Μέχρι σήμερα είχαμε να αναμετρηθούμε με την εκχώρηση δημόσιας περιουσίας (γη, κτήρια, λιμάνια , αεροδρόμια) για ένα αιώνα… δηλαδή για πάντα. Τώρα η κυβέρνηση επεκτείνει αυτού του τύπου τις δραστηριότητες και στα αρχαία!
Ο «δανεισμός» ή η εξαγωγή αρχαιοτήτων για χρονικό διάστημα
μέχρι και 100 χρόνια, που πριν λίγο καιρό θα φάνταζε μόνο ως εξωπραγματική
εικασία, σήμερα επιχειρείται από την Κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία να
νομοθετηθεί ως υπαρκτή δυνατότητα.
Στο σχέδιο νόμου που συζητείται στη Βουλή και περιλαμβάνει το
νέο ιδρυτικό νόμο και Οργανισμό του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, που πλέον
μετονομάζεται σε Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων
(Ο.Δ.Α.Π.), και άλλες διατάξεις του ΥΠΠΟΑ, με το άρθρο 59 αλλάζει η παράγραφος
12 του άρθρου 45 του Αρχαιολογικού Νόμου 3028/02, που αφορά τα Μουσεία.
Συγκεκριμένα στην παράγραφο 12 προστίθεται το εξής:
«β. Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Πολιτισμού
και Αθλητισμού, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, επιτρέπεται, για
την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας και εφόσον παρέχονται
επαρκείς εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά, έκθεση και επιστροφή τους, η
μακρόχρονη εξαγωγή αντικειμένων των συλλογών μουσείου, τα οποία μπορεί να
αποτελούν και μνημεία, προκειμένου να εκτεθούν σε μουσειακούς ή παρεμφερείς
χώρους, ιδίως όταν η ονομασία του τόπου έκθεσής τους ταυτίζεται με ή περιέχει
εκείνη του εξάγοντος μουσείου και εκτίθενται μόνο δικές τους συλλογές. Με την
ίδια απόφαση προσδιορίζονται οι ειδικότεροι όροι της εξαγωγής, καθώς και η
διάρκειά της, η οποία δεν μπορεί να υπερβεί τα πενήντα (50) έτη, δυνάμενη να
ανανεωθεί άπαξ». (!).
Δηλαδή, όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση ο Σύλλογος Ελλήνων
Αρχαιολόγων «ουσιαστικά θεσμοθετείται η μόνιμη εξαγωγή αρχαιοτήτων, χωρίς
μάλιστα να είναι σαφές αν οι όροι που υπάρχουν στα σχετικά άρθρα του Ν. 3028
για τον δανεισμό ή την εξαγωγή αρχαιοτήτων (π.χ. η προϋπόθεση να είναι
δημοσιευμένες οι αρχαιότητες, να υπάρχει αμοιβαία ωφέλεια, να υπάρχουν
εκπαιδευτικοί ή άλλοι λόγοι, και βεβαίως ο δανεισμός να μην ξεπερνά την
πενταετία), ισχύουν για τα μνημεία που καταλαμβάνει η προτεινόμενη διάταξη.
Όποιοι και αν είναι οι επικαλούμενοι λόγοι (προβολή της χώρας στο εξωτερικό,
σύνδεση με την Ομογένεια), η δυνατότητα εξαγωγής ενός μνημείου για 100 χρόνια
(50+50), σε «μουσειακό ή παρεμφερή χώρο» είναι απαράδεκτη. Επισημαίνουμε ότι,
παρόμοια απαράδεκτη διάταξη που υπήρχε, δυστυχώς, και στον Ν. 3028/02, στο
άρθρο 25 παρ. 2, δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ».
Ο ΣΕΑ επισημαίνει εξάλλου, ότι η αναφορά «ιδίως όταν η
ονομασία του τόπου έκθεσής τους ταυτίζεται με ή περιέχει εκείνη του εξάγοντας
μουσείου και εκτίθενται μόνο δικές τους συλλογές, υποκρύπτει τον κίνδυνο μέσω
αυτής της διάταξης να δοθεί η δυνατότητα σε Μουσεία του εξωτερικού, μουσεία
κλεμμένων αρχαιοτήτων, ή ακόμη και Ιδρύματα (παρεμφερείς χώροι, τόπος έκθεσης)
να εμπλουτίζουν τις συλλογές τους με ελληνικές αρχαιότητες με το μανδύα
ονοματοδοσίας αιθουσών ή συλλογών και τις ευλογίες του ελληνικού κράτους.
Κατά τ’ άλλα το υπό συζήτηση νομοσχέδιο αν και δε μετατρέπει
το ίδιο το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων σε οργανισμό Ιδιωτικού Δικαίου, διακαής
πόθος κυβερνήσεων, υπουργών και ιδιωτών, ωστόσο κινείται πιστά εντός του
στρατηγικού στόχου της εμπορευτοποίησης των υλικών ιστορικών τεκμηρίων και της
εμπλοκής των ιδιωτών στη διαχείριση αρχαιολογικών χώρων, αλλά και της ακίνητης
περιουσίας του Υπουργείου Πολιτισμού.
Χαρακτηριστικά, στο άρθρο 4 παρ. 3, αναφέρεται: «το πρόγραμμα αξιοποίησης αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων και μνημείων για τη διοργάνωση εκδηλώσεων ή δράσεων που σχετίζονται με την προαγωγή της τοπικής γαστρονομίας και οι γενικοί και ειδικοί όροι λειτουργίας προς διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και προϊόντων καταρτίζονται από το Δ.Σ. του Ο.Δ.Α.Π., και εγκρίνονται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, μετά από γνώμη του αρμόδιου Κεντρικού Συμβουλίου του ν. 3028/2002 (Α` 153)». Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων επισημαίνει σχετικά ότι «Εκτός της παντελώς ανοίκειας χρήσης του όρου πρόγραμμα αξιοποίησης για αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους, σε σημείο που το σχέδιο νόμου μιλά για εκδηλώσεις γαστρονομίας, το ΔΣ του ΟΔΑΠ δεν μπορεί να λαμβάνει θέση εισηγητή στο Κεντρικό Συμβούλιο του ΥΠΠΟΑ, ούτε η απόφαση του ΔΣ του ΟΔΑΠ για την διοργάνωση εκδήλωσης σε έναν αρχαιολογικό χώρο να υποκαθιστά τη γνώμη της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων».
Mέσα στο πνεύμα παραγκωνισμού της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και
εμπορευματοποίησης λειτουργιών του δημοσίου κινείται και το άρθρο 14, το οποία
αναφέρεται σε έσοδα του ΟΠΑΔ «από εκθέσεις, αρχαιολογικά σεμινάρια,
επιστημονικά συνέδρια και πάσης φύσεως πολιτιστικές εκδηλώσεις εντός
αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων και μουσείων που διοργανώνει ο Ο.Δ.Α.Π.,
το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ή τρίτοι, (…) από τη διοργάνωση
εκπαιδευτικών προγραμμάτων, συνεδρίων, εργαστηριακών επισκέψεων, ξεναγήσεων,
και από την ίδρυση και λειτουργία προγραμμάτων σπουδών σε συνεργασία με
εκπαιδευτικά ιδρύματα».
Με αυτό το άρθρο εισάγεται ακριβώς η λογική του εμπορεύσιμου προϊόντoς και όπως τονίζει ο ΣΕΑ «τα έσοδα του ΟΔΑΠ μπορούν να προέρχονται μόνο από εγκεκριμένες δραστηριότητες τρίτων φορέων και όχι του δημοσίου (ΟΔΑΠ ή ΥΠΠΟΑ), καθώς υπενθυμίζουμε ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τα συνέδρια, και εν γένει οι εκπαιδευτικές δράσεις των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ, αλλά και των δημόσιων πανεπιστημίων, εντάσσονται στα δημόσια αγαθά που προσφέρονται δωρεάν από το Κράτος! Το συγκεκριμένο σημείο του άρθρου πρέπει να αναμορφωθεί. Σε καμία περίπτωση δεν συναινούμε στο να μπει εισιτήριο και τέλος για τους πολίτες σε λειτουργίες που οι Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ προσφέρουν δωρεάν για το κοινό. Ο πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό».
Επίσης, με το νομοσχέδιο δίνεται η δυνατότητα σύστασης
χωριστού νομικού προσώπου, και μάλιστα ιδιωτικού δικαίου, με αποκλειστικό
αντικείμενο τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας (άρθρο 5). Με δεδομένο ότι
για την ακίνητη περιουσία του ΥΠ.ΠΟ.Α. έχει επανειλημμένως γίνει προσπάθεια
εκποίησης και ιδιωτικοποίησής της, ο ΣΕΑ ζητάει να αποσυρθεί η συγκεκριμένη
διάταξη.
Διαβάστε τη σχετική ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων
Αρχαιολόγων:
