ΤΩΡΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΧΟΝΤΑΙ: ′′ΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ
ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΧΡΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΙΠΟΤΑ ′′
Πόσες φορές όλα αυτά τα χρόνια δεν ακούγαμε να μας να λένε ότι έπρεπε
να γίνουν περικοπές στην υγεία, την παιδεία, την περίθαλψη, την έρευνα, τις
συντάξεις κλπ., ότι τίποτα δεν μπορούσε να γίνει για τους άνεργους, για τους
φτωχούς, για τους εργαζόμενους, για για τους μικρούς επιχειρηματίες, επειδή '' δεν υπήρχαν λεφτά ";
Ότι δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε ελλείμματα γιατί διαφορετικά ''οι αγορές θα μας τιμωρούσαν ανεβάζοντας
τα σπρεντς δανεισμού ";
Ότι η λιτότητα ήταν το τίμημα που θα έπρεπε να πληρώσουμε για
να αποφύγουμε ''το βραχνά του δημόσιου χρέους ", που ακολουθεί πορεία ''
μη βιωσιμότητας ", και ''αθέτησης πληρωμών ";
Ένα τεράστιο βουνό από ψέματα, το οποίο τώρα - υπό το βάρος
της πραγματικότητας (της πανδημίας) - καταρρέει κομμάτι κομμάτι.
Μόλις προχθές, ενώπιον των επιτροπών του προϋπολογισμού της
Βουλής και της Γερουσίας, ο προϊστάμενος του Τμήματος Οικονομικών και
Στατιστικής της Τράπεζας της Ιταλίας, Εουτζένιο Γκαϊότι, μιλώντας για τις
πράξεις νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, παραδέχθηκε με ευγένεια ότι στα
σύγχρονα νομισματικά καθεστώτα οι κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της
ΕΚΤ, μπορούν να δημιουργήσουν ′′από το
πουθενά ′′ όσα χρήματα επιθυμούν.
'' Όπως κάθε κεντρική τράπεζα – είπε ο Γκαϊότι - η ΕΚΤ
αγοράζει τίτλους και δημιουργεί χρήμα, δημιουργεί τις δικές της υποχρεώσεις για
να στηρίξει την οικονομία. Αυτό είναι όλο ".
Οπότε η όλη ιστορία για τις πολιτικές λιτότητας ήταν μια
αναγκαιότητα που υπαγορεύτηκε από το γεγονός ότι η Ιταλία ′′ξέμεινε από λεφτά ′′, ήταν ένα ψέμα και ότι θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί το κοινωνικό σφαγείο όλα αυτά
τα χρόνια αν η ΕΚΤ επέλεγε να ′′δημιουργήσει
χρήμα για να στηρίξει την οικονομία ′′ αντί να χρησιμοποιήσει τα σπρεντς ως μπαμπούλα
για να επιβάλει βάναυσες πολιτικές λιτότητας; Αν αυτό το γνωρίζαμε από πριν, τότε δεν θα καταστρέφαμε τις ζωές πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων.
Σχετικά με τα σπρεντς , αξίζει να σημειωθεί ότι, σήμερα, με έλλειμμα
10 % και αύξηση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ της τάξης του 20% , τα επιτόκια δανεισμού
των κρατικών ομολόγων…. έπεσαν σε
ιστορικά χαμηλά.
Είναι δυνατόν ; Και όλη αυτή η ιστορία ότι δεν μπορούσαμε να
κάνουμε ελλείμματα γιατί αλλιώς θα αυξανόντουσαν τα σπρεντς; Ψέμα και αυτό :
είναι πλέον ξεκάθαρο ακόμα και στα μικρά παιδιά ότι τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων
(και άρα τα σπρεντς) δεν εξαρτώνται από τις αγορές αλλά από την κεντρική
τράπεζα.
Έτσι, όλα αυτά τα χρόνια των ατελείωτων συζητήσεων και της
πολιτικο-μηντιακής τρομοκρατίας -που αποσταθεροποίησαν βαθιά τη δημοκρατική
διαδικασία, μιλούσαμε για το τίποτα;
Αλλά για σκέψου. Αν το ξέραμε, ίσως θα μπορούσαμε να
αντιμετωπίσουμε τα πραγματικά προβλήματα και να αποφύγουμε την αγκίστρωση της τύχης
της χώρας μας σε έναν εντελώς ασήμαντο δείκτη (στο βαθμό που εξαρτάται, όπως
ειπώθηκε, από την κεντρική τράπεζα).
Εντάξει, αλλά μήπως ήταν αλήθεια όλη αυτή η ιστορία περί επείγουσας
ανάγκης μείωσης του ′′ υπέρογκου ′′ δημόσιου χρέους μας; Δυστυχώς, όχι: ψέμα κι
αυτό.
Όσο το δημόσιο χρέος ενός κράτους είναι εγγυημένο από την
κεντρική τράπεζα που εκδίδει το νόμισμα στο οποίο εκφράζεται το χρέος, δεν
υπάρχει πρόβλημα βιωσιμότητας, ανεξάρτητα από το λόγο χρέους / ΑΕΠ (όπως μας δείχνει
η Ιαπωνία, όπου η σχέση αυτή έχει ξεπεράσει πλέον τα 250 %). Πόσο μάλλον αν μια
κεντρική τράπεζα δεσμεύεται να αγοράσει το σύνολο ή ένα μεγάλο μέρος των
νεοεκδιδόμενων τίτλων, όπως κάνει εδώ και μήνες η ΕΚΤ *.
Μέχρι χθες, ωστόσο, ήμασταν λίγοι όσοι υποστηρίζαμε αυτή την απλή
αλήθεια, αντιμέτωποι σε ένα συνεχές πολιτικομηντιακό σφυροκόπημα περί μη
βιωσιμότητας του ιταλικού χρέους.
Ενα άλλο μεγαλοστέλεχος της Τράπεζας της Ιταλίας ο επικεφαλής
διαρθρωτικής οικονομικής ανάλυσης της Τράπεζας της Ιταλίας, Φαμπρίτσιο
Μπαλασόνε -, πάντα με αφορμή την ακρόαση στη συνεδρίαση των επιτροπών
προϋπολογισμού, είπε ότι όχι μόνο η Ιταλία δεν παρουσιάζει κανένα πρόβλημα
βιωσιμότητας του χρέους αλλά ότι ′′εμείς ως Τράπεζα της Ιταλίας ποτέ δεν ισχυριστήκαμε
ότι υπήρχε πρόβλημα βιωσιμότητας του χρέους ".
Μήπως , ήταν μια περίπτωση συλλογικής παραίσθησης;
Ωστόσο κάτι περισσότερο από ένα χρόνο κάποιος Ινιάτσιο Βίσκο μας
έλεγε: '' Έχουμε υψηλό δημόσιο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ και αμφιβάλλουμε ότι
μπορούμε να το εξυπηρετήσουμε".
Και προηγουμένως πάντα ο ίδιος, μας έλεγε ′′ Ο λόγος χρέους
προς ΑΕΠ μπορεί να οδηγήσει γρήγορα σε μη βιώσιμη τροχιά. Πρέπει να λάβουμε υπόψη
τους περιορισμούς που προκύπτουν από το υψηλό επίπεδο χρέους καθώς μια
αντιπαραγωγική αύξηση του ελλείμματος θα επιδεινώσει τις προοπτικές των
δημόσιων οικονομικών, θα τροφοδοτήσει τις αμφιβολίες των επενδυτών και θα σπρώξει
προς τα πάνω τα ασφάλιστρα κινδύνου των κρατικών ομολόγων ".
Αλλά ποιος είναι αυτός ο Βίσκο που κυκλοφορεί και διαδίδει
ψεύτικες ειδήσεις σχετικά με τη μη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους και τη σχέση
μεταξύ ελλειμμάτων και επιτοκίων; Α ναι, ο Βίσκο είναι ο διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας.
* Αυτό δεν αναιρεί ότι τα μεμονωμένα κράτη παραμένουν ακόμη
στο έλεος της ΕΚΤ: ανά πάσα στιγμή η ΕΚΤ μπορεί να αναθεωρήσει τη νομισματική
πολιτική της και να ξαναβάλει ένα κράτος στα σαγόνια της κερδοσκοπίας. Η
διαφορά μεταξύ της ευρωζώνης και όλων των άλλων προηγμένων χωρών βρίσκεται
ακριβώς εδώ: στις τελευταίες, η κεντρική τράπεζα στην πραγματικότητα είναι εξαρτημένη
από την κυβέρνηση · στην ευρωζώνη, από την άλλη πλευρά, τα κράτη εξαρτώνται από
την κεντρική τράπεζα. Υπό αυτή την έννοια, στο βαθμό που το ιταλικό χρέος
κινδυνεύει να (ξανα) γίνει μη βιώσιμο, αυτό θα οφείλεται στην ένταξη της
Ιταλίας στην αρχιτεκτονική του ευρώ.
