Αξιοι!

 

Χρήστος Πολατίδης

Σε αυτόν τον πλάτανο, στις 18 Δεκεμβρίου 1416  απαγχονίστηκε ο σεΐχης Μπεντρεντίν, ανθρωπιστής, επαναστάτης και συμμαθητής του Γεωργίου Πλήθωνα Γεμιστού.

Ο Μπεντρεντίν γεννήθηκε στο Αμμόβουνο Διδυμοτείχου το 1358, από Ελληνίδα μητέρα και απροσδιόριστης (τουρκικής ή περσικής ή ελληνικής) καταγωγής πατέρα. Σπούδασε στην Αδριανούπολη μαζί με τον Γεώργιο Πλήθωνα Γεμιστό. Έλαβε επίσης πολύ σημαντική μόρφωση στο Κάϊρο, στην Βαγδάτη, στη Συρία και αλλού.

Ενώ φαινομενικά ήταν μουσουλμάνος, δίδασκε την ισότητα ανδρών και γυναικών, την κοινοκτημοσύνη, την χρήση μουσικής και χορού στις θρησκευτικές τελετουργίες, την μη διάκριση των ανθρώπων ανάλογα με το θρησκευτικό δόγμα που ακολουθούσαν. Επέτρεπε την κατανάλωση αλκοόλ και χοιρινού κρέατος. Η διδασκαλία του πήγαζε από την αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία και Θεολογία.

Χαρακτηριστικό είναι και το απόσπασμα που αποδίδεται στον Μπεντρεντίν και διασώζει ο Μιχαήλ Δούκας: «Ἐξέθετο γὰρ δόγμα ὅστις τῶν Τούρκων εἶποι ὅτι Χριστιανοὶ οὒχ ὑπάρχουσιν θεοσεβεῖς, οὗτος ἀσεβής ἐστι. Καὶ πάντες οἱ ὑπήκοοι τοῦ φρονήματος αὐτοῦ συναντῶντες τινὰ τῶν χριστιανῶν ἐφιλοξένουν καὶ ὡς ἄγγελον τοῦ Διὸς ἐτίμων».

Στην επανάσταση του Μπεντρεντίν το 1415, συμμετείχαν από κοινού Έλληνες, Τούρκοι, Βούλγαροι, Εβραίοι και άλλοι, ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Δηλαδή συμμετείχαν μουσουλμάνοι, χριστιανοί, εβραίοι, εθνικοί Έλληνες, σούφι κλπ. Από το κίνημα αυτό, που εξαπλώθηκε σε πολύ μεγάλη έκταση στην Μικρά Ασία, Βορειοανατολική Βουλγαρία, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, κινδύνευσε με διάλυση η Οθωμανική αυτοκρατορία.

Η επανάσταση πνίγηκε στο αίμα και ο Μπεντρεντίν οδηγήθηκε στις Σέρρες για να δικαστεί. Καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά κανένας δικαστής, λόγω σεβασμού και φόβου, δεν υπέγραφε την εκτέλεση της ποινής. Ο Μπεντρεντίν ρώτησε το δικαστήριο αν ισχύει η δικαστική του ιδιότητα και αφού έλαβε την απάντηση ότι ισχύει, υπέγραψε ο ίδιος την εκτέλεση της ποινής του.

Απαγχονίστηκε στον πλάτανο της φωτογραφίας, στις 18 Δεκεμβρίου του 1416. Το σώμα του έμεινε άταφο στην κρεμάλα για τρεις μέρες προς εκφοβισμό των Σερραίων. Λέγεται ότι από τότε προς τιμήν του, οι Σερραίοι  τρώνε ψάρια κάθε Τρίτη, ημέρα της κηδείας του.

Η δημοτική αρχή αποφάσισε, υποθέτω, με τη σύμφωνη γνώμη των υπηρεσιακών παραγόντων, να κόψει τον ιστορικό πλάτανο επί της οδού Γρηγορίου Ρακιτζή.

Αν η δημοτική αρχή είχε στοιχειώδη γνώση της ιστορίας, μάλλον θα έπραττε διαφορετικά. Αν είχε ευρύτερη γνώση και σε άλλους τομείς πλην της ιστορίας, τα πράγματα στην πόλη μας θα ήταν διαφορετικά. Όμως φαίνεται ότι υστερεί πολύ και παντού.

Σε συζήτηση που είχα χθες βράδυ με κάποιον δημοτικό σύμβουλο, ο οποίος επέμενε ότι ο πλάτανος δεν θα κοπεί, άκουσα και πάλι τις γνωστές παπαριές περί του σύννομου των ενεργειών του δήμου, περί γνωμοδότησης των υπηρεσιακών παραγόντων, περί επικινδυνότητας, περί διαδικασιών και αποφάσεων.

Το αποτέλεσμα είναι ένα: Ένα αιωνόβιο δένδρο δεμένο με την ιστορία της πόλης χάνεται. Και χάνεται ίσως γιατί η κυρία της απέναντι πολυκατοικίας δεν θέλει να σκουπίζει τα φύλλα που πέφτουν ή γιατί ο κύριος που παρκάρει κάτω από τον πλάτανο νιώθει ανασφάλεια όταν χαλάει ο καιρός ή...

Αλλά τι κάθομαι και λέω τώρα και ταράζω την θερινή ραστώνη του Σερραϊστάν; Αυτός ο λαός είναι μόνο για να τρώει μπουγάτσα το πρωί, σουβλάκια το μεσημέρι και στο καπάκι ακανέ. Κι αυτός και η δημοτική αρχή του.

Λένε ότι "Ο λαός έχει τους ηγέτες που του αξίζουν". Χωρίς να αλλάζει το νόημα, μπορώ να το θέσω και πιο χωριάτικα ως εξής: "Τέτοιο γαϊδούρι τέτοιο σαμάρι"....

Κλείνω με ένα πικρό απόσπασμα από το ποίημα "Το Έπος του Σεΐχη Μπεντρεντίν" του Ναζίμ Χικμέτ (1902-1963)

Ψιχαλίζει,

φοβισμένα

σιγανά

Σαν μιλιά προδοσίας.

Ψιχαλίζει

σαν το πιλαλητό των λευκών γυμνών ποδιών

κάποιου αρνησίθρησκου πάνω στο υγρό και σκοτεινό το χώμα.

Ψιχαλίζει.

Στις Σέρρες, μες’ στην αγορά των εσνάφηδων

σιμά σ’ ένα χαλκωματάδικο

κρεμάσανε σ’ ένα δέντρο τον Μπεντρεντίν μου.

Ψιχαλίζει.

Είναι μια περασμένη κι ανάστερη ώρα της νύχτας.

Κι αυτό

που μουσκεύει στη βροχή και τραμπαλίζει

κάτω απ’ τ’ άφυλλο κλωνάρι

είναι του σεΐχη μου τ’ ολόγυμνο κορμί.

Ψιχαλίζει.

Η αγορά των Σερρών είναι βουβή.

Η αγορά των Σερρών είναι τυφλή.

Μες στην ατμόσφαιρα είναι η καταραμένη μελαγχολία

της βουβαμάρας, της τυφλωσιάς.

Κι η αγορά των Σερρών εσκέπασε την όψη της

με τα χέρια της.

Ψιχαλίζει.

«Μελίγια, Έβρος, η Ευρώπη δολοφονεί.

 

Συγκλονιστική μαρτυρία υπηρετήσαντα.

"(..) όλοι θα θυμόμαστε καθώς αναπαράχθηκε από όλα τα καθεστωτικά ΜΜΕ- με το τρακτέρ που στις 8/3/2020 ψέκαζε τους πρόσφυγες που βρίσκονταν στην πίσω πλευρά του φράχτη, σε μια κατά τ’ άλλα αποκλεισμένη περιοχή από τον Ε.Σ. Περισσότερο όμως σοκάρουν, για μια ακόμα φορά, οι διηγήσεις των μονίμων που βρέθηκαν εκεί,, των οποίων τα λεγόμενα –αν και σε μεγάλη χρονική απόσταση μεταξύ τους και σε ανύποπτο χρόνο- μοιάζουν τρομακτικά, με πιο χαρακτηριστικές τις διηγήσεις για τους κυνηγούς: «Όσοι κυνηγάνε πάπιες ξέρουν πολύ καλά το ποτάμι και τα περάσματα. Με το που ξεκίνησαν οι ιστορίες, κάποιοι πήγαν και πιάσαν τα περάσματα και αντί 4άρια και 5άρια (βλήματα για μικρά θηράματα όπως πτηνά κ.ά.) που βαρούσαν τα παπιά, βάζανε δράμια (βλήματα για μεγάλα θηράματα όπως αγριογούρουνα κ.ά.) και βάραγαν αν έβλεπαν κάποιον να πάει να περάσει το ποτάμι από απέναντι». Όλα αυτά στα κατά τ’ άλλα «αποκλεισμένα σύνορα», δηλαδή με τη γνώση και ανοχή, αν όχι ανεπίσημη καθοδήγηση του ελληνικού κράτους.(..)

(..)η αρρωστημένη χαρά των στελεχών που πηγαίνουν για εποχούμενο περίπολο στο ποτάμι και η διαστροφική επιθυμία τους να πετύχουν στη διάρκεια του περιπόλου κανένα πρόσφυγα ή μετανάστη ή ακόμα καλύτερα, να χρειαστεί να εμπλακούν και να κάνουν χρήση των όπλων, μαχαιριών ή πτυσσόμενων γκλομπ τους∙ οι «κατασχέσεις» προσωπικών ειδών των συλληφθέντων που μεταφέρονται κυριολεκτικά ως λάφυρα στο τέλος του περιπόλου. Το πόσοι περιμένουν να πάνε περίπολο για να κατασχέσουν κάτι και να το κάνουν «δώρο» στα παιδιά ή τις γυναίκες τους σε κάποια γιορτή (τις περισσότερες φορές κινητά τηλέφωνα, ρολόγια και μαχαίρια). Η ακόμα χειρότερα, το «πανηγύρι» που στήνεται κάποιες φορές όταν συλλαμβάνεται κόσμος να περνάει τα σύνορα, στο οποίο περίπολα του Ε.Σ. και της ΕΛ.ΑΣ. από τη γύρω περιοχή, ακόμα και αν το περιστατικό δεν είναι στον τομέα ευθύνης τους, για να συμμετάσχουν: να χτυπήσουν, να ξεγυμνώσουν, να εξευτελίσουν και ποιος ξέρει τί άλλο.(..)

(..)Μες στη νύχτα μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά που βρισκόμασταν στο φυλάκιο, αρχίσαμε να ακούμε κραυγές και κλάματα ανθρώπων μέσα από το δάσος, σε σημείο που, νωρίτερα εκείνη τη μέρα, είχαμε μάθει ότι θα κατασκήνωνε περίπολο των Ειδικών Δυνάμεων που βρισκόταν στην περιοχή. Οι κραυγές κράτησαν αρκετή ώρα και επίσημα δεν μάθαμε ποτέ τί συνέβη, αν και ρωτήσαμε επανειλημμένα. Αυτό που μας είπαν όμως και τα στελέχη ήταν ότι «συμβαίνει συχνά όταν βγαίνουν οι ειδικοδυναμίτες» και «παίζουν οι ειδικές δυνάμεις», προφανώς με κάποιο θήραμα που πιάσανε στο ποτάμι. Σαν αγέλη που βγαίνει για κυνήγι και αφού πιάσει το θήραμα, παίζει μαζί του για να «εκπαιδεύσει» τα νεότερα μέλη της.

Το χειρότερο όμως στη διάρκεια της θητείας στον Έβρο, είναι ο θάνατος και η εξοικείωση με την ιδέα του, κάτι που πραγματικά κανείς δεν περιμένει σε αυτό το βαθμό, ακριβώς γιατί είναι εντελώς διαφορετική η εικόνα που υπάρχει για όλα αυτά στον έξω κόσμο. Δεν ξεχνιούνται π.χ. οι ιστορίες μετά από την επιστροφή περιπόλων ότι «βρήκαμε – πάλι- σκαούλες», μαύρες σακούλες με –όχι πάντα ολόκληρα- πτώματα, πεταμένες δίπλα στο ποτάμι ή μέσα σε κοντινά χωράφια (άραγε από ποιόν;). Δεν ξεχνιέται το γεγονός ότι όταν ο Έβρος κατεβάζει νερό και ανακατεύεται η λάσπη στον πυθμένα του από τα ρέυματα, στην επιφάνεια αναδύονται πτώματα. Δεν ξεχνιούνται επίσης περιστατικά, όπως τότε που στη διάρκεια περιπόλου βρέθηκε να επιπλέει στο ποτάμι ένα πτώμα, το οποίο, επειδή είχε μείνει μόνο ένα ζευγάρι πλαστικά γάντια –που μπορεί να τα χρειαζόταν για κάτι πιο σημαντικό- στο στέλεχος της ΕΛ.ΑΣ. που έφτασε για να το περισυλλέξει, το έσπρωξε με ένα ξύλο προς την απέναντι πλευρά του ποταμού, για να το μαζέψουν εκείνοι. Λίγο παρακάτω, το πτώμα το έστειλαν πίσω στην ελληνική πλευρά και το πέρα δώθε του νεκρού ΑΝΘΡΩΠΟΥ κράτησε αρκετή ώρα, μέχρι που απ’ ότι μάθαμε, κάποια από τις δύο πλευρές το άφησε απλά να το παρασύρει το ποτάμι, κάμποσα χιλιόμετρα παρακάτω.

Τέλος δεν ξεχνιούνται οι φωτογραφίες και τα βίντεο με πτώματα να επιπλέουν στο ποτάμι, που κυκλοφορούν στα κινητά στρατιωτικών σαν να πρόκειται για κάποιο αστείο ή λάφυρο, ακολουθούμενες και από τα αντίστοιχα σχόλια. Όπως σε μια συζήτηση έξι στελεχών που έγινε μπροστά μας, για το «πόσοι την πέρασαν από ένα χέρι πριν πεθάνει» και «θα ‘χε φάει αυτή πολύ, αυτές γεννάνε σαν σκύλες», δείχνοντας στο κινητό γύρω από το οποίο είχαν μαζευτεί, τη φωτογραφία μιας γυναίκας που επέπλεε νεκρή στο ποτάμι.

Για να κλείνω λοιπόν. Στον Έβρο είδα ένα κράτος που προετοιμάζεται εντατικά, ανυπομονεί και έχει ήδη ξεκινήσει να δολοφονεί αμάχους. Η απάντηση λοιπόν στο αν υπήρξαν νεκροί στην προσφυγική κρίση του 2020, είναι ότι πραγματικά, δεν γίνεται να μην υπήρξαν. Και πιθανότατα υπήρξαν και άλλα πολλά που δεν έτυχε να δω ή να μάθω, κι άλλα τέρατα, όπως η λειτουργία black site στον Έβρο, για την οποία έγραψαν οι NY Times τον Ιούλιο του 2020 και την οποία –φυσικά- αρνήθηκε η Ελλάδα

Petros Kapetanopoulos

Κατάπτυστη τροπολογία παραχώρησης ακόμα και της πολιτιστικής κληρονομιάς σε βιομ.Α.Π.Ε.

 

Μια τροπολογία που φέρει τον τίτλο “Παραχωρήσεις ακινήτων για ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ” δημιουργεί ένα οριστικό διαζύγιο ανάμεσα στην πολιτική της κυρίαρχης ελίτ και στους τόπους μας ως τέτοιους.

Η τροπολογία αυτή, στην ουσία, γυρίζει τουλάχιστον ένα αιώνα πίσω την προσέγγιση και την αντιμετώπιση της κληρονομιάς μας.

Ειδικότερα η τροπολογία προβλέπει ότι με απόφαση του υπουργείου αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων δύναται να παραχωρούνται ακίνητα, ανεξάρτητα έκτασης, για εγκατάσταση σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και συστημάτων αποθήκευσης χωρίς δημοπρασία και μετά από αίτηση του εκάστοτε ενδιαφερόμενου.  Η χρήση θα παραχωρείται στον κάθε αιτούντα για όσο χρόνο εξυπηρετείται ο σκοπός της παραχώρησης θέτοντας ανώτατο όριο τα 40 έτη.

 Μέσα από την τροπολογία αυτή οι συναρμόδιοι υπουργοί εντάσσουν στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο και τους αρχαιολογικούς χώρους, τους ιστορικούς χώρους, άρα και τα φυσικά ιστορικά τοπία ως τέτοια καθώς αναφέρεται ότι: “το παρόν εφαρμόζεται και επί ακινήτων της παραγράφου 1 τα οποία αποτελούν αρχαιολογικούς χώρους, αρχαιολογικές ζώνες προστασίας, ιστορικούς τόπους, τόπους πλησίον μνημείων και εν γένει σε ακίνητα περιοχών που εμπίπτουν στο νόμο 48 58 του 2021. 

 Στην τροπολογία επίσης σημειώνεται ότι τα παραπάνω ακίνητα θα παραχωρούνται μετά τη σύμφωνη γνώμη των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου πολιτισμού.

 Στην ουσία αυτή η αναφορά με κανένα τρόπο δεν αποτελεί μηχανισμό για την προστασία των διαφόρων μορφών της κληρονομιάς μας καθώς εδώ και μερικά χρόνια τοπικές κοινωνίες και επιστήμονες διαφόρων κλάδων βρίσκονται σε μια διαρκή διαπάλη με τις υπηρεσίες του υπουργείου πολιτισμού σε σχέση με ανατροπές και καταστροφές μνημειακών χώρων και φυσικών ιστορικών τοπίων. Είναι ανατροπές και καταστροφές διαφόρων ποιοτήτων κληρονομιάς σε όλο τον Ελλαδικό χώρο που δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές ως κάποια εξαίρεση αλλά προβάλουν ως κανόνας.

  Το υπουργείο πολιτισμού είτε έχει αμελήσει, είτε   έχει με την πολιτική του συνδράμει σε αυτή την εξέλιξη. Αποτελεί μια άκρως αρνητική εξέλιξη που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αφήνει το αποτύπωμα της στην ίδια την φύση, στην στρωματογραφία και στην γεωχημεία των τοπίων. Δυστυχώς η κυρίαρχη αρχαιολογική προσέγγιση του υπουργείου ούτε θέλει μα ούτε μπορεί να κατανοήσει αυτή την διάσταση.

Η κοινή κατάθεση από το ΥΠΠΟΑ της καταστροφικής για την κληρονομιά τροπολογίας αναδεικνύει την αδυναμία του Υπουργείου και των Υπηρεσιών του όχι μόνο να προστατέψουν σύμφωνα με τις επιταγές του συντάγματος, και των διεθνών συνθηκών προστασίας της κληρονομιάς, μα ακόμα και να μην μπορούν να αντιληφθούν θεμελιώδεις διαστάσεις των ζητημάτων που άπτονται της κληρονομιάς. Αυτή η χαοτική και ιδεοληπτική προσέγγιση του Υπουργείου, έχει τις ρίζες της  από την μια στην εννοιολογικά σαθρή νομική προσέγγιση  και από την άλλη στις “ανάγκες” μέρους της οικονομικής ελίτ σε περίοδο βαθιάς συστημικής κρίσης για νέα πεδία κερδοφορίας μέσω των ΑΠΕ.

Η πολιτική ελίτ μέσω της νομικής αυτής επίλυσης  προσπαθεί να “νομιμοποιήσει” “από την πίσω πόρτα” ανατροπές και καταστροφές μνημειακών συνόλων, φυσικών ιστορικών τοπίων που εξελίσσονται τα τελευταία χρόνια σε όλη τη χώρα. Ο ενιαίος αρχαιολογικός χώρος του ισθμού Ιεράπετρας, οι αρχαιολογικοί τόποι και τα φυσικά ιστορικά τοπία στην Εύβοια, στη Μάνη, στην Τήνο, στην Άνδρο είναι μόνο μερικές από τις εκατοντάδες περιπτώσεις.   Οι κυβερνήσεις τουλάχιστον των τελευταίων 15 ετών και η τοπική διοίκηση φέρουν τεράστια ευθύνη για αυτή την εξέλιξη. 

Ευθύνη όμως έχουν και οι επιστημονικοί φορείς που όχι μόνο δεν κατάφεραν να προβλέψουν την εξέλιξη αυτή αλλά βρέθηκαν εντελώς απροετοίμαστοι από θεωρητική και πρακτική άποψη να αντιμετωπίσουν αυτές τις αρνητικές εξελίξεις. Σε κάθε περίπτωση είναι μια λογική εξέλιξη καθώς με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, (μέσα από κρατικοδίαιτα πρότζεκτς και χρηματοδοτήσεις λογής ερευνών, κλπ) έστω και άθελά τους αναπαράγουν  την κυρίαρχη μυστικιστικού χαρακτήρα κατανόηση των εννοιών της πολιτιστικής και της φυσικής κληρονομιάς. 

Η νομική αυτή επίλυση των σχέσεων μας με τα μνημεία και την κληρονομιά μας, έρχεται πρώτα απ’ όλα σε σύγκρουση με το σύνταγμα που συχνά επικαλείται η σε άλλα θέματα η κυρίαρχη πολιτική ελίτ.

Το κράτος σύμφωνα με το σύνταγμα και το «πνεύμα» που το διέπει είναι διαχειριστής της κληρονομιάς η οποία ανήκει με ισότιμο τρόπο όχι μόνο σε όλο τον ελληνικό λαό μα και σε όλη την οικουμένη. Γίνεται  φανερό ότι αυτού του χαρακτήρα η παραχώρηση και η χρήση της κληρονομιάς που δρομολογείται μέσω της τροπολογίας ακυρώνει την ισότιμη νομή επί των πολιτιστικών αγαθών, ακυρώνει όμως στην ουσία και την ελεύθερη πρόσβαση άρα και την ίδια την προστασία.  Μέσω τέτοιου χαρακτήρα παρεμβάσεων μεταλλάσσεται βίαια και η όποια αφηγηματική ικανότητα των μνημειακών συνόλων.

 ΆΡΑ:  το ύψιστο αυτό αγαθό απαλλοτριώνεται όχι μόνο απ’ το κοινωνικό σύνολο και την ανθρωπότητα του σήμερα αλλά και από τις επόμενες γενιές.

Το νομοθετικό αυτό πραξικόπημα έρχεται σε κατάφορη σύγκρουση με τις διεθνείς δεσμεύσεις όπως αυτές προκύπτουν με βάση τις διεθνείς συμβάσεις και σύμφωνα.

Η εποχή της «Ανθρωποκαίνου» και το σύγχρονο στάδιο της, αυτό της «μεγάλης επιτάχυνσης», όπως αυτά έχουν ορισθεί από τις φυσικές επιστήμες, χαρακτηρίζουν τώρα όχι μόνο της παραγωγική διαδικασία αλλά και τον τρόπο που οι κρατικές δομές αντιλαμβάνονται τον πολιτισμό, την φύση, την κληρονομιά μας στην οργανική ενότητα της.

Η τροπολογία αυτή πρέπει να αποσυρθεί. Οι βουλευτές της ΝΔ,  όπως και του Σύριζα, Πασοκ (που δεν το καταψήφισαν στην επιτροπή),  δεν πρέπει να τολμήσουν να ψηφίσουν ένα τέτοιο έκτρωμα. 

Η υπεράσπιση όλων των ποιοτήτων  της κληρονομιάς μας έχει πανανθρώπινο χαρακτήρα.

Οι πολιτιστικοί σύλλογοι, τα εργατικά σωματεία, οι αγροτικοί σύλλογοι πρέπει να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους και να προστατέψουν αυτά που παρέλαβαν από τις προηγούμενες γενιές.

 Να προστατέψουν τα περιβάλλοντα που ζουν και δημιουργούν, να προστατέψουν κάθε τι ιστορικό και φυσικό απ’ την βία της «Ανθρωποκαίνου» μετάλλαξης που προκαλεί ο κοινωνικός και οικονομικός μας σχηματισμός.

Περισσότερα και με λιγότερη βιασύνη αύριο....

[---->]