1η Ιανουαρίου 2002 η αποφράδα μέρα του Ελληνισμού

Σπύρος Στάλιας, Οικονομολόγος

 

Όταν η Ελλάδα μπήκε στο ευρώ την 1η Ιανουάριο του 2002 είχε τα εξής οικονομικά δεδομένα:

Στις τις 31 Δεκεμβρίου του 2001, στις 12 την νύχτα ακριβώς, είχε χρέος 151,8 δις ευρώ, δηλαδή 103,7% του ΑΕΠ,  με ΑΕΠ 146,4 δις ευρώ. Από τα 151,8 δις ευρώ που ήταν το συνολικό χρέος της χώρας, μόλις το 37,9 δις ευρώ  ήταν σε ξένο νόμισμα, και σε ποσοστό ως προς το ΑΕΠ ήταν 25,88%.

Το υπόλοιπο χρέος ήταν σε δραχμές που η χώρα εξέδιδε υπό το δίκαιο της, και άρα το χρέος αυτό ήταν και εθνική αποταμίευση και  άνευ κινδύνου, γιατί μια χώρα που εκδίδει το νόμισμα της ποτέ δεν πτωχεύει.

Άρα επί της ουσίας το πραγματικό χρέος της χώρας έως τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου 2001, ήταν  μόλις το 25,88 % του ΑΕΠ ή 37,9 δις ευρώ. Οίκοθεν νοείται ότι εκείνο το χρέος ήταν πλήρως βιώσιμο.

Επίσης ο προϋπολογισμός ήταν ελλειμματικός, το ιδιωτικό χρέος είχε φθάσει τα 95 δις ευρώ, πρωτόγνωρο για την Ελλάδα από την εποχή που έγινε κράτος, όπως επίσης ελλειμματικό ήταν και το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών.

Αλλά στις 12 η ώρα την νύχτα και 1 δευτερόλεπτο, μπήκε το 2002 και η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωζώνη. Εκείνη την στιγμή ακριβώς, ένα χρέος ύψους 151,8 δις ευρώ μετατράπηκε εξ ολοκλήρου, σε χρέος σε ξένο νόμισμα, το ευρώ. Όπως και όλα τα άλλα ελλείμματα και ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα μετατράπηκαν σε ξένο νόμισμα.

Ουδέποτε στην νεότερη ιστορία της Ελλάδος  δεν υπήρξε τέτοια ομοψυχία, τέτοια ενότητα του Λαού και της ηγεσίας με στόχο  η Ελλάδα να εισέλθει στην Ευρωζώνη. Ποιος δεν θυμάται το χαμόγελο του κυρίου Σημίτη να επιδεικνύει τα ευρώ που μόλις είχε πάρει από ένα ΑΤΜ, τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος,  τον κύριο Παπαδήμο, να κλαίει από χαρά και οι τραπεζίτες, λίγο πιο πέρα,  να αλληλοσυγχαίρονται.

 Ήσαν οι μόνοι που είχαν κατανοήσει τι έγινε. Είχαν γίνει τα αφεντικά πια της Ευρώπης.  Είχαν γίνει συνέταιροι στα κράτη της Ευρωζώνης.  Θα διεκδικούσαν πια ένα μεγάλο μερίδιο στο ΑΕΠ κάθε χώρας, αφού αυτοί θα εξέδιδαν το χρήμα εφ’ εξής. Τα πραγματικά αφεντικά της Ευρωζώνης

Οι πολιτικοί και ο λαός, που επευφημούσαν για την μεγάλη επιτυχία της Ελλάδος που μόλις είχε εισέλθει στο ευρώ,  είχαν ξεχάσει ότι μόλις τώρα δα, είχαν μετατρέψει ένα χρέος σε δικό τους νόμισμα σε ξένο νόμισμα, το ευρώ. Κανείς δεν σκέφτηκε ότι μπροστά μας πια  έτρεχαν τόκοι και χρεολυσία πρωτοφανούς ύψους, από της ιδρύσεως του Ελληνικού Κράτους, που θα έπρεπε να αποπληρώνονται εφεξής σε ξένο νόμισμα, σε ευρώ. 

Που και πως θα έβρισκαν τα ευρώ μελλοντικά για να κινηθεί η ελληνική οικονομία και η χώρα να τιμά τα χρέη της αφού  από εκείνη την στιγμή άρχισε να αυξάνεται το χρέος.  Το ευρώ,  ξένο νόμισμα, ένα κράτος, απο την φορολογία, από δανεισμό ή από εξαγωγές. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Άρα ήταν θέμα χρόνου η Χώρα να πτωχεύσει για 5η φορά στην ιστορία της και πάντα με ξένο νόμισμα ((1828, 1843, 1893, 1932 με χρυσό, 2010 με ευρώ). Αλλά είπαμε στο σύστημα του ευρώ κρίσεις δεν υπάρχουν (Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι=Ο Θεός αποβλακώνει όποιον σκοπεύει να καταστρέψει).

Τι θα μπορούσε να κάνει η Ελλάδα;

Με αυτά τα δεδομένα, χωρίς νομισματική κυριαρχία και με ότι αυτό συνεπάγεται, θα έπρεπε ένας συνετός κυβερνήτης να ακύρωνε την είσοδο της χώρας στην Ευρωζώνη ή την επομένη, εφ’ όσον ο λαός ήθελε ως νόμισμα του το ευρώ, να ακολουθήσει άλλες πολιτικές, συμβατές με το υπόδειγμα του ευρώ, και όχι τις επεκτατικές πολιτικές που ασκήθηκαν ως το 2008. Η χώρα είχε εισέλθει οικειοθελώς σε ένα σύστημα που περιγράφει η Συνθήκη του Μάαστριχτ όπου δεν υπάρχει διάσωση, δεν υπάρχει έξοδος,  δεν υπάρχει πτώχευση΄. 

Ποιες θα μπορούσαν να ήσαν οι πολιτικές που έπρεπε να ακολουθηθούν και τι επιτυχία θα μπορούσαν να έχουν στο τοπίο του ευρώ.

1. Επιθετική εξαγωγική πολιτική.

Προβλήματα: Οι διαπραγματεύσεις για την είσοδο της χώρας στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη, οδήγησαν την χώρα  να έχει  ασθενή βιομηχανική βάση, περιορισμένη αγροτική παραγωγή, άρα χαμηλή παραγωγικότητα και προϊόντα μη διεθνώς εξαγώγιμα. Παράλληλα οι παρεχόμενες υπηρεσίες δεν ήσαν διεθνώς ανταγωνιστικές. Μάλιστα, κοινή ήταν η πίστη της ελληνικής ελίτ, ότι η χώρα θα γινόταν χώρα παροχής υψηλών προδιαγραφών υπηρεσιών και ότι δεν θα έχει ανάγκη την βιομηχανία και αγροτική παραγωγή.

2. Επιβολή μέτρων για την μείωση των εισαγωγών.

Προβλήματα: μη συμβατά μέτρα με τους κανονισμούς της ΕΕ.

      2.Τουρισμός.

Προβλήματα: Περιορισμένες δυνατότητες λόγω ισχυρού ανταγωνισμού και οτιδήποτε καταναλώνεται από τον τουρισμό κατά βάση εισάγεται. Ο Τουρισμός δεν είναι συνδεδεμένος με την περιορισμένη ελληνική παραγωγή.

3. Άμεσες ξένες επενδύσεις.

Προβλήματα: περιορισμένες δυνατότητες, σκληρός διεθνής ανταγωνισμός.

4. Εμβάσματα από το εξωτερικό.

Προβλήματα: Ελάχιστα πιά.

5. Ιδιωτικοποίηση κρατικής περιουσίας.

Προβλήματα: Πουλήθηκαν ορισμένα φιλέτα χωρίς καθαρές διαδικασίες. Περιορισμένο ενδιαφέρον.

6. Βοήθεια από το εξωτερικό.

Προβλήματα: Απίθανο.

7. Διαπραγματεύσεις για την επιμήκυνση του χρόνου  αποπληρωμής των δανείων της χώρας.

Προβλήματα: Απίθανο.

8.  Στο αδιέξοδο αυτό υπήρχε άλλη μια δυνατότητα. Συνεχής δανεισμός. Αυτή η πολιτική ακολουθήθηκε

Προβλήματα: Ούτε καν τους πέρασε από το μυαλό ότι αυτή η πολιτική θα μπορούσε να έχει ένα οδυνηρό τέλος όπως και είχε. Γιατί δεν πέρασε από το μυαλό τους; Γιατί στο υπόδειγμα του ευρώ δεν μπορεί να υπάρξει κρίση.

Είπαμε, η ελεύθερη αγορά εργασίας, η ελεύθερη αγορά αγαθών και υπηρεσιών, και η ελεύθερη αγορά χρήματος συνιστούν ένα μηχανισμό που αυτορυθμίζεται.

Αυτός είναι και ο ορισμός της ιδανικής παγκοσμιοποίησης που αποτυπώθηκε  με την ύπαρξη του ευρώ. Ιδανική παγκοσμιοποίηση υπάρχει μόνο στην ευρωζώνη.

Η χώρα παρέμεινε στο ευρώ δανειζόμενη, όχι μόνο ο δημόσιος τομέας, αλλά και ο ιδιωτικός τομέας. Ποιός το έκανε αυτό; Ποιός δάνειζε μια χώρα που δεν μπορούσε να ασκήσει καμμία πολιτική. Ποιος δάνειζε πολίτες και επιχειρήσεις που δεν είχαν πιστοληπτική δυνατότητα  Μα η ΕΚΤ και οι Τράπεζες και οι πολιτικοί εκτελούσαν, αριστεροί, δεξιοί, κεντρώοι και πάσης άλλης απόχρωσης.

Και φθάσαμε το 2010 που ήρθε το Ιππικό (Τρόικα) επιβλήθηκαν τα μνημονια και τα πραγματα έγιναν και γίνονται χειρότερα. Αφου ο Λαός κοιμάται  ο Θεός να βαλει το χέρι του

spyridonstalias@hotmail.com

Νέα Υόρκη 31/12/2022

Οι μισθοί και το άλυτο πρόβλημα του ευρώ

του Alberto Bagnai

Το ευρώ ήταν  ένα μεγάλο επίτευγμα της οικονομικής επιστήμης, αλλά κατέληξε η πιο ταπεινωτική ήττα για το επάγγελμα του  επιστήμονα των οικονομικών. Ευχαριστώ την  εφημερίδα Sole 24 Ore, που μου επιτρέπει, με μεγάλη  ευρύτητα πνεύματος, να αναπτύξω  και να θέσω σε συζήτηση στα πλαίσια  ενός επίσημου διαλόγου ένα παράδοξο που αφορά όλους, οικονομολόγους και μη.

Το ευρώ υπήρξε ένα μεγάλο επίτευγμα της οικονομικής επιστήμης: Δεν ξέρω καμία άλλη περίπτωση που θα μπορούσε να προβλέψει με τέτοια ανησυχητική ακρίβεια τις συνέπειες μιας πολιτικής απόφασης. Θα δώσω τρία παραδείγματα. 

Αρχίζουμε από το τελευταίο Οικονομικό Δελτίο της ΕΚΤ, το οποίο σχολιάζει αρνητικά ότι η αύξηση των μισθών στην ευρωζώνη είναι πολύ περιορισμένη, γεγονός που υποδηλώνει ενδεχόμενη υποτίμηση των επίσημων στοιχείων για την ανεργία. 

Έχουμε να κάνουμε, συνεπώς, με αυτό που πρόβλεπε το 1996 ο  Rudiger Dornbusch, όταν προειδοποιούσε ότι η νομισματική ένωση θα «μετέφερε στην αγορά εργασίας τo καθήκον της  ρύθμισης της ανταγωνιστικότητας», με κυριαρχία της  ανεργίας.

 Είναι αυτό που ονομάζουμε «εσωτερική υποτίμηση», ένας μηχανισμός πάνω στον οποίο μια νομισματική ένωση πρέπει να στηριχτεί, αν θέλει να επιβιώσει (το απέδειξε ο Mundell  το 1961). Κατά δεύτερον, σε όλη την Ευρώπη τα κόμματα του ευρωσκεπτικισμού (παρά τις ήττες)αυξάνουν την επιρροή τους, και θέτουν υπό αμφισβήτηση το ευρωπαϊκό μοντέλο πολιτικής ολοκλήρωσης.

 Είναι αυτό ακριβώς που ο Nicholas Kaldor είχε προβλέψει το 1971, όταν προειδοποιούσε ότι «αν η δημιουργία μιας νομισματικής ένωσης και ο έλεγχος της Κοινότητας στους  εθνικούς  προϋπολογισμούς ασκούν μια τέτοια πίεση που να οδηγούν στην κατάρρευση του συστήματος, αυτό απέτρεπε τη δημιουργία  μιας πολιτικής ένωσης αντί  να την ευνοήσει». Τέλος δεν πρόλαβε καλά καλά ο Μακρόν να εγκατασταθεί στην προεδρία και η γερμανική απόρριψη της γαλλικής πρότασης για το ευρωομόλογο  ξεκαθάριζε ότι ηγεμονική δύναμη δεν προτίθεται να αποκλίνει από την αδιαλλαξία της. 

Εξαιρετικό παράδειγμα αυτού που υποστήριζε ο  Martin Feldstein, το 1997: «Η γαλλική φιλοδοξία για ισότητα και οι επιδιώξεις της γερμανικής ηγεμονίας δεν συμβαδίζουν».

Όλα εξελίσσονται όπως οι καλύτεροι από εμάς είχαμε προβλέψει, και έτσι η τοποθέτηση για το ευρώ ενός  πνευματικά έντιμου οικονομολόγου θα συμπυκνωνόταν σε τέσσερις μόνο λέξεις: «Σας το είχαμε πει !» Θα ήταν, βέβαια, μια στείρα στάση, αλλά πάντως καλύτερη από αυτό που βλέπουμε από το 2008 και μετά.

 Αντί να προτείνει τρόπους εξόδου από μία παγίδα που είχε περιγράψει τόσο καλά, το  επάγγελμα του επιστήμονα οικονομικών δυσφημίζεται, υπερασπίζοντας με αμφίβολα επιχειρήματα το ίδιο σχέδιο του οποίου είχε προέβλεπε την αποτυχία (σχετικά με την ποιότητα των επιχειρημάτων συμφωνώ με ό, τι είχε γράψει ο Perotti στην lavoce.info  στις 12 Μαΐου του προηγούμενου έτους).

Το σχέδιο αυτό  είναι ασυνάρτητο, για έναν πολύ απλό λόγο, που αναλύεται από τον Alberto Alesina το 1997 (όταν επέκρινε τη νομισματική ένωση): μια κοινή αγορά έχει νόημα μόνο με την προϋπόθεση ότι θα  στηρίζει την ανάπτυξη, όταν από τον υπόλοιπο κόσμο μεταδίδονται συστημικά σοκ όπως η αμερικανική κρίση του 2008 . 

Δυστυχώς, επειδή σε μια νομισματική ένωση η μακροοικονομική προσαρμογή περνάει υποχρεωτικά μέσα από την εσωτερική υποτίμηση (μειώσεις μισθών), το ενιαίο νόμισμα ακυρώνει τα όποια θετικά της ενιαίας αγοράς, γιατί με την περικοπή των μισθών καταστέλλεται  η εγχώρια ζήτηση, όταν ακριβώς την έχει περισσότερο ανάγκη προκειμένου να αντικαταστήσει την εξωτερική προσωρινά ανεπαρκή ζήτηση.
Φυσικά, είναι δύσκολο να υπερασπίζεσαι ένα ασυνάρτητο σχέδιο, και να συμφωνείς  ταυτόχρονα με τα στοιχεία, τη θεωρία, ή πολύ απλά με τον εαυτό σου. Ετσι, το ευρώ ,καταλήγει να είναι, η πιο συντριπτική ήττα του επαγγέλματος του επιστήμονα των οικονομικών, το οποίο με ασυνάρτητα  επιχειρήματα προκαλεί  σύγχυση στον κόσμο. Θα μεταφέρω και εδώ τρία παραδείγματα από αυτή τη συζήτηση.

Η άποψη  του Paul De Grauwe, ότι  η Ελλάδα και η Ισπανία «έχουν ξεκινήσει μια διαδικασία εσωτερικής υποτίμησης με θετικά αποτελέσματα» ελάχιστα συμφωνεί  με τα δεδομένα: η ανεργία το 2016 ήταν στο 23,7% στην Ελλάδα και 19,6% στην Ισπανία. Δεν χρειάζεται να έχεις  και ιδιαίτερη ικανότητα  για να μειώσεις  τους μισθούς, όταν ένας στους πέντε ανθρώπους  είναι άνεργος.

 Με τα υπάρχοντα στοιχεία, πιο πολύ  και από  επιτυχία αυτών των χωρών η ανάλυση των De Grauwe δείχνει απώλεια επαφής με την καθημερινή πραγματικότητα, η οποία σίγουρα δεν βοηθά να γίνει συμπαθές το επάγγελμά μας.

Η άποψη του John Cochrane ότι τα χρήματα είναι άνευ σημασίας για την ανάπτυξη (οι οικονομολόγοι μιλούν για «ουδετερότητα» του χρήματος) συγκρούεται όχι μόνο με σημαντικά επιστημονικά συμπεράσματα, όπως η ανάλυση του  Dani Rodrik σχετικά με το ρόλο μιας υπερβολικά ισχυρής συναλλαγματικής  ισοτιμίας στον περιορισμό της ανάπτυξης μιας χώρας, αλλά και με αυτό που σήμερα τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα παραδέχονται μέσα από τα δόντια: οι μεταρρυθμίσεις προκαλούν αποπληθωρισμό, χωρίς να είναι σε θέση να αυξήσουν σε ικανοποιητικά επίπεδα  την απασχόληση (σημείωση 23 του προαναφερθέντος οικονομικού Δελτίου της  ΕΚΤ).

Και σ’ αυτό οι καλύτεροι οικονομολόγοι  είχαν εκφράσει  την άποψή τους: οι αρνητικές συνέπειες των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην παραγωγικότητα της εργασίας είχαν ήδη περιγραφεί από τον Robert Gordon το 2008. Για τον Cochrane το νόμισμα είναι όπως το λάδι για τη  μηχανή του αυτοκινήτου. Η μεταφορά είναι (άθελα  του) σωστή. Μια κακή διαχείριση  του λαδιού μακροπρόθεσμα έχει τις ίδιες συνέπειες με μια κακή διαχείριση του νομίσματος: στην πρώτη περίπτωση καίγεται η κυλινδροκεφαλή, και η μηχανή παύει να λειτουργεί. Στη δεύτερη, μια ήπειρος (και η παγκόσμια οικονομία σταματάει να κινείται). 

Εάν ο De Grauwe δεν σέβεται τα στοιχεία, και ο Cochrane τις θεωρίες, ο Feldstein είναι ασυνεπής με τον ίδιο του τον εαυτό. Η άποψη του , ότι οι σχέσεις χρέους και πίστωσης  δεν μπορούν να μετατραπούν σε νέες λογιστικές μονάδες (δηλαδή οι Ιταλοί, που  θα πληρώνονται σε νέες λίρες [1] , θα συνεχίσουν να αποπληρώνουν σε ευρώ τα στεγαστικά τους δάνεια), έρχεται σε αντίθεση με αυτό που ο ίδιος ο  ο Feldstein  υποστήριζε το 2012, όταν, μιλώντας για την Ελλάδα στο Foreign Affairs , παραδεχόταν  ότι μόνο οι συμβάσεις που διέπονται από αλλοδαπό δίκαιο δεν είναι μετατρέψιμες (αλλά τα δάνεια που συνάπτονται στην Ιταλία με ιταλικές τράπεζες διέπονται  από το ιταλικό δίκαιο) .

Όλες  αυτές οι ασυνέπειες είναι μονόδρομος: τροφοδοτούν ένα σχέδιο δημιουργίας ενός παράλογου φόβου, και επειδή δεν είναι αξιόπιστες  με όρους επικοινωνίας, μετά την καταστροφολογία που προηγήθηκε (αλλά δεν επιβεβαιώθηκε),στην περίπτωση του Brexit την εκλογική νίκη του Trump, τη νίκη του «όχι» στο ιταλικό δημοψήφισμα. Και είναι λυπηρό να βλέπουμε τον  Barry Eichengreen, ένα από τους  πιο λαμπρούς  μελετητές του  τέλους του κανόνα του χρυσού, να λέει ότι «η ιστορία δεν έχει όπισθεν».

 Αυτή η «ευθύγραμμη»  αντίληψη  περί προόδου θα προκαλούσε τα γέλια σε ένα οποιοδήποτε μαθητή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μας, αλλά, πάνω απ 'όλα, για άλλη μια φορά, δυσφημεί το επάγγελμά μας. Το καθήκον μας, ως διανοούμενοι και οικονομολόγοι, είναι να προτείνουμε και να διερευνούμε εναλλακτικές λύσεις και να μην τις  περιορίζουμε, οχυρωμένοι πίσω από το σλόγκαν there is no alternative (δεν υπάρχει εναλλακτική λύση).

[--->]

[1] ''π '' : νέες λίρες.Σε περίπτωση εξόδου της Ιταλίας από την ευρωζώνη και την εισαγωγή της ιταλικής λίρας ως εγχώριου νομίσματος

Ανταγωνιστικότητα: ορισμένες βασικές οικονομικές έννοιες για τις νομισματικές ενώσεις

Από το Mainly Macro του Simon Wren Lewis μια απλή και περιεκτική εξήγηση για το πώς λειτουργεί μια νομισματική ένωση. Στην άποψη του Wren Lewis, ο οποίος υποστηρίζει ότι από το ξεκίνημα κι όλας της νομισματικής ένωσης δεν είχαν θεσπιστεί κανόνες για την αποφυγή ανταγωνιστικών ανισοτήτων που δημιουργεί ο μηχανισμός του ευρώ, θα μπορούσε να προστεθεί και ότι, αν και στη συνέχεια μπήκαν κανόνες για υπερβολικά εμπορικά πλεονάσματα, τους κανόνες αυτούς συνεχίζει να τους αγνοεί επιδεικτικά η Γερμανία, η οποία όχι μόνο τους παραβιάζει αλλά υπερηφανεύεται κι από πάνω.

Από σχόλια σε προηγούμενο post, φάνηκε ότι πολλοί δεν κατανοούν τον τρόπο που λειτουργεί  μια νομισματική ένωση.

Μετά από αυτό, κατάλαβα ότι αν και οι μακροοικονομικές έννοιες αναφορικά με το θέμα είναι απολύτως γραμμικές και διόλου αντιφατικές, αυτό μπορεί να το κατανοήσουν μόνο όσοι έχουν συνηθίσει να δουλεύουν με μοντέλα. Επειδή δεν θέλω να απευθυνθώ αποκλειστικά σε άτομα με ένα τέτοιο επίπεδο γνώσεων, σκέφτηκα ότι μπορεί να είναι χρήσιμη μια σύντομη επεξήγηση των βασικών εννοιών.

Θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τη θέση ότι μια χώρα με ευέλικτη συναλλαγματική ισοτιμία δεν βελτιώνει τη διεθνή ανταγωνιστικότητά της περικόπτοντας μισθούς και εγχώριες τιμές. Ο λόγος είναι ότι η συναλλαγματική ισοτιμία κινείται με τρόπο που αντισταθμίζει αυτή τη διακύμανση. Αυτό,οι οικονομολόγοι  θα μπορούσαν να το θεωρήσουν ως στοιχειώδη δήλωση ουδετερότητας, και υπάρχουν άφθονα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την άποψη.

Η Ευρωζώνη, στο σύνολο της, συμπεριφέρεται όπως μια οικονομία ευέλικτης συναλλαγματικής ισοτιμίας. Έτσι, αν οι μισθοί και οι τιμές πέσουν, για παράδειγμα, κατά 3%, τότε το ευρώ θα ανατιμηθεί κατά 3%.

Τι θα συμβεί όμως σε περίπτωση που μια χώρα της ευρωζώνης, όπως η Γερμανία, περικόψει μισθούς και τιμές κατά 3%; Εάν η Γερμανία αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο της νομισματικής ένωσης, τότε οι τιμές και οι μισθοί στην ευρωζώνη θα μειωθούν - στο σύνολο της ευρωζώνης - κατά 1%. Έτσι,με το σκεπτικό της προηγούμενης παραγράφου, το ευρώ θα ανατιμηθεί κατά 1%. 

Αυτό σημαίνει ότι η Γερμανία θα έχει αποκτήσει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα της τάξης του 3% σε σύγκριση με όλες τις άλλες χώρες της ευρωζώνης, συν ένα μπόνους 2% ως προς τον υπόλοιπο κόσμο. Ενώ, οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης θα έχουν χάσει  ανταγωνιστικότητά τόσο στην ευρωζώνη, όσο- σε μικρότερο βαθμό - σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο.

Μπορεί εκ πρώτης όψεως να ακούγεται περίπλοκο, στην πραγματικότητα,όμως, είναι πολύ απλό. Η ευρωζώνη ως σύνολο δεν κερδίζει τίποτα αφού το πλεονέκτημα της Γερμανίας αντισταθμίζεται από τις απώλειες των άλλων χωρών της Ένωσης. Για την Ένωση συνολικά, θα ισχύει αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος» (Zero-sum game).Η Γερμανία κερδίζει, οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης χάνουν.

 Ένα σχόλιο στο προηγούμενο post ανέφερε ότι δεν υπάρχει «κανόνας» που να αποτρέπει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, εννοώντας ότι κατά κάποιο τρόπο αυτό είναι δίκαιο και φυσιολογικό. Αλλά τότε θα πρέπει να είναι προφανές σε όλους ότι  η συμπεριφορά αυτή είναι απόλυτα καταστροφική και δύσκολα συμβατή με την αλληλεγγύη  στην  Ευρωζώνη.

Η άποψη, που ορισμένες φορές ακούμε να εκφράζεται, ότι αυτός είναι υγιής ανταγωνισμός είναι εντελώς εκτός τόπου. Η μόνη δυνατότητα που έχουν οι υπόλοιπες χώρες σε αυτή τη περίπτωση είναι να μιμηθούν τη συμπεριφορά της Γερμανίας. Αν όμως όλες οι χώρες το κατάφερναν, τότε δεν θα κέρδιζαν απολύτως τίποτα. Με τους ίδιους κανόνες ανταγωνισμού  για όλους, ο ρυθμός πληθωρισμού στην Ευρωζώνη θα είναι χαμηλότερος, αλλά τα υπόλοιπα όχι, και τότε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αναγκαζόταν να μειώσει τα επιτόκια για να επαναφέρει τον πληθωρισμό  στα προβλεπόμενα ποσοστά.

Ο λόγος που δεν υπάρχουν επίσημοι κανόνες σε όλα αυτά είναι απλός: δεν μπορείς να ρυθμίσεις με νόμο τα εθνικά ποσοστά πληθωρισμού. Αυτό που μπορείς να κάνεις, για να ενθαρρύνεις τις κυβερνήσεις, είναι να θεσπίσεις δημοσιονομικούς κανόνες με βάση τις διαφορές στον πληθωρισμό όπως περιγράφεται εδώ. Αυτό σημαίνει ότι, κάθε φορά που το ποσοστό του πληθωρισμού στη Γερμανία υποχωρεί, η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να παίρνει δημοσιονομικά μέτρα (και ίσως και άλλα μέτρα) προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτή την τάση. Και τότε για άλλη μια φορά, αυτό είναι συμμετρικό με ότι θα έπρεπε να είχε συμβεί στις περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης.

Αλλά αν, τότε που αποφάσιζαν το ευρώ έμπαιναν στο τραπέζι κανόνες αυτού του τύπου, σας αφήνω να μαντέψετε ποια χώρα θα αντιδρούσε περισσότερο.

ΠΗΓΗ :

http://mainlymacro.blogspot.gr/2015/12/competitiveness-some-basic.html