Μια προσωπική μαρτυρία

 

Ίσως να δυσαρεστήσω κάποιες φίλες και φίλους εδώ μέσα αλλά φοβάμαι ότι γράφονται ορισμένες ανακρίβειες σχετικά με τους «φιλειρηνιστές Ισραηλινούς». Δεν υπάρχει κάποιο μαζικό φιλειρηνικό κίνημα στο Ισραήλ· θα έλεγα μάλιστα ότι δεν υπάρχει καν κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί «φιλειρηνικό κίνημα» εντός του Ισραήλ. 

Αυτό που υπάρχει είναι λίγες ισραηλινές οργανώσεις που πραγματοποιούν διάφορες διαδηλώσεις και δράσεις ενάντια στην Κατοχή και το καθεστώς του Απαρτχάιντ. Οι οργανώσεις και κινήσεις όμως αυτές δεν συγκεντρώνουν περισσότερες από μερικές εκατοντάδες ανθρώπους, ενώ πολλοί από τους συμμετέχοντες σε αυτές είναι Παλαιστίνιοι που ζουν εντός του Ισραήλ. Αυτή η πρόσφατη φωτογραφία απεικονίζει μια τυπική διαδήλωση στο Ισραήλ ενάντια στον μιλιταριστικό σιωνισμό. Κοντολογίς, πρόκειται για έναν πραγματικά πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων.

Μια προσωπική μαρτυρία: Το 2006-7 ζούσα στην Ιερουσαλήμ, εργαζόμουν στα παλαιστινιακά εδάφη, και παράλληλα είχα επαφές με τέτοιες ισραηλινές οργανώσεις τόσο στην Ιερουσαλήμ όσο και στο Τελ Αβίβ. 

Το καλοκαίρι του 2006 το Ισραήλ ξεκίνησε μια πολεμική επίθεση στη Γάζα, ανάλογη με την τωρινή, βομβαρδίζοντας ανηλεώς και ισοπεδώνοντας την περιοχή για πολλές εβδομάδες. 

Τις μέρες εκείνες οργανώθηκε μια –μεγάλη για τα τοπικά δεδομένα– διαδήλωση και πορεία στο Τελ Αβίβ ενάντια σε αυτή την πολεμική επίθεση. Συγκεντρώθηκαν 2.500 άνθρωποι, από τους οποίους τουλάχιστον οι 1500 ήταν Παλαιστίνιοι πολίτες του Ισραήλ. Ας σημειωθεί ότι στη διάρκεια της πορείας ο κόσμος μας πετούσε νερά και αυγά, ενώ άλλοι έβγαιναν στα μπαλκόνια με όπλα, παριστάνοντας ότι μας πυροβολούν.

Συνεπώς, οι εβραίοι Ισραηλινοί που πραγματικά αντιστέκονται σε όλα αυτά δεν υπερβαίνουν τα 1000-2000 άτομα (στην καλύτερη περίπτωση), και αδυνατούν να έχουν οποιαδήποτε επιρροή στην ισραηλινή κοινωνία των τόσων εκατομμυρίων. Αυτό είναι κάτι που το ομολογούν οι ίδιοι (από τον πρώτο ως τον τελευταίο). Πρόκειται για ανθρώπους με μεγάλο σθένος, που μάλιστα πληρώνουν και ένα τίμημα για τη στάση τους αυτή σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, αλλά γνωρίζουν πολύ καλά ότι έχουν απέναντί τους ένα τείχος που δεν μπορούν να το σπάσουν.

Εξάλλου, εδώ και πολλά χρόνια (ουσιαστικά από τη δεύτερη Ιντιφάντα του 2000-5 και μετά) ο στόχος τέτοιων οργανώσεων έχει μετατοπιστεί πρωτίστως προς το εξωτερικό: δεν επιδιώκουν, ούτε ελπίζουν, πλέον να επηρεάσουν την ισραηλινή κοινωνία αλλά να κινητοποιήσουν, μέσω της συγκέντρωσης στοιχείων και της δημοσιοποίησης τους σχετικά με το τι πραγματικά συμβαίνει στην Παλαιστίνη, τους ανθρώπους που ζουν στο εξωτερικό και, όσο είναι αυτό δυνατό, τους υπερεθνικούς θεσμούς και τις δυτικές κυβερνήσεις. 

Ως εκ τούτου, ορισμένες από τις οργανώσεις αυτές συνεργάζονται με ξένες ΜΚΟ που δρουν στα παλαιστινιακά εδάφη, ιδίως με ξένες ΜΚΟ που επικεντρώνονται σε ζητήματα συνηγορίας (advocacy) υπέρ των Παλαιστινίων. Τους ανθρώπους αυτούς που τηρούν μια τέτοια πολιτική στάση οι υπόλοιποι Ισραηλινοί τους αντιμετωπίζουν ως «εθνοπροδότες» και τους περιγράφουν με τον όρο «self-hating Jews». Όταν ζούσα εκεί είχε προχωρήσει μάλιστα το πράγμα και προωθούνταν το «χαριτωμένο» λογοπαίγνιο SHIT Jews (Self-Hating Israel-Threatening Jews). Σας θυμίζουν μήπως όλα αυτά κάτι σε σχέση με τις εδώ καταστάσεις, και τον «ανθελληνικό κίνδυνο» που εκπροσωπούν όσοι λένε απλώς τα αυτονόητα και υπερασπίζονται βασικές οικουμενικές αξίες;

Στους παραπάνω ανθρώπους θα πρέπει να συμπεριλάβει κανείς και ορισμένους εβραίους Ισραηλινούς κυρίως στον χώρο των πανεπιστημίων και των τεχνών, οι οποίοι όμως (όπως συμβαίνει άλλωστε και στις περισσότερες κοινωνίες) δεν ασκούν κάποια ευρύτερη επιρροή. 

Οι άνθρωποι αυτοί συχνά συνεργάζονται με Παλαιστίνιους (συνήθως Παλαιστινίους πολίτες του Ισραήλ). Χαρακτηριστικότατο παράδειγμα είναι ο Ισραηλινός σκηνοθέτης Eyal Sivan που είχε συνεργαστεί το 2003 με τον γνωστό Παλαιστίνιο σκηνοθέτη Michel Khleifi (που είναι ισραηλινός πολίτης) για να γυρίσουν το πεντάωρο ντοκιμαντέρ “ROUTE 181, Fragments of a Journey in Palestine-Israel” (πιθανότατα ό,τι καλύτερο έχει γυριστεί ποτέ σε ντοκιμαντέρ για το ζήτημα Ισραήλ/Παλαιστίνης).

Κάπου εκεί όμως τελειώνουν τα πράγματα σε ό,τι αφορά τις φιλειρηνικές κινήσεις στο Ισραήλ. Η εβραϊκή κοινωνία του Ισραήλ έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου σε τέτοιον απόλυτο –και πραγματικά τρομακτικό– βαθμό που δεν υπάρχει η δυνατότητα να συμβεί κάτι καλύτερο από τα παραπάνω. Αντιθέτως, η κατάσταση γίνεται διαρκώς όλο και χειρότερη.

Έτσι, εξαιρουμένων των λίγων ανθρώπων στους οποίους αναφέρθηκα προηγουμένως, οι «σώφρονες και μετριοπαθείς εβραίοι» που αντιτίθενται στην εγκληματική και τρομοκρατική πολιτική του Ισραήλ δεν βρίσκονται εκεί αλλά ζουν εκτός Ισραήλ, σε δυτικές χώρες και ιδιαίτερα στην Αμερική – κάτι που έχει γίνει εμφανέστατο άλλωστε αυτές τις μέρες, από τις μεγάλες διαδηλώσεις που οργανώνονται εκεί.

 Για παράδειγμα, μια τέτοια στάση εκπροσωπεί εδώ μέσα στο FB η πολύ δημοφιλής Σελίδα “Jewish Voice for Peace”. Οι αριθμοί αυτών των ανθρώπων, που διαδηλώνουν μαζί με Παλαιστίνιους της Διασποράς και αντιδρούν με διάφορους τρόπους απέναντι στις απάνθρωπες πολιτικές του Ισραήλ, είναι πραγματικά μεγάλοι· και η όποια ελπίδα για μια μελλοντική αλλαγή της κατάστασης στην Παλαιστίνη μόνο από μια τέτοια εξωτερική πίεση μπορεί να προέλθει.

[---->]

Οικονομική κρίση και Εργασιακός Μεσαίωνας στο Φόντο των Γερμανικών Εκλογών

 

Νίκου Στραβελάκη

Η οικονομική κατάσταση της χώρας είναι οδυνηρή. Με βάση τα στοιχεία τόσο του οικονομικού επιτελείου όσο και της εαρινής έκθεσης της commission το έλλειμμα του προϋπολογισμού το 2021 θα φτάσει το 10% από το οποίο 7% είναι πρωτογενές έλλειμμα. Η πρόβλεψη του προϋπολογισμού ήταν για πρωτογενές έλλειμμα 3.2% και η απόκλιση των 6 δις καθιστά επιτακτική την αναθεώρησή του όπως επισημαίνει και η Ναυτεμπορική της 5ης Μαΐου 2021. Την ίδια ώρα το Ελληνικό δημόσιο έχει υποστεί και αναμένεται να υποστεί το αμέσως επόμενο διάστημα ζημίες της τάξης των 4 δις ευρώ από τη συμμετοχή του στις τράπεζες.

 Συγκεκριμένα, στις απώλειες της Τράπεζας Πειραιώς ήρθαν να προστεθούν και οι περιπέτειες της Τράπεζας Αττικής που εμφάνισε τεράστιες ζημίες για το μέγεθός της στις οικονομικές καταστάσεις της χρήσης 2020. Ζημιές που θα καλύψει το κράτος όπως κάνει τα τελευταία 10 χρόνια για όλες τις τράπεζες. Τέλος, τα νέα από τον τουρισμό δεν είναι ενθαρρυντικά αφού η χώρα μας παραμένει στους «πορτοκαλί» προορισμούς λόγω του χαμηλού ρυθμού εμβολιασμού του πληθυσμού και του υψηλού αριθμού κρουσμάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την έκδοση ταξιδιωτικών οδηγιών αποφυγής από χώρες που προέλευσης μεγάλου μέρους των επισκεπτών (Αγγλία, ΗΠΑ κλπ.) ενώ αρκετοί μιλούν για άνοιγμα μόλις του 15% των τουριστικών καταλυμάτων φέτος.

Το περίεργο είναι ότι ελάχιστοι συζητούν για όλα αυτά. Αντίθετα η κυβέρνηση επικεντρώνεται σε «ενέσεις αισιοδοξίας» γύρω από τα πολυαναμενόμενα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης. Έτσι από το βήμα του Νταβός από τα Lidl ή κατά κόσμο «Συνεδρίου των Δελφών» ο κ. Σταικούρας μας ενημέρωσε ότι αναμένεται να ανακοινωθεί εντός του Ιουνίου από πλευράς ΕΕ η προκαταβολή 4 δις έναντι των επιδοτήσεων του Ταμείου. Προσέξτε δεν είπε ότι θα εισπράξει είπε ότι θα «ανακοινωθεί ότι θα εισπράξει». 

Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά αφού το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μέχρι στιγμής ένα άδειο ταμείο. Ο υπουργός δεν παρέλειψε βέβαια να επαναλάβει τις απογοητευτικές αναμενόμενες επιδόσεις του προγράμματος. Είναι απορία άξιο τουλάχιστον, μια επενδυτική δαπάνη 57 δις ευρώ να φέρει ένα συνολικό αποτέλεσμα 200.000 νέων θέσεων εργασίας. Δηλαδή, σύμφωνα πάντα με τη κυβέρνηση, για κάθε νέα θέση εργασίας απαιτούνται επενδύσεις της τάξης των 300.000 ευρώ.

Όμως δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά δεδομένων των εργασιακών σχέσεων που επιδιώκει να επιβάλλει η κυβέρνηση με το νομοσχέδιο Χατζηδάκη. Παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα το νομοσχέδιο επιβάλλει τη δεκάωρη εργασία μέσω ενός προγράμματος ανταλλαγής χρόνου χωρίς χρήμα ανάμεσα στην επιχείρηση και τον εργαζόμενο. 

Συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο αναφέρει ότι οι εργαζόμενοι θα δουλεύουν χωρίς υπερωριακή αμοιβή μέχρι 10 ώρες ημερησίως. Οι εργοδότες αφού δηλώσουν την υπερωριακή εργασία στην Εργάνη θα δεσμεύονται να «επιστρέψουν» τις ώρες στον εργαζόμενο εντός έξι μηνών. Δηλαδή π.χ. θα τον βάλουν να δουλέψει 6 ώρες κάποια άλλη ημέρα. Για την παρακολούθηση δε αυτού του δαιδαλώδους συστήματος ανταλλαγών θα θεσπιστεί η ηλεκτρονική κάρτα εργαζομένου που θα ενημερώνει απευθείας το σύστημα.

 Την ευθύνη της εφαρμογής βέβαια δεν θα την έχει η οργανωμένη πολιτεία αλλά μια ανεξάρτητη αρχή που θα φτιαχτεί για το σκοπό αυτό στη θέση της Επιθεώρησης Εργασίας. Με αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση θα βγαίνει πάντα λάδι αφού η ευθύνη θα βρίσκεται στην ανεξάρτητη αρχή. Είναι η ίδια πρακτική που οδήγησε στην απώλεια δισεκατομμυρίων ευρώ των φορολογουμένων στις τράπεζες για την οποία δεν ευθύνονται υποτίθεται οι κυβερνήσεις αλλά το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Πάντως προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει πρεμούρα για την εφαρμογή του αντεργατικού νομοσχεδίου την ίδια ώρα που ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός της χώρας αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη χαλαρότητα. Άποψή μου είναι ότι αυτή η τακτική σχετίζεται με τις επικείμενες Γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2021. Οποιαδήποτε συζήτηση για το δημόσιο χρέος, το ταμείο ανάκαμψης τα δημοσιονομικά στην ΕΕ θα σημάνουν ακόμη μεγαλύτερη αποδυνάμωση τόσο των Χριστιανοδημοκρατών όσο και των Σοσιαλδημοκρατών. 

Οι Σοσιαλδημοκράτες εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα είναι τρίτο κόμμα αφού οι Πράσινοι είναι σίγουρα δεύτεροι μπορεί και πρώτοι αν οι Χριστιανοδημοκράτες χάσουν σημαντικό μέρος της δύναμής τους προς την Γερμανική άκρα δεξιά. 

Αυτός είναι και ο λόγος που επιδιώκουν να περιορίσουν στο ελάχιστο τις όποιες εξελίξεις σε επίπεδο ΕΕ. Η αποκάλυψη της αποτυχίας της πολιτικής των μνημονίων είναι βούτυρο στο ψωμί της ακροδεξιάς και γι’ αυτό οι Χριστιανοδημοκράτες ακολουθούν το δοκιμασμένο no news good news. 

Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι τα πράγματα θα είναι τα ίδια και την επομένη των Γερμανικών εκλογών ιδιαίτερα αν οι Χριστιανοδημοκράτες είναι η ραχοκοκαλιά και της νέας κυβέρνησης. Είναι πολύ πιθανό ο εργασιακός μεσαίωνας να συμπληρωθεί και από νέα προγράμματα δημοσιονομικής λιτότητας. Σε αυτήν την προοπτική η κατάργηση του αντεργατικού νομοσχεδίου Χατζηδάκη εδώ και τώρα είναι η καλύτερη άμυνα για τους εργαζόμενους και την κοινωνία.

Ισραήλ / Παλαιστίνη 1948: Η έξοδος των Παλαιστινίων ήταν αποτέλεσμα της βίας των Εβραίων και όχι των εκκλήσεων των Αράβων ηγετών να εγκαταλείψουν τις εστίες τους

 

Ειδική έκθεση του 1948, που συντάχθηκε από την υπηρεσία πληροφοριών των ενόπλων δυνάμεων του εβραϊκού κράτους, έρχεται να ανατρέψει την επικρατούσα αφήγηση σχετικά με τον πρωταρχικό παράγοντα που βρισκόταν πίσω από τον εκτοπισμό Παλαιστινίων οι οποίοι κατοικούσαν στα εδάφη που το Ισραήλ ανακοίνωσε τη ίδρυσή του εκείνη τη χρονιά. Στο 25σέλιδο έγγραφο, με τίτλο «Μετανάστευση Αράβων από τη Γη του Ισραήλ ( Eretz Yisrael) μεταξύ 1ης Δεκεμβρίου 1947 και 1ης Ιουνίου 1948», αναφέρεται ότι η φυγή του 70% περίπου των Παλαιστινίων αυτή την περίοδο θα πρέπει να αποδοθεί στους εκφοβισμούς και στη βία που άσκησαν οι ένοπλες ομάδες των Εβραίων, ενώ αμελητέος ήταν ο ρόλος των Αράβων ηγετών στην ενθάρρυνση της εξόδου από την Παλαιστίνη, βασικό επιχείρημα της επίσημης ιστοριογραφίας του Ισραήλ.  [* ]

  Η έκθεση εξετάζει την έκταση της μετανάστευσης, τις αιτίες της και υποδεικνύει τις περιοχές όπου προωθήθηκαν αργότερα οι εκτοπισμένοι. Περιέχει μια λεπτομερή λίστα με τις πληγείσες κοινότητες και εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η καθεμία εκκενώθηκε από τους κατοίκους της. Το έγγραφο βρήκε το 1986 στο αρχείο της οργάνωσης Hashomer Hatzair ο ισραηλινός ιστορικός Benny Morris και το χρησιμοποίησε ως βάση για το άρθρο του, «Οι αιτίες και ο χαρακτήρας της αραβικής εξόδου από την Παλαιστίνη: Η ανάλυση της υπηρεσίας πληροφοριών των Ισραηλινών στρατιωτικών δυνάμεων τον Ιούνιο του 1948 ». Αμέσως μετά το έγγραφο αφαιρέθηκε από το αρχείο και εξαφανίστηκε. Ωστόσο,το 2018 ερευνητές του Akevot Institute βρήκαν ένα αντίγραφο του εγγράφου, στο Αρχείο Yad Ya'ari, και το δημοσίευσαν για πρώτη φορά στο σύνολό του.

 

Εδώ η αγγλική μετάφραση της έκθεσης.

 https://www.akevot.org.il/wp-content/uploads/2019/07/1948ISReport-Eng.pdf

Και εδώ, το πρωτότυπο έγγραφο στα εβραϊκά

https://www.akevot.org.il/wp-content/uploads/2019/07/1948ISReport.pdf

[----->] 

[ * ]   ''Π''  Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1948, περισσότερο απ’ το μισό του τότε παλαιστινιακού πληθυσμού —1.380.000 άνθρωποι— εκδιώχθηκε από την πατρίδα του από τον ισραηλινό στρατό. Μολονότι το Ισραήλ ισχυρίστηκε επίσημα ότι η πλειοψηφία των προσφύγων ήταν φυγάδες και δεν απελάθηκαν, αρνήθηκε εντούτοις να επιτρέψει την επιστροφή τους, όπως επέβαλε μια απόφαση του Ο.Η.Ε. λίγο μετά τον πόλεμο του 1948. Έτσι, το έδαφος του Ισραήλ αποκτήθηκε μέσω της εθνοκάθαρσης των αυτόχθονων Παλαιστινίων κατοίκων.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΙΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

 

Πριν κρίνουμε το ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο στην σφαγή που διενεργείται στην Λωρίδα της Γάζας, καλό είναι να γνωρίζουμε πως τον Μάρτιο του 1822 κάμποσες εκατοντάδες οπλισμένοι Σάμιοι -και όχι Χιώτες- αποβιβάστηκαν στην Χίο, κατέστρεψαν μερικά τζαμιά και κήρυξαν την Επανάσταση, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να κατασφάξουν τον πληθυσμό, επικαλούμενοι το νόμιμο δικαίωμά τους να ανταποδώσουν την επίθεση που δέχθηκε ο δικός τους πληθυσμός. Εκτός και αν εμείς είχαμε δίκιο όταν επαναστατούσαμε -ως «εκλεκτός» λαός του Κυρίου και απόγονοι των Αρχαίων- ενώ οι Παλαιστίνιοι έχουν άδικο – ως άπιστοι Μουσουλμάνοι και απόγονοι Φιλισταίων!

[----->]

Πώς δημιουργήθηκε το Ισραήλ και πώς η Παλαιστινιακή Αρχή μετατράπηκε σε εργολάβο της κατοχής

 

Ευρωπαίοι Εβραίοι φτάνουν στη Χάιφα της Παλαιστίνης το 1946  ASSOCIATED PRESS

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, Νικόλας Κοσματόπουλος "φωτίζει" για λογαριασμό των αναγνωστών άγνωστες ιστορικές πτυχές του παλαιστινιακού προβλήματος και αναδεικνύει τη διαχρονική υποκρισία της Δύσης.

Νίκος Γιαννόπουλος

16 Μαΐου 2021 07:08

Μπορεί κανείς να ισχυριστεί (και να τεκμηριώσει τον λόγο του) ότι Ισραήλ και Παλαιστίνη εκκινούν από την ίδια ακριβώς αφετηρία και ότι έχουν ακριβώς την ίδια ευθύνη για το γεγονός ότι η αιματοχυσία συνεχίζεται στην περιοχή τους ακόμα και εν έτει 2021; Η αλήθεια είναι πως όχι. Διότι κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες έλαβαν χώρα πολύ σημαντικά ιστορικά γεγονότα, τα οποία οι περισσότεροι είτε αγνοούν είτε δεν προσεγγίζουν σωστά. Στη συζήτηση που είχαμε με τον Νικόλα Κοσματόπουλο, ο Έλληνας καθηγητής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού ξεδίπλωσε αρκετές από τις πτυχές που έχουν επηρεάσει τις σχέσεις των Παλαιστινίων με τους Εβραίους τα τελευταία 200 χρόνια. Από την επιθυμία του Ναπολέοντα για τον εξοβελισμό των Εβραίων από την Ευρώπη, την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948, τον πόλεμο των επτά ημερών του 1967 και την συμφωνία του Όσλο που αποδείχθηκε πουκάμισο αδειανό μέχρι τη σημερινή κυριαρχία της Χαμάς, τον κυνικό Μπέντζαμιν Νετανιάχου αλλά και την αφελή ελληνική εξωτερική πολιτική.

 

Κ. Κοσματόπουλε, σας ευχαριστώ που δεχθήκατε να κάνουμε αυτήν την κουβέντα. Θα ήθελα να ξεκινήσουμε από την ιστορική αναδρομή του παλαιστινιακού ζητήματος, διότι πολύς κόσμος δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες οι οποίες, ωστόσο, έχουν μεγάλη σημασία...

 

Καταρχάς να πούμε ότι μια σύντομη αναδρομή που θα επιχειρήσω εδώ σίγουρα δεν καλύπτει πολλές πλευρές ενός ιδιαίτερα πολύπλοκου ζήτήματος. Βασικό είναι ότι το ζήτημα ξεκινάει πολύ πριν την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Νάκμπα - Καταστροφής - το 1948. Με μια έννοια, ξεκινάει με την Ναπολεόντεια κατοχή της Αιγύπτου και της Συρίας το 1798, όταν πρωτοδιατυπώνεται από τον Γάλλο αποικιοκράτη η ιδέα για ένα κράτος των Ευρωπαίων Εβραίων εκτός Ευρώπης. Το συγκεκριμένο πλάνο πρέπει να το κατανοήσουμε στο πλαίσιο τόσο της εξάπλωσης της αποικιοκρατίας στον πλανήτη, όσο και του αντισημιτισμού στη χριστιανική Ευρώπη. Απέναντι σε αυτό το ζήτημα και την ανάδειξη ομογενοποιημένων εθνικών κρατών, οι Εβραίοι θεωρήθηκαν από εθνικές ελίτ ως παρίες, απέναντι στους οποίους τα ευρωπαϊκά κράτη ακολούθησαν διαφορετικές πολιτικές, όπως έχει δείξει ο ιστορικός Έντσο Τραβέρσο στο συγκλονιστικό βιβλίο του για την εβραϊκή νεωτερικότητα.

 

Όταν λέτε διαφορετικές πολιτικές τι εννοείτε;

 Στη Γαλλία, ας πούμε, επικράτησε το δόγμα των Εβραίων του κράτους, η αντίληψη ότι οι Εβραίοι μπορούν να υπηρετήσουν το κράτος σε γραφειοκρατικές θέσεις. Στη Γερμανία-Αυστροουγγαρία υπήρξαν τάσεις αποκλεισμού τους από πολλά στρατηγικά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα μέλη των εβραϊκών κοινοτήτων να στραφούν προς τις επιστήμες-θετικές και θεωρητικές- και να μεγαλουργήσουν με κλασικά παραδείγματα τους Φρόυντ κι Αϊνστάιν. Ο ευρωαποικιακός αντισημιτισμός προϋπήρχε της ναζιστικής Γερμανίας. Για πολλούς Ευρωπαίους εθνικιστές της εποχής, οι Εβραίοι αποτελούσαν μία εξίσωση που παρέμενε άλυτη. Ως θύματα του ευρωαποικιακού ρατσισμού, οι Εβραίοι διανοούμενοι συζητούσαν την καλύτερη λύση, με πολλούς από αυτούς να επιλέγουν τον σοσιαλιστικό διεθνισμό ως απάντηση.

 

Ωστόσο, μέσα από την εβραϊκή κοινότητα - ειδικά στον γερμανόφωνο χώρο - ξεπήδησε μία τάση η οποία προώθησε την ιδέα ενός εβραϊκού έθνους, μετατρέποντας έτσι την θρησκεία τους σε μια ιδεατή "κοινότητα αίματος" στα πρότυπα του γερμανικού εθνικισμού. Κι έτσι γεννήθηκε ο σιωνισμός ως ένας συνδυασμός εθνικοποίησης της εβραϊκής θηρσκείας κι ενός αποικιοκρατικού σχεδίου εκτός Ευρώπης στο πλαίσιο της τότε εξελισσόμενης αποικιοκρατικής επέκτασης της Δύσης σε όλον τον κόσμο. Ήδη από το 1870 ο πλανήτης έχει χωριστεί σε ζώνες κυριαρχίας των αποικιοκρατών, Βέλγων, Άγγλων, Γάλλων, Ιταλών, Γερμανών και άλλων. Για τον τόπο στον οποίο θα ιδρυόταν το κράτος υπήρχαν διάφορες προτάσεις. Υπήρξαν προτάσεις για την Νότια Αμερική, μέρη της Αφρικής, αλλά για ιστορικούς-θεολογικούς λόγους προτιμήθηκε η Παλαιστίνη ως η καλύτερη λύση.

 

Πότε αυτό;

 Το 1897 έχουμε την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση με το σιωνιστικό συνέδριο στην Βέρνη της Ελβετίας. Η λύση αυτή άρχισε να προωθείται μεταξύ των εβραϊκών κοινοτήτων, αλλά και των ευρωπαϊκών ελίτ. Οι Σιωνιστές ηγέτες προώθησαν αυτήν την ιδέα σε συνεργασία με την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία και την ιδεολογία του εκπολιτισμού των βαρβάρων. Η πιθανότητα ίδρυσης ενός εβραϊκού εθνικού κράτους στην Παλαιστίνη έγινε πολύ περισσότερο ρεαλιστική, όταν κατέρρευσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1914 και τις τύχες της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής ανέλαβαν, ως γνωστόν, οι Αγγλογάλλοι. Η Κοινωνία των Εθνών έδωσε το πληρεξούσιο για την κατοχή της περιοχής. Το 1916 οι δύο μεγάλες δυνάμεις, η Αγγλία και η Γαλλία, έκοψαν και έραψαν τη Μέση Ανατολή ανάλογα με τις σφαίρες επιρροής τους. Η Παλαιστίνη πέρασε στους Άγγλους, η Συρία στους Γάλλους κ.τ.λ.

 

Το 1917 ο Μπαλφούρ, ο επικεφαλής της βρετανικής διπλωματίας, με επίσημη ανακοίνωση παραχωρεί το δικαίωμα για μία εβραϊκή εθνική εστία στη γη της Παλαστίνης. Έχει σημασία να αναφέρουμε ότι ο Μπαλφούρ ήταν ένας αντισημίτης υπουργός. Πάρα πολλοί υποστηρικτές του Σιωνισμού στην Ευρώπη ήταν αντισημίτες και ήθελαν τους Εβραίους εκτός Ευρώπης. Αυτός είναι ο λόγος της παράλογης συμμαχίας αντισημιτών και σιωνιστών που σε διαφορετικές εκφάνσεις υπάρχει ακόμα και σήμερα. Για παράδειγμα, οι πιο φανατικοί σύμμαχοι του Ισραήλ στις ΗΠΑ είναι οι φονταμενταλιστές Προτεστάντες Χριστιανοί που χρηματοδοτούν πολιτικούς, σπιλώνούν αντιπάλους, επιτίθενται στον ΟΗΕ και στηρίζουν τυφλά το Ισραήλ.

 

Τελικώς κάτω από ποιες συνθήκες φτάνουμε στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948;

 Οι Παλαιστίνιοι, όπως ήταν αναμενόμενο, αντέδρασαν σε αυτό το σχέδιο της ίδρυσης ενός ευρω-αποικιοκρατικού στη γη τους, από πολύ νωρίς. Το 1922 πάντως η Κοινωνία των Εθνών εγκρίνει το αγγλικό σχέδιο και ουσιαστικά του προσφέρει τη μέγιστη δυνατή νομιμοποίηση από τη Δύση. Το 1933 ξεσπούν μεγάλες διαμαρτυρίες κι απεργίες των γηγενών και εν συνεχεία μια μεγαλειώδης παλαιστινιακή εξέγερση, την οποία καταπνίγουν οι Άγγλοι. Το 1938 ένα γκρουπ οπλισμένων σιωνιστών αρχίζει επιθέσεις προς τους Παλαιστίνιους και το 1939 διαλύουν και καταστέλλουν την αραβική εξέγερση που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη από το 1936.

 

Το 1942 διεξάγεται η μεγάλη συνάντηση των σιωνιστών στη Νέα Υόρκη και εκεί οι ΗΠΑ μπαίνουν στο πλάνο της υποστήριξης του σιωνισμού. Το 1946 η Χαγκανά και η Στερνγάνκ - ομάδες οπλιτών- αρχίζουν στρατιωτική δράση εναντίον Άγγλων και Παλαιστινίων ταυτόχρονα. Το 1947 με το ψήφισμα 181 του ΟΗΕ αποφασίζεται η ίδρυση δύο κρατών με την οποία όμως οι Ισραηλινοί παίρνουν γη δυσανάλογα περισσότερη του πληθυσμού τους. Οι Παλαιστίνιοι απορρίπτουν αυτό το πλάνο και το 1948 αρχίζει ένοπλη σύρραξη, στην οποία πρωτοστατούν οργανώσεις-προπομπές του μετέπειτα ισραηλινού στρατού. Κι εδώ μπαίνει σε εφαρμογή το plan dalet, ένα πλάνο εθνοκάθαρσης και μαζικής εκδίωξης του ιθαγενικού πληθυσμού και καταστροφής ολόκληρων χωριών και πόλεων (βλ. Ilan Pappe, The Ethnic Cleansing Of Palestine).

 

Εβραίοι μετανάστες πριν μπουν στο καμπ του Αθλίτ. Τους υποδέχονται Παλαιστίνιοι αστυνομικοί.

Τον Μάιο του 1948 ιδρύεται το κράτος του Ισραήλ το οποίο αναγνωρίζουν αμέσως τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Σοβιετική Ένωση. Κατά τη γνώμη μου, οι Σοβιετικοί έκαναν λάθος στην εκτίμησή τους. O OΗΕ, με το ψήφισμα 194, καθιστά ξεκάθαρο ότι οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες πρέπει να επιστρέψουν στις εστίες τους, αλλά από τότε μέχρι και σήμερα αυτοί οι άνθρωποι παραμένουν πρόσφυγες.

 

Μιλάμε δηλαδή για τρεις, τουλάχιστον, γενιές προσφύγων...

 Υπάρχουν άνθρωποι που γεννήθηκαν και πέθαναν σε στρατόπεδα Παλαιστίνιων προσφύγων. Η Δύση για να αντιμετωπίσει αυτό το πρωτοφανέρωτο προσφυγικό κύμα ίδρυσε την περίφημη UNRWA η οποία αποτελεί το μοντέλο πάνω στο οποίο χτίστηκε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

 

Τι σηματοδοτεί στη συνέχεια ο πόλεμος των έξι ημερών του 1967;

 Ας δούμε πρώτα πώς ήταν ο κόσμος το 1967. Εκείνη την περίοδο καταγραφόταν μία ανάδυση του παγκόσμιου νότου με το αντιαποικιακό κίνημα. Τέτοιου είδους κινήματα είχαμε στην Γκάνα, την Κούβα, την Αλγερία, το Βιετνάμ και αλλού. Υπήρχε, επίσης, το Κίνημα των Αδέσμευτων στο οποίο πρωτοστατούσε η Αίγυπτος του Νάσερ. Την ίδια ώρα το Ισραήλ δεν επιθυμούσε σε καμία περίπτωση το παλαιστινιακό να συνδεθεί με το αντι-αποικιακό πλαίσιο. Από την αρχή της πορείας του κράτους τους, οι Ισραηλινοί θέλησαν να αποσιωπήσουν τους δεσμούς του σιωνισμού με την αποικιοκρατία, αλλά και κάθε σύγκριση μεταξύ του Ισραήλ και του απαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής, την οποία όμως εκείνη την περίοδο έκαναν πολλά αντι-αποικιακά κινήματα.

 

Το 1967 λοιπόν δεν λαμβάνει χώρα μόνο μία σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Αράβων. Είναι μία σύγκρουση μεταξύ αποικιοκρατίας και αντιαποικιακού κινήματος. Το παλαιστινιακό, έτσι και αλλιώς, είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα με πλευρές που αφορούν όλο τον πλανήτη. Υπό αυτήν την έννοια, η νίκη του Ισραήλ το 1967 ήταν μία νίκη της αποικιοκρατίας, σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο, εναντίον ενός αντιαποικιακού κινήματος το οποίο συγκροτούσαν η Παλαιστίνη, η Αίγυπτος του Νάσερ και η Συρία.

 

Ως πρόταση έβαζαν ένα κοινό κράτος, Εβραίων, Χριστιανών και Μουσουλμάνων στη γη της Παλαιστίνης. Αυτό προέβλεπε και το προσχέδιο της PLO το 1969, ένα ενιαίο κράτος κόντρα στην πολιτική του Ισραήλ να επιβάλει ένα "εθνοκαθαρτικό" μοντέλο στην περιοχή. Το 1967 τελειώνει η ελπίδα για την αραβική ανεξαρτησία και ένωση την οποία πολέμησαν οι Δυτικοί από την αρχή της. Οι Ευρωπαίοι ήταν ενάντια σε κάθε είδους πολιτικής ένωσης σε μια περιοχή με κοινή γλώσσα και πανταχού παρούσες θρησκείες, παρά το γεγονός ότι στην ήπειρό τους είχαν ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζουν το σχέδιο που αργότερα κατέληξε στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

Πώς εξηγείτε την πρωτοκαθεδρία της Χαμάς σήμερα στην Παλαιστίνη; Πώς προκύπτει αυτό ενώ τα προηγούμενα χρόνια η Φατάχ ήταν πολύ μαζική και εξέφραζε την πλειοψηφία;

 Πρέπει, αρχικά, να πάμε λίγο πίσω, στο 1987 έτος κατά το οποίο λαμβάνει χώρα η πρώτη Ιντιφάντα. Λίγο πιο πίσω, το 1982, οι Παλαιστίνιοι μαχητές αποχώρησαν από τη Βηρυτό κι έφτασαν στην Τυνησία. Και εκεί που όλοι νόμιζαν ότι το παλαιστινιακό ζήτημα έχει τελειώσει με οριστική ήττα των Παλαιστίνιων (οι Ισραηλινοί ήδη πανηγύριζαν για την τριχοτόμηση του παλαιστινιακού πληθυσμού) άρχισε η Ιντιφάντα από τους Παλαιστίνιους στο εσωτερικό της χώρας και στα κατεχόμενα. Άρχισαν, εν συνεχεία, οι διαπραγματεύσεις οι οποίες τελικά οδήγησαν στην προβληματική συμφωνία του Όσλο, το 1993, με την οποία κάτω από το βάρος της γεωπολιτικής αλλαγής (με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης), οι Παλαιστίνιοι αναγνωρίζουν το κράτος του Ισραήλ, ενώ οι ίδιοι αποδέχονται ένα αρχιπέλαγος εδαφών και μια αόριστη υπόσχεση δημιουργίας κράτους στο μέλλον. Ήταν μια συμφωνία ειρήνης που απλά συνέχιζε τον πόλεμο με άλλα μέσα.

 

Ο Γιάσερ Αραφάτ, ο Γιτζάκ Ράμπιν και ο Σιμόν Περές φωτογραφίζονται με τα βραβείο Νόμπελ Ειρήνης στο Οσλο στις 10 Δεκεμβρίου του 1994.

 

Γιατί το λέτε αυτό;

Διότι οι Ισραηλινοί ζήτησαν από τους Παλαιστίνιους να αναγνωρίσουν το κράτος του Ισραήλ χωρίς να τους δίνουν το δικαίωμα να ιδρύσουν το δικό τους κράτος. Την ίδια στιγμή, έλεγξαν την πολιτική του ηγεσία μέσα από χρηματοδοτήσεις και άνοιξαν το δρόμο για συνεχόμενους εποικισμούς μέσα από την καντονοποίηση της Δυτικής Όχθης. Τελικά δημιούργησαν μια βιομηχανία "ειρήνης", μέσα από την οποία η Παλαιστινιακή Αρχή μετατραπήκε σε εργολάβο της ισραηλινής κατοχής. Δόθηκαν, για παράδειγμα, πολλά κονδύλια για τη δημιουργία της παλαιστινιακής αστυνομίας, η οποία κατα κόρον χρησιμοποιήθηκε κατά των Παλαιστινίων. Η Παλαιστινιακή Αρχή φυλάκισε-και έχει ακόμα στις φυλακές-Παλαιστίνιους αγωνιστές απαλλάσσοντας από τον κόπο και τα έξοδα την κατοχική δύναμη. Ένα γνωστό σενάριο σε αποικιοκρατικές καταστάσεις αλλού.

 

Άρα, κάπως έτσι αυξάνεται και η δημοφιλία της Χαμάς στον πληθυσμό...

 

Ακριβώς. Η Χαμάς προκύπτει ως ένα ανεξάρτητο αδιάφθορο κίνημα εναντίον της συνεργασίας της Παλαιστινιακής Αρχής με το Ισραήλ και κερδίζει τις εκλογές του 2006. Οι εκλογές όμως, αν και ήταν οι δημοκρατικότερες που είχαν γίνει ποτέ στον αραβικό κόσμο, δεν αναγνωρίζονται από την Δύση και η διάσπαση παίρνει χαρακτηριστικά ένοπλης ενδοπαλαιστινιακής διαμάχης. Η Δύση ανακηρύσσει τον νικητή των εκλογών τρομοκράτη κι ανέχεται το εμπάργκο της Γάζας που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, αποκόπτοντας την περιοχή από την Δυτική Όχθη και τον υπόλοιπο πλανήτη ουσιαστικά.

 

Στη Δυτική Όχθη ο Αμπάς εξελίσσεται ουσιαστικά σε μία μαριονέττα του Ισραήλ συνεχίζοντας το μοντέλο υποκατάστασης της κατοχής. Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ - και τώρα μερικές χώρες στη Δύση- πολέμησαν με νύχια και με δόντια το μη βίαιο κίνημα του BDS - Μποϋκοτάζ, Κυρώσεις, Αποεπενδύσεις - φράζοντας έτσι τον δρόμο προς κάθε ειρηνική διαμαρτυρία. Αν θυμάστε, ελεύθεροι σκοπευτές σημάδευαν γόνατα και γυμνά στήθη στις ειρηνικές πορείες της Παρασκευής όλον τον προηγούμενο καιρό.

 

Για τα γεγονότα που εξελίσσονται τώρα στην περιοχή, μία εξήγηση έχει να κάνει με τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει ο Νετανιάχου στην εσωτερική πολιτική σκηνή του Ισραήλ. Απειλείται και με φυλάκιση καθώς έχει εμπλακεί σε σημαντικές υποθέσεις διαφθοράς. Άρα ωθεί την κατάσταση στα άκρα. Είναι επαρκής αυτή η εξήγηση;

 

Μερικώς μόνο. Η πολιτική του Νετανιάχου σίγουρα παίζει έναν κομβικό ρόλο, πρόκειται για έναν κυνικό πολιτικό ο οποίος καταφεύγει στον εθνικισμό, όπως συχνά κάνουν πολιτικοί για να αποπροσανατολίσουν. Είναι όμως μόνο μέρος του προβλήματος.

Είναι βασικό ότι οι πληθυσμοί που αυτήν τη στιγμή ξεσηκώνονται, όχι μόνο στην Ιερουσαλήμ, αλλά και αλλού στο Ισραήλ, έχουν απομονωθεί πολιτικά κι έχουν εξωθηθεί στη φτώχεια. Ζουν στην καθημερινότητά τους το απαρτχάιντ μέσα από πολιτικές οι οποίες, για παράδειγμα, προβλέπουν υποχρηματοδότηση των αραβικών σχολείων του Ισραήλ. Γειτονιές Παλαιστινίων στις λεγόμενες mixed cities σπρώχνονται επίσης στη βία και στην ανομία και διαμορφώνονται έτσι συνθήκες αμερικανικών γκέτο, όπου κυριαρχεί η ενδοπαλαιστινιακή βία, Παλαιστινίων εναντίον Παλαιστινίων.

 

Στη δε Ιερουσαλήμ συνεχίζεται ο εποικισμός κανονικά. Απλώς αυτήν τη φορά ξεχείλισε το ποτήρι και γίνονται αυτά που γίνονται. Ο καταδικασμένος Πρωθυπουργός του Ισραήλ θέλησε να προσεταιριστεί τους ακροδεξιούς εθνικιστές. Μία επίθεση κατά των Παλαιστινίων φέρνει ψήφους και στήριξη από το εθνικιστικό στρατόπεδο. Ωστόσο, και ο υποτιθέμενος φιλελεύθερος ηγέτης, Μπένυ Γκαντς λέει ότι η Γάζα πρέπει να ισοπεδωθεί. Αυτή η ρητορική δηλαδή, της εθνοκάθαρσης, δεν αφορά μόνο τον Νετανιάχου. Τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί σε μεγάλο πολιτικό φάσμα στη χώρα.

 

Από την άλλη, παρατηρούμε για πρώτη φορά Παλαιστίνιους να ξεσηκώνονται με ένα κοινό πλαίσιο ιστορικής ανάλυσης το οποίο λέει: Είμαστε πρόσφυγες στην ίδια μας τη χώρα, είμαστε θύματα ενός απαρτχάιντ, μιας συνεχιζόμενης Νάκμπα. Υπάρχει μία ποιοτική αλλαγή στο πώς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως δεύτερης και τρίτης διαλογής πολίτες του κράτους. Οι Παλαιστίνιοι που ζουν εντός καταλαβαίνουν ότι πλέον δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν σε σχέση με τους εκτός των τειχών. Βλέπουν, αντίθετα, ότι όλοι είναι θύματα του θεσμικού ρατσισμού του ισραηλινού κράτους.

 

Θα ήθελα να κλείσουμε με τη στάση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στο ζήτημα τα τελευταία 40 χρόνια. Φτάσαμε από τον πολιτικό "έρωτα" του Ανδρέα Παπανδρέου για τον Γιάσερ Αραφάτ στα τριεθνή σχήματα με το Ισραήλ με στόχο, προφανώς, την απομόνωση της Τουρκίας. Έλληνες Υπουργοί σήμερα δηλώνουν δημοσίως ότι στηρίζουν απόλυτα το Ισραήλ. Πώς έχει γίνει αυτό; Πώς την κρίνετε την ελληνική εξωτερική πολιτική σε αυτό το ζήτημα;

 

Σίγουρα είναι αφελής σε πολλαπλές αναγνώσεις. Καταρχάς, αποξενώνει μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας στις χώρες της περιοχής. Πρόκειται για πολιτική που στοχεύει μόνο στις ελίτ. Η κυβέρνηση λέει ότι την ενδιαφέρουν μόνο οι κυβερνήσεις - οι περισσότερες δικτατορίες- και οι αραβικές οικονομικές ελίτ. Η πολιτική αυτή είναι καθαρά κυνική και αντίθετη σε κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ σε περιπτώσεις στις οποίες η Ελλάδα θα ζητήσει την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου για την ίδια.

 

Είναι τραγικό λάθος να ανοίξει μέτωπο με τον Παγκόσμιο Νότο ο οποίος υπερασπίζεται αναφανδόν το δίκαιο στο ζήτημα της Παλαιστίνης. Θα την χαρακτήριζα ακόμα ως μια επικίνδυνη πολιτική, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την ειρήνη στην περιοχή. Ο συναγελασμός και η ανοικτή στρατιωτική συνεργασία με χώρες που πρωτοστατούν σε επιθετικούς πολέμους όπως το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία, και τα Εμιράτα είναι πραγματικά αυτοκτονική και βολονταριστική. Είναι πολύ σαθρά τα θεμέλια αυτών των συνεργασιών. Ούτε το Ισραήλ ούτε οι ΗΠΑ πρόκειται να βάλουν πλάτη σε μία ενδεχόμενη σύγκρουση με την Τουρκία. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να υπάρξει πόλεμος με την Τουρκία, και ακόμα περισσότερο μια τρελή κούρσα εξοπλισμών δύο χωρών σε βαθιά οικονομική κρίση, είναι πραγματικά καταστροφικό για τους λαούς της περιοχής.

 

Η δυνατότητα να μπορείς να μιλάς με όλους είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή. Πρέπει να επιδιώξουμε μία δίκαιη λύση του Παλαιστινιακού, μέσα από την προώθηση του διεθνούς δικαίου, των αποφάσεων του ΟΗΕ και του κοινού περί δικαιοσύνης αισθήματος. Οτιδήποτε άλλο είναι επικίνδυνοι λεονταρισμοί χωρίς συναίσθηση της εκρηκτικότητας της κατάστασης και του απρόβλεπτου μέλλοντος.

  

Ο Νικόλας Κοσματόπουλος είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Πολιτικής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βυρητού.

[----->]