Ορισμοί

 

 

[----->]

Η ΕΝΤΡΟΠΙΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ ΣΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

 

του Γιώργου Μπλάνα

Ο ένας προτείνει να εμβολιάσει το κράτος με την βία τους αρνούμενους να εμβολιαστούν κι ο άλλος προτείνει να ριχτούν στην ανεργία. Ο μεν πανηγυρίζει τον θάνατο Γερμανών πολιτών από πλημμύρες, διότι θεωρεί τον θάνατό τους θεϊκή τιμωρία για την επιθετική στάση του κράτους των απέναντι στην Ελλάδα και η δε ισχυρίζεται πως θα ήταν τραγωδία η απώλεια των Χριστουγέννων, επειδή κάποιος αστυνομικός εκτέλεσε εν ψυχρώ κάποιο παιδί 16 ετών.

Είναι πολιτικοί, δημοσιογράφοι, λογοτέχνες, μουσικοί: επίλεκτα μέλη της κοινωνίας, αυτοί που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη από το βάθρο της μεγάλης ή μικρής εξουσίας τους. Είναι άτομα της εξουσίας. Ο ένας τραγουδούσε κάποτε, προτρέποντας τους 16άριδες να «γαμήσουν» τα Λύκεια κι ο άλλος χλεύαζε το κόμμα στο οποίο τώρα ανήκει. Ο μεν χλεύαζε τους συμπατριώτες του, όταν εξαγριώνονταν από την επιθετική στάση των Γερμανών απέναντι στην Ελλάδα και η δε χλεύαζε την ελληνική παραδοσιοκρατία.

Είναι γνωστό από την πρώτη Αρχαιότητα αυτό το είδος ανθρώπων. Πρόκειται για τους καιροσκόπους, τους χαρακτήρες που δείχνουν να μεταβάλλονται, ακολουθώντας το ρεύμα της κοινής γνώμης. Στην προκειμένη περίπτωση, την κοινή γνώμη την έχουν -κατά το μέρος που τους αναλογεί- διαμορφώσει οι ίδιοι. Κι αυτό δείχνει προς την κατεύθυνση της σταθερότητας του χαρακτήρα τους. Διότι ο χαρακτήρας τους δεν αλλάζει. Το σχήμα σκέψης με το οποίο πλησιάζουν την πραγματικότητα είναι ίδιο. Μόνο η θεματολογία αλλάζει. Οι πιο αντίθετες έννοιες, οι πιο αντιφατικές ιδέες, τα πιο αντικρουόμενα συναισθήματα, βρίσκουν καταφύγιο στην συνείδησή τους. Και όμως δεν διαλύεται αυτή η συνείδηση, διότι αν η λογική, η ηθική και η ομορφιά είναι οι πυλώνες του ανθρώπινου πολιτισμού, ο παραλογισμός, η ανηθικότητα και η ασχήμια είναι επίσης πυλώνες της πραγματικότητας, αρκετά ισχυροί ώστε το δίκαιό τους να θεμελιώνεται στην δύναμή τους να το επιβάλλουν.

Το μεγαλύτερο σφάλμα, που θα μπορούσε να διαπράξει ένας δημοκρατικός πολίτης, είναι ν’ ανοίξει διάλογο μαζί τους, με τους δικούς τους όρους: την επιθετικότητα, την αναξιοπρέπεια, την τυραννική βεβαιότητα, τον χλευασμό, την αφελή ρητορεία, που διακατέχουν τον λόγο τους. Εννοείται πως το βήμα, από το οποίο εξακοντίζουν την απανθρωπιά τους, είναι προσαρμοσμένο ή κατασκευασμένο για κείνους. Η αξιοπρέπεια, ο συνετός λόγος, η πολιτισμένη αντιπαράθεση δεν φτάνουν μέχρι εκεί. Στην πραγματικότητα δεν μπορούν να φτάσουν παρά μόνο σε περιθωριακά βήματα, με ελάχιστο κοινό. Την πύλη της κόλασής της την φυλάει καλά η βιομηχανία των ΜΜΕ.

Τότε; Απομένει η σιωπή; Μπορεί. Κάποτε ο Στρατής Δούκας έγραφε σ’ ένα μικρό άρθρο του σε εφημερίδα, με τον τίτλο «Σοφία – Νόηση – Πάθος»: «Η σοφία δεν είναι νόηση ούτε πάθος – είναι πράξη». Αυτή η ιδέα ίσως να περιγράφει την τραγωδία της δημοκρατίας. Διότι η δημοκρατία δεν είναι πολίτευμα που χαρακτηρίζεται από χρηστικότητα ή αποτελεσματικότητα. Η παραγωγικότητά του -με την έννοια της υλικής ευημερίας ή ευδαιμονίας, δεν είναι καθόλου βέβαιη. Η δημοκρατία είναι σχέση πολιτών, διαδικασία, πράξη. Οι αρχές και οι νόμοι της αντλούν την αξία τους από τις διαδικασίες θεμελίωσής τους. Τίποτα, κανείς, έξω από την δημοκρατία δεν μπορεί να εγγυηθεί το κύρος της. Μόνον οι πολίτες, σχετιζόμενοι, σε διαδικασίες που έχουν επικυρώσει οι ίδιοι.

Από αυτή την άποψη -την μόνη ασφαλή, τελικά- αυτός που απαντά στον απερίσκεπτο καιροσκόπο με τους όρους του απερίσκεπτου καιροσκόπου, μοιράζεται μαζί του την καταστροφή των θεμελίων της δημοκρατίας. Μάλλον θα πρέπει να αδιαφορούμε γι’ αυτόν. Ας κάνει καλύτερα την καταστροφική δουλειά που ξέρει. Αυτός ο δρόμος είναι ο μόνος που μπορεί να πάρει στην ζωή του. Η δημοκρατία εξ’ ορισμού του προσφέρει στέγη. Εξάλλου, ο αντιδημοκρατικός λόγος του, σύντομα χάνει την σημασία του. Υπάρχει κάτι που το μοιράζονται τα θερμοδυναμικά συστήματα και οι ανθρώπινες κοινωνίες: την εντροπία. Το κακό πέφτει θύμα της υπερβολικής θερμότητάς του, τρέφει στο νόημά του το μη-νόημα που θα το αφανίσει.

[----->]

ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΙΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

 

Πριν κρίνουμε το ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο στην σφαγή που διενεργείται στην Λωρίδα της Γάζας, καλό είναι να γνωρίζουμε πως τον Μάρτιο του 1822 κάμποσες εκατοντάδες οπλισμένοι Σάμιοι -και όχι Χιώτες- αποβιβάστηκαν στην Χίο, κατέστρεψαν μερικά τζαμιά και κήρυξαν την Επανάσταση, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να κατασφάξουν τον πληθυσμό, επικαλούμενοι το νόμιμο δικαίωμά τους να ανταποδώσουν την επίθεση που δέχθηκε ο δικός τους πληθυσμός. Εκτός και αν εμείς είχαμε δίκιο όταν επαναστατούσαμε -ως «εκλεκτός» λαός του Κυρίου και απόγονοι των Αρχαίων- ενώ οι Παλαιστίνιοι έχουν άδικο – ως άπιστοι Μουσουλμάνοι και απόγονοι Φιλισταίων!

[----->]

[ΟΙ ΙΕΡΕΜΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΟΗΣΙΑΣ] Του Γιώργου Μπλάνα

 

Κάθε εποχή έχει τους Ιερεμίες της. Αναλαμβάνουν να θρηνήσουν τον παλιό-καλό κόσμο που γκρεμίστηκε και να προφητεύσουν δεινά ανυπολόγιστα στα ερείπια του χαμένου παραδείσου τους. Γι’ αυτούς κάθε μέλλον είναι πάντα χειρότερο από το παρελθόν. Η θεολογία τους είναι παλιά όσο και ο άνθρωπος ή μάλλον όσο το θηλαστικό, που κάποια στιγμή έγινε άνθρωπος. Ξέρουμε περί τίνος πρόκειται – ο Φρόιντ το αποκάλυψε: ο τρόμος του πατέρα, για τον θάνατο από το χέρι του παιδιού. Ήδη από την Ιλιάδα, ο Νέστορας, γκρινιάζει πως «οι σημερινοί νέοι δεν είναι σαν τους παλιούς ημίθεους άνδρες».

 

Η δική μας εποχή έχει κι αυτή του Ιερεμίες της. Είναι αυτοί που κοιτάζουν πίσω και βλέπουν τα ερείπια της κανονικότητας. Οι νέοι του Μεταπολέμου γκρέμισαν τα πάντα «ταρακούνησαν ολοκληρωτικά την παραδοσιακή ισορροπία των κοινωνιών μας», όπως λέει σε συνέντευξή του ένας Καναδός συγγραφέας. Αυτοί οι νέοι, η «λυρική γενιά» όπως τους χαρακτηρίζει, εισέβαλαν κατακλυσμικά στο προσκήνιο της ιστορίας και ταρακούνησαν ολοκληρωτικά την παραδοσιακή ισορροπία των κοινωνιών μας. «Επιρροή, εξουσία, σεβασμός και αυθεντία μετατοπίστηκαν από τους πιο ηλικιωμένους ανθρώπους και παλιότερους θεσμούς στους νέους θεούς, οι οποίοι ήταν παιδιά της Ντίσνεϊ της δεκαετίας του 1950, στη συνέχεια των τινέιτζερ και των φοιτητών στα ‘ένδοξα εξήντα’ και τελικά των γονέων, ιδιοκτητών σπιτιών και υπερκαταναλωτών στις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Στον βαθμό που δεν είχαν αντιμετωπίσει ποτέ καμία πραγματική αντίσταση από τους προγενέστερους, αυτοί οι νέοι αφέντες του κόσμου επέβαλαν εύκολα τις αξίες τους και τα πρότυπά τους σε ολόκληρη την κοινωνία. Φυσικά, ισχυρίστηκαν ότι η «πρόοδος» για την οποία αγωνίζονταν ήταν για το καλύτερο και ότι η απόρριψη, αν όχι η καταστροφή, του βαρέος και καταπιεστικού ‘παλιού’ κόσμου θα έφερνε ευτυχία και ελευθερία σε όλους».

 

Όμως -τι κρίμα!- κατέστρεψαν μιαν ισορροπία, μια κανονικότητα. Ποιαν ισορροπία, ποια κανονικότητα; Αυτή που οδήγησε στο σφαγείο του 20ού αιώνα;

 Πόσο ανόητος -ναι ανόητος!- μπορεί να είναι ένας «συγγραφέας» για να βλέπει έναν παράδεισο στην κόλαση; Για να μην βλέπει μπροστά του πως η ασημαντότητα, η αθλιότητα, των ημερών μας είναι η αντεπίθεση της βαρβαρότητας στην εξέγερση της ζωής κατά του θανάτου, που έσπειρε ο προηγούμενος αιώνας;

 Οι σκελετοί που βγήκαν από τις ντουλάπες, δεν είναι ομοιώματα για πανεπιστημιακές αίθουσες διδασκαλίας – είναι βρικόλακες πραγματικοί!

 Ας θρηνήσουν, λοιπόν. Κι ας είναι τα ερείπια του παραδείσου τους θεμέλια μιας νέας κόλασης. Τώρα μπορούν τουλάχιστον να βγάλουν το ψωμί τους -έστω παξιμάδι- από τον θρήνο τους.

 Ας το «χάψουν» γρήγορα όμως – πριν καταλάβουν πως είναι βουτηγμένο στο αίμα. Γιατί και τα κείμενα ματώνουν, όταν δεν μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα στο θύμα και στον θύτη.

 

artworks : Μάριος Λώλος 

[------->]

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ

Του Γιώργου Μπλάνα

«Και βεβαίως αναπτύσσονται σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στους σκηνοθέτες ή τους μαέστρους και τους ηθοποιούς ή μουσικούς. Είναι η φύση της Τέχνης και το όραμα της καλλιτεχνικής πραγμάτωσης που συχνά προϋποθέτει κάτι τέτοιο».

Ο συνθέτης και καθηγητής της μουσικής, στον οποίον ανήκουν τα παραπάνω λόγια, καταδικάζει απερίφραστα την υπέρβαση των ορίων, την επιβολή του ναρκισσιστικού, εξουσιαστικού εαυτού, την εξύψωσή του μέσω της ταπείνωσης του άλλου, στο όνομα της Τέχνης.

Κανείς, τις τελευταίες ημέρες, μέσα στην βοή των «αποκαλύψεων» για την άσκηση βίας από καλλιτέχνες σε καλλιτέχνες, δεν περιέγραψε με περισσότερη σαφήνεια και εντιμότητα τις πηγές αυτής της βίας: ναρκισσισμός, μεγαλομανία, εξουσιομανία, σαδισμός.

Κι όμως είχε ήδη θέσει τις προϋποθέσεις για την δικαιολόγηση αυτών των ακροτήτων, αποφαινόμενος περί της «φύσης» της τέχνης και του «οράματος της καλλιτεχνικής πραγμάτωσης». Προφανώς δεν το κατάλαβε. Προφανώς χρησιμοποίησε τις λέξεις «Εξουσία», «Τέχνη», «Όραμα», «Καλλιτεχνική Πραγμάτωση», με τρόπο που δείχνει πως δεν θεώρησε ποτέ απαραίτητο να σκεφτεί κριτικά επί των εννοιών, που αντιπροσωπεύουν. Στηρίχτηκε στην «εμπειρία» του και την επένδυσε με «θεωρητικολογίες», που ακυρώνουν την ανθρωπιστική του πρόθεση. Διότι υπάρχουν ορισμένα προφανή πράγματα, σχετικά με τις έννοιες που χρησιμοποίησε. Πράγματα, στα οποία η ανθρώπινη σκέψη έχει καταλήξει και επαγωγικά και απαγωγικά.

Από την εμπειρία, γνωρίζουμε πως κάθε σχέση εξουσίας αναπτύσσεται ανάμεσα σ’ έναν εξουσιαστή κι έναν εξουσιαζόμενο, σ’ έναν άνθρωπο που διατάσσει κι έναν άνθρωπο που εκτελεί διαταγές, σ’ έναν άνθρωπο που αποφασίζει για τις ενέργειες και τις σκέψεις ενός άλλου ανθρώπου, ο οποίος αποξενώνεται από τον εαυτό του. Η εμπειρία μας έχει δείξει πως η εξουσιαστική σχέση δεν μπορεί να θέσει όρια στον εαυτό της, διότι δεν είναι μια σχέση που χρησιμοποιεί κάτι που λέγεται «εξουσία», αλλά είναι η ίδια η σχέση. Συνεπώς δεν μπορούμε να μιλάμε για υπέρβαση ορίων, αφού τα όρια, όπως και όλα τ’ άλλα μπορεί να τα θέσει μόνον ο εξουσιαστής, ο οποίος πάντα μα πάντα θέτει τα όρια που δεν μπορεί να ξεπεράσει μόνον ο εξουσιαζόμενος. Πρέπει μια άλλη εξουσία να θέσει όρια στον εξουσιαστή, ώστε να μην ενεργεί κατά βούληση, με οποιοδήποτε μέσο, για την επίτευξη του σκοπού του. Αυτή η άλλη εξουσία, απλά θα κάνει τον πρώην εξουσιαστή εξουσιαζόμενο. Παράδειγμα: η τέχνη στον γραφειοκρατικό καπιταλισμό του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού.

Η κριτική θεωρία δεν στάθηκε ποτέ δυνατόν να εντοπίσει μια «φύση» της τέχνης. Καμία «φύση» της τέχνης δεν υποβάλλει ή επιβάλει την εξουσιαστική σχέση ως προϋπόθεση της. Η έννοια της τέχνης δεν περιλαμβάνει την εξουσιαστική σχέση στα κατηγορήματά της. Το γεγονός πως η υποταγή του μουσικού ή του ηθοποιού στον μαέστρο ή τον σκηνοθέτη έχει παράγει καλά έργα τέχνης, δεν λέει τίποτα. Υπάρχουν άλλα τόσα, που έχουν παραχθεί χωρίς να αναπτυχθεί εξουσιαστική σχέση. Ο ανθρωποφοβικός και ακοινώνητος σκηνοθέτης ή μαέστρος, με μηδενικές δυνατότητες επικοινωνίας, θα χρησιμοποιήσει την βία, προκειμένου να καλύψει την αδυναμία του. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την «φύση» της τέχνης, με το «όραμα της καλλιτεχνικής πραγμάτωσης».

Αν δεν ήταν έτσι, τότε προφανώς ο ευνουχισμός των αγοριών στην μουσική και η εκθήλυνσή τους, στην κινεζική όπερα, ήταν πρακτικές απόλυτα θεμιτές, προκειμένου να επιτευχθεί το «μεγαλείο» της τέχνης!

Η άσκηση εξουσίας έχει αποκλειστικά σχέση με τον χαρακτήρα του καλλιτέχνη και όχι με την τέχνη. Στην πραγματικότητα, αν υπάρχει κάποια καταστατική αρχή (κι αυτή επιλεγμένη – όχι δοσμένη από κάποια «φύση» των πραγμάτων) είναι: Αν η Τέχνη δεν μπορεί να κάνει τον καλλιτέχνη λογικότερο, ηθικότερο, πιο καλαίσθητο, τότε είναι σκουπίδια, όπως όλα τα άλλα στην ζωή του θηλαστικού Άνθρωπος.

Η εξουσία -ακόμα και η μη υπερβαίνουσα τα «όρια»- τρέφει τον παραλογισμό, την ανηθικότητα και την ασχήμια. Μπορεί να παράγει άρτια έργα τέχνης. Αλλά σκοπός της τέχνης δεν είναι η τεχνική αρτιότητα. Είναι η απελευθέρωση καλλιτεχνών και ακροατών, θεατών, αναγνωστών, από την ετερονομία της ανθρώπινης κατάστασης. Η τεχνική αρτιότητα είναι παρεπόμενό της.

[---->] 

[ΠΑΡΤΕ ΤΙΣ ΧΑΝΤΡΕΣ ΣΑΣ, ΙΘΑΓΕΝΕΙΣ]

Υπάρχουν (όλο και πιο συχνά στις μέρες μας) στιγμές, που νοιώθεις εντελώς αδύναμος μπροστά στο μέγεθος της (δυστυχώς απροκάλυπτης) υποκρισίας των πολιτικών και των υπαλλήλων τους. 

Σκέπτονται και ενεργούν με τρόπο, που υπερβαίνει κατά πολύ την συνήθη υποψία πως υποκρίνονται. Οι σκέψεις και τα έργα τους είναι τόσο εμφανώς παράδοξα, αναντίστοιχα, άσχετα, με την πραγματικότητα, ώστε αρχίζουν να συνωστίζονται στο μυαλό σου πολλές άλλες υποθέσεις σχετικά με την πηγή τους.

Σκέφτονται και πράττουν από άγνοια, ερασιτεχνισμό, ηλιθιότητα, αφέλεια; Εννοείται πως όλα εξαρτώνται από την ειλικρίνεια, που πιστεύεις πως διαθέτουν. Και επίσης από το πόσο ηλίθιο ή αφελή σε θεωρούν.

Προσωπικά και με το χέρι στην καρδιά, δεν ξέρω τι ακριβώς τους συμβαίνει. Ή μάλλον, δεν μπορώ να αποφασίσω, διότι κάθε φορά που επιχειρώ να επιστρατεύσω τα εργαλεία μου, γίνεται μέσα στο κεφάλι μου ένα οχληρό συνέδριο γαλλικής φιλοσοφίας του 2ου μισού του 20ου αιώνα, όπου οι Γάλλοι φιλόσοφοι έχουν ζητήσει να αντικατασταθεί το τραπέζι των συζητήσεων με οδόφραγμα (αλλά τα γεύματα να παραμείνουν gourmet). 

Μπορεί να συμβαίνουν όλα μαζί. Μπορεί οι πολιτικοί και οι υπάλληλοί τους να είναι και υποκριτές και αμαθείς και ερασιτέχνες και ηλίθιοι και αφελείς… Έτσι κι αλλιώς είναι γνωστό πως δεν ανήκουν δα στους αξιολογότερους ανθρώπους.

Φτάνει με τις φιλοσοφικές σκέψεις. Κατευθείαν στο συμβάν που τις προκάλεσε.

Βροχή άρχισαν να πέφτουν οι καταγγελίες για άσκηση βίας στον καλλιτεχνικό χώρο.  Αναμενόμενο, μετά το θάρρος με το οποίο πρόσωπα του αθλητισμού αποφάσισαν να εκθέσουν τους βασανιστές τους δημόσια και να ευαισθητοποιήσουν μια κοινωνία που συμπαθεί τους βάρβαρους αυτοματισμούς, επειδή είναι στατική, γυρίζει γύρω από την επίμοχθη κάλυψη βασικών αναγκών τα τελευταία 200 χρόνια (το λιγότερο).

Πετάγεται τότε το Υπουργείο Πολιτισμού, «αρωγός» (λες και βοήθησε ποτέ κανέναν εκτός από τον εαυτό του), με ανά χείρας την λύση:  Κώδικα Δεοντολογίας για όλους τους κρατικούς καλλιτεχνικούς φορείς και τις εκπαιδευτικές δομές, αλλά και έναρξη διαβούλευσης με το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών και τους θεατρικούς παραγωγούς.

Ο σκοπός - σύμφωνα με την ανακοίνωσή του: Να σπάσει ο φαύλος κύκλος κάθε μορφής βίας και διάκρισης στους χώρους συλλογικής καλλιτεχνικής δημιουργίας. Εδώ, ο «φαύλος κύκλος» και το ρήμα «σπάσει» είναι απλά κούφιες, ρητορικές, εκφράσεις που προσποιούνται αποφασιστικότητα.

Ως γνωστόν, στην Ελλάδα η άσκηση ψυχολογικής και σωματικής βίας, σε οποιονδήποτε χώρο, για οποιονδήποτε λόγο και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, τιμωρείται από τον νόμο. Οπότε τι νόημα έχει ένας κώδικας δεοντολογίας, που θα λέει αυτό που ήδη λεν οι νόμοι; Θα τους κάνει μήπως πιο εφαρμόσιμους; Πώς; Όπως στους χώρους εργασίας (δημόσιους και ιδιωτικούς); Πρέπει να μην έχεις δουλέψει ποτέ στην ζωή σου (όπως οι περισσότεροι Έλληνες πολιτικοί και οι κατ’ επίφασιν εργαζόμενοι υπάλληλοί τους) για να μην ξέρεις πως οι περισσότεροι χώροι εργασίας είναι από πολύ καιρό ψυχικά -και συχνότατα σωματικά- κολαστήρια. Πρέπει να μην ξέρει κανείς τι είναι ανάγκη επιβίωσης (όπως οι περισσότεροι Έλληνες πολιτικοί και οι υπάλληλοί τους) για να νομίζει πως ένας κώδικας δεοντολογίας μπορεί να ρυθμίσει την κοινωνική ζωή. Και το Σύνταγμα ένας κώδικας δεοντολογίας είναι!

Τι σημαίνει, λοιπόν, αυτή η ανοησία που εξακόντισαν πάλι;

Σημαίνει απλά: «Πάρτε τις χάντρες σας, ιθαγενείς και παρατάτε μας ήσυχους!»

Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.

Το εξοργιστικό είναι πως δεν τους ζήτησε κανείς τίποτα – καν χάντρες!

[------>]

Ένα στασιωτικό για τον Άρη

ΣΤΑΣΙΩΤΙΚΟ ΕΒΔΟΜΗΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ

του Γιώργου Μπλάνα 

από τους Γεφυρισμούς στη μνήμη του Άρη Βελουχιώτη που μάτωσε στα Βαλκάνια πριν 70 χρόνια, με τη σιωπή να στάζει ακόμα αίμα…

 

Όλο γραφές και αξίες. Αν δεν σκοτώσεις

με λόγια και με δόντια, δεν πρόκειται να μάθεις

να γράφεις «Θάνατος» ‐ μπερδεύεις

χειρότερα τους φιλοσόφους,

συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών γιατρών,

των λειαντών φακών και των παπλωματάδων.

Αυτοί είναι μαθημένοι στους κήπους.

Η λάσπη; Ο Βούλγαρος κτηνοτρόφος

που βγαίνει μες απ’ τα χιόνια και χειρονομεί

πως ο δρόμος είναι κλειστός μέχρι τα σύνορα;

Κάτω απ’ την καλύβα του (2012!) νεκροί μισθοφόροι

παίζουν τα κότσια με τις αρθρώσεις των εθνοτήτων:

«Αν δεν καταβάλλουν τα δεδουλευμένα κι αυτή τη φορά,

θα πληρώσουν ακριβά τον αιώνα τους!

Η Αμβέρσα είναι γεμάτη Αφρικανές θεές.

Αυτές εδώ απαιτούν να τους πληρώσεις

ψυχική οδύνη, σαν να έχουν τους λαμπρούς

προγόνους τους στα σκέλια τους. Αλλά τι περιμένεις

από μια ράτσα που δεν γνωρίζει τι είναι μέθοδος;

Όλο γραφές και αξίες. Δεν ξέρουν

να ξεχωρίζουν τους νεκρούς από τις λέξεις

και τους ζωντανούς απ’ τα χαρτιά.

Πολιτεύονται στον ουρανό. Μάλιστα!

Από εκεί οι βαθιές οικονομικές κρίσεις, οι αγρότες

που σπέρνουν αγρότες στη λάσπη και θερίζουν χάλκινα χέρια,

σαν να μην υπάρχει άλλο φαγώσιμο από τον άλλον.

Βαλκάνια! Λάσπη και δαίμονες που προσπαθούν

να εξαπατήσουν ο ένας τον άλλον

παριστάνοντας τους αγγέλους. Μόλις νυχτώσει

τρίζουν τα δόντια, τρέμουν σύγκορμοι, παφλάζουν,

λυσσομανούν: χάλυβας ανελέητος

το φως ολογράφως στο ράμφος του ύπνου·

πολύχρωμοι λύκοι με τεράστια μάτια

γυροφέρνουν τα παιδιά τους… Ακούστε, ακούστε!

Πεθαίνουν απ’ τη δίψα επειδή ‐λέει‐ τα στοιχειά

των νερών δεν έχουν εναλλακτικές.

Και η λάσπη; Στο τέλος δεν θα έχουν τι να γράψουν

οι φιλόσοφοι, συμπεριλαμβανομένων

των στρατιωτικών γιατρών, των λειαντών φακών

και των παπλωματάδων. Πάντα εμείς

βγάζουμε το φίδι απ’ το αυγό της Ιστορίας».

Κι ο δρόμος μέχρι τα σύνορα κλειστός

κι ο μέγας θύτης, ο στυγνός φονιάς των κορυφογραμμών

ν’ ανοίγει με τα δόντια τις φλέβες των καφενείων

από το Αντίρριο στην Αμφιλοχία.

Ξεθεωμένα τα καφάσια απ’ τις μπύρες

κοιμούνται κάτω από τα δέντρα. Ονειρεύονται

το Έθνος να σέρνει τους απογόνους

του Έκτορα στην άσφαλτο.

Τι να γράψεις, τι αξίζει να γράψεις;

Αν είσαι παρών δεν πρόκειται να καταλάβουν τι αξίζεις.

Μα πού το βρίσκει τόσο αίμα η σιωπή;

                                                                                                 
                                                                                                  Η εικόνα προέρχεται από τον 902.gr 

 ΠΗΓΗ

 http://gefyrismoi.blogspot.gr/2015/06/blog-post.html

Ρόκε Ντάλτον: Επιλογή ποιημάτων

Μεταφράζει ο Γιώργος Μπλάνας         Ο ποιητής Roque Dalton, απόγονος από την πλευρά του πατέρα του της οικογένειας των Αμερικανών παρανόμων αδελφών Ντάλτον, γεννήθηκε το 1935 στο Σαν Σαλβαδόρ. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο της Χιλής και στο Πανεπιστήμιο του Σαν Σαλβαδόρ. Το 1957 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Μετά από δύο χρόνια καταδικάστηκε σε θάνατο για την επαναστατική του δράση, αλλά κατάφερε να διαφύγει στο Μεξικό, όπου και δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα με μεγάλη επιτυχία. Περνώντας στην Κούβα, γίνεται δεκτός με ενθουσιασμό από τους ποιητές και εκπαιδεύτηκε στρατιωτικά.    Το καλοκαίρι του 1965, επέστρεψε στο Σαν Σαλβαδόρ, για να συνεχίσει την πολιτικό του δράση. Δύο μήνες μετά την άφιξή του, συνελήφθη, βασανίστηκε και καταδικάστηκε και πάλι σε θάνατο. Ωστόσο, κατάφερε να ξεφύγει για μιαν ακόμη φορά, όταν ένας σεισμός κατέστρεψε τον εξωτερικό τοίχο του κελιού του. Επέστρεψε στην Κούβα και λίγους μήνες αργότερα το Κομμουνιστικό Κόμμα τον έστειλε στην Πράγα ως ανταποκριτή της διεθνούς επιθεώρησης Προβλήματα Ειρήνης και Σοσιαλισμού.    Καρπός της παραμονής του στην Πράγα ήταν το βιβλίο Taberna y otros lugares (Ταβέρνα και άλλα μέρη), με το οποίο απέσπασε το βραβείο ποίησης Casa de las Américas το 1969 και καθιερώθηκε ως ένας από τους καλύτερους ποιητές της Λατινικής Αμερικής. Το 1970 εντάχθηκε  στις γραμμές της ένοπλης οργάνωσης  Ejército Revolucionario del Pueblo, αν και δεν πίστευε πως ο ένοπλος αγώνας θα μπορούσε να φέρει αποτέλεσμα. Αντίθετα ισχυριζόταν πως οι κομμουνιστές έπρεπε να συνδεθούν στενά με την κοινωνική βάση και να διαδώσουν το επαναστατικό όραμα. Για τον λόγο αυτό κατηγορήθηκε από την οργάνωσή του ως πράκτορας της CIA και εκτελέστηκε το 1975.    Αργότερα, οι ηγέτες της οργάνωσης και οι εκτελεστές του έγιναν σύμβουλοι δικτατόρων και έμποροι ναρκωτικών. 27 ετών Είναι σοβαρή υπόθεση να είσαι είκοσι επτά ετών. Στην πραγματικότητα είναι πολύ σοβαρό πράγμα να βλέπεις τους φίλους σου να χάνονται τα παιδικά σου χρόνια να πνίγονται. Αρχίζεις ν’ αμφιβάλεις για την αθανασία σου. Υπέρ πίστεως και πατρίδος Όσο πάνε δυσκολεύουν οι νεκροί. Κάποτε ήταν εύχρηστοί. Δίναμε λουλούδια στους πιο νευρικούς μια λίστα με τα ονόματα στους συγγενείς: αυτοί υπέρ πατρίδος αυτοί υπέρ καθήκοντος αυτοί ήρωες εθνικοί. Ύστερα χαιρετούσαμε τα πτώματα κι αυτά έπαιρναν το δρόμο για τα νεκροταφεία εν μέσω εμβατηρίων. Τώρα όμως έχουν αλλάξει οι νεκροί. Κάνουν όλο και δυσκολότερες ερωτήσεις. Όλο και πιο ειρωνικές. Έχω την εντύπωση πως όσο περνάει ο καιρός διεκδικούν ένα είδος πλειοψηφικής αυτοδυναμίας. Πονοκέφαλος Είναι ωραία να είσαι Κομμουνιστής, αν και φέρνει πολλούς πονοκεφάλους. Βλέπεις, ο πονοκέφαλος του Κομμουνισμού έχει βάση ιστορική. Σαν να λέμε, δεν περνάει με κανονικά παυσίπονα. Χρειάζεται συστηματική θεραπεία μέχρι την πραγματοποίηση του Επίγειου Παραδείσου. Βόμβα είναι, κανονική! Στον Καπιταλισμό, όταν πονάει το κεφάλι, το κόβουμε το κεφάλι. Στην Επαναστατική Πάλη, το κεφάλι είναι μια βραδυφλεγής βόμβα. Όταν οικοδομούμε τον Σοσιαλισμό, καταστρώνουμε αυστηρά πλάνα πονοκεφάλων, γεγονός που δεν τους καθαγιάζει. Μάλλον το αντίθετο. Ο Κομμουνισμός είναι, μεταξύ άλλων, μια ασπιρίνη σε μέγεθος ήλιου. [--->]

 

η θάλασσα και τα πλοία

 

Η ποιητική επανάσταση της καθημερινής ζωής

του Γιώργου Μπλάνα

Ήταν κάποτε ένας Ιταλός χαρτογράφος, που τον έλεγαν Αντζελίνο Νταλόρτο. Ο άνθρωπος αυτός συνέβαλε πολύ στην ανάπτυξη της γεωγραφίας και ο πορτολάνος του (Γένοβα, 1325) αποτέλεσε σπουδαίο οδηγό για τους ναυτικούς. Σ' αυτόν τον χάρτη, λοιπόν, εμφανίζεται ένα μυστηριώδες νησί με το όνομα Μπραζίλ. Βρισκόταν στον Ατλαντικό Ωκεανό. Ο χαρτογράφος δεν το είχε επισκεφτεί ποτέ. Συνήγαγε την ύπαρξή του από μεσαιωνικές μαρτυρίες. Έκτοτε, και μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, δεν εγκαταλείφθηκαν ποτέ οι προσπάθειες για την εύρεσή του. Στο μεταξύ, όλο και κάποιες πληροφορίες έφταναν στα λιμάνια. Πότε έλεγαν πως ζούσαν εκεί μεγάλα μαύρα κουνέλια κι ένας μάγος και πότε πως ήταν ένας παράδεισος. Πότε πως ήταν γεμάτο με νεράιδες και ξωτικά και πότε πως το λυμαίνονταν τέρατα.

Μύθος! Ναι, αλλά αυτός ο μύθος έκανε μεγάλα ιστιοφόρα να ταξιδεύουν, με τεράστιο κόστος. Τα ταξίδια αυτά δεν σταμάτησαν ούτε μετά την ανακάλυψη της Βραζιλίας. Το ιστορικό γεγονός δεν μπορούσε να διαλύσει τη γοητεία του μύθου. Θα μπορούσαν κάλλιστα οι θαλασσοπόροι να υποθέσουν πως το μυστηριώδες νησί ήταν μια ασαφής πληροφορία για την ύπαρξη γης στην άκρη του Ατλαντικού. Αλλά ο καλός θαλασσοπόρος κάνει πάντα δύο ταξίδια σε κάθε ταξίδι του. Εμείς γνωρίζουμε το ένα, αυτό για το οποίο μας πείθουν τα γεγονότα.

Μαχμούντ Νταρουίς (1941-2008) Κατάσταση Πολιορκίας (2002)

 

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ
[HALAT HISSAR]

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Γιώργος Μπλάνας

Του Ράμι, που ξέρει τι σημαίνει πάθος, τρέλα, ελευθερία

Ο Μαχμούντ Νταρουΐς (1941-2008) ήταν ένας από τους ελάχιστους σύγχρονους ποιητές που πίστευαν πως η ποίηση είναι πρώτα απ' όλα δημιουργία μύθων, οι οποίοι εγκαθιστούν στην ιστορική ταυτότητα ενός λαού -και της γλώσσας του- τη δημιουργική ετερότητα: αυτό που έκανε η αθηναϊκή τραγωδία, δηλαδή. "Ταυτότητα είναι ό,τι κληροδοτούμε και όχι ό,τι κληρονομούμε, ό,τι επινοούμε και όχι ό,τι θυμόμαστε. Ταυτότητα είναι η αποσύνθεση του καθρέφτη που πρέπει να σπάσουμε κάθε φορά που μας αρέσει το είδωλο που βλέπουμε μέσα του!" έγραφε στο τελευταίο -μέχρι στιγμής- υπάρχον κείμενό του, το καλοκαίρι του 2007. Για να καταλήξει: "Στο εξής, δεν είσαι ο εαυτός σου!". Χτίζοντας έναν ονειρικό ποιητικό ορίζοντα, με υλικά από τους ελληνικούς, τους περσικούς, τους ρωμαϊκούς και τους βιβλικούς μύθους, εγκατέστησε μέσα του μια λυρική φωνή, γεμάτη λεπτές μεταφορές, που διαθέτουν την απλότητα, την επάρκεια του φυσικού αντικειμένου~ πράγμα που εξηγεί το γεγονός πως αν και απομακρύνθηκε σταδιακά από την παραδοσιακή αντίληψη των Παλαιστινίων, πως η ποίηση πρέπει να είναι άμεση σαν όπλο, παρέμεινε εξαιρετικά δημοφιλής, κατακτώντας στην καρδιά του λαού του μια θέση ανάλογη με αυτήν του Αραφάτ.

 "Πιστεύω πως σήμερα ο ποιητής πρέπει να γράφει για πράγματα αθέατα", έλεγε πριν από μερικά χρόνια. "Όταν η ποίησή μου γίνεται πιο καθαρή, οι Παλαιστίνιοι μου λένε πως πρέπει να γράψω όπως παλιά. Όμως η πείρα με δίδαξε πως αν ο αναγνώστης με εμπιστεύεται, μπορώ να τον οδηγήσω. Είμαι απόλυτα ειλικρινής κι έτσι μπορώ να παίζω τα δικά μου παιχνίδια". 

 Εξάλλου, ο "εθνικός" ποιητής των Παλαιστινίων, μέλος του εκτελεστικού γραφείου της P.L.O., στάθηκε πάντα ένας ξένος, ένας περιπλανώμενος, σ' αυτόν τον κόσμο~ είτε σαν πρόσφυγας είτε σαν εξόριστος είτε σαν κάτοικος της κατεχόμενης Παλαιστίνης. Η πραγματική πατρίδα του υπήρξε η ποίηση. Γι' αυτό έλεγε και ξανάλεγε πως η Παλαιστίνη είναι μια μεταφορά για την προσδοκία, την ελευθερία, την ομορφιά που "φέρνει πάντα ειρήνη", αφού "όταν διαβάζουμε κάτι όμορφο μπορούμε να συνυπάρξουμε ευκολότερα, να ρίξουμε κάθε τείχος, να εξανθρωπίσουμε ο ένας τον άλλον". Από μιαν άποψη, ο Μαχμούντ Νταρουίς ήταν ο τελευταίος των ποιητών που πίστευαν στην ιστορική δύναμη της ποίησης. Αλλά, από μιαν άλλη άποψη, μπορεί να ήταν ο πρώτος μιας σειράς ποιητών που δεν φοβούνται τη φωνή τους ούτε την Ιστορία.

Η μετάφραση του συγκλονιστικού αυτού ποιήματος, που γράφτηκε στη Ραμάλα, πέντε χρόνια πριν από την «Ομπαμικής» έμπνευσης -για να εξηγούμεθα- σφαγή της Γάζας, θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι την ημέρα που κλείνει ένας χρόνος από τον θάνατο του ποιητή. Χρησιμοποιήθηκαν οι αγγλικές μεταφράσεις των Ramsis Amun και Marilyn Hacker, η γαλλική μετάφραση των Saloua Ben Abda & Hassan Chami, καθώς και το μεταγραμμένο στη λατινική γραφή αραβικό (παλαιστινιακό) κείμενο.

Γιώργος Μπλάνας
25/05/2002