Του Γιάννη
Κιμπουρόπουλου
Μερικά
ερωτήματα για το πώς ελήφθη η απόφαση για πάγωμα των μέτρων για το χρέος – Πώς
η θεσμική επικυριαρχία του Βερολίνου τού επιτρέπει να κάνει κουρελόχαρτα
κανονισμούς και διαδικασίες
Μπορεί η κυβέρνηση να περιορίζεται
σε ασκήσεις ψυχραιμίας για την τύχη του έκτακτου επιδόματος στους συνταξιούχους
και των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, ωστόσο η εμπλοκή που προκάλεσε η
γερμανική ηγεσία είναι αποκαλυπτική για το πόσο «γερμανική» είναι η Ευρωζώνη.
Όχι μόνο στο πεδίο της πολιτικο-οικονομικής ηγεμονίας, αλλά ακόμη και στο
θεσμικό- διαδικαστικό.
Ο ίδιος ο ESM, όπως μας υπενθυμίζει το τελευταίο
επεισόδιο, λειτουργεί ως παράρτημα του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Θα
αρκούσε μια διαγώνια ματιά στη Συνθήκη του ESM, που έχει ψηφιστεί από το 2012,
και στους κανονισμούς λειτουργίας του που την ακολούθησαν για να το
πιστοποιήσει.
Αυτό το ελάχιστο, άλλωστε, όφειλαν να κάνουν ο υπουργός
Οικονομικών Ε. Τσακαλώτος, που είναι μέλος του Συμβουλίου Διοικητών του ESM, ή
ο αναπληρωτής υπουργός Γ. Χουλιαράκης, που είναι μέλος του Συμβουλίου
Διευθυντών του ESM. Αυτά είναι τυπικά τα δυο αποφασιστικά όργανα του ESM.
Και,
αν και στην πράξη ταυτίζονται με το Eurogroup και το EuroWorkingGroup, έχουν
τις δικές τους ιδιομορφίες λειτουργίας. Επομένως, το ελάχιστο που μπορούσε να
κάνει κανείς για να αποκαλύψει το εξόφθαλμο «πραξικόπημα» Σόιμπλε-
Ντάισελμπλουμ ήταν να ψάξει αν τηρήθηκε έστω το «πρωτόκολλο» λειτουργίας του
ESM, όπως περιγράφεται στη Συνθήκη συγκρότησής του και στους κανονισμούς του.
Γιατί «απασφάλισε» ο Σόιμπλε
Το γερμανικό πάγωμα των μέτρων για
το χρέος είναι μια παρέμβαση σαφώς πολιτική, αν και η στόχευσή της είναι ακόμη
ασαφής. Στην πραγματικότητα, όπως είχαμε γράψει στα «dikaiologitika news»
(11/12.2016, «Το μυστήριο της “μονομερούς” εξαγγελίας Τσίπρα για συνταξιούχους
και νησιά»), η απόφαση της κυβέρνησης καλυπτόταν επαρκώς τόσο από το Μνημόνιο
και την επικαιροποίηση του Ιουνίου, όσο και από το σχέδιο συμφωνίας που είχε
συντάξει το κουαρτέτο για τη δεύτερη αξιολόγηση.
Σ’ αυτά τα κείμενα προβλεπόταν
σαφώς η δυνατότητα χρήσης του υπερ-πλεονάσματος για «ενίσχυση της κοινωνικής
προστασίας και/ή για τη μείωση του φορολογικού βάρους… με την προϋπόθεση ότι η
επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων είναι εξασφαλισμένη». Προβλέπαμε, λοιπόν,
συγκαταβατική αντίδραση των δανειστών στις εξαγγελίες Τσίπρα υπό την προϋπόθεση
«να μην απασφαλίσει ο Σόιμπλε».
Το γιατί τελικά «απασφάλισε» ο Σόιμπλε σε μια
ήσσονος σημασίας απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης είναι ιστορία που σχετίζεται
με την εκλογική του στρατηγική, τις πιέσεις που δέχεται το CDU από την
ακροδεξιά AfD αλλά και από τους πρώην εταίρους του στην κυβέρνηση, τους
Φιλελεύθερους- και τα δυο κόμματα διατηρούν τη γραμμή του Grexit στην ατζέντα
τους- και, φυσικά, με την ευρύτερη στρατηγική του για μια πιο πιο συνεκτική
Ευρωζώνη «πρώτης ταχύτητας»
Οι κανονισμοί που υπάρχουν για να… παραβιάζονται
Ωστόσο, εκτός από το «γιατί» γίνεται
το τελευταίο καψόνι στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ έχει σημασία και το «πώς»
γίνεται. Διότι, όπως όλα τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., ο ESM υποτίθεται ότι έχει
τους κανόνες και τους κανονισμούς του που εξηγούν με γραφειοκρατική
σχολαστικότητα το πώς συνεδριάζουν και πώς ψηφίζουν τα δυο βασικά του όργανα,
το Συμβούλιο Διοικητών και το Συμβούλιο Διευθυντών, ποιοι συμμετέχουν στις
συνεδριάσεις αυτές ως παρατηρητές (η Κομισιόν, η ΕΚΤ, εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου) κι άλλες διασκεδαστικές λεπτομέρειες.
Για παράδειγμα, οι κανονισμοί
λειτουργίας των Συμβουλίων Διοικητών και Διευθυντών, λένε πως αυτά συνεδριάζουν
κατ’ αρχήν με φυσική παρουσία των εκπροσώπων των κρατών μελών και ψηφίζουν δι’
ανατάσεως χειρός.
Προβλέπουν, επίσης, συζήτηση και ψηφοφορία εξ αποστάσεως (με…
κούριερ, φαξ ή email!), αλλά αυτό προϋποθέτει ότι τα έγγραφα που αφορούν το υπό
εξέταση θέμα ή η πρόταση απόφασης θα πρέπει να τους έχουν διαβιβαστεί
τουλάχιστον ένα 24ωρο πριν από την εξ αποστάσεως συνεδρίαση. Ακόμη, υποχρεώνουν
τα κράτη μέλη να υπογράψουν την απόφαση το αργότερο σε 15 μέρες, ή σε 3 αν ο
Διευθύνων του ESM (ο Ρένγκλινγκ, εν προκειμένω) αποφασίσει ότι το θέμα επείγει.
Η Συνθήκη του ESM ορίζει επίσης συγκεκριμένα
για ποια θέματα ο Μηχανισμός αποφασίζει με ομοφωνία, ειδική πλειοψηφία (80% ή
85%) ή απλή πλειοψηφία, με προϋπόθεση την απαρτία 2/3 τόσο επί των κρατών μελών
όσο και επί των δικαιωμάτων ψήφου.
Με δεδομένο ότι υπουργοί Οικονομικών της
Ευρωζώνης δήλωσαν δημόσια ότι έμαθαν την απόφαση από τις ειδήσεις, ότι η
Κομισιόν αιφνιδιάστηκε και ότι η κυβέρνηση έμαθε την εξέλιξη μέσω ηλεκτρονικού
μηνύματος ή από την ανακοίνωση Ντάισελμπλουμ, οποιαδήποτε κυβέρνηση ήθελε να
ασκήσει τα στοιχειώδη κυριαρχικά δικαιώματά της, όφειλε να θέσει μια σειρά
ερωτήματα, όπως:
- Πότε ακριβώς συνεδρίασε το Συμβούλιο
Διοικητών (ή Διευθυντών) του ESM και με ποια διαδικασία; Πώς διαπιστώθηκε η
απαραίτητη διπλή απαρτία των 2/3;
- Ποιο κράτος μέλος υπέβαλε την
πρόταση απόφασης; Ποια κράτη μέλη την έλαβαν πριν την ανακοίνωσή της;
- Πότε ζητήθηκε από το κουαρτέτο η
αξιολόγηση των εξαγγελιών της ελληνικής κυβέρνησης; Είναι συμβατή με τους
κανονισμούς του ESM η ακολουθία «πρώτα η ανακοίνωση, μετά η απόφαση και
τελευταία η αξιολόγηση του κουαρτέτου»;
- Με τι πλειοψηφία ελήφθη η απόφαση;
Σε ποια από τις περιπτώσεις που η Συνθήκη του ESM απαιτεί «ειδική πλειοψηφία»
υπάγεται η αναστολή των μέτρων για το χρέος; (σ.σ. στη Συνθήκη δεν αναφέρεται η
αναδιάρθρωση χρέους
Γερμανικό μονοπώλιο η παραβίαση των «κανόνων»Τα ερωτήματα είναι διαδικαστικά, αλλά αν μη τι άλλο θα
έβαζαν την προσηλωμένη στα «πρωτόκολλα» γραφειοκρατία να τρέχει.
Ωστόσο, το
μεγαλύτερο όφελος από τη μη απάντησή τους έγκειται στο γεγονός πως αποκαλύπτουν
ότι η γερμανική ηγεσία έχει κατασκευάσει την Ευρωζώνη τόσο πολύ στα μέτρα της,
ώστε είναι η μόνη που έχει την ευχέρεια να κάνει κουρελόχαρτο τους κανόνες και
εξαντλητικούς κανονισμούς που ζητεί από τους άλλους να τηρούν ευλαβικά.
Κι αυτό
για τον απλούστατο λόγο ότι στη Συνθήκη του ESM η Γερμανία έχει επιβάλει το
βέτο της σε οποιαδήποτε απόφαση χάρη στην κλείδα κατανομής στα δικαιώματα ψήφου
που κατέχει: 27%.
Καμιά απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς της συμμετοχή της
και οποιαδήποτε απόφαση μπορεί να μπλοκαριστεί με την άρνησή της. Η Γαλλία, με
κλείδα κατανομής 20,9%, είναι η δεύτερη που έχει τέτοια δυνατότητα, ενώ η τρίτη
Ιταλία (με 17%) δεν την έχει.
Ο ESM, ουσιαστικά μηχανισμός ελεγχόμενης χρεοκοπίας των υπερχρεωμένων κρατών ή
των τραπεζών τους, είναι η επιτομή της Ευρωζώνης ως γερμανικής αποικίας χρέους.
Η γερμανική ηγεσία, έχοντας εκθρέψει τα θηριώδη πλεονάσματά της από τα
ελλείμματα των άλλων, τα έχει μετατρέψει και σε δικαιώματα ψήφου και πολιτικής
επικυριαρχίας.
Αυτή η επικυριαρχία είναι το μόνο στοιχείο συνοχής, αλλά και
παράγοντας αποσύνθεσης της Ευρωζώνης.
Μόνο που τα τωρινά ή επικείμενα θύματα
αυτής της αποσύνθεσης μόλις τώρα καταλαβαίνουν σε τι συναινούσαν ψηφίζοντας το
Σύμφωνο Σταθερότητας το 1998 ή τη Συνθήκη του ESM το 2012.
