Από την παρέμβαση
του Ιταλο Καλβίνο στη συζήτηση που διοργάνωσε το εβδομαδιαίο περιοδικό Panorama,το 1981, με την ευκαιρία της νέας έκδοσης
και μετάφρασης της Οδύσσειας του
Ομήρου από το Ίδρυμα Lorenzo Valla
Θα ήθελα να
προσθέσω κάτι για τον Οδυσσέα ως αφηγητή.
Η ιστορία που ο Οδυσσέας αφηγείται στον
Εύμαιο, προσποιούμενος ότι είναι κάποιος άλλος, είναι μια άλλη Οδύσσεια, είναι μια Οδύσσεια διαφορετική από αυτή που έζησε ή ή εν πάση περιπτώσει από αυτή που διηγήθηκε στο νησί των Φαιάκων, παρόμοια όμως με αυτή στην οποία ο Οδυσσέας διηγείται ότι βρέθηκε σε ένα τόπο απ’ όπου είχε περάσει ο Οδυσσέας.
Και όσοι τον έχουν
δει διηγούνται και άλλες περιπέτειες του Οδυσσέα οπότε στην Οδύσσεια υπάρχει η άλλη Οδύσσεια αυτή του φανταστικού χαρακτήρα.
Σε αυτήν την άλλη Οδύσσεια υπάρχει και μια τρίτη Οδύσσεια,
που είναι όσα λέγονται και διηγούνται εκεί για τον Οδυσσέα.
Με λίγα λόγια, η Οδύσσεια είναι πάντα η αναζήτηση μιας ιστορίας.
Τι αναζητά ο Τηλέμαχος στο ταξίδι του στο Νέστορα και το
Μενέλαο; Αναζητά την Οδύσσεια , δηλαδή την αφήγηση όσων συνέβησαν στον
πατέρα του.
Υπάρχει, άλλωστε, μια συνεχής αναζήτηση της ιστορίας και στο ταξίδι του Οδυσσέα. Στην ενδιάμεση στάση του στην Κίρκη, αρχίζει το επεισόδιο του ταξιδιού στον Άδη.
Η ίδια η
επιστροφή, για την οποία τόσα λέγονται, είναι μια ιστορία, και όταν ο Οδυσσέας
φτάνει στην Ιθάκη πρέπει να αποδείξει την ταυτότητά του σε όλους, επειδή έχει
μεταμορφωθεί σε κάποιον άλλο. Ταυτόχρονα, όταν ξυπνά μετά τον ύπνο του στην παραλία, πρέπει να
έρθει η Αθηνά με τη μορφή παιδιού για να του πει ότι αυτό είναι το νησί
του, γιατί διαφορετικά δεν θα το αναγνώριζε.
Αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα
του ποιήματος και είναι μια πραγματικότητα που μας διαφεύγει, από μια ιστορία που μπορεί κάλλιστα να είναι όλα επινοημένα.
