από την εφημερίδα IL FATTO QUOTIDIANO (14/05/2014)
Η αποτυχία της απελευθέρωσης της εργασίας ορισμένου χρόνου
των Riccardo Realfonzo και Guido Tortorella Esposito
Η χειρότερη κοινωνική επίπτωση της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε στα τέλη του 2007 , ήταν η αύξηση της ανεργίας . Στην Ιταλία , οι άνεργοι υπερδιπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2007 και σήμερα υπερβαίνουν τα 3,2 εκατ. Το 2014 , η ανεργία θα συνεχίσει να αυξάνεται και σύμφωνα με τις προβλέψεις της κυβέρνησης το ποσοστό της ανεργίας στο τέλος του έτους θα φτάσει στα 12,8 % , σε σχέση με το 6,1 % του 2007. Το σενάριο δεν αφορά μόνο την Ιταλία , αφού στην Ευρωζώνη υπάρχουν σήμερα γύρω στα 19 εκατομμύρια άνεργοι, 7 εκατ. ευρώ περισσότεροι από το 2007 , και σε ορισμένες χώρες - όπως η Ελλάδα και η Ισπανία – η ανεργία τριπλασιάστηκε.
Στα πλαίσια αυτά , οι παρεμβάσεις επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής συγκρούονται με πολιτικές περικοπών λόγω του ελλείμματος και του χρέους όπως προβλέπεται στις ευρωπαϊκές συνθήκες . Εν ολίγοις , στην Ευρώπη εξακολουθούν να επικρατούν πολιτικές λιτότητας , αν και η αποτυχία τους σήμερα αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ακόμη και από κορυφαία διεθνή ερευνητικά ιδρύματα ( π.χ. το ΔΝΤ ) . Το ενδιαφέρον λοιπόν συγκεντρώνεται στις πολιτικές απασχόλησης και ,ειδικότερα, στο ότι η αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας ευνοεί την αύξηση των θέσεων εργασίας, όπως υποστηρίζει η πιο συντηρητική οικονομική βιβλιογραφία, η οποία τάσσεται υπέρ των προγραμμάτων λιτότητας . Στην Ιταλία , μετά τη μεταρρύθμιση Fornero , με το διάταγμα Poletti (σε ισχύ, από 15/5/2014) επιχειρείται μία ακόμη παρέμβαση στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου ελπίζοντας ότι η ακόμα μεγαλύτερη απελευθέρωση αυτού του τύπου συμβάσεων θα συμβάλει στη μείωση της ανεργίας .
Σκέφτονται λοιπόν να προχωρήσουν όπως και στο πρόσφατο παρελθόν , αυξάνοντας τις δόσεις ευελιξίας στην ιταλική αγορά εργασίας . Τίθεται όμως το ερώτημα : που οδήγησαν οι πολιτικές απορρύθμισης και μείωσης της προστασίας της εργασίας που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και στην Ιταλία; Και συγκεκριμένα , με την απορρύθμιση των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου αυξήθηκε η απασχόληση ; Η ιστορική εμπειρία που έχουμε στη διάθεση μας , όπως αυτή καταγράφεται στα επίσημα στοιχεία , μας επιτρέπει να ισχυριστούμε ότι οι πολιτικές αυτές δεν είχαν καμία επιτυχία στην Ευρώπη τα τελευταία 25 χρόνια . Επομένως ,δεν έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι επιπλέον δόσεις ευελιξίας μπορεί κατά κάποιο τρόπο να συμβάλουν στην ανάκαμψη της απασχόλησης στην Ιταλία και στην Ευρώπη .
Για να αποδείξουμε όσα μόλις υποστηρίξαμε, ανατρέξαμε στη βάση δεδομένων του ΟΟΣΑ, σχετικά με την ευελιξία της αγοράς εργασίας. Σημείο αναφοράς είναι ο δείκτης EPL (Employment Protection Legislation Index, Νομοθεσία περί Προστασίας της Απασχόλησης/ΝΠΑ), που μετρά το βαθμό της προστασίας της απασχόλησης σύμφωνα με το δίκαιο μιας χώρας . Ο EPL ο οποίος χρησιμοποιείται σε όλη την επιστημονική βιβλιογραφία γιαυτά τα ζητήματα, θεωρείται σήμερα ως ο καλύτερος δείκτης μέτρησης του βαθμού ακαμψίας της αγοράς εργασίας .
Μετά από σειρά συνεχών βελτιώσεων και επικαιροποιήσεων, ο ΟΟΣΑ σήμερα ,επεξεργάζεται τον EPL με βάση 21 σχετικά πολύπλοκους δείκτες οι οποίοι με σειρά σταθμίσεων , μας επιτρέπουν να υπολογίσουμε τους δύο υποδείκτες που συνθέτουν τον EPL : ο πρώτος είναι ο δείκτης EPRC ,που μετρά το βαθμό προστασίας μιας χώρας όσον αφορά τις συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου και ο δεύτερος είναι ο EPT , ο δείκτης προστασίας των συμβάσεων ορισμένου χρόνου [ 1 ] . Γενικά , όσο περισσότερο η εργατική νομοθεσία ενισχύει την ευελιξία της αγοράς εργασίας - ακυρώνοντας μέτρα προστασίας της απασχόλησης , υποχρεώσεις , και κόστοι των επιχειρήσεων , παρεμβαίνοντας στην εφαρμογή των συμβάσεων αορίστου χρόνου και τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου - τόσο μικρότερος θα είναι ο δείκτης EPL . Επομένως , μεγαλύτερη ευελιξία σημαίνει μικρότερος EPL .
Ακολουθεί, η τάση του EPL στην Ευρωζώνη [ 2 ] , σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΟΟΣΑ ,από το 1990-2013.
Όπως παρατηρούμε , με εξαίρεση τη Γαλλία , την Αυστρία και την Ιρλανδία , όλες οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης έχουν μειώσει τα τελευταία χρόνια , την προστασία της αγοράς εργασίας , καθιστώντας συνολικά πιο ευέλικτες τις αγορές τους . Η Ιταλία, συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο δραστήριων χωρών , με δείκτη προστασίας της απασχόλησης 3,82 το 1990 και 2,26 το 2013 (τον κατέβασε δηλαδή περισσότερο από 40 % ) . Πρόκειται για ένα δείκτη λίγο πιο πάνω από αυτόν της Ολλανδίας, της Φινλανδίας , της Γερμανίας , του Βελγίου και της Ελλάδας ( για να μην αναφερθούμε στην Ιρλανδία και την Αυστρία, που ήταν έντονα απελευθερωμένες αγορές εργασίας) , αλλά πιο κάτω από την Ισπανία , τη Πορτογαλία και τη Γαλλία .
Για να δούμε αν οι πολιτικές απορρύθμισης της αγοράς εργασίας και η αύξηση των ελαστικών μορφών απασχόλησης στην ευρωζώνη είχαν κάποια επιτυχία και αύξησαν την απασχόληση ,θα πρέπει να συσχετίσουμε τη διακύμανση του EPL με τα επίσημα ποσοστά ανεργίας . Όσον αφορά την ανεργία χρησιμοποιούμε τα επίσημα στοιχεία της Eurostat του Πίνακα 1 .
Ειδικότερα , για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των πολιτικών μείωσης της προστασίας της απασχόλησης και της ανεργίας επεξεργαστήκαμε κάποια στοιχεία με βάση μια πάγια μεθοδολογία . Ουσιαστικά , υπολογίσαμε την απόλυτη μεταβολή του EPL μεταξύ των ετών 2013 και 1990 , συσχετίζοντας την με το μέσο όρο μεταβολής , χρόνο με το χρόνο , του ποσοστού ανεργίας , που καταγράφηκε στις επιμέρους χώρες (από τεχνική πλευρά πρόκειται για μία απλή διμεταβλητή παλινδρόμηση) .
Με αυτόν τον τρόπο και λαμβάνοντας υπόψη όλες τις χώρες της ευρωζώνης έχουμε το εξής αποτέλεσμα :
Όπως βλέπουμε, η γραμμή παλινδρόμησης έχει αρνητική κλίση, που σημαίνει ότι όσο μειώνεται το EPL , και αυξάνεται η ευελιξία ,τόσο η ανεργία στην ευρωζώνη,γενικά,έχει την τάση να αυξάνεται .
Πρόκειται για ένα συμπέρασμα το οποίο σαφώς διαψεύδει τη συμβατική θέση ότι η ευελιξία αυξάνει τις θέσεις εργασίας . Φυσικά , η συσχέτιση δεν είναι ιδιαίτερα έντονη ( με R –τετράγωνο ίσο με 0.35 ) , αλλά τουλάχιστον,το μέγεθός της και το αρνητικό πρόσημο της συσχέτισης διαψεύδουν τον ισχυρισμό ότι οι πολιτικές ευελιξίας κατάφεραν να μειωθεί η ανεργία στην Ευρωζώνη . Επιπλέον , όπως βλέπουμε , όλες οι χώρες εμφανίζουν αύξηση του ποσοστού ανεργίας ( UNMP ) , αλλά αυτή είναι πιο έντονη εκεί όπου η απορρύθμιση ήταν πιο έντονη, όπως στην Ελλάδα , την Πορτογαλία και την Ισπανία ( αλλά και στην ίδια την Ιταλία). Το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή, από αυτό που θα περίμενε κανείς σύμφωνα με τη λογική της συμβατικής οικονομικής θεωρίας .Να σημειωθεί επίσης ότι οι τρεις χώρες που αύξησαν την προστασία της εργασίας – η Γαλλία , η Ιρλανδία και η Αυστρία - κατέγραψαν ιδιαίτερα μικρές αυξήσεις του μέσου ποσοστού της ανεργίας, ή και μείωση της ανεργίας ( π.χ. η Ιρλανδία ) .
Για να εμβαθύνουμε στον προβληματισμό κάνοντας ειδική αναφορά στην απελευθέρωση των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου, επαναλάβαμε την ανάλυση με τον υποδείκτη EPT , που μετρά την προστασία της απασχόλησης στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου.
Ο ΟΟΣΑ υπολογίζει τον υποδείκτη EPT ( ½ στον συνολικό υπολογισμό του EPT) ως εξής :
Από όσα βλέπουμε, επιβεβαιώνεται ότι η πλειοψηφία των χωρών της Ευρωζώνης από το 1990 μέχρι σήμερα έχει ακολουθήσει πολιτικές απελευθέρωσης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Εξαίρεση αποτελούν η Γαλλία , η Αυστρία , η Φινλανδία και η Ιρλανδία . Είναι επίσης εμφανής η ιδιαίτερη φροντίδα με την οποία η Ιταλία έχει προχωρήσει από το 1990 μέχρι σήμερα στην απελευθέρωση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου αφού ο δείκτης EPT μειώθηκε από το 4,88 στο 2 .
Με την πιο πάνω μεθοδολογία, επιχειρήσαμε στη συνέχεια να εξακριβώσουμε κατά πόσο οι συγκεκριμένες πολιτικές ευελιξίας είχαν κάποια θετική επίπτωση όσον αφορά τη μείωση της ανεργίας . Το αποτέλεσμα συνοψίζεται στην Εικόνα 3 :
Και σε αυτή την περίπτωση , η γραμμή παλινδρόμησης έχει αρνητική κλίση , πράγμα που σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές στις χώρες της ευρωζώνης , από το 1990 ως τα σήμερα, η απελευθέρωση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου συνοδεύτηκε από αύξηση της ανεργίας . Σημειώστε ότι στην περίπτωση αυτή η τιμή συσχέτισης είναι ακόμη μικρότερη ( R- τετράγωνο εδώ είναι 0,15 ) . Θα πρέπει, επομένως, να αποκλειστεί ότι έχουμε μπροστά μας μια απόδειξη ότι η ευελιξία αυξάνει την ανεργία . Μπορούμε ωστόσο να πούμε με σιγουριά ότι οι πολιτικές απελευθέρωσης της εργασίας ορισμένου χρόνου δεν οδήγησαν σε αύξηση της απασχόλησης .
Να σημειωθεί ότι η Ιταλία είναι η χώρα η οποία , από το 1990 , έχει κάνει τις μεγαλύτερες προσπάθειες για την απελευθέρωση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου γιαυτό και στο Σχήμα 3 είναι η χώρα που βρίσκεται πιο κοντά στον άξονα των τεταγμένων , και παρόλα αυτά εμφανίζει σημαντική αύξηση της ανεργίας .
Οι ως τα σήμερα αναλύσεις καλύπτουν την περίοδο 1990-2013 , επομένως και την περίοδο της κρίσης που ξέσπασε στα τέλη του 2007 . Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει κάποιον στο συμπέρασμα ότι κατά κάποιο τρόπο η ανάλυση πάσχει, ενδεχομένως, από "στρεβλώσεις" που προκάλεσε η ίδια η κρίση στην "συνήθη" συσχέτιση μεταξύ των οικονομικών μεταβλητών . Ετσι, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα συσχετισμό μεταξύ απελευθέρωσης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και απασχόλησης, αν και μόνο για την περίοδο πριν την κρίση( 1990-2007 ) .
Η ανάλυση της ιστορικής εμπειρίας της περιόδου πριν από την κρίση,με την ίδια πάντα μεθοδολογία , μας οδηγεί στο παρακάτω συμπέρασμα :
Εδώ η ανάλυση χάνει ουσιαστικά οποιαδήποτε στατιστική αξία , δεδομένου ότι η γραμμή παλινδρόμησης είναι επίπεδη ( κεκλιμένη ελαφρά μόνο, όπως στις προηγούμενες περιπτώσεις , με το R - τετράγωνο ίσο με 0.001 ) . Αυτό σημαίνει ότι μεταξύ 1990 και 2007 , οι πολιτικές απορρύθμισης είναι εντελώς ασυσχέτιστες με τις διακυμάνσεις του δείκτη προστασίας των συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Είναι αυτονόητο ότι η απουσία οποιασδήποτε συσχέτισης επιβεβαιώνει ότι ακόμα και αν περιοριστούμε στην περίοδο πριν την κρίση οι πολιτικές απελευθέρωσης δεν κατάφεραν να μειώσουν την ανεργία στην Ευρωπαϊκή σκηνή .
Από την άλλη, η συγκεκριμένη ανάλυση των βασικών μεταρρυθμίσεων των συμβάσεων ορισμένου χρόνου επιβεβαιώνει και αυτή τα παραπάνω ευρήματα . Η μόνη περίπτωση πιθανής επιτυχίας αυτών των πολιτικών θα μπορούσε να θεωρηθεί το Βέλγιο , όπου το 1997 είχαμε μια μαζική παρέμβαση με δραστική μείωση στους περιορισμούς στα γραφεία ευρέσεως προσωρινής απασχόλησης και επιτρέπωντας μια ευρύτερη επανάληψη των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου . Στην περίπτωση αυτή , το ποσοστό ανεργίας έπεσε σταθερά κάτω από τα επίπεδα του '97 ( 9,2 % και τώρα κυμαίνεται γύρω στο 8 , 5 % ) . Όλα τα άλλα ,όμως, παραδείγματα δείχνουν το εντελώς αντίθετο.
Δείτε την ακριβώς αντίθετη περίπτωση της Φινλανδίας , όπου μια μικρή αύξηση της προστασίας της εργασίας συνέπεσε με την σταθερή πτώση του ποσοστού της ανεργίας που είχε καταγραφεί πριν από τη μεταρρύθμιση . Σκεφτείτε , επίσης, την περίπτωση της Πορτογαλίας , όπου έγιναν επανειλημμένως παρεμβάσεις αυξάνοντας την ευελιξία στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου χωρίς όμως κανένα θετικό αποτέλεσμα στην απασχόληση.
Ή σκεφτείτε την πιο γνωστή περίπτωση της Ελλάδας , όπου έγιναν αλλαγές στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου το 2003 και το 2011 , αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν συγκράτησε την αύξηση της ανεργίας . Τέλος , έχουμε και την περίπτωση της Ιταλίας , όπου - μετά από μία πορεία , κυρίως με το Πακέτο Treu , το νομοθετικό διάταγμα 368 του 2001 ,το Νόμο 30 του 2003 (η μεταρρύθμιση Biagi ) και το νόμο Fornero - η απελευθέρωση των εργασιακών σχέσεων ορισμένου χρόνου οδήγησε στην πάνω από το μισό μείωση του δείκτη ως προς την τιμή του 1990 , και παρόλα αυτά σήμερα το ποσοστό ανεργίας είναι τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο .
Εξ’άλλου , τα ευρήματα της μελέτης δεν μπορούν να εντυπωσιάσουν όσους παρακολουθούν τη διεθνή βιβλιογραφία . Ο ίδιος ο ΟΟΣΑ έχει επανειλημμένα διαψεύσει την ύπαρξη συσχέτησης ευελιξίας και απασχόλησης [ 3 ] .Επιπλέον ο σημερινός επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ , σε εργασία του, το 2006 , υποστήριζε ότι "οι διαφορές στα συστήματα προστασίας της απασχόλησης σε μεγάλο βαθμό δεν συσχετίζονται με τις διαφορές στα ποσοστά ανεργίας των διαφόρων χωρών" . [ 4 ] Τα αποτελέσματα αυτά πρόσφατα επαναβεβαιωθήκαν και από την ιταλική βιβλιογραφία [ 5 ] .
Συμπερασματικά , η μελέτη της σχέσης μεταξύ της εργατικής νομοθεσίας και της απασχόλησης δείχνει ότι η αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας δεν ευνοεί τη μείωση της ανεργίας . Και το ίδιο ισχύει και για τις συγκεκριμένες νομοθετικές παρεμβάσεις που επηρεάζουν τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου . Με λίγα λόγια , υπάρχουν αρκετά εμπειρικά στοιχεία που αποσαφηνίζουν ότι οι μεταρρυθμίσεις της ευελιξίας στην αγορά εργασίας , δεν αύξησαν τελικά την απασχόληση. Δεν είναι επομένως κατανοητό , για ποιο λόγο η Ιταλία και η Ευρώπη θα πρεπε να συνεχίσουν σε ένα δρόμο με μεγάλο κοινωνικό κόστος .
[ 1 ] Στην παρούσα εργασία , χρησιμοποιήσαμε την πρώτη έκδοση του δείκτη EPL του ΟΟΣΑ για την οποία υπάρχουν στοιχεία από το 1985-2013. Η τελευταία έκδοση - η 3 - δεν επιτρέπει προς το παρόν μια ικανοποιητική ανάλυση , καθώς τα διαθέσιμα στοιχεία περιορίζονται στην περίοδο 2008-2013 . Προκαλεί μεγάλη περιέργεια το γεγονός ότι ο ΟΟΣΑ ξαφνικά αποφάσισε να μη δημοσιοποιεί πλέον το δείκτη EPL , αλλά μόνο τα βασικά συστατικά μέρη του ,δημοσιοποιώντας, ωστόσο, τα διαθέσιμα στοιχεία για την εκτέλεση των υπολογισμών. Οι λόγοι για την απόφαση αυτή δεν είναι απολύτως σαφείς .
[ 2 ] Η όλη ανάλυση περιλαμβάνει όλες τις χώρες της Νομισματικής Ένωσης , με εξαίρεση εκείνες για τις οποίες ο ΟΟΣΑ δημοσίευσε ορισμένα μόνο αποσπασματικά δεδομένα . Οι χώρες, λοιπόν, που δεν περιλαμβάνονται στην ανάλυση είναι : το Λουξεμβούργο , η Κύπρος , η Εσθονία , η Λετονία,η Σλοβακία και η Σλοβενία . Στο παράρτημα δημοσιεύομε τις τιμές του EPL, οι οποίες,όπως αναφέραμε στη σημείωση 1 , δεν γνωστοποιούνται πλέον άμεσα από τον ΟΟΣΑ .
[ 3 ] Βλ. σχετικά τα διάφορα Employment Outloook (Προοπτικές Απασχόλησης) του ΟΟΣΑ, όπως αυτή του 2004 ( *).
[ 4 ] O. Blanchard , "European Unemployment: the Evolution of Facts and Ideas", Economic Policy,2006 ("Ευρωπαϊκή Ανεργία : Εξέλιξη γεγονότων και ιδεών" , Οικονομική Πολιτική , 2006 .
[ 5 ] Για παράδειγμα , βλ. E. Brancaccio , Anti - Blanchard . Un approccio comparato allo studio della macroeconomia, Milanο , 2012 (Συγκριτική προσέγγιση στη μελέτη της μακροοικονομίας , Μιλάνο , 2012) και Α. Stirati , "La flessibilita’ del mercato del lavoro e il mito del conflitto tra generazioni" ("Η ευελιξία της αγοράς εργασίας και ο μύθος της σύγκρουσης γενεών" (στο Leon και R. Realfonzo , Τα οικονομικά της επισφάλειας, 2008 ) .
Παράρτημα
- περισσότερα στο : http://www.economiaepolitica.it/index.php/lavoro-e-sindacato/gli-insuccessi-nella-liberalizzazione-del-lavoro-a-termine/#.U3SWSXYmxpR
Συνέντευξη
Η ευελιξία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας ; "Πρόκειται για το μεγάλο ψέμα της εποχής μας . Θα ήταν αρκετό να εξετάσει κάποιος τα επίσημα στοιχεία για να δει την αποτυχία αυτών των πολιτικών". Στοιχεία που ο Richardo Realfonzo , οικονομολόγος , καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Sannio και αρθρογράφος στην εφημερίδα Sole 24 Ore δημοσιεύει στο περιοδικό http://www.economiaepolitica.it/index.php/la-rivista/
Η ευελιξία δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας ; "Πρόκειται για το μεγάλο ψέμα της εποχής μας . Θα ήταν αρκετό να εξετάσει κάποιος τα επίσημα στοιχεία για να δει την αποτυχία αυτών των πολιτικών". Στοιχεία που ο Richardo Realfonzo , οικονομολόγος , καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Sannio και αρθρογράφος στην εφημερίδα Sole 24 Ore δημοσιεύει στο περιοδικό http://www.economiaepolitica.it/index.php/la-rivista/
Μία επιστημονική εργασία που
περιλαμβάνει όλες τις χώρες της Ευρωζώνης και καλύπτει ένα τέταρτο του αιώνα ,
από το 1990 έως τα σήμερα : "Υπάρχουν εμπειρικές ενδείξεις ότι οι
παρεμβάσεις για την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας ,και ειδικότερα οι
συμβάσεις ορισμένου χρόνου, απέτυχαν να αυξήσουν την απασχόληση-διαβάζουμε στην εργασία .
Δεν γίνεται κατανοητό λοιπόν γιατί η Ιταλία και η Ευρώπη θα πρέπει να συνεχίσουν ένα δρόμο που έχει μεγάλο κοινωνικό κόστος" .
Η μελέτη βασίζεται σε
στοιχεία του ΟΟΣΑ, "δηλαδή , του οργανισμού στον οποίο ο σημερινός
ιταλός υπουργός Οικονομικών ήταν επικεφαλής οικονομολόγος , αλλά που
επιδεικτικά τα αγνοεί όταν υπερασπίζεται το Νομοθετικό διάταγμα Poletti". Λιγότερα
μέτρα προστασίας και περιορισμοί για τις επιχειρήσεις , απελευθέρωση των
συμβάσεων ορισμένου χρόνου , όλα αυτά τα υπολογίζουν οι δείκτες της παρισινής
οργάνωσης . "Φτάνει να τα διασταυρώσει κανείς με το μέσο όρο των μεταβολών του
ποσοστού της ανεργίας , σύμφωνα με τις παραδοσιακές μεθόδους".
Και τι παρατηρούμε ;
Ότι δεν συσχετίζονται. Ας πάρουμε το δείκτη που μετρά τον βαθμό προστασίας της απασχόλησης σε μια χώρα ( EPL ) . Με τα χρόνια , με εξαίρεση τη Γαλλία , την Αυστρία και την Ιρλανδία , όλες οι χώρες της Ευρωζώνης ελάττωσαν τα μέτρα προστασίας της απασχόλησης. Για την Ιταλία μάλιστα, ο δείκτης αυτός μειώθηκε πάνω από 40 τοις εκατό από το 1990 μέχρι σήμερα.
Με τι αποτελέσματα ;
Κανένα . Αν διασταυρώσουμε τα στοιχεία βλέπουμε ότι όσο αυξάνεται η ευελιξία στην Ευρωζώνη η ανεργία έχει την τάση μάλλον να αυξάνεται . Χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα έχουν πολύ απελευθερωμένη αγορά εργασίας , χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα.
Αλλά εν τω μεταξύ , είχαμε την κρίση .
Για αυτό το λόγο προχωρήσαμε και στην ανάλυση μόνο της περιόδου πριν από την κρίση, μέχρι το 2007 , αλλά το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο . Η μελέτη αυτή όμως, δεν προκαλεί καμία έκπληξη . Ήδη η έκθεση του ΟΟΣΑ για την απασχόληση (Employment Outlook) που είχε δημοσιευτεί το 2004, έγραφε ότι μεγαλύτερη ευελιξία δεν σημαίνει και περισσότερες θέσεις εργασίας .
Και τι παρατηρούμε ;
Ότι δεν συσχετίζονται. Ας πάρουμε το δείκτη που μετρά τον βαθμό προστασίας της απασχόλησης σε μια χώρα ( EPL ) . Με τα χρόνια , με εξαίρεση τη Γαλλία , την Αυστρία και την Ιρλανδία , όλες οι χώρες της Ευρωζώνης ελάττωσαν τα μέτρα προστασίας της απασχόλησης. Για την Ιταλία μάλιστα, ο δείκτης αυτός μειώθηκε πάνω από 40 τοις εκατό από το 1990 μέχρι σήμερα.
Με τι αποτελέσματα ;
Κανένα . Αν διασταυρώσουμε τα στοιχεία βλέπουμε ότι όσο αυξάνεται η ευελιξία στην Ευρωζώνη η ανεργία έχει την τάση μάλλον να αυξάνεται . Χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα έχουν πολύ απελευθερωμένη αγορά εργασίας , χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα.
Αλλά εν τω μεταξύ , είχαμε την κρίση .
Για αυτό το λόγο προχωρήσαμε και στην ανάλυση μόνο της περιόδου πριν από την κρίση, μέχρι το 2007 , αλλά το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο . Η μελέτη αυτή όμως, δεν προκαλεί καμία έκπληξη . Ήδη η έκθεση του ΟΟΣΑ για την απασχόληση (Employment Outlook) που είχε δημοσιευτεί το 2004, έγραφε ότι μεγαλύτερη ευελιξία δεν σημαίνει και περισσότερες θέσεις εργασίας .
Αλλά μήπως τότε επικεφαλής οικονομολόγος του
ΟΟΣΑ δεν ήταν ο νυν υποργός Οικονομικών της Ιταλίας, ο Padoan ; Μήπως δεν έχει διαβάσει αυτές τις μελέτες ; Πως είναι δυνατόν,λοιπόν, σήμερα να υποστηρίζει την πλήρη απελευθέρωση των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου; Αφήστε
που κατά το παρελθόν , ο ΟΟΣΑ δεν ήταν ο μόνος που είχε αυτή την άποψη.
Ποιος άλλος είχε αυτή την άποψη ;
Ακόμη και ο σημερινός επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ , Olivier Blanchard , το 2006 , υποστήριξε ότι η ευελιξία δεν ευνοεί την απασχόληση .
Για πιο λόγο λοιπόν δεν βοήθησαν οι παρέμβασεις που έγιναν στην ευελιξία ;
Προφανώς διότι φρενάρουν τους μισθούς, επιβραδύνοντας την εγχώρια ζήτηση . Επιπλέον , οι πολιτικές αυτές σπρώχνουν τις επιχειρήσεις προς την κατεύθυνση ενός μοντέλου εξειδίκευσης με βάση το χαμηλό κόστος παραγωγής , όχι προς είσοδο νέων τεχνολογιών στην παραγωγή . Και αυτό βάζει εμπόδια επίσης στην ανάπτυξη .
Ο Υπουργός Εργασίας δήλωσε ότι με το διάταγμα θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας .
Επειδή πιστεύει στην επεκτατική επισφάλεια , την ιδέα ότι η ευελιξία θα μπορούσε να αυξήσει την απασχόληση . Μια ιδέα που έχει διαψευστεί πλήρως από την επιστημονική ανάλυση . Ομολογώ ότι ανησυχώ . Οι πιο ενδιαφέρουσες ιδέες του Jobs Act, δηλαδή τα μέτρα βιομηχανικής πολιτικής, φαίνονται να ακυρώνονται από την έλλειψη πόρων λόγω των περιορισμών που επιβάλλει η Ευρώπη. . Και το μόνο που θα βγει απ’όλα αυτά είναι η επεκτατική επισφάλεια Poletti . Που δε θα μας οδηγήσει πουθενά .
Ποιος άλλος είχε αυτή την άποψη ;
Ακόμη και ο σημερινός επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ , Olivier Blanchard , το 2006 , υποστήριξε ότι η ευελιξία δεν ευνοεί την απασχόληση .
Για πιο λόγο λοιπόν δεν βοήθησαν οι παρέμβασεις που έγιναν στην ευελιξία ;
Προφανώς διότι φρενάρουν τους μισθούς, επιβραδύνοντας την εγχώρια ζήτηση . Επιπλέον , οι πολιτικές αυτές σπρώχνουν τις επιχειρήσεις προς την κατεύθυνση ενός μοντέλου εξειδίκευσης με βάση το χαμηλό κόστος παραγωγής , όχι προς είσοδο νέων τεχνολογιών στην παραγωγή . Και αυτό βάζει εμπόδια επίσης στην ανάπτυξη .
Ο Υπουργός Εργασίας δήλωσε ότι με το διάταγμα θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας .
Επειδή πιστεύει στην επεκτατική επισφάλεια , την ιδέα ότι η ευελιξία θα μπορούσε να αυξήσει την απασχόληση . Μια ιδέα που έχει διαψευστεί πλήρως από την επιστημονική ανάλυση . Ομολογώ ότι ανησυχώ . Οι πιο ενδιαφέρουσες ιδέες του Jobs Act, δηλαδή τα μέτρα βιομηχανικής πολιτικής, φαίνονται να ακυρώνονται από την έλλειψη πόρων λόγω των περιορισμών που επιβάλλει η Ευρώπη. . Και το μόνο που θα βγει απ’όλα αυτά είναι η επεκτατική επισφάλεια Poletti . Που δε θα μας οδηγήσει πουθενά .
Η αποτυχία της απελευθέρωσης της εργασίας ορισμένου χρόνου
των Riccardo Realfonzo και Guido Tortorella Esposito
Η χειρότερη κοινωνική επίπτωση της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε στα τέλη του 2007 , ήταν η αύξηση της ανεργίας . Στην Ιταλία , οι άνεργοι υπερδιπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2007 και σήμερα υπερβαίνουν τα 3,2 εκατ. Το 2014 , η ανεργία θα συνεχίσει να αυξάνεται και σύμφωνα με τις προβλέψεις της κυβέρνησης το ποσοστό της ανεργίας στο τέλος του έτους θα φτάσει στα 12,8 % , σε σχέση με το 6,1 % του 2007. Το σενάριο δεν αφορά μόνο την Ιταλία , αφού στην Ευρωζώνη υπάρχουν σήμερα γύρω στα 19 εκατομμύρια άνεργοι, 7 εκατ. ευρώ περισσότεροι από το 2007 , και σε ορισμένες χώρες - όπως η Ελλάδα και η Ισπανία – η ανεργία τριπλασιάστηκε.
Στα πλαίσια αυτά , οι παρεμβάσεις επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής συγκρούονται με πολιτικές περικοπών λόγω του ελλείμματος και του χρέους όπως προβλέπεται στις ευρωπαϊκές συνθήκες . Εν ολίγοις , στην Ευρώπη εξακολουθούν να επικρατούν πολιτικές λιτότητας , αν και η αποτυχία τους σήμερα αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ακόμη και από κορυφαία διεθνή ερευνητικά ιδρύματα ( π.χ. το ΔΝΤ ) . Το ενδιαφέρον λοιπόν συγκεντρώνεται στις πολιτικές απασχόλησης και ,ειδικότερα, στο ότι η αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας ευνοεί την αύξηση των θέσεων εργασίας, όπως υποστηρίζει η πιο συντηρητική οικονομική βιβλιογραφία, η οποία τάσσεται υπέρ των προγραμμάτων λιτότητας . Στην Ιταλία , μετά τη μεταρρύθμιση Fornero , με το διάταγμα Poletti (σε ισχύ, από 15/5/2014) επιχειρείται μία ακόμη παρέμβαση στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου ελπίζοντας ότι η ακόμα μεγαλύτερη απελευθέρωση αυτού του τύπου συμβάσεων θα συμβάλει στη μείωση της ανεργίας .
Σκέφτονται λοιπόν να προχωρήσουν όπως και στο πρόσφατο παρελθόν , αυξάνοντας τις δόσεις ευελιξίας στην ιταλική αγορά εργασίας . Τίθεται όμως το ερώτημα : που οδήγησαν οι πολιτικές απορρύθμισης και μείωσης της προστασίας της εργασίας που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και στην Ιταλία; Και συγκεκριμένα , με την απορρύθμιση των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου αυξήθηκε η απασχόληση ; Η ιστορική εμπειρία που έχουμε στη διάθεση μας , όπως αυτή καταγράφεται στα επίσημα στοιχεία , μας επιτρέπει να ισχυριστούμε ότι οι πολιτικές αυτές δεν είχαν καμία επιτυχία στην Ευρώπη τα τελευταία 25 χρόνια . Επομένως ,δεν έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι επιπλέον δόσεις ευελιξίας μπορεί κατά κάποιο τρόπο να συμβάλουν στην ανάκαμψη της απασχόλησης στην Ιταλία και στην Ευρώπη .
Για να αποδείξουμε όσα μόλις υποστηρίξαμε, ανατρέξαμε στη βάση δεδομένων του ΟΟΣΑ, σχετικά με την ευελιξία της αγοράς εργασίας. Σημείο αναφοράς είναι ο δείκτης EPL (Employment Protection Legislation Index, Νομοθεσία περί Προστασίας της Απασχόλησης/ΝΠΑ), που μετρά το βαθμό της προστασίας της απασχόλησης σύμφωνα με το δίκαιο μιας χώρας . Ο EPL ο οποίος χρησιμοποιείται σε όλη την επιστημονική βιβλιογραφία γιαυτά τα ζητήματα, θεωρείται σήμερα ως ο καλύτερος δείκτης μέτρησης του βαθμού ακαμψίας της αγοράς εργασίας .
Μετά από σειρά συνεχών βελτιώσεων και επικαιροποιήσεων, ο ΟΟΣΑ σήμερα ,επεξεργάζεται τον EPL με βάση 21 σχετικά πολύπλοκους δείκτες οι οποίοι με σειρά σταθμίσεων , μας επιτρέπουν να υπολογίσουμε τους δύο υποδείκτες που συνθέτουν τον EPL : ο πρώτος είναι ο δείκτης EPRC ,που μετρά το βαθμό προστασίας μιας χώρας όσον αφορά τις συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου και ο δεύτερος είναι ο EPT , ο δείκτης προστασίας των συμβάσεων ορισμένου χρόνου [ 1 ] . Γενικά , όσο περισσότερο η εργατική νομοθεσία ενισχύει την ευελιξία της αγοράς εργασίας - ακυρώνοντας μέτρα προστασίας της απασχόλησης , υποχρεώσεις , και κόστοι των επιχειρήσεων , παρεμβαίνοντας στην εφαρμογή των συμβάσεων αορίστου χρόνου και τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου - τόσο μικρότερος θα είναι ο δείκτης EPL . Επομένως , μεγαλύτερη ευελιξία σημαίνει μικρότερος EPL .
Ακολουθεί, η τάση του EPL στην Ευρωζώνη [ 2 ] , σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΟΟΣΑ ,από το 1990-2013.
Όπως παρατηρούμε , με εξαίρεση τη Γαλλία , την Αυστρία και την Ιρλανδία , όλες οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης έχουν μειώσει τα τελευταία χρόνια , την προστασία της αγοράς εργασίας , καθιστώντας συνολικά πιο ευέλικτες τις αγορές τους . Η Ιταλία, συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο δραστήριων χωρών , με δείκτη προστασίας της απασχόλησης 3,82 το 1990 και 2,26 το 2013 (τον κατέβασε δηλαδή περισσότερο από 40 % ) . Πρόκειται για ένα δείκτη λίγο πιο πάνω από αυτόν της Ολλανδίας, της Φινλανδίας , της Γερμανίας , του Βελγίου και της Ελλάδας ( για να μην αναφερθούμε στην Ιρλανδία και την Αυστρία, που ήταν έντονα απελευθερωμένες αγορές εργασίας) , αλλά πιο κάτω από την Ισπανία , τη Πορτογαλία και τη Γαλλία .
Για να δούμε αν οι πολιτικές απορρύθμισης της αγοράς εργασίας και η αύξηση των ελαστικών μορφών απασχόλησης στην ευρωζώνη είχαν κάποια επιτυχία και αύξησαν την απασχόληση ,θα πρέπει να συσχετίσουμε τη διακύμανση του EPL με τα επίσημα ποσοστά ανεργίας . Όσον αφορά την ανεργία χρησιμοποιούμε τα επίσημα στοιχεία της Eurostat του Πίνακα 1 .
Ειδικότερα , για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των πολιτικών μείωσης της προστασίας της απασχόλησης και της ανεργίας επεξεργαστήκαμε κάποια στοιχεία με βάση μια πάγια μεθοδολογία . Ουσιαστικά , υπολογίσαμε την απόλυτη μεταβολή του EPL μεταξύ των ετών 2013 και 1990 , συσχετίζοντας την με το μέσο όρο μεταβολής , χρόνο με το χρόνο , του ποσοστού ανεργίας , που καταγράφηκε στις επιμέρους χώρες (από τεχνική πλευρά πρόκειται για μία απλή διμεταβλητή παλινδρόμηση) .
Με αυτόν τον τρόπο και λαμβάνοντας υπόψη όλες τις χώρες της ευρωζώνης έχουμε το εξής αποτέλεσμα :
Όπως βλέπουμε, η γραμμή παλινδρόμησης έχει αρνητική κλίση, που σημαίνει ότι όσο μειώνεται το EPL , και αυξάνεται η ευελιξία ,τόσο η ανεργία στην ευρωζώνη,γενικά,έχει την τάση να αυξάνεται .
Πρόκειται για ένα συμπέρασμα το οποίο σαφώς διαψεύδει τη συμβατική θέση ότι η ευελιξία αυξάνει τις θέσεις εργασίας . Φυσικά , η συσχέτιση δεν είναι ιδιαίτερα έντονη ( με R –τετράγωνο ίσο με 0.35 ) , αλλά τουλάχιστον,το μέγεθός της και το αρνητικό πρόσημο της συσχέτισης διαψεύδουν τον ισχυρισμό ότι οι πολιτικές ευελιξίας κατάφεραν να μειωθεί η ανεργία στην Ευρωζώνη . Επιπλέον , όπως βλέπουμε , όλες οι χώρες εμφανίζουν αύξηση του ποσοστού ανεργίας ( UNMP ) , αλλά αυτή είναι πιο έντονη εκεί όπου η απορρύθμιση ήταν πιο έντονη, όπως στην Ελλάδα , την Πορτογαλία και την Ισπανία ( αλλά και στην ίδια την Ιταλία). Το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή, από αυτό που θα περίμενε κανείς σύμφωνα με τη λογική της συμβατικής οικονομικής θεωρίας .Να σημειωθεί επίσης ότι οι τρεις χώρες που αύξησαν την προστασία της εργασίας – η Γαλλία , η Ιρλανδία και η Αυστρία - κατέγραψαν ιδιαίτερα μικρές αυξήσεις του μέσου ποσοστού της ανεργίας, ή και μείωση της ανεργίας ( π.χ. η Ιρλανδία ) .
Για να εμβαθύνουμε στον προβληματισμό κάνοντας ειδική αναφορά στην απελευθέρωση των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου, επαναλάβαμε την ανάλυση με τον υποδείκτη EPT , που μετρά την προστασία της απασχόλησης στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου.
Ο ΟΟΣΑ υπολογίζει τον υποδείκτη EPT ( ½ στον συνολικό υπολογισμό του EPT) ως εξής :
Από όσα βλέπουμε, επιβεβαιώνεται ότι η πλειοψηφία των χωρών της Ευρωζώνης από το 1990 μέχρι σήμερα έχει ακολουθήσει πολιτικές απελευθέρωσης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Εξαίρεση αποτελούν η Γαλλία , η Αυστρία , η Φινλανδία και η Ιρλανδία . Είναι επίσης εμφανής η ιδιαίτερη φροντίδα με την οποία η Ιταλία έχει προχωρήσει από το 1990 μέχρι σήμερα στην απελευθέρωση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου αφού ο δείκτης EPT μειώθηκε από το 4,88 στο 2 .
Με την πιο πάνω μεθοδολογία, επιχειρήσαμε στη συνέχεια να εξακριβώσουμε κατά πόσο οι συγκεκριμένες πολιτικές ευελιξίας είχαν κάποια θετική επίπτωση όσον αφορά τη μείωση της ανεργίας . Το αποτέλεσμα συνοψίζεται στην Εικόνα 3 :
Και σε αυτή την περίπτωση , η γραμμή παλινδρόμησης έχει αρνητική κλίση , πράγμα που σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές στις χώρες της ευρωζώνης , από το 1990 ως τα σήμερα, η απελευθέρωση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου συνοδεύτηκε από αύξηση της ανεργίας . Σημειώστε ότι στην περίπτωση αυτή η τιμή συσχέτισης είναι ακόμη μικρότερη ( R- τετράγωνο εδώ είναι 0,15 ) . Θα πρέπει, επομένως, να αποκλειστεί ότι έχουμε μπροστά μας μια απόδειξη ότι η ευελιξία αυξάνει την ανεργία . Μπορούμε ωστόσο να πούμε με σιγουριά ότι οι πολιτικές απελευθέρωσης της εργασίας ορισμένου χρόνου δεν οδήγησαν σε αύξηση της απασχόλησης .
Να σημειωθεί ότι η Ιταλία είναι η χώρα η οποία , από το 1990 , έχει κάνει τις μεγαλύτερες προσπάθειες για την απελευθέρωση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου γιαυτό και στο Σχήμα 3 είναι η χώρα που βρίσκεται πιο κοντά στον άξονα των τεταγμένων , και παρόλα αυτά εμφανίζει σημαντική αύξηση της ανεργίας .
Οι ως τα σήμερα αναλύσεις καλύπτουν την περίοδο 1990-2013 , επομένως και την περίοδο της κρίσης που ξέσπασε στα τέλη του 2007 . Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει κάποιον στο συμπέρασμα ότι κατά κάποιο τρόπο η ανάλυση πάσχει, ενδεχομένως, από "στρεβλώσεις" που προκάλεσε η ίδια η κρίση στην "συνήθη" συσχέτιση μεταξύ των οικονομικών μεταβλητών . Ετσι, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα συσχετισμό μεταξύ απελευθέρωσης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και απασχόλησης, αν και μόνο για την περίοδο πριν την κρίση( 1990-2007 ) .
Η ανάλυση της ιστορικής εμπειρίας της περιόδου πριν από την κρίση,με την ίδια πάντα μεθοδολογία , μας οδηγεί στο παρακάτω συμπέρασμα :
Εδώ η ανάλυση χάνει ουσιαστικά οποιαδήποτε στατιστική αξία , δεδομένου ότι η γραμμή παλινδρόμησης είναι επίπεδη ( κεκλιμένη ελαφρά μόνο, όπως στις προηγούμενες περιπτώσεις , με το R - τετράγωνο ίσο με 0.001 ) . Αυτό σημαίνει ότι μεταξύ 1990 και 2007 , οι πολιτικές απορρύθμισης είναι εντελώς ασυσχέτιστες με τις διακυμάνσεις του δείκτη προστασίας των συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Είναι αυτονόητο ότι η απουσία οποιασδήποτε συσχέτισης επιβεβαιώνει ότι ακόμα και αν περιοριστούμε στην περίοδο πριν την κρίση οι πολιτικές απελευθέρωσης δεν κατάφεραν να μειώσουν την ανεργία στην Ευρωπαϊκή σκηνή .
Από την άλλη, η συγκεκριμένη ανάλυση των βασικών μεταρρυθμίσεων των συμβάσεων ορισμένου χρόνου επιβεβαιώνει και αυτή τα παραπάνω ευρήματα . Η μόνη περίπτωση πιθανής επιτυχίας αυτών των πολιτικών θα μπορούσε να θεωρηθεί το Βέλγιο , όπου το 1997 είχαμε μια μαζική παρέμβαση με δραστική μείωση στους περιορισμούς στα γραφεία ευρέσεως προσωρινής απασχόλησης και επιτρέπωντας μια ευρύτερη επανάληψη των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου . Στην περίπτωση αυτή , το ποσοστό ανεργίας έπεσε σταθερά κάτω από τα επίπεδα του '97 ( 9,2 % και τώρα κυμαίνεται γύρω στο 8 , 5 % ) . Όλα τα άλλα ,όμως, παραδείγματα δείχνουν το εντελώς αντίθετο.
Δείτε την ακριβώς αντίθετη περίπτωση της Φινλανδίας , όπου μια μικρή αύξηση της προστασίας της εργασίας συνέπεσε με την σταθερή πτώση του ποσοστού της ανεργίας που είχε καταγραφεί πριν από τη μεταρρύθμιση . Σκεφτείτε , επίσης, την περίπτωση της Πορτογαλίας , όπου έγιναν επανειλημμένως παρεμβάσεις αυξάνοντας την ευελιξία στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου χωρίς όμως κανένα θετικό αποτέλεσμα στην απασχόληση.
Ή σκεφτείτε την πιο γνωστή περίπτωση της Ελλάδας , όπου έγιναν αλλαγές στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου το 2003 και το 2011 , αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν συγκράτησε την αύξηση της ανεργίας . Τέλος , έχουμε και την περίπτωση της Ιταλίας , όπου - μετά από μία πορεία , κυρίως με το Πακέτο Treu , το νομοθετικό διάταγμα 368 του 2001 ,το Νόμο 30 του 2003 (η μεταρρύθμιση Biagi ) και το νόμο Fornero - η απελευθέρωση των εργασιακών σχέσεων ορισμένου χρόνου οδήγησε στην πάνω από το μισό μείωση του δείκτη ως προς την τιμή του 1990 , και παρόλα αυτά σήμερα το ποσοστό ανεργίας είναι τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο .
Εξ’άλλου , τα ευρήματα της μελέτης δεν μπορούν να εντυπωσιάσουν όσους παρακολουθούν τη διεθνή βιβλιογραφία . Ο ίδιος ο ΟΟΣΑ έχει επανειλημμένα διαψεύσει την ύπαρξη συσχέτησης ευελιξίας και απασχόλησης [ 3 ] .Επιπλέον ο σημερινός επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ , σε εργασία του, το 2006 , υποστήριζε ότι "οι διαφορές στα συστήματα προστασίας της απασχόλησης σε μεγάλο βαθμό δεν συσχετίζονται με τις διαφορές στα ποσοστά ανεργίας των διαφόρων χωρών" . [ 4 ] Τα αποτελέσματα αυτά πρόσφατα επαναβεβαιωθήκαν και από την ιταλική βιβλιογραφία [ 5 ] .
Συμπερασματικά , η μελέτη της σχέσης μεταξύ της εργατικής νομοθεσίας και της απασχόλησης δείχνει ότι η αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας δεν ευνοεί τη μείωση της ανεργίας . Και το ίδιο ισχύει και για τις συγκεκριμένες νομοθετικές παρεμβάσεις που επηρεάζουν τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου . Με λίγα λόγια , υπάρχουν αρκετά εμπειρικά στοιχεία που αποσαφηνίζουν ότι οι μεταρρυθμίσεις της ευελιξίας στην αγορά εργασίας , δεν αύξησαν τελικά την απασχόληση. Δεν είναι επομένως κατανοητό , για ποιο λόγο η Ιταλία και η Ευρώπη θα πρεπε να συνεχίσουν σε ένα δρόμο με μεγάλο κοινωνικό κόστος .
[ 1 ] Στην παρούσα εργασία , χρησιμοποιήσαμε την πρώτη έκδοση του δείκτη EPL του ΟΟΣΑ για την οποία υπάρχουν στοιχεία από το 1985-2013. Η τελευταία έκδοση - η 3 - δεν επιτρέπει προς το παρόν μια ικανοποιητική ανάλυση , καθώς τα διαθέσιμα στοιχεία περιορίζονται στην περίοδο 2008-2013 . Προκαλεί μεγάλη περιέργεια το γεγονός ότι ο ΟΟΣΑ ξαφνικά αποφάσισε να μη δημοσιοποιεί πλέον το δείκτη EPL , αλλά μόνο τα βασικά συστατικά μέρη του ,δημοσιοποιώντας, ωστόσο, τα διαθέσιμα στοιχεία για την εκτέλεση των υπολογισμών. Οι λόγοι για την απόφαση αυτή δεν είναι απολύτως σαφείς .
[ 2 ] Η όλη ανάλυση περιλαμβάνει όλες τις χώρες της Νομισματικής Ένωσης , με εξαίρεση εκείνες για τις οποίες ο ΟΟΣΑ δημοσίευσε ορισμένα μόνο αποσπασματικά δεδομένα . Οι χώρες, λοιπόν, που δεν περιλαμβάνονται στην ανάλυση είναι : το Λουξεμβούργο , η Κύπρος , η Εσθονία , η Λετονία,η Σλοβακία και η Σλοβενία . Στο παράρτημα δημοσιεύομε τις τιμές του EPL, οι οποίες,όπως αναφέραμε στη σημείωση 1 , δεν γνωστοποιούνται πλέον άμεσα από τον ΟΟΣΑ .
[ 3 ] Βλ. σχετικά τα διάφορα Employment Outloook (Προοπτικές Απασχόλησης) του ΟΟΣΑ, όπως αυτή του 2004 ( *).
[ 4 ] O. Blanchard , "European Unemployment: the Evolution of Facts and Ideas", Economic Policy,2006 ("Ευρωπαϊκή Ανεργία : Εξέλιξη γεγονότων και ιδεών" , Οικονομική Πολιτική , 2006 .
[ 5 ] Για παράδειγμα , βλ. E. Brancaccio , Anti - Blanchard . Un approccio comparato allo studio della macroeconomia, Milanο , 2012 (Συγκριτική προσέγγιση στη μελέτη της μακροοικονομίας , Μιλάνο , 2012) και Α. Stirati , "La flessibilita’ del mercato del lavoro e il mito del conflitto tra generazioni" ("Η ευελιξία της αγοράς εργασίας και ο μύθος της σύγκρουσης γενεών" (στο Leon και R. Realfonzo , Τα οικονομικά της επισφάλειας, 2008 ) .
Πιο πρόσφατα ,
βλ. R. Realfonzo , "Deregolamentare per crescere ? EPL, quota salari
e occupazione", Rivista giuridica
del lavoro, 2013, n.3,pp.487-502 (Απορρύθμιση για την ανάπτυξη; EPL , μερίδιο
μισθών και απασχόληση", Επιθεώρηση Εργατικού
Δικαίου , 2013 , Ν. 3 , σελ. 487 έως 502) . Για έναν προβληματισμό αναφορικά
με το διάλογο που εξελίσσεται στην Ιταλία, ανατρέξτε στο A.Pacella , R. Realfonzo
Tortorella και G. Esposito , "La flessibilita’ del lavoro come fattore di competitivita’.Una analisi critica delle politiche di riforma in Italia",Diritti,Lavori, Mercati (Η ευελιξία της εργασίας ως
παράγοντας ανταγωνιστικότητας . Μια κριτική ανάλυση των μεταρρυθμιστικών πολιτικών
στην Ιταλία) στην επιθεώρηση Δικαιώματα , Εργασία , Αγορές .
(*) Στμ : όπως π.χ. στη σελ.2, Προοπτικές της απασχόλησης του ΟΟΣΑ: Έκδοση 2004. Περίληψη στα ελληνικά. http://www.oecd.org/els/emp/34851536.pdf :
(*) Στμ : όπως π.χ. στη σελ.2, Προοπτικές της απασχόλησης του ΟΟΣΑ: Έκδοση 2004. Περίληψη στα ελληνικά. http://www.oecd.org/els/emp/34851536.pdf :
“Το Κεφάλαιο 2 δείχνει ότι η
ελαστικότερη νομοθεσία πιθανόν να διευκολύνει τους εργοδότες να προσλάβουν εργαζομένους,
αυξάνοντας κατά συνέπεια τις ευκαιρίες εύρεσης εργασίας ομάδων όπως για
παράδειγμα των νέων και των γυναικών που αντιμετωπίζουν προβλήματα ένταξης στην
αγορά εργασίας. Ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα διευκολύνουν τους εργοδότες
όσον αφορά την απόλυση, κορυφώνοντας έτσι την ανησυχία και την ανασφάλεια
μεταξύ των εργαζομένων στην πλέον παραγωγική ηλικία και των εργαζομένων
μεγαλύτερης ηλικίας.”
Αν και στη σελ.4 : “Μια από τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές
της Στρατηγικής του ΟΟΣΑ για την απασχόληση ασχολείται με την ανάγκη
μεγαλύτερης ευελιξίας του χρόνου εργασίας, και πολλές χώρες μέλη του ΟΟΣΑ
κατέφυγαν όλο και πιο συχνά σε μη καθιερωμένα ωράρια εργασίας που
συμπεριλάμβαναν την αύξηση της μερικής απασχόλησης, την απασχόληση πέρα από τις
καθιερωμένες ώρες εργασίας και τα ευμετάβλητα ωράρια εργασίας. Έως ένα μεγάλο
βαθμό η εμπειρία αυτή επαληθεύει τις ελπίδες ότι παρόμοια μέτρα μπορούν να
αυξήσουν την απασχόληση.”
Παράρτημα
- περισσότερα στο : http://www.economiaepolitica.it/index.php/lavoro-e-sindacato/gli-insuccessi-nella-liberalizzazione-del-lavoro-a-termine/#.U3SWSXYmxpR
