ΔΝΤ : «το χρέος της Αργεντινής δεν είναι βιώσιμο θα αναδιαρθρωθεί

Η αποφασιστική στάση της νέας κυβέρνησης της Αργεντινής φαίνεται ότι πέτυχε το στόχο της. Είναι επίσημο : το ΔΝΤ εξέδωσε χθες ανακοίνωση που αναφέρει ότι «το χρέος της Αργεντινής δεν είναι βιώσιμο».

Η αντιπροσωπεία που επισκέφθηκε την Αργεντινή τόνισε ότι, όπως έχει ήδη υποστηρίξει η νέα κυβέρνηση Fernández, «δεν είναι οικονομικά ή πολιτικά εφικτό» να πληρώσει το χρέος σε ιδιώτες κατόχους ομολόγων, το οποίο ανοίγει την πόρτα για διαπραγμάτευση μαζί τους. Υποστήριξε επίσης τα πρώτα οικονομικά μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση μετά την κυβέρνηση Macri,η οποία είναι και η πραγματικά υπεύθυνη για την μη βιωσιμότητα του χρέους.

Η επικεφαλής του ΔΝΤ Kristalina Georgieva δήλωσε ότι "τα μέτρα που έλαβε μέχρι στιγμής ( ο Πρόεδρος Fernández ) στοχεύουν στην αποκατάσταση της μακροοικονομικής σταθερότητας και την προστασία των φτωχών».

Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός προτείνει μια διαπραγμάτευση του χρέους η οποία όχι μόνο αλλάζει τους όρους της επιστροφής των οφειλών στους ιδιώτες, αλλά συνεπάγεται επίσης κούρεμα του κεφαλαίου, ή των επιτοκίων ή και των δύο.

Το ΔΝΤ από την πλευρά του δεν κάνει την αυτοκριτική του ούτε επικαλείται το γεγονός ότι η δεξιά κυβέρνηση του Macri είχε δώσει μεγάλες εγγυήσεις στο Ταμείο όταν έπαιρνε τα τεράστια δάνεια των 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2018 και το 2019. Ολα αυτά αποδεικνύουν ότι η αποτυχία ήταν στα γονίδια αυτού του τρελού προγράμματος.

Ωστόσο, το ταμείο έκανε σαφές ότι δεν συμφωνεί να ακυρώσει τα δάνεια που χορήγησε, γεγονός που θα ανάγκαζε την κυβέρνηση της Αργεντινής να ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης σε περίπτωση που αποφάσιζε να πληρώσει τα τεράστια ποσά που είχαν προγραμματιστεί για το 2022 και το 2023.

Το κύριο ερώτημα τώρα είναι αν η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να κλείσει νέα συμφωνία με το Ταμείο για την επίλυση των διαπραγματεύσεων με τους ιδιώτες πιστωτές ή όχι.

Αν και η συμφωνία με το ΔΝΤ δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, η συνήθης διαδικασία προϋποθέτει μια προκαταρκτική συμφωνία με αυτό. Ο κίνδυνος είναι ότι οι νέες εκταμιεύσεις θα μπορούσαν να γίνουν ταυτόχρονα με συνταγές λιτότητας και αιτήματα για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη αποδείξει την αποτυχία τους στο παρελθόν.

[---->]

Διαδηλώστε για τη ρύπανση του περιβάλλοντος, όχι για την υπερθέρμανση του πλανήτη

         

Ο κλιματολόγος Φράνκο Πρόντι: «Οι καταστροφολογικές προβολές δεν είναι ρεαλιστικές, διαδηλώστε για τη ρύπανση του περιβάλλοντος, όχι για την υπερθέρμανση του πλανήτη»

«Οι κινδυνολογικές προβλέψεις δεν είναι αξιόπιστες, επειδή βασίζονται σε μοντέλα τα συμπεράσματα των οποίων έρχονται σε αντίθεση με τα πειραματικά δεδομένα. Η ευθύνη του ανθρώπου είναι αδικαιολόγητα υπερβολική».

Η  έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) του ΟΗΕ [*], παρουσίασε ένα δραματικό σενάριο: ωκεανοί ολοένα και πιο θερμοί και όξινοι, λιώσιμο των πάγων και συχνότερα τα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και για όλα αυτά ευθύνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα λόγω των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. Η IPCC ως αντιμετώπιση προτείνει την κατεπείγουσα ανάληψη δράσης για την μείωση των εκπομπών και την προστασία ορισμένων περιοχών των ωκεανών από τις ανθρώπινες δραστηριότητες .

Όπως είπαμε, η έκθεση παρουσίασε ένα καταστροφολογικό σενάριο, με το οποίο όμως δεν συμφωνεί όλη η επιστημονική κοινότητα. Για παράδειγμα, ομάδα 500 επιστημόνων με επιστολή της στον ΟΗΕ αναφέρει ότι «δεν ισχύει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης» και πολλοί άλλοι ειδικοί είναι αντίθετοι με ένα τέτοιο καταστροφολογικό σενάριο για το κλίμα, ενώ δεν αρνούνται ότι η επιστήμη θα πρέπει να εμβαθύνει το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, αυτοί,πολύ συχνά κατηγορούνται ως αρνητές.

Σε συνέντευξή του στην  εφημερίδα Il Mattino, ο Φράνκο Πρόντι , ένας διεθνώς αναγνωρισμένος κλιματολόγος, πρώην πανεπιστημιακός, πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Ατμοσφαιρικών Επιστημών και Κλίματος του ιταλικού Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (CNR),συντονιστής ενός ευρωπαϊκού σχεδίου για την πρόβλεψη των πλημμυρών, ο οποίος από τότε που εξέφρασε την άποψή του για την αλλαγή του κλίματος, αμφισβητώντας τα κλισέ,  δεν άργησαν να του κολλήσουν την ταμπέλα του αρνητή, εξηγεί  στους αναγνώστες της εφημερίδας την άποψή του για το κλίμα.

 «Για μένα, υπάρχει μόνο η επιστήμη και τις θέσεις μου τις βασίζω μόνο σε αυτήν, οτιδήποτε άλλο το θεωρώ αναξιόπιστο. Έχω κουραστεί με αυτές τις αντιπαραθέσεις , όπου αν δεν συμφωνείς με την καταστροφολογική θεωρία θεωρείσαι υποχρεωτικά αρνητής: αυτή είναι αντιπαράθεση γηπέδου. Όποτε εμείς οι επιστήμονες επιχειρούμε να αμφισβητήσουμε στοιχεία ή κινδυνολογικά επιχειρήματα, κινδυνεύουμε να μας στήσουν στον τοίχο. Ξεκινάμε από τη βασική προϋπόθεση ότι η επιστήμη θα πρέπει να σέβεται το περιβάλλον. Ένας επιστήμονας πρέπει να υποστηρίζει τους ισχυρισμούς του με αδιαμφισβήτητα στοιχεία, διαφορετικά δεν θα είναι παρά μόνο εικασίες ».

Σύμφωνα με τον Πρόντι, μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά «ότι οι εκπομπές CO2 προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη και ότι αυτές οφείλονται στις ανθρώπινες παρεμβάσεις. Πρόκειται για ισχυρισμούς που δεν αποδεικνύονται επιστημονικά, επομένως όταν διατυπώνεται ένας τέτοιος ισχυρισμός είναι επιπολαιότητα. Κι όμως, σε όλες τις εκθέσεις της, η IPCC επιβεβαιώνει τη σχέση μεταξύ ανθρώπινης δραστηριότητας και κλιματικής αλλαγής. Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι το διοξείδιο του άνθρακα αυτό καθ’ εαυτό δεν είναι ρυπογόνος παράγοντας. Αντίθετα, είναι απαραίτητο για τη ζωή στον πλανήτη μας».

Οσον αφορά τις εκθέσεις της IPCC, ο κλιματολόγος προσθέτει: «Οι παράμετροι που χρησιμοποιούν είναι συζητήσιμες, το λέμε εδώ και δεκαετίες, ακόμη και πριν εμφανιστεί αυτός ο νεανικός ακτιβισμός. Τα μοντέλα προσομοίωσης που χρησιμοποιούν προτείνουν μη αξιόπιστα σενάρια. Έχουν υποβληθεί αναφορές υπογεγραμμένες από  χιλιάδες επιστήμονες από όλο τον κόσμο οι οποίοι διαφωνούν με την υπόθεση της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του πλανήτη. Μεταξύ αυτών και αυτή, το 2007 του φυσικού Seitz, πρώην πρόεδρου της Αμερικανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών και αυτή της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης, International Panel on Climate Change (NIPCC), Διεθνής Ομάδα για την Αλλαγή του Κλίματος, η έκθεση της οποίας, το 2009, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η φύση και όχι η η ανθρώπινη δραστηριότητα επηρεάζουν το κλίμα».

Και ο Πρόντι προσθέτει: «Η επιστημονική μέθοδος και μόνο αυτή υπαγορεύει ότι μόνο τα γεγονότα, και όχι ο αριθμός των υποστηρικτών, είναι αυτά που καθιστούν μια υπόθεση εδραιωμένη επιστημονική θεωρία. Και μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ούτε μια επιστημονική μελέτη που να συνδέει την αλλαγή του κλίματος και την υπερθέρμανση του πλανήτη με τον άνθρωπο. Οι κινδυνολογικές προβλέψεις που διατυπώνονται δεν είναι αξιόπιστες αφού βασίζονται σε μοντέλα τα συμπεράσματα των οποίων έρχονται σε αντίθεση με τα πειραματικά δεδομένα. 

Όλα τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα μοντέλα αυτά υπερεκτιμούν την συμβολή του ανθρώπου και υποτιμούν τη φυσική κλιματική μεταβλητότητα, ειδικά αυτή που προκαλείται από τον ήλιο, το φεγγάρι και τις ωκεανικές ταλαντώσεις. Τα ηφαίστεια και ο φλοιός της γης εκπέμπουν επίσης αέρια του θερμοκηπίου, αλλά αυτό δεν  λαμβάνεται υπόψη από την IPCC. Η ευθύνη του ανθρώπου για την κλιματική αλλαγή τον προηγούμενο αιώνα είναι λοιπόν αδικαιολόγητα υπερβολική και οι καταστροφολογικές προβλέψεις μη ρεαλιστικές.

Οπότε, οι διαμαρτυρίες των νέων θα πρέπει να γίνονται με βάση αυτό που γνωρίζουμε ότι δηλαδή η αλλαγή του κλίματος οφείλεται στον πλανήτη Γη, υπήρχε ακόμη και όταν ο άνθρωπος δεν ήταν παρών. Ας κατέβουν στους δρόμους για να ζητήσουν την προστασία του περιβάλλοντος ξεκινώντας από την ποσοτικοποιημένη επιδείνωση, όπως η ρύπανση του εδάφους, της θάλασσας ... 
Τις αιτίες αυτών τις γνωρίζουμε και οι διεθνείς συμφωνίες μπορούν να κάνουν πολλά για να τις περιορίσουν ».

Σε άλλη του συνέντευξη ,για τις κατά καιρούς δηλώσεις του ΟΗΕ, ο Πρόντι λέει ότι «μιλούν για καταστροφικές προβλέψεις και προτάσσουν πάντα : «Σύμφωνα με την επιστήμη». Αυτό είναι λάθος, το σωστό θα ήταν να λένε: «σύμφωνα με την άποψη της IPCC». 

«Η IPCC, αν και σ’ αυτήν συμμετέχουν και επιστήμονες κύρους, αποφαίνεται με βάση μαθηματικά μοντέλα που προέρχονται από μοντέλα γενικής κυκλοφορίας ή GCM (Global Circulation Model) , τα οποία χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1990 τα οποία με την πάροδο του χρόνου έχουν εξελιχθεί. Tα πρώτα απλώς ελάμβαναν υπόψη τους  μόνο την ατμοσφαιρική κυκλοφορία, αργότερα προστέθηκαν παράγοντες όπως η επιφάνεια των ωκεανών, η βλάστηση, οι χημικοί μετασχηματισμοί και πολλά άλλα. Ως φυσικός των νεφών, προσπάθησα να εξακριβώσω με ποιο τρόπο αυτά τα μοντέλα προσομοιώνουν τα νέφη και διαπίστωσα ότι τα αντιμετωπίζουν πολύ πρόχειρα. 

Παίρνουν υπόψη μόνο τα στρώματα και όχι το τρισδιάστατο σχήμα τους, δεν υπάρχει η εξίσωση μεταφοράς της ατμοσφαιρικής ακτινοβολίας στα σύννεφα και λείπουν άλλα στοιχεία. Τα συμπεράσματα από αυτά τα μοντέλα θα πρέπει να αξιολογούνται με μεγάλη προσοχή. Δεν είναι εκλεπτυσμένα μοντέλα αφού δεν μπορούν να παραμετροποιήσουν σημαντικούς παράγοντες. Μιλώ ως γεωφυσικός, οι άλλοι συνάδελφοι θα πουν τη γνώμη τους: η κλιματολογία προκύπτει από τη σύγκλιση πολλών επιστημονικών κλάδων. Αλλά μια επεξεργασία τόσο πρόχειρη για τη φυσική των νεφών δημιουργεί πολλές αμφιβολίες».

«Η κλιματολογία εξετάζει τα στοιχεία που προέρχονται από τον ήλιο, από τη Γη και και την αλληλεπίδραση με τα λεγόμενα αέρια θερμοκηπίου όπως το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά και τους υδρατμούς, το όζον, το μεθάνιο και άλλα. Υπάρχει η αλληλεπίδραση με τα αιωρούμενα σωματίδια και υπάρχουν και τα νέφη. Τα ηλιακά φωτόνια φθάνουν και στην κορυφή των νεφών, κάποια αντανακλώνται, άλλα εισχωρούν στα σύννεφα », εξηγεί ο Πρόντι. 

« Υστερα, έχουμε και την επιφάνεια της Γης  που «με τη σειρά της εκπέμπει και αυτή θερμότητα, όπως κάθε σώμα. Και τα επίγεια φωτόνια αλληλεπιδρούν με τα αέρια και με τη βάση των νεφών. Ορισμένα διαφεύγουν προς το εξωτερικό διάστημα. Ολοι αυτοί οι παράγοντες, που  πολύ δύσκολα μπορούν να  υπολογιστούν, με υποχρεώνει, ως επιστήμονα, να συστήσω σύνεση στους καταστροφολόγους του κλίματος».

«Δεν υποστηρίζω ότι το κλίμα δεν αλλάζει ούτε ότι ο άνθρωπος δεν έχει και αυτός ένα μερίδιο ευθύνης. Αυτό που εγώ υποστηρίζω είναι άλλο, ότι η επιστήμη δεν έχει καταφέρει να ποσοτικοποιήσει τον ανθρωπογενή παράγοντα σε σχέση με τις φυσικές επιπτώσεις στο κλίμα ». 

Ο Πρόντι προσθέτει ότι οι φυσικές επιπτώσεις στο κλίμα «βασικά είναι δύο: η αστρονομική συνιστώσα και η αστροφυσική.Η ηλιακή ακτινοβολία δεν είναι σταθερή: μπορούμε να μιλάμε επί ώρες για τη μεταβλητότητα του ήλιου, τις ηλιακές κηλίδες, τα στοιχειώδη σωματίδια που αλληλεπιδρούν με το μαγνητικό πεδίο της Γης. Αυτό ονομάζουμε αστροφυσική συνιστώσα. Στα αστρονομικά στοιχεία περιλαμβάνονται οι βαρυτικές επιδράσεις των πλανητών του ηλιακού συστήματος, η διακύμανση της ελλειπτικής τροχιάς, η κλίση του άξονα της Γης στο επίπεδο της εκλειπτικής. Για να μην αναφέρουμε άλλα φαινόμενα, όταν για παράδειγμα το 1816, δεν υπήρξε καλοκαίρι σε όλο τον πλανήτη λόγω των εκπομπών στη στρατόσφαιρα του ηφαιστείου Tambora  στην Ινδονησία μετά την έκρηξή του».

Όσον αφορά,όμως, τη συμμετοχή του ανθρώπου, ο Πρόντι προσθέτει: «Αυτή είναι ορατή ειδικά μετά την εφεύρεση της ατμομηχανής, στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα, όταν ο" βιομηχανικός άνθρωπος "άρχισε να χρησιμοποιεί μαζικά ορυκτά καύσιμα: άνθρακα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, πυρηνικά. Ως φυσικός των νεφών, ανιχνεύω το σχηματισμό σταγονιδίων και κρυστάλλων σε σωματίδια από βιομηχανικές διεργασίες, οικιακή θέρμανση, κυκλοφορία οχημάτων που επηρεάζουν και τη μικροφυσική των νεφών». 

«Ο άνθρωπος λοιπόν έχει το μερίδιο ευθύνης του «αλλά από  το σημείο αυτό μέχρι να υποστηρίζουμε ότι η ανθρώπινη δράση αντιπροσωπεύει το 95% των αιτιών της κλιματικής αλλαγής, όπως ισχυρίζεται η IPCC, υπάρχει μεγάλη απόσταση. 

Υπάρχει μια αλλαγή στο κλίμα, αλλά η ανθρωπογενής επίδραση δεν μπορεί να ποσοτικοποιηθεί σε σχέση με τον αστροφυσικό και αστρονομικό παράγοντα», διευκρινίζει ο Πρόντι, προσθέτοντας ότι θα πρέπει να αναληφθεί δράση για την προστασία της Γης χωρίς περιττή κινδυνολογία για αλλαγή του κλίματος, αλλά επιμένοντας ότι αυτός είναι ο μόνος πλανήτης που έχουμε».

Ο Πρόντι δηλώνει «απογοητευμένος» από την σύγχυση που επικρατεί σχετικά με το κλίμα: «Η Γκρέτα κάνει καλά να πιέζει για την προστασία του περιβάλλοντος του πλανήτη: την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, την ποιότητα του αέρα και του εδάφους, την ποσότητα των βαρέων μετάλλων στις θάλασσες. Αυτό το καταλαβαίνω. Αυτό που δεν καταλαβαίνω είναι πως είναι δυνατό οι επιστήμονες να τρέχουν πίσω ένα 16χρονο κορίτσι.

Το παίρνω υπόψη μου, αλλά εκπλήσσομαι που ο κόσμος επηρεάζεται κατ'αυτό το τρόπο. Είναι καλό που οι νέοι ξεσηκώνονται, αλλά θα πρέπει επίσης να καταλάβουν ότι πρέπει να μελετήσουμε το κλίμα. Ας καθίσουν λοιπόν να μελετήσουν, ειδικά τη γεωφυσική της ατμόσφαιρας, και τότε θα τα ξαναπούμε. Η πραγματική πρόκληση είναι αυτή της γνώσης». 

Οσο για τις διαμαρτυρίες των μαθητών στην Ιταλία για το κλίμα, προσθέτει ότι «αν εξηγούσαμε τα βασικά στοιχεία της επιστήμης του κλίματος και τους τρόπους με τους οποίους λειτουργεί ο άνθρωπος και η φύση θα ήταν ό,τι το καλύτερο. Είδα πολλούς να κατεβαίνουν στους δρόμους χωρίς να γνωρίζουν το λόγο».

Ανάφερε και μερικά κλιματικά δεδομένα: «Από τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα σημειώθηκε μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 7 δέκατα του βαθμού ανά αιώνα. Αυτό είναι γεγονός. Αλλά δεν ήταν μία αύξηση αργή και σταθερή : είχαμε και φαινόμενα πτώσης της θερμοκρασίας τα οποία δεν εξηγούν τα μοντέλα της IPCC». 

---------------------------------------------------

[*] Ιδρύθηκε το 1988 και αποτελείται από επιστήμονες, αλλά και αγρονόμους ,οικονομολόγους και άλλους. Τα μέλη της Επιτροπής είναι πάνω από 1500.Πολλοί την θεωρούν ως έδρα της επιστημονικής έρευνας για το κλίμα  αλλά δεν είναι παρά ένα φόρουμ  τα μέλη του οποίου δεν ορίζονται από πανεπιστήμια ή ερευνητικά κέντρα αλλά από τις κυβερνήσεις. Η επιστήμη όμως ακολουθεί άλλες μεθόδους, τα πορίσματά της δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά και αξιολογούνται από διεθνείς επιστημονικές επιτροπές, κλπ .

Από κοινού απέναντι στα τοπία της ενέργειας

Ο τομέας της ενέργειας αποτελεί ένα από τους πιο διεθνοποιημένους τομείς της οικονομίας. Ευθύνεται για σκληρές διενέξεις και πολεμικές συρράξεις για την αρπαγή και εμπορευματοποίηση των ενεργειακών πόρων, για τεράστιες ανισότητες και δραματικές καταστροφές στην κοινωνία και στο περιβάλλον.

Όλες οι μεγάλες χώρες, που καθορίζουν και την πολιτική για την ενέργεια, επιδιώκουν να αξιοποιούν κατά προτεραιότητα τους εγχώριους πόρους, για να αποφύγουν την ενεργειακή εξάρτηση.

Καταφεύγουν όμως σε εισαγωγή ή και αρπαγή ενεργειακών πόρων όταν μπορούν να τους εξασφαλίσουν με την ισχύ τους, αξιοποιώντας ή επιβάλλοντας γεωπολιτικές ανακατατάξεις.

Παράλληλα αξιοποιούν την τεχνολογία είτε για να βελτιώσουν τη διαδικασία παραγωγής ενέργειας, είτε για νέες μεθόδους παραγωγής (πυρηνικά, ΑΠΕ).

Εταιρείες κολοσσοί, δραστηριοποιούνται ταυτόχρονα σε όλες τις μορφές ενέργειας, χωρίς διλήμματα για την «καθαρότητά» τους, αρκεί η δραστηριότητά τους να είναι αποδοτική και η εικόνα στους μετόχους τους ελκυστική.

Στην Ε.Ε. η ενεργειακή πολιτική συνοψίζεται σε τρεις καθοριστικές προτεραιότητες:

– την εμπορευματοποίηση της ενέργειας στα πλαίσια μιας απελευθερωμένης αγοράς, με ενιαίες υποδομές τα διευρωπαϊκά δίκτυα,

– τον κεντρικό έλεγχο αυτής της αγοράς από μια ευρωπαϊκή Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), στην οποία (θα) υπάγονται όλες οι εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές, στο πρότυπο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ),

– τις δεσμεύσεις για «καθαρή ενέργεια», με κριτήριο το ποιες μορφές παραγωγής ενέργειας δεν εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα, ή εκπέμπουν λιγότερο από άλλες, με παράλληλη αναγωγή του διοξειδίου του άνθρακα σε κερδοσκοπικό παράγοντα, μέσω του χρηματιστηρίου ρύπων.

Ένα σύστημα που αρπάζει και σπαταλά ανενδοίαστα τους φυσικούς πόρους, που επιβάλλει βίαια τον πολιτισμό του σε όλο τον πλανήτη, προσπαθεί σήμερα να μας πείσει ότι για όλα τα ζοφερά προβλήματα που έχει προκαλέσει στο περιβάλλον και την κοινωνία, ο μόνος καταστροφικός παράγοντας είναι το διοξείδιο του άνθρακα.

Ότι μπορεί να αλλάξει τα πράγματα με τα ίδια εργαλεία που δημιούργησαν το πρόβλημα.

Κι ακόμα χειρότερα ότι σε περίπτωση ανάγκης, είναι σε θέση να χειραγωγήσει το κλίμα με τη γεωμηχανική!

Σε όσα προτείνει ως πανάκεια, οι αντιφάσεις είναι ηχηρές.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως, είναι η σπατάλη που συνεπάγεται ο ίδιος ο χαρακτήρας του καπιταλισμού, τόσο στην παραγωγή, όσο και στα καταναλωτικά πρότυπα που επιβάλλει.

Η σπατάλη στην παραγωγή, επεκτάθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας.

Τόσο οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όσο και το φυσικό αέριο αποτέλεσαν βασικά εργαλεία για την επιβολή της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας.

Όλες σχεδόν οι μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και φυσικού αερίου που εγκαταστάθηκαν μετά από το 1990 στη χώρα μας είναι ιδιωτικές.

Σήμερα στη χώρα μας αναπτύσσονται τρία σύνολα ενεργειακών εγκαταστάσεων.

Ένα σύνολο μονάδων παραγωγής που μπορούν να παράγουν εγγυημένα ηλεκτρική ενέργεια σε 24ώρη βάση.

Ένα δεύτερο σύνολο μονάδων ΑΠΕ μεταβλητής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (αιολικά, φωτοβολταϊκά).

Και ένα τρίτο σύνολο μονάδων, συμβατικών και ΑΠΕ, με εξαγωγικό προσανατολισμό, στα πλαίσια της διασυνοριακής περιφερειακής αγοράς ενέργειας.

Για την αγορά ενέργειας μέσω διασυνδέσεων, το Ευρωκοινοβούλιο πρόσφατα ενέκρινε να επιτραπεί η διασυνοριακή μεταφορά τουλάχιστον 70% της ποσότητας παραγόμενου ηλεκτρισμού για εμπορική χρήση, με την αιτιολογία ότι αυτό καθιστά ευκολότερο το εμπόριο ενέργειας που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. [1]

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ήδη προγραμματίζονται στη χώρα μας νέες μονάδες παραγωγής ρεύματος από φυσικό αέριο συνολικής ισχύος 3.500 MW. [2]

Οδηγούμαστε έτσι να έχουμε σε εθνικό επίπεδο, εγκατεστημένες μονάδες τετραπλάσιας ισχύος από αυτές που υπήρχαν πριν από την εφαρμογή της απελευθερωμένης αγοράς ενέργειας.

Σε τέτοιες συνθήκες, η δομημένη ενεργειακή πολιτική του συστήματος, καλεί τα κινήματα να τοποθετηθούν και να στοιχηθούν σε διαμορφωμένα διλήμματα.

Αν σήμερα υπήρχε στρατόπεδο εναλλακτικής πολιτικής, απ’ όπου θα μπορούσε κανείς να αντλήσει τεκμηριωμένο λόγο, τα κινήματα θα μπορούσαν πιο εύκολα να εντάξουν τις αντιδράσεις τους σε ένα εναλλακτικό πολιτικό πλαίσιο, πράγμα που θα μπορούσε να ισχυροποιήσει τις παρεμβάσεις τους.

Επειδή όμως τέτοιο στρατόπεδο δεν υπάρχει, τα κινήματα αναγκάζονται να ανιχνεύουν τις  βασικές αρχές μιας άλλης αντίληψης στον τομέα της παραγωγής και διαχείρισης της ενέργειας.

Τα κινήματα που τοποθετούνται απέναντι σε κάθε είδους ενεργειακά σχέδια δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν.

Ο κοινός τόπος των κινημάτων απέναντι την πολιτική για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μεγάλης κλίμακας, για τις εξορύξεις ορυκτών πόρων, για την ενεργειακή χρήση του νερού, για τους ενεργειακούς αγωγούς, είναι η αρπαγή της γης, (και της θάλασσας) με πρόσχημα το δημόσιο συμφέρον.

Τα κοινά προβλήματά των κινημάτων είναι η εμπορευματοποίηση και η σπατάλη που γίνεται και στην παραγωγή και στην κατανάλωση ενέργειας.

Είναι ο φόβος που διαχέεται προκειμένου να γίνεται πιο εύκολα αποδεκτή η πολιτική που κάθε φορά επιλέγεται και ο φόβος δεν είναι ποτέ καλός σύμβουλος. Οδηγεί την κοινωνία σε μια  παθητική στάση, που καταλήγει να εκλαμβάνεται ως αδιαφορία, ακόμα και από τους ίδιους που «αδιαφορούν».

Είναι η αδιαφάνεια αποφάσεων που λαμβάνονται με επιχειρηματικά κριτήρια σε παγκόσμια φόρουμ και τα σχέδια που εξυφαίνονται πριν καν ληφθούν αυτές οι αποφάσεις. Αν όλα αυτά σε παγκόσμια κλίμακα συζητούνται σε περιορισμένους κύκλους, στη χώρα μας δεν συζητούνται καθόλου, αλλά καταλήγουν σε «αυτονόητη» εναρμόνιση είτε στην ευρωπαϊκή είτε στη διεθνή πολιτική.

Τοπία της ενέργειας

1. Το τοπίο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μεγάλης κλίμακας

Ποιος θα ήταν αλήθεια αντίθετος με την ιδέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας; Μόνο που οι ΑΠΕ δεν πάνε μόνες τους, αλλά μαζί με το πλαίσιο της πολιτικής που ασκείται γι’ αυτές και αυτή η πολιτική δημιούργησε και δημιουργεί παντού προβλήματα και κατά συνέπεια, αντιδράσεις.

Την τελευταία δεκαετία σε όλη την Ελλάδα αναπτύχθηκαν κινήματα που εναντιώνονται στην ανάπτυξη μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μεγάλης κλίμακας για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.

Οι αντιδράσεις κλιμακώθηκαν το 2010, με την πολιτική της τότε κυβέρνησης.

Η Τίνα Μπιρμπίλη, ως Υπουργός Περιβάλλοντος, δήλωνε ότι είχε δύο αδυναμίες: τις ΑΠΕ και τα δάση. Γι’ αυτό αποφάσισε να τις συνδυάσει και να βάλει τις ΑΠΕ πάνω στα δάση! Για το σκοπό αυτό, διατήρησε –εκτός άλλων- και την τροποποίηση του δασικού νόμου που από το 2001 επέτρεπε την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής και δικτύων στα δάση, επεκτείνοντας το προνομιακό καθεστώς της ΔΕΗ, σε κάθε νέο επενδυτή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, παρά τις πολύπλευρες αντιδράσεις.

Ο Πρωθυπουργός υποσχόταν, εν μέσω κρίσης, να κάνει την Ελλάδα «Δανία του Νότου». Τότε δεν ήταν γνωστό ότι στη Δανία οι αντιδράσεις για τα αιολικά πάρκα είχαν πάρει τόση έκταση ώστε να ανακοινωθεί ότι θα σταματήσει η εγκατάσταση χερσαίων αιολικών σταθμών σε όλη τη χώρα. [3] Και δεν ένιωσε υποχρεωμένος να αιτιολογήσει γιατί παράλληλα, προωθούσε συμφωνία για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου από τη Λιβύη, [4] λίγους μόνο μήνες πριν από την επέμβαση της Δύσης, στην πλούσια σε υδρογονάνθρακες αυτή χώρα.

Το 2011 η ελληνική κυβέρνηση διεκδίκησε μερίδιο στο Desertec, το φωτοβολταϊκό project – μαμούθ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. [5] Το Desertec αφορούσε σε εκμετάλλευση του τεράστιου ηλιακού δυναμικού της Σαχάρας για την παραγωγή ενέργειας η οποία θα τροφοδοτούσε εκτός από την Ευρώπη και τις  χώρες της βορείου Αφρικής.

Δικαίως κάποιοι χαρακτήριζαν το πρόγραμμα νεοαποικιακό.

  

Οι διεκδικήσεις της ελληνικής κυβέρνησης έτυχαν θερμής υποδοχής από την Ε.Ε. και κυρίως τη Γερμανία. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα για το πρόγραμμα «Ήλιος».

Η Γερμανία έβλεπε ότι ένα πιο μικρό σε μέγεθος και σε απόσταση πρόγραμμα μπορούσε να είναι πιο ρεαλιστικό από το φιλόδοξο και πανάκριβο DESERTEC.

Ούτως ή άλλως, η Γερμανία ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για εξαγωγές, εξ αιτίας του ότι είχε προ πολλού αναπτύξει βιομηχανία για τα φωτοβολταϊκά, με καθαρισμό του πυριτίου που προήλθε από τις έρευνες της χημικής βιομηχανίας (Siemens, Hoechts).

Πιο πρακτικοί και πιο ωμοί, Ολλανδοί καθηγητές πρότειναν το 2012 για τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την κρίση χρέους, τη μείωση των χρεών τους κατά 30% μέσω παραχωρήσεων για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Σύμφωνα με συγκεκριμένο σχέδιο, που είδε το φως της δημοσιότητας το 2012, θα ήταν δυνατή μια μείωση του χρέους κατά 30%, αν η Ιρλανδία προσέφερε λιγότερο από 1%, η Πορτογαλία περίπου 1% και η Ελλάδα περίπου 2% της συνολικής επιφάνειάς της ως παραχώρηση για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας. [6]

Φαίνεται εν τέλει ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας είναι η κρίσιμη συμβολή τους στην οικονομία των χωρών που παράγουν τον εξοπλισμό τους, προκειμένου να συντηρηθούν οι ρυθμοί ανάπτυξης που αναπαράγουν τον καπιταλισμό και ιδιαίτερα σε καιρούς κρίσης.

Για το σκοπό αυτό αξιοποιήθηκε στο έπακρο το αφήγημα της αειφορίας και της πράσινης ανάπτυξης, με βασικό μέλημα να ενισχυθεί ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής –επομένως και οι εξαγωγές νέων αυτοκινήτων και ηλεκτρικών συσκευών-  αλλά και να διατηρηθεί ο έλεγχος της παραγωγής ενέργειας από τους «μεγάλους παίκτες», κράτη και εταιρείες.

Όλα αυτά δεν έγιναν τότε πολύ γνωστά στο ευρύ κοινό, που βρισκόταν στη δίνη της οικονομικής ύφεσης και της πολιτικής κρίσης.

Αυτό όμως που διαδόθηκε άμεσα, δημιουργώντας εύλογες ανησυχίες και αντιδράσεις ήταν ο χάρτης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας με τις δεσμευμένες περιοχές για παραγωγή ενέργειας από κάθε είδος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αδειοδοτημένες ή σε αναμονή αξιολόγησης για μια άδεια παραγωγής, που αποτελεί και το πρώτο στάδιο αδειοδότησης.

Οι κάτοικοι της υπαίθρου είδαν περίεργους ιστούς  (ανεμολογικούς), που έμοιαζαν με κεραίες κινητής τηλεφωνίας, αλλά δεν ήταν, να εμφανίζονται σε διάφορα σημεία.

Παράλληλα, ξεκίνησαν ασυνήθιστες επισκέψεις στα ορεινά κυρίως χωριά, από καλοντυμένους κυρίους που επισκεπτόταν τοπικούς παράγοντες και κατοίκους, επιχειρώντας συναλλαγές γης.

Δεν πήρε και πολύ χρόνο στους κατοίκους να απαιτήσουν ενημέρωση και για το σκοπό αυτό έχουν γίνει και γίνονται ακόμα αμέτρητες ενημερωτικές εκδηλώσεις.

Τις εκδηλώσεις αυτές συνήθως διαδέχονται κινητοποιήσεις και προσφυγές.

Αν πραγματικά το πολιτικό σύστημα είχε σχεδιασμό με γνώμονα τις κοινωνικές ανάγκες και αν ήθελε να σεβαστεί το περιβάλλον, μπορούσε να ξεκινήσει τις εφαρμογές σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας από το δομημένο χώρο, σε συνάρτηση με τις ανάγκες των πολιτών και των παραγωγικών δραστηριοτήτων, χωρίς εμπορευματικά κίνητρα.

Αυτό θα ανταποκρινόταν και στη φάση ανάπτυξης των τεχνολογιών, αφού τριάντα χρόνια τώρα παράγονται και εγκαθίστανται μονάδες για την εκμετάλλευση του ανέμου και του ήλιου, χωρίς να έχει απαντηθεί το πρόβλημα της αποθήκευσης ενέργειας, πόσο μάλλον με φιλικό για το περιβάλλον τρόπο, που να μην συνεπάγεται κι άλλες εξορύξεις, όπως χρειάζεται για τις μπαταρίες.

2. Το τοπίο της εξόρυξης υδρογονανθράκων

Αν και η δημόσια συζήτηση για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στη χώρα μας έχει την ιστορία της, οι μαζικές αντιδράσεις ήρθαν με μεγάλη καθυστέρηση.

Ήταν πολλοί εκείνοι που δεν πίστευαν, ή δεν ήθελαν να τοποθετηθούν στο πρόβλημα, ότι η έρευνα και εξόρυξη θα γινόταν πραγματικότητα.

Τα κύρια επιχειρήματα ήταν ότι «δεν υπάρχει η τεχνολογία για βαθιές γεωτρήσεις» και ότι «το χαμηλό κόστος της τιμής του πετρελαίου δεν το επιτρέπει».

Γι’ αυτό παρέπεμπαν στο μέλλον, κλείνοντας τη συζήτηση με ένα «άσε τώρα να δούμε πρώτα αν υπάρχουν τα κοιτάσματα».

Μόνο που οι συμβάσεις για «έρευνα και εξόρυξη» δεν είναι διακριτές αλλά ενιαίες!

Και όταν άρχισαν να υπογράφονται, βρέθηκαν ελάχιστοι πολιτικοί από τα κόμματα και την αυτοδιοίκηση, που να μην θεωρήσουν αυτονόητη την υπογραφή τους.

Οι κάτοικοι όμως αυτής της χώρας είδαν το 1/3 της χώρας να μετατρέπεται σε «οικόπεδα» εξορύξεων στη θάλασσα, πεδίο πολιτικής της «γαλάζιας ανάπτυξης», αλλά και πάνω στη ίδια τη γη που κατοικούν.

Και άλλοι κύριοι με περίεργα μηχανήματα μετρήσεων, άρχισαν να τριγυρίζουν ανάμεσα στα χωριά, τα βοσκοτόπια, τα ποτάμια και τα γεφύρια τους.

Η αγωνία για τη ζωή και τις δραστηριότητές τους γέννησε τα κινήματα κατά των εξορύξεων υδρογονανθράκων.

Κάποια «οικόπεδα» εξορύξεων σκεπάζουν «οικόπεδα» της «πράσινης ανάπτυξης». Αυτά θα ενεργοποιηθούν σε περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο σε κάποιους τόπους δεν προχωρήσουν οι εξορύξεις, ή ανάμεσα σ’ αυτές, σε ξηρά και θάλασσα.

  

 

Ο παράγοντας της απεξάρτησης από το πετρέλαιο αποτελεί βασική συνιστώσα της ευρωπαϊκής πολιτικής, αλλά μόνο σε σχέση με την ηλεκτροπαραγωγή.

Το πετρέλαιο παραμένει ακόμα αναγκαίο στις μεταφορές, τη βιομηχανία, τη θέρμανση και γενικά στις μηχανές εσωτερικής καύσης.

Μέχρι και σήμερα αποδεικνύεται ότι η πολιτική απεξάρτησης σχετίζεται κυρίως με το γεγονός ότι τόσο η τιμή, όσο και η ροή του είναι δύσκολο να ελεγχθούν.

Γι’ αυτό το λόγο οι ευρωπαϊκές οδηγίες που απαιτούν να σταματήσει η χρήση του πετρελαίου στην ηλεκτροπαραγωγή, δεν απαιτούν να μην προχωρήσουν εξορύξεις υδρογονανθράκων στις χώρες της Ε.Ε.

Οι αντιφάσεις αναδεικνύονται τραγελαφικά σήμερα, με την αγορά να αγωνιά όταν το φθηνό πετρέλαιο απειλεί τις έρευνες σε Ιόνιο – Κρήτη.

Αν η τιμή πέσει πολύ χαμηλά η εξόρυξη δεν θα είναι συμφέρουσα! [7]

3. Το τοπίο της πυρηνική ενέργειας

Ήταν το μακρινό 1978 όταν κάτοικοι των χωριών της περιοχής της Καρύστου κυνήγησαν τους ξένους που πραγματοποιούσαν μετρήσεις με μηχανήματα, με στόχο να κατασκευαστεί πυρηνικό εργοστάσιο με μελέτες της αμερικάνικης ΕΒΑSCΟ.

Στις 20 Μαΐου 1979 συγκεντρώθηκαν στη Χαλκίδα σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας πάνω από 8.000 άτομα. Οι συζητήσεις για την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου έληξαν οριστικά το 1982. [8]

Πολύ αργότερα, επειδή οι υποστηρικτές της πυρηνικής ενέργειας δεν έλειψαν και από τη χώρα μας, αλλά και με αφορμή την πρόθεση κατασκευής πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου στην νοτιοανατολική Τουρκία, ιδρύθηκε στη Ρόδο το Αντιπυρηνικό Παρατηρητήριο της Μεσογείου, που πρόσφατα έκανε σχετική παρέμβαση στην κυβέρνηση. [9]

Η πυρηνική ενέργεια μένει σταθερά στο προσκήνιο σε παγκόσμιο επίπεδο, υποσχόμενη να εγγυηθεί αυτή τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, την αειφορία (!) και την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής.

Κι αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να μας αφήνει ανυποψίαστους κυρίως όταν απαιτούμε «εδώ και τώρα» απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, έστω και αν αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται να υπάρχει συγκεκριμένη απειλή για εγκατάσταση μονάδων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στη χώρα μας.

Εξ’ άλλου η πυρηνική ενέργεια δεν λείπει και από το ενεργειακό μείγμα της χώρας μας. Περνά μέσα από την ενεργειακή διασύνδεση με τη Βουλγαρία [10] ενώ τόσο η Βουλγαρία όσο και η Τουρκία προχωράνε σε ανάπτυξη νέων μονάδων.

Πόσο απελπισμένες όμως και πόσο φοβισμένες πρέπει να είναι οι κατά τόπους κοινωνίες για να δεχθούν την πυρηνική ενέργεια ως επιβεβλημένη καθαρή ενέργεια; Φροντίζουν γι’ αυτό τα λόμπι και διάφοροι διεθνείς και εθνικοί θεσμοί, με κάθε μέσο που περιλαμβάνεται στο δόγμα του σοκ και στη θεωρία ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση που να οδηγεί σε ριζικές αλλαγές.

Σε μελέτη του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) του 2019 [11] γίνεται αναφορά σε μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) με προβλέψεις για τις εξελίξεις στην ενέργεια.  Περιλαμβάνει τρία σενάρια για το διάστημα 2025 -2040: το σενάριο των τρεχουσών πολιτικών, το σενάριο για τις νέες πολιτικές και το σενάριο της βιώσιμης ανάπτυξης.

Είναι στο σενάριο της βιώσιμης ανάπτυξης, όπου η πυρηνική ενέργεια αυξάνεται κατά 87,9% και οι ΑΠΕ κατά 311,8%, σε σχέση με το 2017, ενώ πολύ μικρότερη αύξηση παρουσιάζεται και στα δύο άλλα σενάρια των τρεχουσών και των νέων πολιτικών. Παράλληλα ο άνθρακας υποχωρεί κάτω από το μισό, λιγότερο το πετρέλαιο, ενώ  το φυσικό αέριο παρουσιάζει μικρή αύξηση.

Στο σενάριο της βιώσιμης ανάπτυξης, αυξάνονται επίσης σε σχέση με το 2017, τα μεν υδροηλεκτρικά κατά 70,2%, η δε βιοενέργεια κατά 96,2%, πολύ μεγαλύτερες αυξήσεις από αυτές που προβλέπονται στα σενάρια τόσο των τρεχουσών όσο και των νέων πολιτικών.

Από το 1957, όταν έξι ευρωπαϊκά κράτη «αναζήτησαν στην πυρηνική ενέργεια το μέσο επίτευξης της ενεργειακής ανεξαρτησίας» με τη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ), [12] η πυρηνική ενέργεια αναπτύχθηκε τόσο ώστε να καλύπτει το 30% των ενεργειακών αναγκών της Ε.Ε. [13]

 

Παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες χωρών της Ε.Ε. για παύση λειτουργίας πυρηνικών μονάδων, το θέμα επανέρχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Το 2006 ο συνδυασμός ΑΠΕ + πυρηνικά προτάθηκε επισήμως από τον ΟΟΣΑ! [14]

Το -όχι και τόσο μακρινό 2009- με αφορμή την κρίση στην τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο, 61 εταιρείες ηλεκτρισμού των 27 χωρών – μελών της E.E., μεταξύ των οποίων και η ΔEH, με παρέμβασή τους στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κορυφής δεσμεύθηκαν ότι μέχρι το 2050 θα παρέχουν ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγεται χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, υπό την προϋπόθεση ότι οι πολιτικοί ηγέτες της E.E. θα τους διασφαλίσουν πρόσβαση σε «μία ευρεία γκάμα επιλογών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας – αποδοτικές καθαρές τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων που θα περιλαμβάνουν δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, υψηλής απόδοσης συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού και πυρηνική ενέργεια, παράλληλα με ανανεώσιμες πηγές». [15]

Πρόσφατα (2018) εξαγγέλθηκε διεθνής πυρηνική συμφωνία από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο, για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. [16]

Η συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στη συμφωνία μας θυμίζει ότι ανάμεσα στους πρώτους ενθουσιώδεις υποστηρικτές της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ που θεωρούσε ότι η πυρηνική ενέργεια μπορούσε να εγγυηθεί την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. [17]

Κι αυτό όχι για να μην εξαρτάται η χώρα της από τον άνθρακα, όσο για να μην εξαρτάται από τις απεργίες των ανθρακωρύχων!

4. Ο κοινός τόπος των κινημάτων απέναντι στην αρπαγή της γης

Η εγκατάσταση μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μεγάλης κλίμακας, η εξόρυξη υδρογονανθράκων, η κατασκευή μεγάλων φραγμάτων, χρειάζονται τη γη ή τη θάλασσα που, μέχρι να εκδηλωθεί το ενδιαφέρον χρήσης της για ενεργειακούς σκοπούς, είχε μια άλλη χρήση ή μια άλλη λειτουργία.

Οι «ιθαγενείς» εκδιώκονται από κει για λόγους «δημοσίου συμφέροντος».

«Η σημερινή υφαρπαγή γης σε παγκόσμια κλίμακα νομιμοποιείται με τη βοήθεια καταστροφικών διηγήσεων, προβλέψεων και απειλών για ελλείψεις πόρων όπως η τροφή και η ενέργεια οι οποίες θα προκύψουν από την κλιματική αλλαγή και για κινδύνους από φυσικές καταστροφές, ακόμα και από τρομοκρατικές επιθέσεις. Η ανασφάλεια και ο φόβος που διασπείρουν περιλαμβάνουν και τις επιπτώσεις από τις χρεοκοπίες κάθε είδους και τις συνέπειες από το δημόσιο χρέος.» [18]

Χρειάζεται όμως να μπει στο παιχνίδι και η παραπλάνηση, όχι μόνο για τους εκδιωκόμενους, αλλά και για την υπόλοιπη «κοινή γνώμη».

Τα κινήματα κατά της πολιτικής που ασκείται στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, βάλλονται με χίλιους τρόπους παραπλάνησης.

Μεταξύ αυτών, ότι με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας δήθεν επιτυγχάνεται απεξάρτηση από ορυκτούς πόρους.

Ο ισχυρισμός αυτός αποσιωπά το γεγονός ότι μόνο οι ενεργειακές πηγές είναι ανανεώσιμες (αέρας, ήλιος), αλλά όχι και οι μηχανές παραγωγής ενέργειας. [19]

Λένε και ότι με την εξόρυξη υδρογονανθράκων θα μειωθεί η εξάρτηση από εισαγωγές, ενώ είναι γνωστό ότι οι υδρογονάνθρακες διατίθενται σε όλες τις χώρες με τα κριτήρια της διεθνούς αγοράς.

Οι εταιρείες-μισθωτές στη χώρα μας με βάση τις συμβάσεις τους, υποχρεώνονται να διαθέσουν το σύνολο ή μερίδιο της παραγωγής τους στην επίσημη τιμή μετά από αίτηση του Δημοσίου, μόνο σε περίπτωση πολέμου, απειλής πολέμου ή άλλης κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Και αυτό με την προϋπόθεση ότι όλοι οι μισθωτές σε όλα τα οικόπεδα θα συμφωνήσουν και θα διαθέσουν τις ίδιες ποσότητες.

Τα παραπλανητικά «επιχειρήματα» όπως τα παραπάνω, υποστηρίζονται με τις ίδιες μεθόδους σε όλες τις περιπτώσεις, με αποσπασματική και επιλεκτική προβολή πληροφοριών.

Στα διάφορα αφηγήματα, σπανίως προσδιορίζεται το επίπεδο αναφοράς, αν είναι δηλαδή το τοπικό, το εθνικό, ή το διεθνές, αυτό που κάθε φορά ωφελείται ή βλάπτεται.

Γενικά όμως, προκειμένου για διεθνοποιημένους τομείς όπως η ενέργεια, εν τέλει το επίπεδο αναφοράς είναι οι πολυεθνικές επιχειρήσεις και οι διεθνείς αγορές.

Παράλληλα υπάρχει μια σιωπηλή παραδοχή, ότι το διακύβευμα είναι μόνο ένα και είναι οικονομικό και λογιστικό.

Το κοινωνικό και το περιβαλλοντικό είναι μόνο για τα συνέδρια!

Σε κάθε περίπτωση, οι εταιρείες θα είναι εκεί όπου εγκαταστάθηκαν με τις συμβάσεις έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, σε όλο το τόξο Ιονίου – Κρήτης.

Η ανασφάλεια για τους κατοίκους της μισής Ελλάδας θα κρατήσει για πολλά χρόνια. Η ανάγκη για «ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον», η περιβαλλοντική προστασία και η συνταγματική εγγύηση της ιδιοκτησίας, δεν θα ισχύει για τους πολλούς.

Η ανάγκη του χρηματιστηριακού κεφαλαίου να επιδεικνύει στους μετόχους του μελλοντικά αποθέματα, είτε αξιοποιηθούν, είτε όχι και η δυνατότητα των εταιρειών να αυξάνουν σημαντικά την κερδοφορία τους βραχυπρόθεσμα, χωρίς ουσιαστικά να αυξάνουν την παραγωγή τους, αναλύεται με κάθε λεπτομέρεια, σε πρόσφατο κείμενο της Πρωτοβουλίας Αθήνας ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων. [20]

Το ίδιο θα συμβεί με τους δεσμευμένους χώρους για μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που απεικονίζονται εδώ και μια δεκαετία στο χάρτη της ΡΑΕ, που είναι πολύ περισσότεροι απ’ όσους θα μπορούσαν να υλοποιηθούν με τα κριτήρια της αγοράς. Οι δεσμευμένοι αυτοί χώροι, έχουν φέρει μόνο ανασφάλεια για τις περιοχές όπου βρίσκονται και ασφαλή κέρδη για το χρηματιστηριακό κεφάλαιο ανεξάρτητα αν τελικά αυτά τα έργα θα υλοποιηθούν ή δεν θα υλοποιηθούν.

Από τους δύο ενεργειακούς χάρτες, των εξορύξεων και των μονάδων της ηλεκτροπαραγωγής, όπου πρέπει να προσθέσουμε τις επεκτάσεις των δικτύων για τη σύνδεσή τους, αλλά και τους χώρους κατάληψης των υλοποιημένων και προγραμματιζόμενων ενεργειακών αγωγών, έχουμε την εικόνα μιας άλλης χώρας που καλείται να προσαρμόσει τη ζωή και την παραγωγή της στα «κενά» που μένουν ανάμεσα σε κατειλημμένες και εν δυνάμει υποβαθμισμένες περιοχές.

Αυτό είναι το τεράστιο τίμημα που καλείται να πληρώσει η κοινωνία προκειμένου να γίνει η χώρα «ενεργειακός κόμβος», ή πιο λαϊκά «μπαταρία της Ευρώπης».

Κι αυτό στην καλύτερη περίπτωση. Η χειρότερη θα ήταν η εμπλοκή της χώρας σε θερμά επεισόδια, λόγω της «μετακίνησής» της πιο κοντά σε όσα συμβαίνουν στην Μέση Ανατολή.

Αυτά τα τοπία, αυτοί οι κίνδυνοι, αυτές οι προοπτικές κι αυτό το τίμημα αποτελούν τα αντικείμενα που συνθέτουν τον κοινό τόπο αγώνα των κινημάτων.

Κοινός τόπος τόσο για τα κινήματα που δραστηριοποιούνται στα διάφορα ενεργειακά μέτωπα, όσο και για τα κινήματα που δραστηριοποιούνται σε άλλους τομείς, αφού το ζήτημα της ενέργειας αφορά σε όλους, είναι κυρίαρχο για τη ζωή και όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες.

Έχοντας κατά νου ότι ο προσανατολισμός στο κοινωνικό συμφέρον και όχι στον ανταγωνισμό των αγορών, τόσο των πολιτικών επιλογών για το ενεργειακό όσο και της τεχνολογίας, θα μπορούσε να φέρει εκπλήξεις που σήμερα είναι αδιανόητες!

   

[1] https://energypress.gr/news/egkrithikan-oi-tesseris-neoi-nomoi-gia-tin-agora-ilektrismoy-stin-ee-eykolotero-pleon-emporio

[2] https://energypress.gr/news/giati-erhontai-ependyseis-15-dis-sto-reyma-apo-fysiko-aerio-oi-nees-kiniseis-stin-energeiaki

[3] http://www.vannasfakianaki.gr/pio-oikologikos-pethaineis/

[4] https://energypress.gr/news/diasyndesi-livyis-kritis-me-agogo-aerioy-syzita-ayrio-o-papandreoy

[5] https://energypress.gr/news/meridio-sto-desertec-fotovoltaiko-project-mamoyth-diekdikei-i-ellada

[6]https://www.agronews.gr/tech/green-reports/82087/shedio-meiosis-hreous-kata-30-me-parahorisi-gis-gia-ape/

[7] https://www.cretalive.gr/business/to-fthhno-petrelaio-apeilei-tis-ereynes-se-ionio-krhth-1023828

[8] https://www.tanea.gr/2007/05/26/greece/to-pyriniko-ergostasio-poy-den-egine-2/

[9] https://www.rodiaki.gr/article/388208/na-yparxei-parembash-gia-ton-pyrhniko-stathmo-sto-akoygioy

[10] https://www.documentonews.gr/article/boylgaria-paratash-zwhs-gia-ton-deytero-antidrasthra-toy-kozlontoyi

[11] Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ), Ο Ελληνικός ενεργειακός τομέας, Ετήσια έκθεση 2019, σελ. 34,  https://www.iene.gr/articlefiles/file/meletes/iene-meleti-2019.pdf

[12] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=LEGISSUM:xy0024&from=EL

[13] https://ecology-salonika.org/2010/03/24/the-world-map-of-nuclear-energy/

[14] https://www.stockwatch.com.cy/el/article/diethnis-oikonomia/pyriniki-energeia-kai-ape-systinei-o-oosa

[15] https://lithanthrakas.wordpress.com/2009/03/22/paragogi-energias/

[16] https://www.naftemporiki.gr/story/1353790/diethnis-puriniki-sumfonia-gia-ti-meiosi-ton-ekpompon-diokseidiou-tou-anthraka

[17] Τα αγκάθια του καλού, Λεωνίδα Λουλούδη, «Από το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» στην «κλιματική αλλαγή», η υπερθέρμανση των σχέσεων επιστήμης και πολιτικής, Εκδόσεις Αρμός, 2014

[18] «Κρίση χρέους και υφαρπαγή γης», Κωστή Χατζημιχάλη, Εκδόσεις ΚΨΜ, σελ. 42

[19] https://oikotopia.org/2019/02/16/vromika-spania-metalla-skavontas-vayhitera-stin-energeiaki-metavasi/

[20] http://ath-stop-mining.blogspot.com/2019/08/blog-post.html

[---->]

◗ Γιώργος Αυγερόπουλος- Δεν παραδέχτηκε την ήττα

❚ Συνέντευξη στην Ιφιγένεια Καλαντζή (*)

για το ντοκιμαντέρ του Agora II: Δεσμώτες

Μετά το πέρας της θερμής συζήτησης που παραθέτουμε, με τον κοσμογυρισμένο κινηματογραφιστή Γιώργο Αυγερόπουλο, για το νέο του ντοκιμαντέρ «Agora II: Δεσμώτες», μου ήρθαν στο νου οι στίχοι του Μανόλη Αναγνωστάκη που έγραψε στην πικρή δεκαετία του ’50 «Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει. Όμως εγώ δεν παραδέχτηκα την ήττα», όπως τραγουδήθηκαν δυναμικά από την Μαρία Δημητριάδη, σε μελοποίηση Θάνου Μικρούτσικου.

Πράγματι, ο Αυγερόπουλος όχι μόνο «δεν παραδέχεται την ήττα», αλλά αρματώθηκε με θάρρος και πείσμα για να συνεχίσει το «Agora: Από τη δημοκρατία στις αγορές» (2014). 

Τα γυρίσματα του νέου ντοκιμαντέρ διαδραματίζονται κατά την κρίσιμη πενταετία 2015-2019 και καταλήγουν σε ένα οργισμένο αλλά ήπια δοσμένο κινηματογραφικό μανιφέστο, το δικό του «Κατηγορώ», πλάι στην πρόσφατη μυθοπλαστική ταινία του Κώστα Γαβρά, όπου αναδεικνύονται οι πολιτικοί χειρισμοί απέναντι σε μια απροκάλυπτα μαφιόζικη συμμορία, που έριξε στα Τάρταρα μια ολόκληρη χώρα και τον λαό της.

Πιστός στο ραντεβού του με την καταγραφή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, ο Αυγερόπουλος παραθέτει τους πραγματικούς πρωταγωνιστές μιας εκρηκτικής περιόδου,που όλοι προσπαθούν να προσπεράσουν,πλάι σε επιλεγμένες στιγμές και γεγονότα που σημάδεψαν την «πρώτη φορά αριστερά», επιχειρώντας έναν πολιτικό αναστοχασμό. Μέσα από ένα δραστικό μοντάζ εκθέτει πρόσωπα και απόψεις παράλληλα με εικόνες, αφηγήσεις και αντικρουόμενες επιλογές, με πολιτικούς να αντιφάσκουν ή να απολογούνται, όταν οι προσδοκίες του ελληνικού λαού για ανατροπή εξανεμίστηκαν «εν μιά νυκτί».

Συνέπειες της δεκαετούς σκληρής λιτότητας που κανείς δεν θέλει να θυμάται, υπενθυμίζονται με άστεγες οικογένειες, αναζήτηση τροφής στα σκουπίδια, αλλά και την αξιοθρήνητη εικόνα μιας ελληνικής σημαίας που στροβιλίζεται άτσαλα στον άνεμο, υποδηλώνοντας την «τσαλακωμένη» ελληνική περηφάνια και ελπίδα.

Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους 25% μείωση του ΑΕΠ, 2,5 εκατ. Έλληνες κάτω από το όριο της φτώχειας, 1 εκ. άνεργοι, μετανάστευση μισού εκατομμυρίου Ελλήνων, ενώ άνθρωποι θύματα της κρίσης μιλούν για μια «κλεμμένη αξιοπρέπεια» και «όχι άλλες αυταπάτες». Παράλληλα, καταγράφονται εικόνες θαλασσοπνιγμένων προσφύγων κατά το 2015-2016, που καταφθάνουν στα ελληνικά νησιά, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης στα υπερπλήρη κέντρα υποδοχής, καθώς και η κοσμοσυρροή προσφύγων και μεταναστών στις πλατείες του κέντρου της Αθήνας, λίγους μήνες αργότερα. 

Οι χρονικές μετατοπίσεις ανακατεύουν εικόνες στους διαδρόμους των συνεδριάσεων του Eurogroup στις Βρυξέλλες, όπου η κάμερα του Αυγερόπουλου συνομιλεί με τους πρωταγωνιστές, μπαινοβγαίνει στα γραφεία και καταγράφει τα ξεδιάντροπα τελεσίγραφα στις σκληρές διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης Τσίπρα, το 2015, πλάι στις μελλοντικές εικόνες των συλλαλητηρίων για το Μακεδονικό το 2018. 

Και πάλι πίσω, με ξένα πρωτοσέλιδα να σχολιάζουν την εκλογή του Τσίπρα, τον Γενάρη του 2015, ως «εκλογή που προκαλεί το ευρωπαϊκό κατεστημένο» και «κραυγή δικαιοσύνης και ελπίδας, για εκατομμύρια Έλληνες», πλάι στις ουρές στα ΑΤΜ και εικόνες της λαοθάλασσας τον Ιούλη του 2015 στο Σύνταγμα για το δημοψήφισμα, μέχρι να επιστρέψει η απεχθής λέξη μνημόνιο, «σαν να μην είχε αλλάξει τίποτα», όπως σχολιάζει εκτός κάδρου ο ίδιος ο σκηνοθέτης.

› Τι σηματοδοτεί ο επίτιτλος «Δεσμώτες» στον τίτλο του δεύτερου μέρους του «AGORA»;

Πρωτογενή πλεονάσματα μέχρι το 2060 και δεσμευμένη περιουσία στο Υπερταμείο για 99 χρόνια, αυτά μας κρατάνε δέσμιους. Είμαστε λοιπόν «δεσμώτες» οικονομικά, αλλά και μεταφορικά πλέον. Βλέπω απόλυτη σύνδεση με την πρώτη σκηνή της τραγωδίας «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, όπου ο Ήφαιστος καρφώνει με βαριά καρδιά τον Προμηθέα στο βράχο, ενώ από κάτω το Κράτος και η Βία του λένε τι να κάνει.

› Το υλικό του ντοκιμαντέρ προέκυψε από γυρίσματα πέντε χρόνων. Τι σε έκανε να καταγράψεις το χρονικό της «πρώτης φοράς αριστερά»;

Δεν είναι ακριβώς χρονικό της πενταετίας 2015-2020, δεν ήθελα να δείξω τις καταστροφές στο Μάτι και στη Μάνδρα, γιατί επέλεξα δύο άξονες για την ταινία: οικονομική και προσφυγική κρίση. Η οπτικοακουστική καταγραφή αυτής της περιόδου αποτελεί ένα ακόμα κομμάτι του παζλ, που συμπληρώνεται με το βιβλίο του Βαρουφάκη, την ταινία του Γαβρά, άλλα βιβλία που έχουν γραφτεί και κάποια που θα γραφτούν στο μέλλον. Ήθελα να κλείσω τη μνήμη μέσα σε ένα κουτί, ως παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές και τους αυριανούς ερευνητές, ώστε να μπορούν να αντληθούν συμπεράσματα που θα βοηθήσουν στο δημόσιο διάλογο. Είμαι απόλυτα αντίθετος με την τάση στους κόλπους των προοδευτικών δυνάμεων να πετάξουμε «κάτω από το χαλί» ό,τι συνέβηκε,με άλλοθι την επάνοδο δεξιάς κυβέρνησης.Θεωρώ ότι η πληγή είναι ακόμα ανοιχτή και απαιτείται ένα νέο πρόταγμα.

› Χρησιμοποιώντας τις αφηγήσεις του χαρισματικού Βαρουφάκη, νιώθω πως αν ο Κώστας Γαβράς διατηρεί τη μνήμη όσων συνέβησαν μέσα από τη μυθοπλασία, στο ντοκιμαντέρ σου γίνεται μέσα από μια τεκμηριωμένη καταγραφή της, με τις πραγματικές εικόνες των πρωταγωνιστών.

Με τον Γαβρά είχαμε τεράστιες και ωραίες συζητήσεις. Λένε ότι το ντοκιμαντέρ έχει δομή ταινίας φιξιόν, αλλά συχνά η πραγματικότητα ξεπερνάει τη μυθοπλασία και αυτό είναι πιο σκληρό. Ήθελα να περιέχει στοιχεία πολιτικού θρίλερ, γιατί κάπως έτσι το έζησα. Πηγαινοερχόμουν ασταμάτητα στις Βρυξέλλες και σαν μύγα στον τοίχο, έπρεπε να περνώ απαρατήρητος στους διαδρόμους του Eurogroup. Ξεκίνησα σαν guerilla filmmaking, γιατί χρειάστηκε χρόνος να με εμπιστευθούν και να καταγράφω με κάμερα και μικρόφωνο. Δεν μου έφτανε όμως μόνο να καταγράψω εκφράσεις, την έπαρση,ήθελα να το συνδυάσω με την κοινωνία και το προσφυγικό, ήταν όλο μια πρόκληση, ενώ δεν ήξερα πώς θα λειτουργήσει σε ξένο κοινό.

Ένιωσα ανακούφιση όταν οι Γερμανοί και Γάλλοι συμπαραγωγοί που είδαν την ταινία κατάλαβαν πού οδηγήθηκε μια κοινωνία από τις πολιτικές που οι κυβερνήσεις τους επιβάλανε

› Η αφήγηση των γεγονότων γίνεται με πολλά πισωγυρίσματα, δίχως χρονολογική σειρά, ενώ χρησιμοποιείς το μοντάζ ως εργαλείο πολιτικής διαμαρτυρίας.

Για πράγματα που έχουν γίνει δύο-τρία χρόνια μετά, ένα άλμα στο χρόνο για να τα εξετάσεις την ώρα που αναλύεται αυτή η θεματική βοηθά στη δημιουργία μιας καθαρής αντίληψης, παρά να τα δείξεις αποσπασματικά σε χρονική σειρά. Οι μεταβάσεις στο χρόνο και το μπρος-πίσω δίνουν το αίτιο και το αιτιατό. Η χρονική μπάρα δηλώνει αυτές τις μεταβάσεις, ενώ η βελόνα που μετατοπίζεται είναι ουσιαστικά η βελόνα της ζωής μας, τα χρόνια που πέρασαν, οι φίλοι που χάσαμε. Με δυσκόλεψαν οι μεταβάσεις γιατί έπρεπε να ισορροπούν ταυτόχρονα διαφορετικές χρονικές στιγμές, σε διαφορετικές θεματικές, με διαφορετικούς χαρακτήρες. Αρκετές φορές ξαναμόνταρα σκηνές μέχρι να βρω το ρυθμό, ενώ είχα να ακολουθήσω και μια ζωντανή ιστορία εν εξελίξει, που συνεχώς μεταλλασσόταν.

Προκάλεσα όμως περισσότερα ερωτήματα απ’ όσα μπορούσα να απαντήσω. Το μοντάζ κράτησε από Απρίλη μέχρι Δεκέμβρη. Βασικά αισθάνομαι φοβερή απογοήτευση, όχι μόνο για την ιδεολογικοπολιτική μετάλλαξη ενός φορέα που εμπιστευτήκαμε, αλλά για το πού φτάσαμε. Στο ντοκιμαντέρ αυτό είναι πολύ άμεση η εμπλοκή μου, είναι η πιο προσωπική ταινία μου. Ακόμα και οι στίχοι στο τραγούδι της αρχής...

› Οι στίχοι «...άγριες είναι οι μέρες…» είναι δικοί σου; Εσύ τραγουδάς;

Ναι, στίχοι-τραγούδι δικά μου, σε μουσική του Γιάννη Παξεβάνη, συνθέτη όλης της πρωτότυπης μουσικής του έργου. Το να συμπυκνώσω συναισθήματα που είχα, με μοντάζ, μουσική και αφήγηση ήταν μια διαδικασία σαν βαλβίδα αποσυμπίεσης.

› Δίνεις έμφαση στη λέξη «χρεοκοπία», λέξη που δεν ειπώθηκε καθαρά από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως όταν αναγράφεται με αντίστροφη μέτρηση το νούμερο των ημερών πριν από αυτήν. Τι επιδιώκεις;

Οι λέξεις έχουν δύναμη και επέλεξα τη σωστή λέξη εκεί που έπρεπε, ώστε να γίνει αντιληπτό το διακύβευμα. «Χρεοκοπία» και όχι «λήξη του προγράμματος», «λιτότητα» ή «περικοπή» και όχι «μεταρρύθμιση». Η αντίστροφη μέτρηση δημιουργεί ένταση, προσμένεις κάτι. Ακόμα και όσοι αντιπολιτεύονταν τον ΣΥΡΙΖΑ δεν μιλούσαν με καθαρές λέξεις. Στα δελτία ειδήσεων τότε,δεν ακούστηκε ποτέ ότι χρεοκοπούμε! Κανένας δεν το είχε πάρει χαμπάρι. Έχουν χρεοκοπήσει και άλλες χώρες και η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει και παλιότερα, δεν ήρθε η καταστροφή του κόσμου, αλλά να ξέρουμε γιατί μιλάμε. Υπήρχαν στιγμές που τρεις μέρες πριν τη χρεοκοπία, κάποιοι χαιρετήθηκαν όπως όταν κάτι έχει λήξει. Μέσα σε αυτή την προθεσμία έζησαν οι πρωταγωνιστές την αγωνία στιγμών, μέσα στο ίδιο γραφείο  κάποιοι ήταν ψύχραιμοι ,άλλοι κλαίγανε.

› Πώς σχολιάζεις τις δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα «Είναι πολύ δύσκολο να είσαι έξω από το σύστημα, δεν μπορούν να υπάρξουν σοσιαλιστικές νησίδες πια»;

Νομίζω ότι σηματοδοτεί τη νέα εποχή του ΣΥΡΙΖΑ και την ιδεολογικοπολιτική του μετατόπιση. Η συνέντευξη αυτή γυρίστηκε στην Αίγινα το Σεπτέμβριο του 2018, με τον Τσίπρα ακόμα Πρωθυπουργό. Εκείνη τη στιγμή, απευθύνεται με πλήρη συνείδηση στους ψηφοφόρους τού ΣΥΡΙΖΑ, κάνοντας ένα άνοιγμα προς μια πιο σοσιαλιστική νοοτροπία. Είναι μαχαιριά στο στήθος για όσους πίστεψαν το όραμα του ΣΥΡΙΖΑ το 2015,είναι όμως και μια παραδοχή της σύγχρονης πραγματικότητας. Σφραγίζει το πέρας της εποχής του ιδεαλισμού και την αρχή της εποχής του ρεαλισμού.

› Η ρήση του Βαρουφάκη «Ο λαός είχε υπερβεί την ηγεσία του, τον ηγέτη του συνολικά» υποδηλώνει άλλον ένα «Ιστορικό συμβιβασμό»;

Αφού πριν λοιδορηθήκαμε και ξεφτιλιστήκαμε ως λαός, υποφέραμε, φτωχύναμε, και μεταναστεύσαμε, κάποια στιγμή, κάναμε μια έφοδο στον ουρανό με πλήρη συνείδηση, σε μια από αυτές τις σπάνιες στιγμές που έχει να επιδείξει η Ιστορία. Έγινε ένα άλμα, ακόμα κι αν δεν είχαν όλοι συνειδητοποιήσει τι σήμαινε να βγει η Ελλάδα από το ευρώ. Πέντε χρόνια μετά, καταλήξαμε στην αναζήτηση της κανονικότητας.

Απογοητευτήκαμε και από τη στιγμή που ηττηθήκαμε, συμβιβαστήκαμε. Μετά είδαμε πρόσφυγες να πλημμυρίζουν τις πόλεις και τα χωριά μας, αντιδράσαμε με αλληλεγγύη,αλλά και με ρατσισμό και φασισμό, που οδήγησαν σε μια συντηρητικοποίηση της κοινωνίας, μέχρι και την επαναφορά του θέματος των εκτρώσεων. Σήμερα έχουμε περάσει το στάδιο της οργής και βρισκόμαστε ακόμα στο πένθος, είμαστε μια κοινωνία που εκφασίζεται και δεν αναφέρομαι στην πολιτική τοποθέτηση καθενός, αλλά σε συμπεριφορές: πώς κοιτάζουμε να βολευτούμε,πώς αντιλαμβανόμαστε τους αδύναμους.Η ελπίδα θα ξαναγεννηθεί, μόλις υπάρξει ένα πρόταγμα.

› Επέλεξες τον Αλαίν Μπαντιού για τις δηλώσεις του: «ήθελαν να δείξουν πως τίποτα άλλο δεν είναι εφικτό έξω από το δικό τους σύστημα»,«παλιά, ο ιμπεριαλισμός ρυθμιζόταν με την αποικιοκρατία, τώρα φτιάχνουν ζώνες αποσταθεροποίησης με ολόκληρες χώρες»;

Διαβάζω τον Μπαντιού και έχουμε ανάγκη φιλοσόφους σαν αυτόν, γιατί συμπυκνώνουν υπέροχα τις εξελίξεις. Στο τελευταίο βιβλίο του αναλύει πώς δημιουργούνται ζώνες επιρροής,αποδιοργανωμένες πολιτικά με εικονικές διοικήσεις, αναγκασμένες να εκτελούν πολιτικές που σε κανονικές συνθήκες δεν θα υποστήριζαν, προκαλώντας αναταραχή, ώστε οι εταιρίες και ο καπιταλισμός να κάνουν τη δουλειά τους. Ασκώντας κριτική από τα αριστερά στον ΣΥΡΙΖΑ, ο Μπαντιού υπογραμμίζει κάτι που εντέχνως δεν έχει ειπωθεί: τα γεγονότα του 2015 δεν ήταν μόνο μάχη για την οικονομία, αλλά σύγκρουση μεταξύ νεοφιλελεύθερου δόγματος και μιας διαφορετικής προοπτικής. Η μνημειώδης νίκη του κατεστημένου απέναντι στον Τσίπρα ήταν το ιδεολογικό εγχείρημα-μήνυμα προς όλο τον κόσμο, ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, γιατί ακόμα και όσοι το επιχείρησαν, υποχρεώθηκαν να υποταχθούν στις επιταγές του νεοφιλελευθερισμού. Τέλος. There Is No Alternative-T.I.N.A.

Για τον Ζακ Κωστόπουλο και τη Μάγδα Φύσσα

› Εκτός από τις σκληρές εικόνες του απάνθρωπου ξυλοδαρμού του Ζακ Κωστόπουλου, έδειξες και πλάνα όπου μιλάει ως συνειδητοποιημένος ακτιβιστής. Τον είχες γνωρίσει;

Δυστυχώς, τον έμαθα όπως όλοι μας από αυτή την τηλεοπτική εικόνα του λιντσαρίσματος, επειδή τον πέρασαν για ληστή! Ταξιδεύοντας την επόμενη σε ένα φεστιβάλ στο εξωτερικό, μιλάω μόνο γι’ αυτό,γιατί κανείς δεν έχει ενημερωθεί, συνειδητοποιώντας τη σοβαρότητα του συμβάντος, που πιστοποιούσε τον εκφασισμό της ελληνικής κοινωνίας. Το υλικό που τον δείχνει να μιλάει ως ακτιβιστής το βρήκα στο ντοκιμαντέρ του «Vice: Drag nights in Athens».

Από εκεί προέρχεται η συνέντευξη αυτή, το γράφω και στους τίτλους τέλους, δεν το έχω τραβήξει εγώ. Επέλεξα όμως και πλάνα του ξυλοδαρμού, γιατί ως πολεμικός ανταποκριτής επτά πολέμων, γνωρίζω καλά,πως αν δεν δείξεις τη βία, δεν θα καταλάβεις ποτέ τι σημαίνει πόλεμος. Αν παρακολουθήσει κανείς μόνο την έκρηξη πυραύλων που πέτυχαν το στόχο, σαν να παίζει ηλεκτρονικό παιχνίδι, από ασφαλή απόσταση,δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει στο έδαφος, τι παθαίνει αυτός που δέχεται τον πύραυλο.

› Προσεγγίζεις και την Μάγδα Φύσσα, χωρίς να στέκεσαι στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Γιατί;

Δεν υπάρχει καθόλου οπτικό υλικό από τη δίκη της Χρυσής Αυγής, γιατί γίνεται χωρίς κάμερες. Η Μάγδα Φύσσα μιλάει για τη δίκη αυτή καλύτερα από οποιονδήποτε αναλυτή. Προσπάθησα να δείξω πόσο ταγμένη είναι η Μάγδα στην υπόθεση αυτή, περιγράφοντάς την απλά, μέσα από την καθημερινότητά της. Αλλάζει δυο συγκοινωνίες κάθε πρωί για να πηγαίνει στο δικαστήριο και το μεσημέρι γυρνάει σπίτι να μαγειρέψει και την άλλη μέρα τα ίδια. Εκθέτω επίτηδες τις δυνατές φωτογραφίες με το εξαγριωμένο βλέμμα της έτοιμη να χυμήξει σαν τίγρη, ενώ κάποιος την συγκρατεί. Στο πρόσωπό της βλέπω μια μάνα που έχει σηκώσει στους ώμους της ολόκληρο το βάρος του φασισμού στην Ελλάδα.

INFO

• Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπου-

λου «Agora II: Δεσμώτες» προβάλλεται από

13/2/2020 στην Αθήνα στους κινηματογρά-

φους: Ideal, Ααβόρα, Γαλαξίας, Μικρόκοσμος

και Σπόρτιγκ, καθώς και σε Θεσσαλονίκη και

Κρήτη

*Η Ιφιγένεια Καλαντζή

είναι θεωρητικός-κριτικός κινηματογράφου,

ifigenia.kalantzi@gmail.com

ΠΗΓΗ :εφημερίδα ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ