Είναι πολλά λεφτά τα 11 δισ., αλλά πού θα πάνε;
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Η «γενναιοδωρία» των
δανειστών, η μαύρη τρύπα του χρέους και η… διδακτική εμπειρία όλων των
προηγούμενων χρόνων.
Ο αξιωματούχος που
«κελάηδησε» προχθές, δίνοντας λεπτομέρειες για τη συμφωνία στην οποία
συγκλίνουν οι Ευρωπαίοι δανειστές και η ελληνική κυβέρνηση, ανέβασε ψηλά τον
πήχη των προσδοκιών για τη δανειακή δόση που θα καταβληθεί στην Ελλάδα, εφόσον
κλείσει η αξιολόγηση στις 24/5.
Αναφέρθηκε σε ένα ποσό που θα φτάσει τα 11 δισ.
ευρώ και θα καλύπτει τις χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους περίπου μέχρι τον
Οκτώβριο, οπότε εκτιμά (ή ελπίζει) ότι θα έχει κλείσει και η δεύτερη
αξιολόγηση.
Το ποσό είναι μεγάλο για μια οικονομία που διανύει ήδη
τον 9ο συνεχή χρόνο ύφεσης και για ένα κρατικό ταμείο που έχει να δει «φως» από
τον περασμένο Σεπτέμβριο, παρότι δεν έχει παραλείψει ούτε ένα ευρώ από τις
μηνιαίες εξοφλήσεις οφειλών στους δανειστές (κυρίως στο ΔΝΤ, από το οποίο δεν
έχει πάρει ούτε σεντ εδώ και 3 χρόνια). Προσβλέποντας σε αυτό το μαγικό
νούμερο- τα περίπου 11 δισ. δανειακής δόσης- η κυβέρνηση καλλιεργεί κλίμα
ευφορίας για «αλλαγή σελίδας» στην πραγματική οικονομία.
Ωστόσο, οι συμπληρωματικές πληροφορίες που δίνουν οι
κοινοτικές πηγές τόσο για τον τρόπο καταβολής της δόσης όσο και για τον
προορισμό τους «θολώνουν» την εικόνα.
Πρώτον, γιατί οι δανειστές προσανατολίζονται σε τμηματική
καταβολή της δόσης «ανάλογα με τις υποχρεώσεις του δημοσίου στην πληρωμή
χρεολυσίων, τόκων και οφειλών σε ιδιώτες».
Δεύτερον, γιατί
δεσμεύουν ως αποκλειστικό προορισμό της δόσης των 11 δισ. την εξυπηρέτηση του
χρέους, περίπου 6,7 δισ. για το επόμενο πεντάμηνο, και την εξόφληση
ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς ιδιώτες. Από τα περίπου 6 δισ. των
οφειλών αυτών, τα 4 δισ. θα πληρωθούν από τη δανειακή δόση.
Πρακτικά, αυτό
σημαίνει ότι η πολυπόθητη, παχυλή δόση της πρώτης αξιολόγησης θα περάσει χωρίς
να ακουμπήσει τα κρατικά ταμεία. Το μεγαλύτερο μέρος της θα χαθεί στη μαύρη
τρύπα του δημοσίου χρέους του κράτους, για πληρωμή τόκων και χρεολυσίων που
συνολικά για φέτος υπερβαίνουν τα 14 δισ., ενώ μόνο τον Ιούλιο συσσωρεύονται
οφειλές 4 δισ.
Άρα, ο τελικός του
προορισμός είναι οι ίδιοι οι δανειστές και μέσω αυτών οι τράπεζές τους, όπως
μας θύμισε η πρόσφατη έρευνα της γερμανικής Ευρωπαϊκής Σχολής Μάνατζμεντ και
Τεχνολογίας (ESMT). Το μικρότερο μέρος της δόσης θα πάει στην εξόφληση του ιδιωτικού χρέους
του κράτους, δηλαδή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του προς προμηθευτές και
φορολογούμενους.
Θα μπορούσε να
αντιτείνει κανείς «ουδέν κακόν αμιγές καλού», αφού έστω κι έτσι ένα μέρος της
«γενναιοδωρίας» των δανειστών θα πέσει στην πραγματική οικονομία και τελικά
στις τσέπες των πολιτών, που με τη σειρά τους θα καταναλώσουν ή θα πληρώσουν
δικά τους χρέη, κι έτσι το χρήμα θα κυκλοφορήσει και θα ζεστάνει την οικονομία.
Ωστόσο, από τα 6 δισ. των οφειλών σε ιδιώτες μόλις τα 500-600 εκατ. αφορούν
απλούς φορολογούμενους.
Τα υπόλοιπα αφορούν προμηθευτές, κατά κανόνα μεγάλες
επιχειρήσεις (κατασκευαστικές, φαρμακευτικές κ.ά.) με ήδη υψηλά χρέη στις
τράπεζες, που έχουν την δια νόμου απόλυτη προτεραιότητα στα χρήματα αυτά.
Επομένως,
το μεγαλύτερο μέρος κι αυτού του «ζεστού» χρήματος θα κάνει μόνο ένα φευγαλέο
πέρασμα από τα ταμεία των επιχειρήσεων πριν καταλήξει στο σύγχρονο πιθάρι των
Δαναΐδων, το τραπεζικό σύστημα.
Υπάρχει η πολύ
διδακτική εμπειρία του 2012 και του δεύτερου Μνημονίου για το πού πάνε τα λεφτά
του δανεισμού. Από τον Δεκέμβριο του 2012 μέχρι και τον Μάρτιο του 2013, δηλαδή
σε τέσσερις μήνες, εκταμιεύτηκαν σχεδόν 44 δισ. από το δεύτερο δάνειο, τα οποία
πέρασαν και δεν κόλλησαν. Τα 11 πήγαν στο αποτυχημένο πρόγραμμα επαναγοράς των
απαξιωμένων ελληνικών ομολόγων (και τελικά στην τσέπη των hedge funds και των τραπεζών που τα είχαν αποκτήσει κοψοχρονιά) και τα 23 δισ. στην
ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Αν τα χρήματα αυτά άγγιζαν έστω και ελαφρώς την
πραγματική οικονομία, χρηματοδοτούσαν δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, θα
περίμενε κανείς εύλογα ένα ευεργετικό σοκ.
Αλλά, αυτό δεν
συνέβη ούτε το 2010, ούτε το 2012 και δεν θα συμβεί το 2016.
Το μόνο που μπορεί
να πει κανείς είναι ότι η κυβέρνηση έχει ένα περιθώριο μερικών μηνών να
διακόψει τη στάση πληρωμών προς δημόσιους φορείς και ιδιώτες που έχει επιβάλει
για να εξυπηρετεί το χρέος και να παράγει «δημιουργικά» πρωτογενές πλεόνασμα.
Αλλά αυτό έχει βραχύ ορίζοντα χωρίς να μειωθεί δραστικά και άμεσα το τρέχον
κόστος εξυπηρέτησης του χρέους. Ως γνωστόν, αυτό προς το παρόν δεν βρίσκεται
καν στο τραπέζι των συζητήσεων μέχρι το 2018.
www.dikaiologitika.gr
www.dikaiologitika.gr
