Christian Marazzi
Πριν λίγους μήνες, ο Economist πήρε συνέντευξη από τον Σουηδό
οικονομολόγο Carl Benedict Frey, συν-συγγραφέα με τον Michael Osborne, μιας από
τις πιο γνωστές επιστημονικές μελέτες των τελευταίων χρόνων (The AccidentalDoom-Monger, The Economist, 29 Ιουνίου 2019).
Δημοσιευμένη το 2013, η μελέτη των ακαδημαϊκών του
Πανεπιστημίου της Οξφόρδης περιλάμβανε κάποια στατιστικά στοιχεία που δείχνουν
ότι μέχρι το 2035 το 47% των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ θα κινδυνεύσουν ιδιαίτερα
λόγω της αυτοματοποίησης και της ψηφιοποίησης. Από τότε, αυτό το 47% έχει αναφερθεί
άπειρες φορές και μπορούμε να πούμε ότι καλώς ή κακώς, αυτά τα στατιστικά
στοιχεία περί επικείμενης κόλασης στον τομέα της απασχόλησης , τόσο στα χειρωνακτικά
όσο και στα πνευματικά / γνωσιακά επαγγέλματα, συνέβαλε τα μέγιστα ώστε να φορτωθεί
με άγχος το συλλογικό φαντασιακό για το μέλλον της εργασίας.
Ωστόσο, έξι χρόνια μετά τη δημοσίευση της Έκθεσης της
Οξφόρδης, ο Carl Frey ομολογεί με ειλικρίνεια στο Economist ότι η μελέτη παρερμηνεύθηκε
ευρέως, ότι πρόθεση των συγγραφέων της μελέτης δεν ήταν να προβλέψουν ότι οι
μισές σημερινές θέσεις εργασίας θα εξαφανιστούν, ότι η έρευνά τους στην
πραγματικότητα αφορούσε τα ευάλωτα επαγγέλματα που δεν κινδυνεύουν από τις διαδικασίες
αυτοματοποίησης και πληροφορικοποίησης, ότι η αντικατάσταση της ζωντανής
εργασίας από αυτόματες μηχανές εξαρτάται από μια σειρά παράγοντες, όπως το
κόστος της επένδυσης, την ισχύουσα νομοθεσία, τις πολιτικές πιέσεις και την
κοινωνική αντίσταση.
Όλα αυτά είναι αλήθεια, αλλά γιατι περίμεναν όλα αυτά τα χρόνια και
δεν έβγαιναν να επιβεβαιώσουν τα αντίθετα από όσα γίνονταν αντιληπτά διαβάζοντας την Έκθεσή
τους; Ο Carl Frey, μάλιστα, έγραψε και ένα βιβλίο, το The Trap Technology, όπου,
συμφωνώντας με τους κλασσικούς οικονομολόγους, υποστηρίζει ότι οι νέες
τεχνολογίες, σήμερα όπως και χθες, δημιουργούν πάντα περισσότερη απασχόληση.
Φυσικά, θα πρέπει να αναμένουμε μια αύξηση της ανεργίας και
της φτώχειας πριν εμφανιστεί μια αύξηση των θέσεων εργασίας, της
παραγωγικότητας και των μισθών. Εάν, στη μεταβατική φάση, οι κοινωνικές αντιστάσεις
στις νέες τεχνολογίες υπερισχύσουν των υποσχέσεων ευτυχίας , εγγενείς σε ένα πληροφορικοποιημένο κόσμο, τότε, ο κ. Frey μας λέει, ότι θα πρέπει
,μάλλον, να φοβόμαστε ένα μέλλον με όχι πάρα πολλά ρομπότ, αλλά με πολύ λίγα!
Ίσως, όμως, θα πρέπει να θυμηθούμε ότι, από τότε που οι
διαδικασίες ψηφιοποίησης και αυτοματοποίησης έγιναν αντικείμενο μελέτης και
εφαρμογής, δηλαδή εδώ και αρκετά χρόνια (όχι μόνο από σήμερα!), η απασχόληση
δεν έχει μειωθεί καθόλου, αλλά έχει αυξηθεί.
Έχουν αυξηθεί οι άτυπες, επισφαλείς, προσωρινές θέσεις
εργασίας και οι θέσεις εργασίας με ποσοστώσεις, αλλά κυρίως έχουν αυξηθεί οι κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας. Αλλά και η παραγωγικότητα έχει αυξηθεί, παρά
τα όσα λέγονται, μόνο που αυτή η αύξηση δεν φαίνεται για τον απλούστατο λόγο ότι
πολλές ψηφιοποιημένες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών (από τις πληρωμές σε
τράπεζα έως τις κρατήσεις εισιτηρίων online, απλά και μόνο για να δώσουμε τα
συνηθισμένα παραδείγματα) σήμερα πραγματοποιούνται από εμάς, αλλά δεν αφήνουν
χρηματικά ίχνη, και δεν εμφανίζονται σαν στατιστικό στοιχείο στο ΑΕΠ.
Αυτό, και κανένα άλλο, είναι το «μέλλον» της εργασίας. Ένα
μέλλον που είναι παρόν εδώ και τώρα.
