Το ΔΝΤ θα πρέπει να
αναγνωρίσει τις μεγάλες ευθύνες του για το ελληνικό
χρέος
του Ashoka Mody
Τα οικονομικά δεινά της ελληνικής κυβέρνησης μας υποχρεώνουν να εξετάσουμε κάτι αδιανόητο μέχρι σήμερα: τη μη αποπληρωμή του δανείου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αντί το ΔΝΤ να απαιτεί την είσπραξη του και τη συνέχιση της λιτότητας, θα πρέπει να αναγνωρίσει τις ευθύνες του για την κατάσταση της χώρας και να διαγράψει ένα μεγάλο μέρος του χρέους της.
Οι επαχθείς δανειακές υποχρεώσεις της Ελλάδας στο ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ξεκινούν
από τον Απρίλιο του 2010, όταν έκαναν
ένα μοιραίο λάθος. Αντί να επιτρέψουν στην Ελλάδα να αθετήσει την αποπληρωμή του μη εξυπηρετήσιμου χρέους στους ιδιώτες πιστωτές, επέλεξαν να της δανείσουν
τα χρήματα για να το αποπληρώσει στο ακέραιο.
Εκείνη την εποχή, ήταν πολλοί αυτοί που ζητούσαν την άμεση "αναδιάρθρωση" του χρέους προς τους ιδιώτες,
πλήττοντας έτσι τις τράπεζες και τους επενδυτές που είχαν δανείσει
χρήματα στην Ελλάδα. Μεταξύ αυτών ήταν και αρκετά μέλη του Διοικητικού
Συμβουλίου του ΔΝΤ και ο Karl Otto Pohl, πρώην πρόεδρος της Bundesbank και ένας
βασικός αρχιτέκτονας του ευρώ. Τότε το ΔΝΤ και οι ευρωπαϊκές αρχές απάντησαν ότι η
αναδιάρθρωση θα προκαλούσε παγκόσμιο οικονομικό χάος. Όπως σημειώνει με ειλικρίνεια ο Pohl, αυτός ήταν απλά ένας
εύσχημος τρόπος για να διασωθούν οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες, οι οποίες είχαν
δανείσει τα περισσότερα χρήματα στην Ελλάδα.
Τελικά, η προσέγγιση των αρχών απλά αντικατέστησε το ένα
πρόβλημα με ένα άλλο: το ΔΝΤ και τα δάνεια των Επίσημων ευρωπαίων Πιστωτών χρησιμοποιήθηκαν
για να πληρωθούν οι ιδιώτες πιστωτές.
Έτσι, παρά την καθυστερημένη αναδιάρθρωση του 2012, οι δανειακές υποχρεώσεις της
Ελλάδας παραμένουν δυσβάσταχτες - μόνο
που τώρα το χρέος έχει μεταφερθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από Επίσημους Πιστωτές (Official
Creditors)
Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, το δημόσιο χρέος
εκτινάχθηκε από το 130 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σε σχεδόν
180 τοις εκατό. Εν τω μεταξύ, μια βαθιά οικονομική ύφεση και ο αποπληθωρισμός
έχουν απομειώσει σημαντικά την ικανότητα
της κυβέρνησης να το αποπληρώσει.
Σχεδόν όλοι
συμφωνούν τώρα ότι η πίεση στην Ελλάδα
να πληρώσει τους ιδιώτες πιστωτές της, ήταν μια κακή ιδέα.Η απαιτούμενη
δημοσιονομική λιτότητα ήταν απλά πάρα πολύ μεγάλη, με αποτέλεσμα η οικονομία της
Ελλάδας να καταρρεύσει. Το ΔΝΤ αναγνώρισε το λάθος του στην έκθεση του 2013 γιατην Ελλάδα. Σε πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ,
το Ταμείο δήλωσε ότι όταν μια κρίση απειλεί να εξαπλωθεί, θα πρέπει να βρεθεί από
όλους μια λύση αντί να αναγκάζεται η πληγείσα οικονομία μιας χώρας να φέρει αυτή όλο το βάρος. Ο επικεφαλής οικονομολόγος του
ΔΝΤ, Olivier Blanchard, έχει προειδοποιήσει ότι περισσότερη λιτότητα θα
συνθλίψει την ανάπτυξη.
Παραδόξως, το ΔΝΤ πρότεινε η πορεία της Ελλάδας να παραμείνει αμετάβλητη: η Ελλάδα να δανειστεί περισσότερα χρήματα (αυτή
τη φορά από τις ευρωπαϊκές αρχές) για να πληρώσει μια ομάδα των πιστωτών (το ΔΝΤ) και να
παραμείνει σε καθεστώς λιτότητας. Οι τελευταίες προβλέψεις του Ταμείου είναι ότι το πλεόνασμα
του προϋπολογισμού της κυβέρνησης (πλην τόκων) θα φτάσει το 4,5 τοις εκατό του
ΑΕΠ, ένα επίπεδο λιτότητας που λίγες κυβερνήσεις έχουν υποστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ακολουθώντας τη Γερμανία, οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ στηρίζουν τις
ελπίδες τους στις "διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις" – στις μεταρρυθμίσεις
στην αγορά εργασίας και σε άλλες αγορές, που υποτίθεται ότι θα βελτιώσουν τις
μακροπρόθεσμες δυνατότητες ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Μόνο αυτοί ξέρουν. Η τελευταία
όμως έκθεση του ΔΝΤ για τις Προοπτικές της Παγκόσμιας Οικονομίας είναι ένα κρύο ντουζ στην ιδέα ότι οι μεταρρυθμίσεις
αυτές θα αντιμετωπίσουν το ελληνικό
πρόβλημα χρέους αξιόπιστα και έγκαιρα. Τα πιο αξιόλογα από αυτά τα μέτρα
ενθαρρύνουν την έρευνα και την ανάπτυξη και συμβάλλουν στην ανάκαμψη τομέων υψηλής
τεχνολογίας. Όλα αυτά είναι καλά, αλλά
τα κέρδη θα φανούν μετά από πέντε
χρόνια. Η προτεραιότητα που πρέπει να δοθεί τώρα είναι να μη βυθιστεί πιο βαθιά η Ελλάδα στο φαύλο κύκλο χρέους-αποπληθωρισμού. Δυστυχώς,
ορισμένες μεταρρυθμίσεις θα επιταχύνουν πραγματικά τη σπείρα εξασθένισης
της ζήτησης.
Στις 9 Απριλίου η Ελλάδα αποπλήρωσε € 450.000.000 στο ΔΝΤ, και πρέπει να πληρώσει άλλα 2 δις τον
Μάιο και τον Ιούνιο. Η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, έχει καταστήσει
σαφές ότι η όποια καθυστέρηση στην εξόφληση
των δόσεων δεν θα γίνει ανεκτή.
Στο τέλος,αναπόφευκτα θα υπάρξει ελάφρυνση χρέους αλλά μόνο
σε μικρές δόσεις και με αδιάκοπο πόνο. Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να
σταματήσει να πληρώνει τους προμηθευτές και τους εργαζόμενους, και να βάλει
χέρι στα συνταξιοδοτικά ταμεία. Πέντε
χρόνια από σήμερα, το οικονομικό και
κοινωνικό άγχος της χώρας θα μπορούσε
κάλλιστα να είναι ακόμη πιο έντονο. Το ερώτημα λοιπόν είναι: Ποιος ο λόγος να μη
διαγραφεί περισσότερο χρέος νωρίτερα; Κανένας δεν δείχνει προθυμία να
αντιμετωπίσει τη δυσάρεστη αυτή αριθμητική, οπότε αυτό που τελικά επικρατει δεν είναι παρά ευσεβείς πόθοι.
Έχοντας αποτύχει στο πρώτο του ελληνικό τεστ , το ΔΝΤ τώρα κινδυνεύει να το
επαναλάβει. Το ΔΝΤ εξακολουθεί να είναι παγιδευμένο στις προτεραιότητες των μετόχων του,
συμπεριλαμβανομένων και τα τελευταία χρόνια του Ηνωμένου Βασίλειου και της Γερμανίας. Για να επαναβεβαιώσει την
ανεξαρτησία του και να ανακτήσει τη
χαμένη αξιοπιστία του, θα πρέπει να
διαγράψει ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού
χρέους και να υποχρεώσει τους πλούσιους μετόχους του
να αναλάβουν απώλειες.
