Το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού του 2021 κατατέθηκε
την περασμένη εβδομάδα. Είναι μια μαγική εικόνα που αποκλειστικό σκοπό έχει να
σώσει τα επικοινωνιακά προσχήματα ενός οικονομικού πλάνου που είχε «καεί» από
το πρώτο εξάμηνο της εφαρμογής του και αυτό ανεξάρτητα από την εμφάνιση της
πανδημίας. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά.
Το προσχέδιο δαπανά 16 σελίδες, περίπου το 1/3 του συνολικού
του όγκου, για να καταλήξει στην εκτίμηση της ύφεσης του 2020 που ανέρχεται σε
8,2%. Σε αυτές τις 16 σελίδες επιχειρείται η δικαιολόγηση της οικονομικής
επιβράδυνσης που ξεκίνησε από το δεύτερο τρίμηνο του 2019, τόσο στην ευρωζώνη
όσο και στην Ελλάδα, για να οξυνθεί υπέρμετρα με την εμφάνιση της πανδημίας και
το lockdown. Στην κυβέρνηση βρίσκονται σε τρομακτική αγωνία να μας πείσουν ότι
το προεκλογικό τους πρόγραμμα, περιορισμού των φόρων στους πλουσίους, είχε
θετικά αποτελέσματα στην κατανάλωση αλλά και, για περίεργο λόγο και, τις
επενδύσεις μέχρι που ήρθε ο COVID. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα ρετρό
νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα που θεωρούσε ότι η αύξηση της κατανάλωσης σε συνδυασμό
με τις ιδιωτικοποιήσεις θα είχε πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για την οικονομία.
Όμως η Ελλάδα είναι χώρα με ανταγωνιστικό μειονέκτημα και γι’ αυτό τέτοια
προγράμματα καταλήγουν να επιβαρύνουν το εμπορικό ισοζύγιο όπως συνέβη και στην
Πορτογαλία από το 2000 έως το 2010. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια που είχε γίνει
ορατή από το τελευταίο τρίμηνο του 2019 πολύ πριν μπει ο COVID στη ζωή
μας.
Όμως είναι εντυπωσιακό ότι σε όλη αυτή την εκτενή αναφορά το προσχέδιο δεν αφιερώνει ούτε μισή λέξη για την παταγώδη αποτυχία του οικονομικού επιτελείου για την εκτίμηση της ύφεσης. Δεν έχουν περάσει παρά 4 μήνες από την δημοσίευση των μέτρων του μεσοπρόθεσμου προγράμματος όπου το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης μιλούσε για ύφεση 4.8%. Μάλιστα τόσο ο κ. Σταικούρας όσο και ο κ. Σκυλακάκης είχαν σπεύσει να τονίσουν από τότε ότι τόσο το ΔΝΤ όσο και η ΕΕ θα πέσουν έξω στις εκτιμήσεις τους τόσο για την ύφεση όσο και για το έλλειμμα.
Αναφορικά με την εκτίμηση της ύφεσης πάντως θα πέσουν έξω
για δεύτερη φορά. Με δεδομένη την μείωση του τουρισμού κατά 75%, σύμφωνα με το
προσχέδιο, η ύφεση θα είναι γύρω στο 13%. Η συνολική επίδραση του τουρισμού στο
ΑΕΠ είναι 40 δίς περίπου (άμεσα και έμμεσα) άρα η αναμενόμενη απώλεια είναι 33
δις ή 17,3% του ΑΕΠ. Αν ισχύουν οι
εκτιμήσεις της κυβέρνησης για 22% αύξηση του τζίρου στις κατασκευές αυτό
σημαίνει (άμεση και έμμεση) επίδραση στο ΑΕΠ της τάξης του 4.1% (περίπου 8
δις). Το συνολικό αποτέλεσμα είναι ύφεση 13.2% ( 17.3%-4.1%) και όχι 8.2% που
εκτιμά η κυβέρνηση.
Στη συνέχεια η έκθεση προχωρά σε μια αναφορά στις νομισματικές
εξελίξεις και το τραπεζικό σύστημα. Περιέργως, ίσως και όχι, το συγκεκριμένο
κεφάλαιο δεν λέει κουβέντα ούτε για το
σχέδιο Ηρακλής αλλά και την πρόταση της τράπεζας της Ελλάδος για «κακή
τράπεζα». Είναι τουλάχιστον ουτοπικό ο προϋπολογισμός να μη λαμβάνει υπόψη την
πιθανότητα αύξησης κεφαλαίου στις τράπεζες την ώρα που κατά πάσα πιθανότητα θα
κληθεί να τη χρηματοδοτήσει.
Έτσι κατόπιν κόπων και βασάνων φτάνουμε στις εκτιμήσεις του
προϋπολογισμού για το 2021. Η εκτίμηση είναι για οικονομική μεγέθυνση 7.5%
παρόλο που το προσχέδιο εκτιμά ότι το πρώτο τρίμηνο της επόμενης χρονιάς θα
είναι αρνητικό. Η εκτίμηση βασίζεται στην ανεδαφική υπόθεση ότι η εισροή των χρημάτων
του Ευρωπαϊκού ταμείου ανάκαμψης (σχέδιο Μέρκελ-Μακρόν) θα οδηγήσουν σε αύξηση
της ιδιωτικής κατανάλωσης σε ποσοστό 30.4% στο σύνολο του έτους. Το γεγονός και
μόνο ότι τα χρήματα που θα εισρεύσουν (αν εισρεύσουν) θα αφορούν το δεύτερο
εξάμηνο του 2021 καθιστά προφανές ότι ο στόχος είναι εξ ορισμού ανεδαφικός.
Στην ουσία περιγράφει μια κοσμογονία που θα λάβει χώρα μόλις μπει το πρώτο ευρώ
του πακέτου. Είναι ένα κόλπο απλά για να βγει ένα σχέδιο επί χάρτου.
Όμως και με αυτές τις παραδοχές ο προϋπολογισμός δεν βγαίνει τουλάχιστόν αν ισχύουν αυτά που ανακοίνωσε ο κ. Regling του ΕΣΜ στο πρόσφατο συνέδριο του Economist στην Αθήνα. Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός εμφανίζει πρωτογενές έλλειμμα 2.4% ενώ ο κ. Regling μίλησε για πρωτογενώς ισοσκελισμένο προϋπολογισμό αρχικά για να δεχτεί ένα έλλειμμα της τάξης του 1% στη συνέχεια.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το στοιχείο του πίνακα της σελίδας 30 του
προσχεδίου για την εκτίμηση του πρωτογενούς ελλείμματος του 2020. Αυτό
ανέρχεται σε 7.3% ενώ ακόμα και το ΔΝΤ που είχε κάνει τη χειρότερη πρόβλεψη
μιλούσε για έλλειμμα 6%. Αυτό σημαίνει ότι το συνολικό έλλειμα θα είναι άνω του
10% κάτι που επιβεβαιώνει την εκτίμηση για διψήφιο ποσοστό ύφεσης το 2020. Με
το παραπάνω σκεπτικό οι αναφορές σε καταβολή επιδόματος θέρμανσης για το 2021 ή
η καταβολή των εκκρεμών συντάξεων και των περιβόητων αναδρομικών περισσότερο
αποτελούν στοιχεία επικοινωνιακού εντυπωσιασμού παρά ουσιώδεις δεσμεύσεις. Το
ίδιο ισχύει και για τη δέσμευση για προσλήψεις εκπαιδευτικών. Τέλος, δεν μπορώ
να μην επισημάνω ότι δεν υπάρχει δέσμευση προσλήψεων γιατρών και νοσηλευτών
ούτε για τα μάτια.
Έτσι φτάνουμε στο ζουμί του σχεδίου. Η εκτίμηση του οικονομικού επιτελείου είναι ότι το δημόσιο χρέος θα ανέλθει στο 216% του ΑΕΠ (σελ. 57 του προσχεδίου). Είναι η επιτομή της αποτυχίας 10 χρόνων μνημονίων λιτότητας και βασάνων για το λαό. Το χειρότερο αποτελεί την εισαγωγή σε ένα νέο μνημόνιο που βρίσκεται προ των πυλών. Είναι πλέον θέμα χρόνου και πολιτικής συγκυρίας το πότε κάποιος γραφειοκράτης των Βρυξελλών θα θέσει ζήτημα βιωσιμότητας του χρέους. Το θέμα είναι ο λαός να αντιδράσει πριν φτάσει αυτή η στιγμή.
