτίο του νερού του, όταν η κοίτη δεν επαρκεί. Είναι τα τμήματα που
οι άνθρωποι συνηθίζουν να καταπατούν, να μπαζώνουν και να κτίζουν ξεχνώντας ότι
αυτούς τους χώρους τους έχει ανάγκη κάθε ποτάμι για να επιτελέσει τον ρόλο του.
Δηλαδή να μεταφέρει το πλεονάζον επιφανειακό νερό της λεκάνης απορροής του στην
θάλασσα. Είναι τα τμήματα που οι άνθρωποι ¨ξεχνούν¨ να εντάξουν στην οριοθέτηση
του χώρου του.
Με την έννοια ¨οριοθέτηση¨ εννοούμε τον ωφέλιμο χώρο, δηλ
αυτόν που χρειάζεται κάθε ρέμα και κάθε ποτάμι για να επιτελέσει την
αντιπλημμυρική του λειτουργία.
Να λοιπόν πως ένα ΦΥΣΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΑ
ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ.
Η ανακοίνωση της ΕΕ για την διαχείριση πλημμυρών βάσει Σχεδίων
και μοντέλων διαχείρισης εν όψει της κλιματικής αλλαγής, χαρακτηριστικά
αναφέρει: ¨… Βέβαια, ως ένα σημείο οι πλημύρες είναι και αποτέλεσμα
ανθρωπογενών ενεργειών. Εδώ και καιρό ειδήμονες επικρίνουν τη δόμηση δίπλα από
ποταμούς: Η κάλυψη της όχθης και των προσχωσιγενών περιοχών ενός ποταμού με
αδιαπέραστα υλικά συντελεί στην εμφάνιση μεγαλύτερης έντασης και συχνότητας
πλημμυρικών φαινομένων. Με άλλα λόγια: όπου δεν υπάρχει δόμηση το νερό
υπερχειλισμένων ποταμών έχει τη δυνατότητα να απλωθεί στους αγρούς στη δεξιά
και την αριστερή όχθη. Εκεί που στα εδάφη αυτά έχουν χτιστεί σπίτια αναγκαστικά
ανεβαίνει μετά από πλημμύρες η στάθμη του νερού αλλά και αυξάνεται επικίνδυνα η
ταχύτητα του…¨
Εν ολίγοις απαλλάσσει εν μέρει την κλιματική αλλαγή από τις
πλημμυρικές ευθύνες της και πλησιάζει στην καρδιά του προβλήματος, που δεν
είναι άλλο από τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις: έργα, σπίτια, τσιμεντώματα, εγκιβωτισμοί, καταπατήσεις.
Η ¨οριοθέτηση¨ έρχεται μετά για να νομιμοποιήσει όλες αυτές
τις αυθαιρεσίες και να αποδώσει τους χώρους που καταπατήθηκαν στους καταπατητές
και όχι στον δικαιούχο. Που δεν άλλος φυσικά, από το ίδιο το ποτάμι.
Κάτι ανάλογο και μάλιστα σε όλο του το μεγαλείο, είδαμε λίγες
μέρες πριν να συμβαίνει και με την οριοθέτηση του δικού μας ποταμιού, του ρ.
Πικροδάφνης, που ήρθε από την Περιφέρεια στους παρα-Πικροδάφνιους Δήμους για
γνωμοδότηση. Επιχώσεις, καταπατήσεις και κτίσματα που καταλαμβάνουν κομμάτια
από την πραγματική κοίτη και όχθες της Πικροδάφνης, από τις λεκάνες ηρεμίας της
και τις μεσορεμάτιες περιοχές της, αποδίδονται στους καταπατητές και όχι σε
αυτήν. Οι κλάδοι που την τροφοδοτούν αγνοούνται. Δεν οριοθετούνται. Λες και δεν
ανήκουν στην ίδια λεκάνη απορροής με αυτήν.
Η δικαιολογία?
¨Είναι πολλές οι καταπατήσεις δεν μπορούν πια να
απομακρυνθούν….¨
Στην μεγάλη πλημμύρα όμως η Πικροδάφνη θα διεκδικήσει αυτούς
τους χώρους! Θα ρωτήσει να μάθει που είναι η γραμμή της οριοθέτησης της για να
μην την υπερβεί? Μήπως μπορούμε να φανταστούμε την τύχη αυτών των δρόμων,
γηπέδων, σπιτιών και πολυκατοικιών, σε μια πλημμύρα που θα ξεπερνά τα
συνηθισμένα μεγέθη?
Η νομιμοποίηση των καταπατήσεων θα επιφέρει παράλληλα και
πύκνωση της δόμησης δίπλα στο ποτάμι και μάλιστα σε περιοχές που τις διεκδικεί
-στις μεγάλες απορροές του- γιατί ανήκουν στον ζωτικό του χώρο. Οι καταπατητές
νόμιμοι πιά, θα επεκτείνουν τις οικοδομές τους, αλλά κι αυτοί που δεν είχαν
ακόμα κτίσει θα κτίσουν. Όλοι πάνω στις επιχώσεις της κοίτης και σε
μπαζο-πρανή, όπου αργά ή γρήγορα θα απαιτήσουν έργα υποστήριξης για να μην τους
¨πάρει το ποτάμι¨. Εργα που θα πληρώσουμε εμείς γι αυτούς , που θα πληρώσει η
Πικροδάφνη χάνοντας την φυσικότητά της, ενώ μεταμορφώνεται σε
τροποποιημένο οχετό.
Φωτ. 1 & 2: Κτίσματα στην πραγματική κοίτη της Πικροδάφνης
που φαίνεται με γαλάζιο χρώμα (μελέτη φωτοερμηνείας ΥΠΕΝ -2016). Αντίθετα η
γραμμή οριοθέτησης (μπλε συνεχής γραμμή) τα αφήνει εκτός (τα νομιμοποιεί),
στενεύοντας ασφυκτικά τον ποτάμιο χώρο. Η μεγάλη πλημμύρα θα τα σεβαστεί?
Προτείνουν παράλληλα και έργα διευθέτησης : τσιμέντα,
συρματοκιβώτια, πασαλότοιχους. Έργα για πλημμύρα περιόδου επαναφοράς 50 ετών,
στην οποία, η Πικροδάφνη έτσι κι αλλιώς δεν υπερχειλίζει. Αυτό που θα
καταφέρουν με τα έργα, είναι να επιταχύνουν την ροή της και να την μετατρέψουν
σε ορμητικό καταστροφικό χείμαρρο, που σε περιόδους πλημμύρας, μεγαλύτερες των
50 ετών , θα συμπαρασύρει έργα, επιχώσεις και οικοδομές στο διάβα της και το
πιο πιθανό ανθρώπινες ζωές.
Φωτ. 3 : Κτίρια στην πραγματική κοίτη της Πικροδάφνης. Πολλά
από αυτά απαιτούν τροποποίηση Ρυμοτομικού. Τα έργα διευθέτησης όχι μόνον δεν θα
τα προστατέψουν σε μεγαλύτερες της 50-ετίας πλημμύρες, αλλά θα αυξήσουν και τον
πλημμυρικό κίνδυνο στις κατάντη περιοχές.
Μπορούμε να δούμε αντιστοιχία με την Γερμανία στις εικόνες?
Στην περίπτωση της Ρηνανίας – Παλατινάτου, ο Αρ διεκδίκησε τη
μεσορεμάτια ζώνη του, πλημμυρικό πεδίο, όπου πλέον είχε γίνει πόλη. Αγνόησε την
διευθετημένη κοίτη του, έσπασε τα υδρευτικά του φράγματα και κατέλαβε τον χώρο
που χρειαζόταν για να επιτελέσει την υδραυλική του λειτουργία, δηλ την
παροχέτευση του τεράστιου υδάτινου φορτίου του.
Στην Πικροδάφνη οι μεσορεμάτιες ζώνες που αποτελούν και ζώνες
κατάκλυσης ή πλημμυρισμού σε μεγάλες απορροές, παραδίδονται βορά στους
καταπατητές τους και στην περαιτέρω δόμηση.
Φωτ. 5-8: Μεσορεμάτιες ζώνες –πεδία πλημμυρικής κατάκλυσης
στην Πικροδάφνη, μέσα στην πραγματική
της κοίτη που εξαιρούνται της
οριοθέτησης και παραδίδονται βορά σε δόμηση και πλημμυρική επικινδυνότητα (με
μπλε συνεχόμενη γραμμή οι προτεινόμενες οριογραμμές).
Στην Γερμανία και γενικότερα στην βόρεια Ευρώπη, όπου πάνω από
το 85% των ποταμών έχουν διευθετηθεί και φραγματοποιηθεί, σημειώνονται οι
μεγαλύτερες και φονικότερες πλημμύρες. Γεγονός που έχει αναγκάσει την ΕΕ να δει
με καινούρια οπτική την διαχείριση των ποταμών και να διαθέσει μεγάλα κονδύλια
για την απελευθέρωση τους από τα φράγματα, καθώς και την επαναφορά τους σε
φυσική κατάσταση.
250.000 χλμ, κατ΄ αρχάς, εγκιβωτισμένων/ διευθετημένων ποταμών
σε Ευρωπαϊκό έδαφος, επιχορηγούνται, για επαναφορά και αποκατάσταση.
Ο Αρ παραπόταμος του Ρήνου, είχε υποστεί εκτροπή και
διευθέτηση, είχε πολλαπλά φράγματα, ενώ η εγκληματική οριοθέτηση του, είχε
επιτρέψει στην πόλη που πλημμύρισε να αναπτυχθεί πάνω σε μεσορεμάτια ζώνη
κατάκλυσης- πλημμυρικό πεδίο. Ζώνες όπου ρητά αποτρέπονται (βλ. Σχέδια
Διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας, Οδηγία. 2006/ΕΕ) όχι μόνον η δόμηση, αλλά και
κάθε ανθρωπογενής δραστηριότητα.
Η Πικροδάφνη σε μια περίοδο μεγάλης πλημμυρικής ροής θα
κατακλύσει και θα συμπαρασύρει τα σπίτια και τους δρόμους που ανήκουν στην
παλιά της κοίτη. Τα έργα δεν θα τους προφυλάξουν, καθότι, όπως προαναφέραμε,
κατασκευάζονται για μικρούς όγκους νερού (Τ50). Αντίθετα με την επιτάχυνση ροής
που θα προκαλέσουν, θα αυξήσουν τον πλημμυρικό κίνδυνο ιδιαίτερα στον κάτω ρου
και στις εκβολές (Άλιμος και Π. Φάληρο), που είναι αποδέκτες όλων των
τροποποιήσεων που θα υποστεί η Πικροδάφνη ανάντη.
Από τις πηγές της στον Βύρωνα, ως τις εκβολές, έχει
στενέψει σε μεγάλο βαθμό η πραγματική
της κοίτη, προκειμένου να νομιμοποιηθούν επιχώσεις και καταπατήσεις. Έχουν
εξαιρεθεί πεδία κατάκλυσης και ζώνες ηρεμίας, για να νομιμοποιηθούν παιδικές
χαρές, γηπεδάκια και παρκάκια, ενώ έχουν εξαιρεθεί από την οριοθέτηση όλοι οι
συμβάλλοντες κλάδοι. Το τσιμεντωμένο τμήμα της Ηλιούπολης εξακολουθεί να
αποτελεί κίνδυνο πλημμυρισμού για τους κατάντη Δήμους (λόγω της επιτάχυνσης
ροής που προκαλεί).
Φωτ.9: Πλημμυρικός κίνδυνος Πικροδάφνης στον κάτω ρου της.
Εκβολές στο Φαληρικό όρμο.
ΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΠΟΥ ΑΠΟΔΕΧΤΗΚΑΝ ΤΗΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ
ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΗΣΑΝ ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΜΑΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΩΝ
ΔΗΜΟΤΩΝ ΤΟΥΣ. ΚΑΤ΄ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΥΠΟΘΗΚΕΥΟΥΝ ΖΩΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΕΣ ΕΝΩ
ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΣΤΕΡΟΥΝ ΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΦΥΣΙΚΟ ΧΩΡΟ, ΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΤΟΥ ΗΔΗ
ΠΥΚΝΟΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΜΑΣ ΙΣΤΟΥ.
Η ΑΓΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΠΟΛΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΑΝ ΚΑΙ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ,
ΔΗΜΟΤΙΚΟΙ ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ. Η ΜΑΝΔΡΑ, Η ΚΑΡΔΙΤΣΑ, Η
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ, ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΕΔΩΣΑΝ ΤΟ ΠΑΡΑΜΙΚΡΟ ΜΗΝΥΜΑ.
ΟΙ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΜΗΠΩΣ ΝΑ ΤΟΥΣ ΘΥΜΙΣΟΥΝ ΟΤΙ ΚΑΘΕ
ΠΟΤΑΜΙ ΘΕΛΕΙ ΚΑΙ ΔΙΕΚΔΙΚΕΙ ΤΟΝ ΔΙΚΟ ΤΟΥ ΧΩΡΟ?
ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΟΙ ΩΣ ΠΟΤΕ?
Η ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ Η ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΙΤΗ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΦΩΤΟΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΥΠΕΝ (2016) ΚΑΙ Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ
ΦΥΣΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ.
ΔΙΚΤΥΟ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ
