Ο Ambrose Evans
Pritchard της Telegraph σχολιάζει την επόμενη κίνηση της ΕΚΤ : αν
δεν παρθούν οι σωστές αποφάσεις νομισματικής πολιτικής που να αντιμετωπίζουν τη
σημερινή κατάσταση , τότε, ένα μέρος της Ευρωζώνης θα πέσει στην παγίδα
αποπληθωρισμού χρέους , και στην Ιταλία, οι συνέπειες αυτής της αποτυχίας θα είναι
πιο εμφανείς από ό, τι αλλού . Η Φρανκφούρτη θα μπορούσε να αφήσει το ευρώ να
υποτιμηθεί, ανά πάσα στιγμή , δείχνοντας έτσι την αποφασιστικότητά της να κάνει
κάτι που να ταιριάζει με τη σημερινή κατάσταση . Δυστυχώς επέλεξε να μην το κάνει.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν κινήθηκε . Τους τελευταίους πέντε μήνες , μετά την δημοσιονομική προσαρμογή της λιτότητας, ο αποπληθωρισμός στην ευρωζώνη τρέχει με ετήσιους ρυθμούς -1,5% .
Με βάση πρόχειρους υπολογισμούς μου (σε ετήσια βάση ), χρησιμοποιώντας τα μηνιαία στοιχεία της Eurostat , από το Σεπτέμβριο, οι τιμές μειώθηκαν κατά 6,5 % στην Ελλάδα , 5,6 % στην Ιταλία , 4,7 % στην Ισπανία , 4 %στην Πορτογαλία, 3 % στη Σλοβενία και σχεδόν 2 % στην Ολανδια.
Η ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου , γεν , γουάν και των νομισμάτων της Βραζιλίας , της Τουρκίας και τις αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας, είναι ένα μέρος αυτού του εισαγόμενου αποπληθωρισμού.Ο εμπορικά σταθμισμένος δείκτης της ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 6 % σε ένα χρόνο .
Αυτό όμως δεν αποτελεί δικαιολογία αλλά,μια άμεση επίπτωση της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Η Φρανκφούρτη θα μπορούσε να αναγκάσει το ευρώ να υποτιμηθεί ανά πάσα στιγμή , δείχνοντας απλά την αποφασιστικότητα της να κάνει κάτι ανάλογο των περιστάσεων. Επέλεξε να μην το κάνει, ελπίζοντας ότι θα αρκούσαν κάποια όμορφα λόγια, χωρίς πεποίθηση, ώστε να αντιστραφεί κατά κάποιο τρόπο η γενικότερη τάση διεθνώς.
Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί σε ποιο ακριβώς βαθμό ο αποπληθωρισμός αρχίζει να ριζώνει στο σύστημα . Οι τιμές στο εργοστάσιο άρχισαν σιγά-σιγά να πέφτουν από τα μέσα του 2012 . Ο ρυθμός επιταχύνθηκε στο -1,7% το Φεβρουάριο , η πιο απότομη πτώση τιμών από την αρχή της κρίσης της Lehman . Αλλά αυτή τη φορά δεν πρόκειται για την εφάπαξ επίδραση ενός χρηματοπιστωτικού κραχ αλλά για ένα χρόνιο φαινόμενο , και πιο επικίνδυνο.
Ο καθηγητής Luis Garicano του London School of Economics , δήλωσε ότι τα οικονομικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την πρόβλεψη του πληθωρισμού μοιάζουν άχρηστα , και οδηγούν σε σειρά λαθεμένων εκτιμήσεων.
"Πρέπει να κινηθούμε με μεγάλη σοβαρότητα", είπε στους.Financial Times.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν κινήθηκε . Τους τελευταίους πέντε μήνες , μετά την δημοσιονομική προσαρμογή της λιτότητας, ο αποπληθωρισμός στην ευρωζώνη τρέχει με ετήσιους ρυθμούς -1,5% .
Με βάση πρόχειρους υπολογισμούς μου (σε ετήσια βάση ), χρησιμοποιώντας τα μηνιαία στοιχεία της Eurostat , από το Σεπτέμβριο, οι τιμές μειώθηκαν κατά 6,5 % στην Ελλάδα , 5,6 % στην Ιταλία , 4,7 % στην Ισπανία , 4 %στην Πορτογαλία, 3 % στη Σλοβενία και σχεδόν 2 % στην Ολανδια.
Η ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου , γεν , γουάν και των νομισμάτων της Βραζιλίας , της Τουρκίας και τις αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας, είναι ένα μέρος αυτού του εισαγόμενου αποπληθωρισμού.Ο εμπορικά σταθμισμένος δείκτης της ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 6 % σε ένα χρόνο .
Αυτό όμως δεν αποτελεί δικαιολογία αλλά,μια άμεση επίπτωση της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Η Φρανκφούρτη θα μπορούσε να αναγκάσει το ευρώ να υποτιμηθεί ανά πάσα στιγμή , δείχνοντας απλά την αποφασιστικότητα της να κάνει κάτι ανάλογο των περιστάσεων. Επέλεξε να μην το κάνει, ελπίζοντας ότι θα αρκούσαν κάποια όμορφα λόγια, χωρίς πεποίθηση, ώστε να αντιστραφεί κατά κάποιο τρόπο η γενικότερη τάση διεθνώς.
Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί σε ποιο ακριβώς βαθμό ο αποπληθωρισμός αρχίζει να ριζώνει στο σύστημα . Οι τιμές στο εργοστάσιο άρχισαν σιγά-σιγά να πέφτουν από τα μέσα του 2012 . Ο ρυθμός επιταχύνθηκε στο -1,7% το Φεβρουάριο , η πιο απότομη πτώση τιμών από την αρχή της κρίσης της Lehman . Αλλά αυτή τη φορά δεν πρόκειται για την εφάπαξ επίδραση ενός χρηματοπιστωτικού κραχ αλλά για ένα χρόνιο φαινόμενο , και πιο επικίνδυνο.
Ο καθηγητής Luis Garicano του London School of Economics , δήλωσε ότι τα οικονομικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την πρόβλεψη του πληθωρισμού μοιάζουν άχρηστα , και οδηγούν σε σειρά λαθεμένων εκτιμήσεων.
"Πρέπει να κινηθούμε με μεγάλη σοβαρότητα", είπε στους.Financial Times.
Οι Laurence Boone και ο Ruben Segura - Cayuela , της Bank of America , δήλωσαν ότι ,με την ζώνη του ευρώ να δέχεται το ένα πλήγμα μετά το άλλο, ο δικός τους δείκτης "απρόβλεπτου πληθωρισμού" ("inflation surprise" index) συνεχίζει να καταρρέει , ενώ ο δείκτης "ευπάθειας στον αποπληθωρισμό" αναβοσβήνει επικίνδυνα στις περισσότερες χώρες της ΟΝΕ .
Οι επιπτώσεις είναι βαθιά διαβρωτικές, ακόμη και αν η περιοχή δεν έχει περάσει ποτέ τα όρια του τεχνικού αποπληθωρισμού . Αν κρατήσει πολύ, η "lowflation " (η παραμονή του δείκτη τιμών καταναλωτή σε πολύ χαμηλά επίπεδα επί μακρόν) κοντά στο 0,5 % μπορεί να προκαλέσει χάος στην πορεία του χρέους , και τελικά να βυθίσει την Ευρώπη σε μια κρίση χρέους . Υποστηρίζουν λοιπόν ότι : "Η μεγαλύτερη απειλή για τη δυναμική του δημόσιου χρέους είναι ένας πληθωρισμός μικρότερος του προβλεπόμενου. Πολύ απλά, σε σχέση με ένα πληθωρισμό μικρότερο του αναμενομένου, ακόμη και ένας πραγματικός αποπληθωρισμός, δεν θα μπορούσε να επιδεινώσει τόσο πολύ τα δημόσια οικονομικά των χωρών", είπαν.
Η τράπεζα είπε ότι μια επίμονη "lowflation" θα οδηγούσε σε απότομη αύξηση του χρέους μέχρι το 2018 , σε μια αύξηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες στη Γαλλία ,στο 105 % του ΑΕΠ, κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες στην Ιταλία, στο 148 % του ΑΕΠ , και 24 μονάδες στην Ισπανία, στο 118 % του ΑΕΠ .
Οι χώρες αυτές θα πρέπει αντιμετωπίσουν ένα σισύφειο έργο. Οποιοδήποτε θετικό αποτέλεσμα κι αν πετύχουν με τα μέτρα λιτότητας αυτό θα ακυρωθεί από την μεγαλύτερη ισχύ του αποπληθωρισμού χρέους. Το "φαινόμενο του κοινού παρανομαστή" - ένα χρέος που αυξάνεται ταχύτερα από το ονομαστικό ΑΕΠ - θα πλήξει τον ιδιωτικό τομέα , που εξακολουθεί είναι η αχίλλειος πτέρνα της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας.
Η Moody υποστηρίζει ότι η "lowflation " ( από 0,5 % ως 1% μέχρι το 2.018 ) θα "αναζωπυρώσει τις ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του χρέους , συνθλίβοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις που έχουν δανειστεί με σταθερό επιτόκιο". Θα διαβρώσει τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών , θα εκθέσει τις τράπεζες στον κίνδυνο νέων πτωχεύσεων, και θα έπληττε τις ασφάλειες ζωής μέσω αναντιστοιχία των ημερομηνιών λήξης . "Η αποφυγή του αποπληθωρισμού δεν προστατεύει πλήρως την ευρωζώνη από το σοκ : ο συνδυασμός χαμηλής ανάπτυξης και χαμηλού πληθωρισμού έχει σοβαρές συνέπειες σε όλους τους τομείς της οικονομίας", υποστηρίζει η Moody.
Ο Reza Moghadam , του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αναφέρει ότι ακόμη και ένας πληθωρισμός της τάξης του 0,5 % απειλεί "να πλήξει σοβαρά την ανάκαμψη" στην Ευρώπη . Επιδεινώνει το χάσμα Βορρά-Νότου , γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολο για τις μεσογειακές χωρες την ανάκτηση της χαμένης τους ανταγωνιστικότητας . Τα κράτη που επιβαρύνονται με το χρέος πρέπει να προχωρήσουν σε ακόμη πιο δραστικές εσωτερικές υποτιμήσεις για να καλύψουν τη διαφορά , αλλά αυτό με τη σειρά του αυξάνει τους δείκτες χρέους . "Η κάθε μονάδα προσαρμογής των σχετικών τιμών , θα πρέπει να αφαιρείται από το κόστος ενός αυξημένου αποπληθωρισμού χρέους", είπε .
" Ο πολύ μικρός πληθωρισμός μπορεί να ευνοήσει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, ειδικά τους καθαρούς αποταμιευτές . Όμως, στη σημερινή συγκυρία με τα ευρύτερα διαδεδομένα προβλήματα χρέους, εμποδίζει την ανάκαμψη της ευρωζώνης, κυρίως στις ευάλωτες χώρες, όπου συγκρούεται με τις προσπάθειες μείωσης του χρέους", είπε ο Moghadam.
Οταν κατανοηθεί αυτό το βασικό σημείο , που "αντιτίθεται" στις προσπάθειες έλεγχου του χρέους ,τότε η ηλιθιότητα της οικονομικής πολιτικής της ΟΝΕ θα γίνει πασιφανής. Η λιτότητα , όπως σχεδιάστηκε, είναι αντιπαραγωγική. Η βασική αποτυχία της οφείλεται στην άρνηση της ΕΚΤ να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις της ύφεσης παίρνοντας επαρκή νομισματικά μέτρα τόνωσης για να διασφαλιστεί ότι το ονομαστικό ΑΕΠ θα αυξανόταν με ταχύτερους ρυθμούς από το χρέος της Ιταλίας, της Γαλλίας , της Ισπανίας , της Πορτογαλίας και της Ελλάδας, και όχι μόνο.
Αυτό η ΕΚΤ θα μπορούσε να το κάνει . Επέλεξε, όμως, να μην το κάνει, αφού άφησε τη νομισματική πολιτική της να επηρεαστεί από κρίσεις για ηθικούς κινδύνους, εκτός του κανονικού πεδίου εφαρμογής της, από προνεωτερικά δόγματα για το ρόλο της Κεντρικής τράπεζας , ή από φόβο για το τι θα μπορούσε ή δεν θα μπορούσε να πει η Γερμανία.
Στην Ιταλία, η αποτυχία αυτή είναι πιο εμφανής από ό, τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα : από το 2010 , το χρέος της αυξήθηκε από το 119 % στο 133 % , παρά τη δρακόντεια δημοσιονομική περιστολή των δαπανών και ένα πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού. Ο πρωθυπουργός ροκ σταρ Matteo Renzi ανέλαβε πρωθυπουργός με ένα New Deal 100 ημερών, σκίζοντας το σενάριο της λιτότητας,για να τελειώνει με τις μεταρρυθμίσεις από την πλευρά της προσφοράς και με μια δημοσιονομική επανάσταση που να δίνει ώθηση στην ανάπτυξη.
Ο Antonio Guglielmi , της Mediobanca , δήλωσε ότι οι αγορές στοιχηματίζουν ότι ο κ. Renzi θα είναι ο "καταλύτης της ασυνέχειας", ικανός να βγάλει την Ιταλία από την φαινομενικά μόνιμη παγίδα χαμηλής ανάπτυξης , φτάνοντας σε έναν ενάρετο κύκλο που να αυξάνει τελικά το όριο ταχύτητας της οικονομίας και να μειώνει το χρέος . Αλλά ακόμα και αυτός μπορεί να κάνει λίγα, τελικά, μπροστά στην γρανίτινη τρέλα του οικοδομήματος της ΟΝΕ .
Η Mediobanca , δήλωσε ότι η τελευταία απεγνωσμένη προσπάθεια της να σώσει την Ιταλία είναι καταδικασμένη να αποτύχει , αν δεν αρχίσει να παίρνει η ΕΚΤ μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης για να εξορκίσει τον αποπληθωρισμό χρέους . Το Δημοσιονομικό Σύμφωνο της ΕΕ υποχρεώνει τη χώρα σε ένα πρωτογενές πλεόνασμα 6 % του ΑΕΠ τον επόμενο χρόνο : "Εναπόκειται στον κ. Renzi να στείλει ένα ισχυρό και σαφές μήνυμα στην Φρανκφούρτη για να μαλακώσει τη λιτότητα", αναφέρει η τράπεζα .
Θα το μάθουμε την Πέμπτη , αν η ΕΚΤ είναι έτοιμη να δεχθεί την πρόκληση της ποσοτικής χαλάρωσης , ή οποιαδήποτε πρόκληση . Τα δάνεια σε επιχειρήσεις μειώνονται σε ποσοστό 3 % . Η ΕΚΤ υπολείπεται κατά 150 μονάδες βάσης από το στόχο της για πληθωρισμό 2 % , και σύμφωνα με τις ίδιες της τις προβλέψεις το ίδιο θα γίνει το 2015 και το 2016 . Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αυτό αποτελεί σοβαρή παραβίαση της πρωταρχικής εντολής της - για να μην μιλήσουμε για τις γενικότερες υποχρεώσεις της , που απορρέουν από τη Συνθήκη , για τη στήριξη της ανάπτυξης και τον οικονομικό στόχο της Ένωσης - αλλά εξακολουθεί να κάθεται ακόμα χωρίς να κάνει τίποτα.
Οι κριτικοί έχουν επισημάνει ότι ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης του δείκτη κυκλοφορίας χρήματος M3 της Γερμανίας ήταν σχεδόν τέλειος από 4 % έως 5 % κάθε χρόνο , αλλά δεν είπε ποτέ κανείς ότι η ΕΚΤ πρέπει να αποφασίζει τη νομισματική πολιτική της αποκλειστικά προς το συμφέρον μιας χώρας - ανεξάρτητα από τις γύρω καταστροφές, όπου τον τελευταίο καιρό , συμπεριλαμβάνονται η Φινλανδία και η Ολλανδία . Αν οι άλλοι διοικητές είναι τόσο δουλοπρεπείς - ή τόσο φοβισμένοι από την υπεροχή της Bundesbank – που να το υπομένουν, τότε είναι άξιοι της μοίρας τους .
Ίσως να υπάρξει μια μικρή μείωση των επιτοκίων , ή ένα αρνητικό επιτόκιο των καταθέσεων , ή το τέλος της αποστείρωσης των αγορών ομολόγων ή κάποιο άλλο είδος ανακούφισης που έρχεται πάντως με καθυστέρηση ενός έτους , ωστόσο, είναι μικρότερο από 1000 δις. και δεν κάνει καμία διαφορά. Μόλις ο αποπληθωρισμός σταθεροποιηθεί σε μια οικονομία , θα χρειαστούν όλο και πιο ριζοσπαστικά μέτρα για να απαλλαγούμε από αυτόν. Ο Jens Weidmann της Bundesbank άνοιξε πολύ λίγο την πόρτα στην ποσοτική χαλάρωση, προφανώς για λόγους τακτικής - αλλά στη Γερμανία ο πολιτικός εξοστρακισμός για μια τέτοια κίνηση είναι βαρύς .
Η Bundesbank ηττήθηκε στο σχέδιο διάσωσης της ΕΚΤ το 2012 ( OMT,οριστικές νομισματικές συναλλαγές ) , αλλά η ίδια η Γερμανία όχι , κάτι που πολλές φορές οι Αγγλοσάξονες αναλυτές το παρεξηγούν. Το σύστημα σχεδιάστηκε σε συνεργασία με το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών και είχε την πλήρη υποστήριξη της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ . Άκουσα έναν ανώτερο Γερμανό αξιωματούχο να λέει σε ιδιωτικό δείπνο τρεις εβδομάδες πριν από την OMT ότι "αυτή τη στιγμή ούτε μύγα δεν πετά στη ζώνη του ευρώ χωρίς την έγκριση του Βερολίνου", και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι μιλούσε σοβαρά .Ετσι λειτουργεί η ΟΝΕ . Και προς το παρόν δεν υπάρχει ακόμη καμία ένδειξη ότι η κα Μέρκελ είναι έτοιμη για την ποσοτική χαλάρωση (QE) .
Η ΕΚΤ επιμένει ότι η πρόσφατη πτώση του πληθωρισμού οφείλεται στη μείωση του κόστους της ενέργειας , και ως εκ τούτου είναι παροδική . Πρόκειται για ένα άλλοθι ύποπτο. Η ΕΚΤ το 2008 υποστήριξε το αντίθετο, όταν στη διάρκεια ενός πετρελαϊκού σοκ αύξησε τα επιτόκια με βάση το γεγονός ότι οι επιπτώσεις από το κόστος της ενέργειας δεν είναι παροδικές .
Σε κάθε περίπτωση , ορισμένοι από τους καλύτερους αναλυτές στον τομέα της ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο υποστηρίζουν ότι το πετρέλαιο έχει αρχίσει να μειώνεται , δεδομένου ότι η παγκόσμια παραγωγή αργού πετρελαίου αυξάνεται. Η παραγωγή του Ιράκ έχει φτάσει στα μέγιστα επίπεδα εδώ και 35 χρόνια. Οι εξαγωγές της Λιβύης είναι έτοιμες να αυξηθούν μόλις οι πολιτοφυλακές των ανταρτών βάλουν τέλος στον αποκλεισμό . Οι ΗΠΑ μπορούν να προσθέσουν 1 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως φέτος , φθάνοντας τα 11 εκατ . Μια πτώση στην τιμή του πετρελαίου στα 80 δολάρια θα είναι ένα τονωτικό για την πτώση των πραγματικών εισοδημάτων στη μισή Ευρώπη , αλλά θα ακύρωνε εντελώς τις "προσδοκίες για πληθωρισμό " , μια άσχημη εξέλιξη σαν κι αυτή που έπληξε την Ιαπωνία τη δεκαετία του '90 .
Ο φόβος του αποπληθωρισμού στην Ευρώπη θα έπαυε να υπάρχει , αν βρισκόμασταν πραγματικά μπροστά σε ένα νέο κύκλο παγκόσμιας ανάπτυξης . Αλλά αυτό , μένει να φανεί . "Ισως βρισκόμαστε μπροστά σε μια εποχή χρόνια αργής και ισχνής ανάπτυξης", είπε αυτή την εβδομάδα η Κριστίν Λαγκάρντ του ΔΝΤ .
" Χωρίς μεγάλη πολιτική φιλοδοξία , ο κόσμος κινδυνεύει να πέσει στην παγίδα χαμηλής ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα. Στη ζώνη του ευρώ είναι απαραίτητη μια σημαντική χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής , και μέσω μη συμβατικών μέτρων", είπε η Λαγκάρντ.
Θα μπορούσε , επίσης, να πλησιάζει το τέλος ενός παγκόσμιου κύκλου πέντε ετών , που η Ευρωζώνη σε μεγάλο βαθμό τα έχει χάσει εξαιτίας των δικών της λαθών. Αν είναι έτσι ,τότε η περιοχή βρίσκεται μόνο ένα βήμα μακριά από ένα καθαρό αποπληθωρισμό που είναι βέβαιο μαθηματικά ότι θα οδηγήσει την Ιταλία και τις άλλες χώρες στη χρεοκοπία, πυροδοτώντας μια κρίση δημόσιου χρέους πολύ μεγάλη για να περιοριστεί. Πρόκειται για μια πολιτική επιλογή. Είκοσι - τέσσερις άνδρες και γυναίκες, με δική τους πρωτοβουλία, το αφήνουν να συμβεί.
