του Στέφανου
Πράσσου*
Ένα άγριο παιχνίδι κερδοσκοπίας εξελίσσεται, εν μέσω καύσωνα,
στην Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας της Χώρας μας. Οι τιμές στη χονδρεμπορική
αγορά, «Τιμή Εξισορρόπησης Αγοράς» (ΤΕΑ) αυξήθηκαν κατά 28% μέσα σε μια μέρα
και έφτασαν τα 128 ευρώ/Μεγαβατώρα (MW/h) όταν τον προηγούμενο μήνα (Μάιος
2021) ήταν στα 63 ευρώ η MW/h (Αύξηση 100%). Και ένα μήνα πριν την εφαρμογή του
Target Model (Οκτώβρης 2020) ήταν στα 47 ευρώ η MW/h! Δηλαδή μέσα σε λίγους
μήνες όπου άρχισε να εφαρμόζεται το νέο χρηματιστηριακό Μοντέλο στην Αγορά
Ηλεκτρικής Ενέργειας, το λεγόμενο Target Model, οι τιμές στη χονδρεμπορική
έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί!
Σίγουρα η τελευταία αλματώδης αύξηση έγινε από τους
κερδοσκόπους της Η/Ενέργειας προσμένοντας αύξηση της ζήτησης ρεύματος μετά από
την πρόβλεψη της ΕΜΥ για μεγάλη άνοδο των θερμοκρασιών στα επίπεδα του καύσωνα.
Αισχροκέρδεια μεν, αναμενόμενη δε αφού το ρεύμα αντί για κοινωνικό αγαθό έγινε
αγοραίο εμπόρευμα που υπόκειται στους καπιταλιστικούς κανόνες «προσφοράς και
ζήτησης». Όμως αν πάμε λίγο πίσω στο χρόνο, από την 1η Νοεμβρίου του 2020 που
ξεκίνησε η λειτουργία του Target Model στην Ελλάδα, θα δούμε ότι οι τιμές στη
χονδρεμπορική ανεβαίνουν συνέχεια παρότι η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας συνεχώς
μειώνεται λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας αλλά και της οικονομικής ανέχειας
των εργαζομένων και του λαϊκών νοικοκυριών.
Αυτή η εξέλιξη τινάζει στον αέρα της θεωρίες των αστών
οικονομολόγων περί προσφοράς και ζήτησης, του ανταγωνισμού που δήθεν μειώνει
τις τιμές και άλλων νεοφιλελεύθερων αμπελοφιλοσοφιών. «Τραγική φιγούρα» ο πρώην
Υπουργός Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης ο οποίος αφού στήριξε για μήνες ολόκληρες
τις θεωρίες περί πτώσης των τιμών του ρεύματος από τη λειτουργία του Target
Model, μόλις ξεκίνησε η λειτουργία του και είδες τις τιμές να «ανεβαίνουν στα
ουράνια» άρχισε να απειλεί τους βιομήχανους για να σταματήσουν αυτές τις
ξέφρενες αυξήσεις οι οποίες τινάζουν στον αέρα τις υπερφίαλες θεωρίες της ΕΕ
και των Κυβερνήσεών της. Προχώρησε μάλιστα σε κάποια διοικητικά μέτρα χωρίς
φυσικά κανένα αποτέλεσμα. Τραγέλαφος ο Χατζηδάκης, αφού τους έδωσε «το όπλο»
απορεί γιατί «πυροβολούν».
Έρχονται τεράστιες αυξήσεις στο ρεύμα
Όμως ας δούμε τι σημαίνουν αυτές οι αυξήσεις για τους
οικιακούς καταναλωτές ρεύματος; Μπορεί η ΔΕΗ να αυξήσει τα τιμολόγια χωρίς
κυβερνητική απόφαση; Μπορούν να επηρεάσουν τους λογαριασμούς των καταναλωτών όταν
έχουν υπογράψει συμβόλαια σε συγκεκριμένες τιμές με ιδιώτες παρόχους;
Όσον αφορά τους πελάτες των ιδιωτικών εταιρειών παροχής
ρεύματος ίσως να πρόσεξαν, ίσως και να μην πρόσεξαν ότι στα «ψιλά γράμματα» των
Συμβολαίων τους έλεγε για «ρήτρα Οριακής Τιμής Συστήματος» (Ο.Τ.Σ) ή «ρήτρα
προσαρμογής» την οποία ενεργοποιούν αν η μέση ΟΤΣ ξεφεύγει από τα όρια που
αυτοί έχουν ορίσει. Η ΟΤΣ ήταν η τιμή ρεύματος στη χονδρική που τώρα με το
Target Model αντικαταστάθηκε όπως προαναφέραμε με την «Τιμή Εξισορρόπησης
Αγοράς» (ΤΕΑ). Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι οι αυξήσεις στη χονδρεμπορική θα
περνάν στα τιμολόγια λιανικής «τσουρουφλίζοντας» τα λαϊκά Βαλάντια. Η «ρήτρα»
αυτή δεν αποτελεί Ελληνικό φαινόμενο. Υπάρχει στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ
αλλά και των ΗΠΑ. Θυμόμαστε όλοι τον περασμένο Χειμώνα όταν λόγω βαρυχειμωνιάς
στο Τέξας των ΗΠΑ παρουσιάστηκε έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας και καλέστηκαν οι
καταναλωτές να πληρώσουν δεκαπλάσιες και εικοσαπλάσιες τιμές ρεύματος που
έφτασαν μέχρι και 17.000 δολάρια για ένα Μήνα!
Και η ΔΕΗ στο «κόλπο»
Σε ότι αφορά τους πελάτες της ΔΕΗ τα πράγματα προς το παρόν
είναι λίγο διαφορετικά. Η ΔΕΗ δεν είχε βάλει στα τιμολόγιά της ρήτρα ΟΤΣ αλλά
«ρήτρα τιμών δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα». Όμως με πρόσφατη
παρέμβαση της ΡΑΕ από τις αρχές Αυγούστου αναγκαστικά (για να μη χαλάει την
πιάτσα) θα περάσει και αυτή «Ρήτρα ΟΤΣ» και θα εγκαταλείψει τη «Ρήτρα
διοξειδίου…». Δε γνωρίζουμε αν σ αυτή τη συγκυρία η ΔΕΗ ενεργοποιήσει τη «Ρήτρα
διοξειδίου…».
Αν την ενεργοποιήσει τότε οι πελάτες της θα δουν κι αυτοί μεγάλες
αυξήσεις στους λογαριασμούς τους επειδή οι τιμές στο Ευρωπαϊκό Χρηματιστήριο
Ρύπων (χρηματιστήριο της απάτης ονομάστηκε) έχουν πάει στα ύψη. Συγκεκριμένα
σήμερα βρίσκονται στα 55 ευρώ ο τόνος όταν πριν 1,5 χρόνο ήταν στα 5 ευρώ! (Μία
λιγνιτική μεγαβατώρα επιβαρύνεται με 1,5 τόνο εκπομπών διοξειδίου)!
Όλη αυτή, η καταστροφική για τα εργατικά και λαϊκά νοικοκυριά,
κατάσταση προήλθε από τη λεγόμενη Απελευθέρωση Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας η
υλοποίηση της οποίας απελευθέρωσε το «τζίνι» της άκρατης κερδοσκοπίας των
Ενεργειακών Ομίλων πάνω στο ηλεκτρικό ρεύμα που θα έπρεπε να είναι κοινωνικό
αγαθό στο οποίο θα έχουν πρόσβαση όλοι οι άνθρωποι. Το Ευρωπαϊκό μοντέλο-στόχος
(Target Model) διαφημίστηκε από τους ιθύνοντες ότι αποτελεί «το τελευταίο
στάδιο στη μακροχρόνια διαδικασία απελευθέρωσης των ενεργειακών αγορών των
κρατών-μελών της Ε.Ε».
Η διαφορά του «μοντέλου» αυτού με τα προηγούμενα είναι
ότι δημιουργεί τέσσερις χρηματιστηριακές αγορές (Αγορά Επόμενης Ημέρας, Ενδο-ημερήσια,
Αγορά εξισορρόπησης, Προθεσμιακή αγορά). Καθοριστικό ρόλο όμως στη διαμόρφωση
των τελικών τιμών χονδρικής έχει η «Αγορά εξισορρόπησης» που την καθορίζουν
μόνο όσοι προμηθευτές διαθέτουν και σταθερές πηγές παραγωγής ρεύματος που
προέρχονται κυρίως από ορυκτά καύσιμα, πυρηνικά και μεγάλα υδροηλεκτρικά….
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι την πρόσφατη εκτίναξη των τιμών
που προαναφέραμε, στη Χώρα μας την καθόρισαν μόνο τρεις επιχειρηματικοί όμιλοι
παρότι υπάρχουν άπειρες εταιρείες παραγωγής ρεύματος κυρίως από ΑΠΕ. Κοντολογίς
οι ΑΠΕ θα δίνουν ρεύμα συμπληρωματικά αλλά επειδή αυτό το ρεύμα είναι τυχαίο
και ασταθές, δημιουργεί «ανισορροπία» στα δίκτυα και στην αγορά ηλεκτρισμού γι
αυτό πρέπει να το «εξισορροπούν» οι διαθέτοντες σταθερές πηγές τροφοδοσίας. Στη
Χώρα μας, μετά και το κλείσιμο της λιγνιτικής παραγωγής το ρόλο αυτό θα τον
παίξουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι που διαθέτουν μονάδες παραγωγής ρεύματος από
Φυσικό Αέριο και κυρίως Υγροποιημένο Φυσικό αέριο (LNG) με προτεραιότητα αυτό
των ΗΠΑ.
Για τον λόγο αυτό η «ιδιωτική κερδοσκοπία» ετοιμάζει νέες μονάδες
παραγωγής ρεύματος με καύσιμο φυσικό αέριο συνολικής ισχύος 6.300 MW που
έρχεται να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες μονάδες φυσικού αερίου ισχύος 5.000
MW. Αυτό έρχεται να επαληθεύσει την έγκαιρα διατυπωμένη άποψή μας ότι οι
ανεμογεννήτριες και τα Φωλτοβαλταικά δεν αντικαθιστούν αλλά μόνο προσθέτουν
ισχύ και επιπλέον όσα περισσότερα εγκαθίστανται τόσες περισσότερες μονάδες
ορυκτών καυσίμων χρειάζονται για να στηρίξουν την τυχαία και μεταβλητή παραγωγή
τους.
Έτσι προστίθεται ένα ακόμα σοβαρό επιχείρημα στον αγώνα των
Περιβαλλοντικών οργανώσεων και των κατοίκων που αντιδρούν στην εγκατάσταση των
μεταβλητών ΑΠΕ και πολύ σωστά έχουν ως κύριο επιχείρημα των καταστροφή της
βιοποικιλότητας, του φυσικού τοπίου και των αγροτοκτηνοτροφικών εκτάσεων.
Συνολικά η υπόθεση της Ηλεκτρικής Ενέργειας και του «φθηνού
ρεύματος για το λαό» απαιτεί άμεσα το κτίσιμο ενός μαζικού μετώπου πάλης
εργαζόμενων, καταναλωτών, περιβαλλοντικών οργανώσεων, αγροτών, κτηνοτρόφων και
κατοίκων. Ένα ισχυρό πολιτικοποιημένο Μέτωπο που θα απαιτεί μία πραγματικά
δημόσια εταιρεία ηλεκτρισμού, χωρίς ιδιώτες, κάτω από εργατικό και κοινωνικό
έλεγχο σε μια πορεία πλήρους κοινωνικοποίησης του αγαθού της Ηλεκτρικής
Ενέργειας.
*Περιφερειακός Σύμβουλος, εκπρόσωπος της «Αριστερής Συμπόρευσης
για την Ανατροπή στη Δυτική Μακεδονία»
[----->]
