- Σημειώσεις για τα Κίτρινα Γιλέκα -
Το Σάββατο 17 και 24 Νοεμβρίου και την 1η Δεκεμβρίου στη Γαλλία
πραγματοποιήθηκαν τρεις μεγάλες διαδηλώσεις, και τρεις από ένα νέο
κίνημα: τα κίτρινα γιλέκα. Μέχρι στιγμής, ήταν το πρώτο κίνημα που
ανάγκασε κατά κάποιο τρόπο το Μακρόν να υποχωρήσει πραγματικά. Ο οποίος,
κατά μία έννοια, είχε ήδη ηττηθεί από την αρχή. Η αφορμή ήταν μια
αύξηση των τιμών των καυσίμων πάνω από τον πληθωρισμό. Μια μικρή σπίθα
που, ένας τεχνοκράτης αυτής της φύσης, με το τυφλό περιβάλλον του, δεν
μπορούσε να φανταστεί ότι θα έβαζε μια τόσο μεγάλη φωτιά - τουλάχιστον
με αυτό το τρόπο.
Η κυβέρνηση προσπάθησε να περάσει την αύξηση
με τη δικαιολογία ότι επρόκειτο για ένα «οικολογικό μέτρο» και αυτό
έκανε την αποκαλούμενη «βαθιά Γαλλία» να δείξει το πραγματικό της
πρόσωπο, όπως λίγες φορές είχε κάνει μέχρι τότε. Δεν ήθελαν να είναι οι
μόνοι που θα πλήρωναν για άλλη μια φορά το τίμημα αυτών των
«αναπόφευκτων προσαρμογών»: «οι ελίτ μιλούν για το τέλος του κόσμου,
εμείς για το τέλος του μήνα», έλεγαν. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια ή όχι
αλλά λέγεται ότι η διαδήλωση- εξέγερση; - της 1 Δεκεμβρίου, προκάλεσε
τις πιο σοβαρές ταραχές που γνώρισε το Παρίσι από το Μάιο του '68.
Το κίτρινο γιλέκο δεν επιλέχθηκε τυχαία και, μάλλον, έχει λιγότερο
σχέση με το χρώμα καθαυτό, παρά με ότι μπορεί να συμβολίζει. Όντας
υποχρεωτικό εξάρτημα κάθε αυτοκινήτου, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για
την αύξηση στα καύσιμα, δεν υπάρχει τίποτα πιο πρακτικό από το άνοιγμα
του χώρου αποσκευών του αυτοκινήτου και το τράβηγμα προς τα έξω του
κίτρινου γιλέκου.
Μια ταυτοποίηση που γίνεται άμεσα κατανοητή.
Είναι πρακτικό ακόμα και για τους ποδηλάτες, δεδομένου ότι τα γιλέκα που
φορούν τη νύχτα για να κάνουν βόλτα είναι τα ίδια. Όλο αυτό που τις δύο
πρώτες ημέρες, με κάποια συγκεκριμένη μορφή, ξεχύθηκε στους δρόμους,
ήταν μια ολόκληρη σειρά από αιτήματα και ερωτήματα. Αλλά ακόμη και
έτσι η ανάλυση δεν είναι ακριβής.
Μετά από μια περίοδο έντονων
κινητοποιήσεων στη Γαλλία, που κράτησε σχεδόν τρία χρόνια, ήταν περίπου
φυσικό όλα τα αιτήματα εκείνης της εποχής να κάνουν και πάλι την
εμφάνισή τους στους δρόμους. Υπήρξε μια συσσώρευση συγκεκριμένων
αιτημάτων. Αυτό που εμφανίστηκε τον τρίτο χρόνο και κυριάρχησε ήταν το
σύνθημα: Μακρόν παραιτήσου!
Αυτή τη φορά, όμως, μιλάμε για
διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα, στη Γαλλία, και όχι μόνο στο Παρίσι αλλά και
σε άλλες πόλεις όπου ο αγώνας κρατάει ακόμα, όπως στη Νάντη. Σε όλη τη
χώρα, έγιναν καταλήψεις διοδίων αυτοκινητοδρόμων και δρόμων.
Κοντά στη Ρουέν αποκλείστηκε ένας τερματικός σταθμός πετρελαίου. Η Λυών,
το Μπορντό, η Μασσαλία, η Τουλούζη, η Σεντ Ετιέν, όλες αυτές οι πόλεις
είδαν ημέρες που είχαν να δουν πολλά χρόνια . Μεσαίου μεγέθους πόλεις
όπου δεν συμβαίνει ποτέ τίποτα, όπως η Τουρ στη, κεντροδυτική Γαλλία,
έγιναν μάρτυρες άγριων γεγονότων, μεγάλης συμμετοχής και βίας. Στη
Ντιζόν, πυρπολήθηκε το κτίριο της Περιφέρειας.
Στην πόλη Λε
Πουζέν μια πόλη μόλις τριών χιλιάδων κατοίκων, που βρίσκεται στη μέση
της περιοχής των Αρδεννών, είχαμε συγκρούσεις με την αστυνομία που
κράτησαν εννέα ώρες. Στην Puy-en-Velay, κάηκε η Νομαρχία. Στη Μαρτινίκα,
τα Κίτρινα Γιλέκα σκηνοθέτησαν ένα είδος Flash mob [*] σε ένα εμπορικό
κέντρο, ενώ στο χωριό Commercy απαιτούν την άμεση δημιουργία τοπικών
επιτροπών, κυρίαρχων και αυτόνομων, κάτι που ξεπερνάει την άμεση
δημοκρατία, δηλαδή:Κομούνες.
Η καταστολή, ωστόσο, ήταν παντού
έντονη. Αλλά στις περιφέρειες και όχι σε ένα οποιοδήποτε μέρος, στις
υπερπόντιες επαρχίες όπου, η καταστολή έδειξε το πραγματικό της πρόσωπό,
δεδομένου ότι μόνο στη Ρεϋνιόν κλήθηκε να παρέμβει ο γαλλικός στρατός.
Στο Παρίσι, στις 24 Νοεμβρίου, ένας διαδηλωτής έχασε το χέρι του, και
το ίδιο έπαθε ένας άλλος την 1η Δεκεμβρίου στην Τουρ, και οι δύο από
χειροβομβίδες κρότου-λάμψης.
Στο Παρίσι, την 1η Δεκεμβρίου, η
σύγχυση ήταν τέτοια που δεν υπήρχαν αρκετές αστυνομικές δυνάμεις. Τα ΜΑΤ
(CRS) αναγκάστηκαν να ζητήσουν βοήθεια από άλλες αστυνομικές μονάδες
και διαμαρτυρήθηκαν δημοσίως ότι ορισμένες μονάδες είχαν κληθεί να
φυλάνε κτίρια αντί να μετακινηθούν στις πόλεις - που είναι και η
ειδικότητά τους. Σύμφωνα με μαρτυρίες, 20 χρόνια είχαν να δουν τέτοιο
πράγμα. Ενας φίλος, διαδηλωτής δεν είχε ποτέ αντιμετωπίσει το ιππικό και
για μια στιγμή νόμισε ότι είχε κάνει ένα ταξίδι στο παρελθόν. Και
κατέληξε ότι σε περίπτωση που συνέβαινε κάτι στα προάστια του Παρισιού,
δεν θα υπήρχαν αρκετοί αστυνομικοί. Αλλά προς το παρόν, τίποτα δεν έχει
συμβεί ακόμα.
Λέγεται ότι υπάρχουν πολλοί διαδηλωτές που
επισκέπτονται την πρωτεύουσα για πρώτη φορά. Ένα μεγάλο μέρος όσων
χρωματίζουν τους δρόμους του Παρισιού με κίτρινο, δεν ζουν στην
πρωτεύουσα, ούτε στη γύρω περιοχή. Μετακινούνται στην πρωτεύουσα μόνο
και μόνο για να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις και το κύριο σημείο
συνάντησης ήταν η Αψίδα του Θριάμβου, όπου για λίγο, την 1η Δεκεμβρίου,
αφού κατάφεραν να διώξουν από εκεί τα ΜΑΤ , κατέλαβαν το χώρο
πανηγυρίζοντας σαν να είχαν νικήσει. Όλα αυτά τρόμαξαν πολλούς τουρίστες
που βρισκόντουσαν στα Ηλύσια Πεδία που δεν είναι συνηθισμένοι να
βλέπουν αυτοκίνητα να καίγονται , οι κάδοι απορριμμάτων να ανατρέπονται
και στη συνέχεια να καίγονται.
Πολλά οφείλονταν στο γεγονός ότι
στην πόλη υπάρχουν έργα σε εξέλιξη παντού και τα οδοφράγματα
πολλαπλασιάστηκαν με μια ταχύτητα πρωτοφανή. Το υλικό ήταν ήδη εκεί,
έτοιμο, το πρόσφερε το δημαρχείο έτοιμο στο πιάτο. Οδοφράγματα
σηκώθηκαν παντού. Και εδώ αξίζει να τονίσουμε και ένα ακόμα βασικό:
ακόμα κι αν δεν είχαν έλθει για τουρισμό, ήταν σχεδόν σαν να ήταν και
πήγαινανν πέρα δώθε. Δεδομένου ότι δεν είχαν συνηθίσει στις συνήθεις
διαδρομές που ακολουθούν οι διαδηλώσεις, τα κίτρινα γιλέκα
εμφανιζόντουσαν εκεί πού σπάνια γίνονται διαδηλώσεις στο Παρίσι. Πέρα
από την κατάληψη της πιο διάσημης λεωφόρου στον κόσμο, η Οπερα, το
Ριβολί, το Σεν Λαζάρ, η Πλατεία Κονκόρντ, ο Αγιος Αυγουστίνος, το
Χρηματιστήριο είναι μερικά μόνο από τα μέρη που κατευθύνθηκαν τα κίτρινα
γιλέκα. Οι πολυτελείς Galleries Lafayette και Printemps εκκενωθηκαν
λόγω του κινδύνου ατυχημάτων.
Εκλεισαν ,ταυτόχρονα, δεκάδες
εξόδους του μετρό .Και στην άλλη πλευρά της πόλης - αυτό που ήταν πάντα ο
πιο συνηθισμένος χώρος των διαδηλώσεων - δεν έγινε τίποτα. Δεδομένου
ότι δεν γνωρίζουν καλά την πόλη, πήγαν στα μέρη που είχαν ήδη
επισκεφθεί, ή τουλάχιστον στα μέρη που είχαν ακούσει. Αυτό σημαίνει ότι
τις διαδηλώσεις τις βλέπουν και τις ζουν ακόμα και όσοι είναι απλά
περαστικοί . Σαν γεγονός είναι περίεργο και μιας και το Παρίσι είναι η
πιο επισκέψιμη πόλη στον κόσμο, είναι κάτι νέο.
Αλλά από τη
στιγμή που οι διαδηλώσεις γινόντουσαν σε μέρη που οι τουρίστες δεν
πηγαίνουν ποτέ, δεν καταλάβαιναν ότι κάτι γινόταν και ενώ οι τουρίστες
έβγαζαν αναμνηστικές στην Αψίδα του Θριάμβου, στη Νασιόν είχαμε
συγκρούσεις. Αυτή τη φορά, όμως, δεν έγινε έτσι. Πρώτα, τα πράγματα
γινόντουσαν, για παράδειγμα, όπως πριν δύο χρόνια με το Κίνημα Nuit
Débout. Αφού η Πλατεία Δημοκρατίας ήταν κατειλημμένη μόνο τη νύχτα, και
οι τουρίστες περνούσαν από εκεί μόνο την ημέρα, κανένας δεν έβλεπε
τίποτα.
Αν και σε μια πρώτη φάση, οι αριστεροί των διαφόρων
τάσεων ήταν όλοι τους διστακτικοί σε σχέση με τα καλέσματα που πολύ
γρήγορα πήραν μορφή, η αντίληψη τους αυτή πρακτικά άλλαξε . Ξεπεράστηκαν
από το κίνημα, αλλά δεν έχασαν χρόνο και εντάχθηκαν στα Κίτρινα Γιλέκα.
Αν την 17η Νοέμβρη στους δρόμους υπήρχαν κάποιες ομάδες της άκρας
δεξιάς και οι αριστερές δεν είχαν έντονη παρουσία, στις 24 ένας τέτοιος
συσχετισμός ήταν ισορροπημένος, και την 1η Δεκέμβρη θα μπορούσε κανείς
να πει ότι η παρουσία της Αριστεράς στο δρόμο ήταν αρκετά έντονη.
Ολες αυτές τις μέρες η δεξιά συγκεντρωνόταν γύρω από την Αψίδα του
Θριάμβου, και δεν πήγαινε πολύ πέρα από εκεί. Η παρουσία της και η
επιρροή της στο δρόμο έπεφτε καθημερινά. Κατά βάθος, ένα από τα βασικά
χαρακτηριστικά του κινήματος ήταν η συνολική αποσύνδεση του με
οποιοδήποτε κόμμα και οποιαδήποτε συνδικαλιστική οργάνωση. Ωστόσο, σε
πολλά μέρη, αν και η αλήθεια είναι ότι τα κίτρινα γιλέκα ήταν αυτά που
έδιναν τον τόνο, ωστόσο, μοιραζόντουσαν τους χώρους με αρκετούς άλλους
διαδηλωτές.
Κάποια κόμματα, όπως το NPA [Νέο Αντικαπιταλιστικό
Κόμμα,New Anticapitalist Party], είχαν μια καλή παρουσία για παράδειγμα
στην Τουλούζη. Αλλά οι υπεύθυνοι ενός εκρηκτικού συνδυασμού μαύρου
(κόκκινου) και κίτρινου ήταν οι αναρχικοί. Η βασική συμμαχία, που
γεννήθηκε στους δρόμους, ήταν αυτή των κίτρινων γιλέκων με το μαύρο
κίνημα της περιφέρειας, το Comité Adama. Ενώ η πλειοψηφία των Κίτρινων
Γιλέκων είναι λευκοί, ο τόνος του μαύρου που δίνεται από τον Assa
Traore, ηγέτη του κινήματος, και τους συντρόφους του, δείχνει τη
δυνατότητα ακόμα μεγαλύτερης επέκτασης. Αυτή η συνάντηση θα μπορούσε
ίσως να είναι το θεμελιώδες μήνυμα, και αυτό συνέβη στο δρόμο.
Τα
μέσα ενημέρωσης παίζουν τον ρόλο τους και προσπαθούν πάση θυσία να
διαχωρίζουν τους υποτιθέμενους «βανδάλους», ξεχωρίζοντάς τους από τους
«πολιτισμένους», από τους ειρηνιστές διαδηλωτές. Αλλά μέχρι στιγμής αυτό
δεν λειτούργησε και η κοινή γνώμη δεν έπεσε στην παγίδα. Συλλαμβάνουν
πλήθος κόσμου ελπίζοντας να βρουν τους ταραξίες .
Η αστυνομία,
που έλπιζε να συλλάβει μερικούς από το μαύρο μπλοκ, συνέλαβε, αντίθετα,
μαραγκούς, υδραυλικούς, οδηγούς, οικογενειάρχες, πατεράδες και μανάδες.
«Συνηθισμένοι άνθρωποι» που ριζοσπαστικοποιήθηκαν στο δρόμο. Ανθρωποι
απλοί, από τους οποίους δεν περιμένεις κάτι τέτοιο, είναι αυτοί που
σπάνε τα πάντα. Αν ίσως λείπει ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο, σίγουρα
αυτό που δεν λείπει είναι η ριζοσπαστικότητα και το θάρρος. Για
παράδειγμα, αν στην αρχή υπήρχαν πολλά Κίτρινα Γιλέκα που ζητούσαν
βοήθεια, ή ακόμα χαιρετούσαν την αστυνομία, μπροστά στην έλλειψη κάποιου
θετικού νεύματος από μεριά της –εκτός από τη γνωστή επιθετικότητα
τους- σύντομα συνειδητοποίησαν τι έπρεπε να περιμένουν.
Τα μέσα
μαζικής ενημέρωσης εξεπλάγησαν βλέποντας ότι τη δεύτερη και την τρίτη
μέρα όλο και περισσότεροι άνθρωποι κατέβαιναν στις διαδηλώσεις πιο καλά
εξοπλισμένοι και με αντιασφυξιογόνες μάσκες. Λες και οι άνθρωποι δεν
αποκτούν εμπειρίες και δεν μαθαίνουν πράγματα στους δρόμους. Το καθεστώς
προσπαθεί πάση θυσία να ξεκινήσει διάλογο, αλλά κανένας εκπρόσωπος των
Κίτρινων Γιλέκων δεν έχει εξουσιοδοτηθεί να το πράξει. Μέχρι στιγμής,
φαίνεται ότι δεν υπάρχει δυνατότητα παραδοσιακής διαμεσολάβησης, ούτε
εκλέγεται κάποιος εκπρόσωπος από το Κίνημα. Μεταξύ άλλων, είναι ενάντια
σε κάτι τέτοιο.
Κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας, οι μαθητές
συμμετείχαν στο Κίνημα και πολλά σχολεία καταλήφθηκαν (και εκκενώθηκαν),
και έγινε και μια μεγάλη κινητοποίηση οδηγών ασθενοφόρων. Σε όλη τη
χώρα, έγιναν συνελεύσεις και συζητήσεις για να οργανωθεί η συμμετοχή
στις επόμενες κινήσεις, στις οποίες διάφορες οργανώσεις θα βρίσκονται
εκεί. Από την άλλη πλευρά, ο πρόεδρος είπε ότι αυτό δεν είναι πλέον μόνο
ένα πολιτικό κίνημα, αλλά μια επίθεση στη Δημοκρατία. Η γαλλίδα
ιστορικός Sophie Wahnisch σύγκρινε την κινητοποίηση που βρίσκεται σε
εξέλιξη με αυτήν των Αβράκωτων (Sans Coulottes), ενώ ο Anselm Jappe
έδειξε ενθουσιασμό. Αυτό που πνέει είναι σαν μια ανάσα συλλογικότητας
και σε αυτό το τέλος φθινόπωρου δεν είναι διόλου συνηθισμένο .
[*
] Flash mob είναι ένας νεολογισμός που επινοήθηκε το 2003 για να
υποδηλώσει μια ξαφνική συγκέντρωση ομάδας ανθρώπων σε δημόσιο χώρο, η
οποία διαλύεται σε σύντομο χρονικό διάστημα, με κοινό σκοπό την εφαρμογή
στην πράξη μια ασυνήθιστης δράσης. Η συγκέντρωση συνήθως οργανώνενται
μέσω του διαδικτύου ή κινητά τηλέφωνα. Από Βικιπαίδεια
