O Τσίπρας έθαψε την διαγραφή του χρέους πριν από τις εκλογές

Πηγή : info-war.gr

Με ευθείες βολές για το ρόλο που έπαιξε το περιβάλλον Τσίπρα και ιδιαίτερα ο Δραγασάκης στην συνθηκολόγηση με ΕΕ και δανειστές, περιγράφει ο Ερίκ Τουσέν την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ πριν και μετά τις εκλογές που έφεραν το κόμμα στην εξουσία.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η μετριοπαθής στάση απέναντι στις τράπεζες ήταν το αντάλλαγμα που η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ προσέφερε στους τραπεζίτες για να μπορέσει να αναλάβει την εξουσία. Ο ίδιος εξηγεί τους τρόπους με τους οποίους ο πρωθυπουργός απέκλεισε κάθε επαφή με προσωπικότητες όπως ο πρόεδρος του Ισημερινού Ραφαέλ Κορέα – ο οποίος είχε καταφέρει να διαγράψει το 70% του ομολογιακού χρέους της χώρας του μέσω της δημιουργίας επιτροπής λογιστικού ελέγχου.

Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από συνέντευξη στον Benjamin Lemoine, ερευνητή κοινωνιολογίας στο CNRS (Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών), με ειδίκευση στο δημόσιο χρέος και τις σχέσεις μεταξύ κρατών και χρηματοπιστωτικών θεσμών.[1] Την μετάφραση έχει κάνει ο Πάνος Αγγελόπουλος.

Εισαγωγή του Στάθη Κουβελάκη

Η βαθύτερη κατανόηση των αιτιών που οδήγησαν στην συνθηκολόγηση της ελληνικής κυβέρνησης τον Ιούλιο του 2015 και στην υπογραφή ενός επαίσχυντου τρίτου Μνημονίου αποτελεί ένα από τα κεντρικά επίδικα αυτής της περιόδου. Επίδικο όχι μόνο ιστορικού αλλά άμεσα πολιτικού χαρακτήρα. Είναι προφανές ότι μια τέτοιου μεγέθους συντριβή δεν μπορεί να εξηγηθεί με όρους ψυχολογίας, ούτε με όρους απλών λαθών, ούτε αποκλειστικά με όρους προσώπων, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προσωπικές ευθύνες, και μάλιστα τεράστιες, από την πλευρά όσων ηγήθηκαν αυτής του εγχειρήματος.

Η μαρτυρία του Ερίκ Τουσέν αποτελεί πολύτιμη συμβολή σ’αυτήν την προσπάθεια. Το ελληνικό κοινό γνώρισε τον Τουσέν όταν ανέλαβε τον επιστημονικό συντονισμό της Επιτροπής Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος που συγκροτήθηκε τον Απρίλιο του 2015 υπό την αιγίδα της τότε προέδρου της Βουλής Ζωής Κωνσταντοπούλου. Ο Τουσέν αριθμεί όμως πολλές δεκαετίες δουλειάς και δράσης πάνω στα ζητήματα του δημόσιου χρέους, και, πριν από την Ελλάδα, είχε συμβάλει στις διαδικασίες λογιστικού και πολιτικού ελέγχου του χρέους σε χώρες της Λατινικής Αμερικής (Ισημερινός, Παραγουάη, Βραζιλία), της Ασίας (Ανατολικό Τιμόρ) καθώς και στο πλαίσιο οργανισμών όπως η Αφρικανική Ένωση. Χάρη σ’αυτήν την πλούσια διεθνή εμπειρία βρισκόταν σε προνομιακή θέση όχι μόνο για να συμβάλει στην έρευνα για τις αιτίες που οδήγησαν την Ελλάδα στα νύχια της ευρωπαϊκής και διεθνούς «χρεοκρατίας» αλλά και για να εκτιμήσει τις πολιτικές στρατηγικές που ακολούθησαν σ’αυτό το κομβικής σημασίας πεδίο οι πρωταγωνιστές της νέας ελληνικής τραγωδίας.

Η σημασία της μαρτυρίας του βρίσκεται ακριβώς εδώ. Από την σκοπιά του, αυτήν ενός εξωτερικού παίκτη που βρέθηκε όμως από την αρχή στην πρώτη γραμμή του μετώπου της ελληνικής κρίσης, είχε άμεση γνώση του τρόπου με τον οποίο προσέγγισε το θέμα του χρέους η πολιτική δύναμη που σύντομα αναδείχθηκε ως ο βασικός πρωταγωνιστής των εξελίξεων, ο ΣΥΡΙΖΑ και ειδικότερα ο ηγέτης του, ο Αλέξης Τσίπρας.

Αυτό που αποκαλύπτει στο κείμενο που ακολουθεί, απόσπασμα μιας ευρύτερης αφήγησης που αξίζει να μεταφραστεί στα ελληνικά και να διαβαστεί ολόκληρη, είναι ότι η μετατόπιση στο θέμα του χρέους, από την αρχική θέση για διαγραφή και λογιστικό έλεγχο σε λογικές «συναινετικών» και παντελώς ανέφικτων όσο και ανιστόρητων λύσεων τύπου «συμφωνία του Λονδίνου 1953», δεν είναι κάτι που συνέβη όταν ανέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ την κυβερνητική εξουσία αλλά πολύ νωρίτερα, και πιο συγκεκριμένα την επαύριο των εκλογών της άνοιξης του 2012, όταν το κόμμα γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση και τα ηγετικά του κλιμάκια αυτονομούνται από τον κομματικό οργανισμό και αρχίζουν ουσιαστικά να λειτουργούν ως «σκιώδη κυβέρνηση».

Ο Τουσέν είναι απολύτως ξεκάθαρος ως προς τους λόγους αυτής μετατόπισης. Οπως δηλώνει στην συνέντευξη που ακολουθεί πρόκειται για «μια συγκεκριμένη επιλογή» που έκαναν ο Τσίπρας και ένας στενός ηγετικός πυρήνας γύρω του με προεξάρχοντα τον Γιάννη Δραγασάκη και συνίσταται στο ότι «πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε τη σύγκρουση με το εγχώριο μεγάλο κεφάλαιο, τους έλληνες τραπεζίτες και εφοπλιστές. Τα συμφέροντα των δύο τελευταίων είναι διαπλεκόμενα και αλληλοεξαρτώμενα. Παρομοίως, ο ίδιος στενός πυρήνας ήταν αποφασισμένος να αποφύγει κάθε αντιπαράθεση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς». Οπως ξέρουμε η δέσμευση για μη-ρήξη πάση θυσία με την ευρωζώνη και η απόλυτη υποταγή στα ΝΑΤΟϊκά πλαίσια αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος αυτής της επιλογής.

Για να μπορέσει να παρέμβει με την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στο δικό του πεδίο, το δημόσιο χρέος, ο Τουσέν πολύ ορθά δεν θέλησε τότε να μπει στην συζήτηση για το ευρώ. Σήμερα, όπως τονίζει στην αμετάφραστη ακόμη συνέχεια αυτής της συνέντευξης, θεωρεί την έξοδο από το ευρώ αναγκαίο βήμα για μια χώρα της ευρωπαϊκής περιφέρειας που θέλει να ανατρέψει της πολιτικής λιτότητας και να σπάσει τα δεσμά της χρεοκρατίας.

Αυτή η σχετική απόσταση όμως από την αντιπαράθεση γύρω από το θέμα του ευρώ είναι που δίνει ακόμη μεγαλύτερο βάρος στην μαρτυρία του. Διότι δείχνει ότι η επί της ουσίας εγκατάλειψη της θέσης «καμμιά θυσία για το ευρώ», που συνέβη ακριβώς την ίδια στιγμή, την επαύριο των διπλών εκλογών του 2012, δεν ήταν ούτε τακτική κίνηση, ούτε προϊόν μιας απλής ευρωπαϊστικής ιδεοληψίας (αν και αναμφισβήτητα υπήρξε και αυτό για μεγάλο τμήμα στελεχών αλλά και απλών μελών του ΣΥΡΙΖΑ).

Οι όρκοι πίστης στο ευρώ και εμμονική άρνηση κάθε εναλλακτικού σχεδιασμού δεν ήταν παρά η άλλη όψη μιας στρατηγικής επιλογής μη-σύγκρουσης τόσο με την εγχώριο αστισμό όσο και με τις κυρίαρχες τάξεις της Ευρώπης και τους πολιτικούς μηχανισμούς της κυριαρχίας τους, δηλαδή την ΕΕ και τις αποφύσεις της.

Αυτή ακριβώς η επιλογή, που ποτέ βεβαίως δεν παρουσιάστηκε δημόσια ως τέτοια, καθόρισε και το απαρέγκλιτο πλαίσιο στο οποίο κινήθηκε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ Γενάρη και Ιούλη του 2015, με εξαίρεση το δημοψήφισμα του Ιούλη, το οποίο δεν μπορούσε όμως, εντός αυτού του πλαισίου, παρά να είναι μια ύστατη σπασμωδική κίνηση πριν την συνθηκολόγηση. Η κατάληξη είναι γνωστή και οι συνέπειές της βιώνονται καθημερινά από τον ελληνικό λαό αλλά και από το σύνολο των αριστερών δυνάμεων της Ευρώπης (και πέρα από αυτήν) για τις οποίες η Ελλάδα μετατράπηκε εντός λίγων μηνών από φάρος ελπίδας σε ανοιχτό τραύμα.

Μετά από μια ιστορική ήττα, απαραίτητη προϋπόθεση ενός νέου ξεκινήματος είναι η εξαγωγή των αναγκαίων συμπερασμάτων. Ο Ερίκ Τουσέν στάθηκε πολύτιμος συμμέτοχος και αρωγός του αγώνα του ελληνικού λαού όλα τα προηγούμενα χρόνια. Με την τωρινή κατάθεσή του δείχνει ότι τόσο η δική του συμβολή όσο και ο αγώνας αυτός συνεχίζονται και θα συνεχιστούν μέχρι την δικαίωσή τους.

Στάθης Κουβελάκης

 Η συνέντευξη στα ελληνικά

Πώς η ιδέα του λογιστικού ελέγχου του χρέους μεταλαμπαδεύτηκε στην Ελλάδα; Ποια ήταν τα πολιτικά στηρίγματα στη χώρα και πώς ήλθατε σε επαφή με φορείς που θα μπορούσαν να υλοποιήσουν μια τέτοια διεκδίκηση;

Η CADTM ήταν ενεργή τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στην ίδια την Ελλάδα. Σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό κίνημα ενάντια στη λιτότητα με τη συμμετοχή κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, η CADTM είχε συγκαλέσει μια ευρωπαϊκή συνάντηση στις Βρυξέλλες, στις 29 Σεπτεμβρίου 2010, με την ευκαιρία μιας ευρωπαϊκής κινητοποίησης στην οποία είχε καλέσει η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων.[2]

Πριν από αυτό, όμως, στις αρχές Ιουλίου του 2010, με πρωτοβουλία του Μωϋσή Λίτση, της Σόνιας και του Γιώργου Μητραλιά, είχε ιδρυθεί στην Αθήνα η Επιτροπή ενάντια στο χρέος, μέλος της διεθνούς CADTM.[3] Ο Γιώργος Μητραλιάς μετέφρασε επίσης το εγχειρίδιο λογιστικού ελέγχου του χρέους που είχε δημοσιεύσει η CADTM. Η ελληνική έκδοση δημοσιεύθηκε το 2011 από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

Ωστόσο, οι θέσεις της CADTM αρχίζουν να γίνονται γνωστές στην Ελλάδα από το 2010 και μετά. Πολλές συνεντεύξεις δημοσιεύθηκαν στον ελληνικό Τύπο. Για παράδειγμα, το ελληνικό περιοδικό Επίκαιρα δημοσίευσε μια εκτενή συνέντευξή μου στον Λεωνίδα Βατικιώτη, δημοσιογράφο και πολιτικό στέλεχος της ριζοσπαστικής αριστεράς.[4] Σε αυτήν εξηγούσα τα αίτια της έκρηξης του δημόσιου χρέους και πώς η εμπειρία του Ισημερινού θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για την Ελλάδα στην κατεύθυνση συγκρότησης μιας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου και μιας αναστολής των πληρωμών του χρέους. Εν είδει συμπεράσματος, στο ερώτημα «Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα για να εξέλθει του φαύλου κύκλου του χρέους;», απαντούσα: «Πρέπει να συγκροτηθεί άμεσα μια Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου με προσωπικότητες αναγνωρισμένου κύρους και εμπειρίας. Η συμβουλή μου είναι μία: Ανοίξτε τα βιβλία! Εξετάστε με διαφανείς διαδικασίες και ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας όλες τις κρατικές συμβάσεις – από τις πιο μεγάλες, όπως για παράδειγμα αυτές των πρόσφατων Ολυμπιακών Αγώνων, μέχρι τις πιο μικρές. Βρείτε ποιο μέρος του χρέους είναι προϊόν διαφθοράς, και ως εκ τούτου παράνομο και απεχθές σύμφωνα με τη διεθνή νομική ορολογία, και καταγείλτε το!»[5]

Την ίδια περίοδο, σε πολλά άρθρα του που κυκλοφόρησαν ευρέως στην Ελλάδα, ο οικονομολόγος Κώστας Λαπαβίτσας[6] υπερασπιζόταν επίσης ενεργά την ανάγκη συγκρότησης μιας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου. Σε ένα από αυτά, λέει: «Η ΕΛΕ μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο συμβάλλοντας στην απαραίτητη διαφάνεια. Θα πρόκειται για μια διεθνή επιτροπή που θα απαρτίζεται από ειδικούς των αναδιαρθρώσεων, νομικούς, ειδικούς του δημοσιονομικού λογιστικού ελέγχου, οικονομολόγους, συνδικαλιστές, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, και άλλους. Θα έχει βεβαίως απόλυτη ανεξαρτησία από κομματικούς φορείς. Από την άλλη, η ΕΛΕ θα στηρίζεται σε πλήθος άλλων επιτροπών και φορέων που θα μπορούν να κινητοποιήσουν ευρύτερα λαϊκά στρώματα και να πιέσουν για διαφάνεια με το δικό τους τρόπο. Θα αρχίσει έτσι να γίνεται πραγματικότητα η λαϊκή συμμετοχή που είναι απαραίτητη για την ουσιαστική αντιμετώπιση του χρέους.»[7]

Στις 9 Ιανουαρίου 2011, το Έθνος της Κυριακής, η τρίτη σε κυκλοφορία ελληνική εφημερίδα της εποχής, φιλοξενεί μια συνέντευξή μου τιτλοφορώντας την: «Και οι λαοί της Ευρώπης πρέπει να ελέγχουν τους πιστωτές τους».[8] Η εφημερίδα αναφέρει ότι «το έργο της Επιτροπής στον Ισημερινό έφθασε πρόσφατα και στο ελληνικό Κοινοβούλιο από τη βουλευτή Σοφία Σακοράφα».

Πράγματι, τον Δεκέμβριο του 2010, η βουλευτής Σοφία Σακοράφα είχε παρέμβει στο ελληνικό Κοινοβούλιο υποστηρίζοντας ότι μια Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του χρέους, κατά το παράδειγμα του Ισημερινού, ήταν αναγκαία. Το Κοινοβούλιο όμως, στο οποίο τότε κυριαρχούσαν το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία, δεν είχε κανένα συμφέρον να ρίξει φως στο ζήτημα του χρέους και έτσι απέριψε με συνοπτικές διαδικασίες την πρόταση. Παρ’όλα αυτά, η μάχη συνεχίστηκε σε ένα άλλο πεδίο από αυτό των επαγγελματιών της πολιτικής. Τον Μάρτιο του 2011 συγκροτήθηκε η ελληνική Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του χρέους (ΕΛΕ). Ήταν προϊόν σημαντικών προσπαθειών για την επίτευξη μιας σύγκλισης μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικές πολιτικές προκείμενες, πολλοί εκ των οποίων μόλις και μετά βίας γνωρίζονταν λίγες εβδομάδες πριν. Βασικός καταλύτης στη διαδικασία δημιουργίας της ΕΛΕ ήταν βέβαια το εύρος της κρίσης στην Ελλάδα. Για την εκκίνηση του εγχειρήματος, ο Κώστας Λαπαβίτσας προέβη σε ένα διεθνές κάλεσμα που υποστηρίχθηκε εξαρχής από την CADTM και έτυχε μεγάλης ανταπόκρισης.

Ο Κώστας Λαπαβίτσας ζήτησε και τη γνώμη μου για το περιεχόμενο του διεθνούς καλέσματος για τη σύσταση της επιτροπής. Του πρότεινα μάλιστα κάποιες τροποποιήσεις. Μετά από αυτό, αρχίσαμε να αναζητάμε τη στήριξη προσωπικοτήτων ικανών να προσδώσουν κύρος και αξιοπιστία σε μια τέτοια πρωτοβουλία. Ανέλαβα να συλλέξω τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό υπογραφών από άτομα από όλον τον κόσμο που θα υποστήριζαν τη δημιουργία μιας τέτοιας επιτροπής. Γνώριζα από καιρό κάποιους από αυτούς, όπως τον Noam Chomsky, με τον οποίο βρισκόμαστε σε επαφή για ζητήματα που άπτονται του χρέους από το 1998, τον Jean Ziegler, εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για το δικαίωμα στην τροφή, τον Tariq Ali, καθώς και αρκετούς οικονομολόγους.

Ήταν εύκολο να βρείτε υποστηρικτές

Κατά την αναζήτηση των υπογραφών δεν είχα παρά μια και μόνο άρνηση, αυτή του αμερικανού οικονομολόγου James Galbraith. Είχαμε συναντηθεί και συζητήσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια κατά τη διάρκεια συνεδρίων για την οικονομική παγκοσμιοποίηση. Αργότερα, έλαβα μια μερική εξήγηση γι αυτή του την άρνηση. Ο James Galbraith, όπως ο ίδιος επιβεβαιώνει σε ένα βιβλίο που δημοσίευσε πρόσφατα, είχε υποστηρίξει τον Γιώργο Παπανδρέου, τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης που εισήγαγε το πρώτο μνημόνιο στην Ελλάδα τον Μάιο του 2010. Μολονότι επέκρινε το Μνημόνιο, ο Galbraith δεχόταν την ψευδή αφήγηση του Παπανδρέου για την κρίση. Το παραδέχεται άλλωστε και ο ίδιος στην εισαγωγή του προαναφερθέντος βιβλίου του που φέρει τον τίτλο Welcome to the Poisoned Chalice: The Destruction of Greece and the Future of Europe.[9]

Ο δεύτερος λόγος που έκανε τον James Galbraith να μην υπογράψει το κάλεσμα είναι η συμβουλή που του έχει δώσει ο Γιάνης Βαρουφάκης. Ο τελευταίος εξήγησε και δημόσια, το 2011, γιατί αρνήθηκε να συνυπογράψει το κείμενο για τη δημιουργία της ΕΛΕ. Δήλωσε ότι Galbraith είχε επικοινωνήσει μαζί του, ρωτώντας τον αν έκρινε σκόπιμο να το υπογράψει ή όχι, και ότι ο ίδιος του συνέστησε να μην το κάνει. Αυτή η άρνηση του Γιάνη Βαρουφάκη επιτρέπει να καταλάβουμε καλύτερα και τις αποστάσεις που κράτησε αργότερα, το 2015, όταν συστάθηκε η Επιτροπή Αλήθειας για το ελληνικό δημόσιο χρέος ενώ ο ίδιος διατελούσε υπουργός Οικονομικών της πρώτης κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα.[10]

Σε μια μακροσκελή δημόσια επιστολή που δημοσίευσε την άνοιξη του 2011, ο Γιάνης Βαρουφάκης εξηγεί την άρνησή του να στηρίξει τη δημιουργία της ΕΛΕ. Δηλώνει ότι, αν η Ελλάδα προέβαινε σε αναστολή πληρωμών του χρέους, θα έπρεπε να αποχωρήσει από τη ευρωζώνη για να επιστρέψει έτσι στη νεολιθική εποχή (sic). Πέραν τούτου, ο δηλώνει ότι, καίτοι οι άνθρωποι που πήραν τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία είναι ιδιαίτερα συμπαθείς και καλοπροαίρετοι και μολονότι και ο ίδιος είναι από αρχής θετικά διακείμενος σε έναν λογιστικό έλεγχο, εντούτοις, κρίνει ότι δεδομένης τις συγκυρίας και των συνθηκών υπό τις οποίες βρίσκεται η χώρα, ένα τέτοιο μέτρο δεν είναι σώφρον.[11]

Το ντοκιμαντέρ Debtocracy κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2011 και επέτρεψε την ευρύτατη διάδοση της πρότασης για έναν λογιστικό έλεγχο του χρέους και της ανάγκης να ακυρωθεί το άνομο και επαχθές μέρος του.[12] Ο Άρης Χατζηστεφάνου και η Κατερίνα Κιτίδη που σκηνοθέτησαν το ντοκιμαντέρ, σε συνεργασία με τον Λεωνίδα Βατικιώτη, είχαν την καλοσύνη να μου απευθυνθούν προσωπικά και να εντάξουν τις παρεμβάσεις μου στη δουλειά τους από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2011.

Ήλθαν μάλιστα να κάνουν ένα μέρος των γυρισμάτων τους στο Ντακάρ, όπου βρισκόμουν για τις ανάγκες του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ που πραγματοποιούνταν εκεί από τις 6 έως τις 11 Φεβρουαρίου 2011. Το ντοκιμαντέρ ολοκληρώθηκε σε χρόνο ρεκόρ και άρχισε να κυκλοφορεί ελεύθερα στο διαδίκτυο. Την άνοιξη του 2011, σε διάστημα μόλις έξι εβδομάδων, ενάμιση εκατομμύριο άτομα το είχαν κατεβάσει στην Ελλάδα. Το ποσοστό είναι πολύ σημαντικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι η χώρα αριθμεί γύρω στα δέκα εκατομμύρια κατοίκους. Παρ’όλα αυτά, το ντοκιμαντέρ δεν προβλήθηκε από κανέναν τηλεοπτικό σταθμό εκείνη την εποχή.

Η διεθνής συνάντηση στήριξης στην ΕΛΕ που έλαβε χώρα στην Αθήνα τον Μάιο του 2011 στέφθηκε από μεγάλη επιτυχία. Σχεδόν τρεις χιλιάδες άτομα συμμετείχαν στις εργασίες αυτού του τριημέρου. Η CADTM ήταν από τις οργανώσεις που καλούσαν επισημα στη συνδιάσκεψη αυτή. Κλήθηκα να συντονίσω την πρώτη συζήτηση όπου μεταξύ άλλων συμμετείχε η Νάντια Βαλαβάνη[13], μετέπειτα υφυπουργός Οικονομικών της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα, και ο Λεωνίδας Βατικιώτης. Η CADTM είχε εργαστεί από κοινού με τους έλληνες διοργανωτές της συνάντησης όπως και με διεθνείς οργανώσεις και κινήματα προκειμένου να πείσει σημαντικό αριθμό ευρωπαϊκών συλλογικοτήτων να στηρίξουν το εγχείρημα και να υιοθετήσουν μια κοινή διακήρυξη η οποία, παρεμπιπτόντως, διατηρεί ακέραια την αξία της μέχρι σήμερα.

Διακήρυξη της Συνδιάσκεψης της Αθήνας για το χρέος και τη λιτότητα Για την κοινή δράση και την αλληλεγγύη

Εμείς, εκπρόσωποι κινημάτων και αγωνιστές από όλο τον κόσμο, συναντηθήκαμε στην Αθήνα για να συζητήσουμε τα διδάγματα από τις προηγούμενες διεθνείς οικονομικές κρίσεις, να αμφισβητήσουμε το μη νομιμοποιημένο χρέος, να οργανώσουμε τον αγώνα για την ακύρωσή του, να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας προς τους ευρωπαϊκούς λαούς που αγωνίζονται ενάντια στα επιβαλλόμενα από τις κυβερνήσεις, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ προγράμματα λιτότητας όπως εκφράζονται στα Μνημόνια, καθώς και να διατυπώσουμε ένα σχέδιο αντιμετώπισης των οικονομικών προβλημάτων το οποίο να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των λαών, αντί να υπηρετεί μια μικρή οικονομική και  κοινωνική ελίτ.

Από τη δεκαετία τα 1970, πολλές χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου έχουν βιώσει κρίσεις χρέους. Λόγω του ξέφρενου και ανεύθυνου δανεισμού του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, ορισμένες από τις πιο φτωχές χώρες του κόσμου αντιμετώπισαν μείωση του εισοδήματος και περικοπές κοινωνικών δαπανών, όταν το ΔΝΤ επέβαλε σκληρές πολιτικές λιτότητας για τη διάσωση των τραπεζών και των χρηματιστών. Αυτές οι πολιτικές ήταν άδικες και δεν οδήγησαν στην ανάκαμψη. Αντίθετα, αύξησαν την εξάρτηση των χρεωμένων χωρών από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, ενώ κατέστησαν τις κυβερνήσεις μη υπόλογες στους λαούς τους. Η οικονομική ανάκαμψη έγινε δυνατή μόνο όταν κάποιες χώρες απαίτησαν τα δικαιώματά τους και αντιστάθηκαν στην επιβολή της λιτότητας, στη διάσωση των χρηματιστών και στο συντριπτικό βάρος του χρέους. Αυτό συνέβη στην Αργεντινή το 2001. Άλλες χώρες μπορούν να επωφεληθούν από την πείρα της, συμπεριλαμβανομένων της Αιγύπτου, της Τυνησίας και όλου του αραβικού κόσμου που αγωνίζεται τούτη την περίοδο για δημοκρατία και αντιμετώπιση του απεχθούς χρέους, το οποίο συσσώρευσαν τα δικτατορικά καθεστώτα.

Σήμερα, ως επακόλουθο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, οι περιφερειακές χώρες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν μια βαθιά κρίση χρέους. Ωθήθηκαν σε αυτή από την ίδια τη λειτουργία του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά και από το θεσμικό πλαίσιο και τις οικονομικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες συστηματικά ευνοούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης άσκησε αφόρητη πίεση στους εργαζόμενους ολόκληρης της Ευρωζώνης, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στήριξε τα συμφέροντα των μεγάλων τραπεζών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διασπαστεί σε δύο κομμάτια: έναν πανίσχυρο πυρήνα και μία αδύναμη περιφέρεια. Τα συσσωρευμένα χρέη της περιφέρειας είναι αποτέλεσμα του χάσματος ανάμεσα σε αυτήν και στις χώρες του πυρήνα, είναι όμως και αποτέλεσμα της όλο και μεγαλύτερης ανισότητας μεταξύ των πολύ πλούσιων και του υπόλοιπου πληθυσμού στο εσωτερικό των χωρών. Οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, οι μικροί αγρότες και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες εξαναγκάζονται να σηκώσουν το βάρος των χρεών, μολονότι δεν έχουν ωφεληθεί από αυτά.

Τα μέτρα λιτότητας και οι ιδιωτικοποιήσεις θα εξαντλήσουν τα πιο φτωχά στρώματα της κοινωνίας, τη στιγμή που αυτοί που δημιούργησαν την κρίση διασώζονται. Το Σύμφωνο για το Ευρώ θα εντείνει την πίεση επί των εργαζομένων. Οι πλούσιοι και οι μεγάλες επιχειρήσεις θα εξακολουθήσουν να διαφεύγουν από φόρους που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να κάνουν την κοινωνία δικαιότερη. Εάν αυτά τα μέτρα δεν αμφισβητηθούν, θα έχουν τεράστιες επιπτώσεις στην Ευρώπη και θα αλλάξουν δραστικά το συσχετισμό δύναμης υπέρ του κεφαλαίου και κατά της εργασίας για πολλά χρόνια.

Η απόπειρα να μετακυλιστεί στους εργαζόμενους και στους φτωχούς το βάρος της κρίσης, ενώ οι πολύ πλούσιοι θα διαφύγουν, θα βρει ενάντιους αυτούς που βρίσκονται σήμερα στην πρώτη γραμμή της μάχης. Οι λαοί της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, αλλά και της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβενίας και γενικότερα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αμφισβητούν τις πολιτικές λιτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ, αντιτίθενται στη διεθνή χρηματοπιστωτική εξουσία και απορρίπτουν τη δουλεία του χρέους. Καλούμε τους λαούς του κόσμου να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους προς τα κινήματα των χωρών αυτών που παλεύουν κατά του χρέους και των ολέθριων πολιτικών που επιφέρει.

Ειδικότερα, υποστηρίζουμε τα παρακάτω:

• Τον δημοκρατικό λογιστικό έλεγχο του χρέους, ως συγκεκριμένο βήμα δίκαιης αντιμετώπισής του. Παρόμοιοι έλεγχοι που διενεργούνται με συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και του εργατικού κινήματος επιτρέπουν να τεκμηριωθεί ποιο τμήμα του δημόσιου χρέους είναι παράνομο, μη νομιμοποιημένο, απεχθές ή απλώς μη βιώσιμο. Προσφέρουν στους εργαζόμενους την αναγκαία γνώση και τη δύναμη να αρνηθούν την πληρωμή του μη νομιμοποιημένου χρέους. Επίσης, ευνοούν τη δημοκρατική λογοδοσία και τη διαφάνεια σε όλο το χώρο του δημόσιου τομέα. Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας προς τις επιτροπές λογιστικού ελέγχου του χρέους στην Ελλάδα και την Ιρλανδία και είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε στην πράξη.
• Αντιμετώπιση της κρίσης χρέους με βάση τη δημοκρατία και τη λαϊκή κυριαρχία. Οι κυβερνήσεις έχουν την πρωταρχική υποχρέωση να υπηρετούν τους λαούς τους και όχι θεσμούς που δεν υπόκεινται σε κανενός είδους λογοδοσία, όπως αυτοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ. Οι λαοί χωρών όπως η Ελλάδα είναι αυτοί που πρέπει να αποφασίσουν ποιες πολιτικές θα βελτιώσουν τις προοπτικές ανάκαμψης και θα ικανοποιήσουν τις κοινωνικές τους ανάγκες. Τα κράτη έχουν πάντα το κυριαρχικό δικαίωμα να αποφασίζουν στάση πληρωμών, εάν το χρέος απειλεί να τσακίσει τις προοπτικές επιβίωσης των εργαζομένων. Η εμπειρία του Ισημερινού το 2008-2009 και της Ισλανδίας το 2010-2011 δείχνει ότι είναι δυνατή μια ριζοσπαστική απάντηση στο χρέος που να βασίζεται στη λαϊκή κυριαρχία και μπορεί να φτάσει μέχρι την ακύρωση του μη νομιμοποιημένου χρέους. Ακόμη και αποφάσεις οργάνων των Ηνωμένων Εθνών αναγνωρίζουν τη νομιμότητα, από πλευράς διεθνούς δικαίου, της στάσης πληρωμών, όταν υφίσταται κατάσταση ανάγκης.
•  Αλλαγή του προσανατολισμού της οικονομίας και αναδιανομή, όχι χρέος. Η κυριαρχία των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και η ισχύς του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου έχουν ως συνέπειες τη χαμηλή ανάπτυξη, τη διεύρυνση των ανισοτήτων και το ξέσπασμα μεγάλων κρίσεων, ενώ παράλληλα υπονομεύουν τις δημοκρατικές διαδικασίες. Είναι καθοριστικό να επαναπροσανατολιστούν οι οικονομίες μέσω μεταβατικών προγραμμάτων που θα περιλαμβάνουν έλεγχο επί των κεφαλαιακών ροών, αυστηρές κανονιστικές ρυθμίσεις έως και δημόσια ιδιοκτησία επί των τραπεζών. Χρειάζεται ακόμη βιομηχανική πολιτική που να συντονίζει και να προγραμματίζει την οικονομική δραστηριότητα, μέσω δημοσίων επενδύσεων και δημόσιου ελέγχου στους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας, με σεβασμό στο περιβάλλον. Πρωταρχικός σκοπός είναι η προστασία και η αύξηση της απασχόλησης. Είναι, επίσης, καθοριστικό να υιοθετηθούν γενναίες αναδιανεμητικές πολιτικές. Η φορολογική βάση θα πρέπει να διευρυνθεί και να γίνει προοδευτικότερη, με την επιβολή φόρων στους πλούσιους και στο κεφάλαιο, επιτρέποντας έτσι την αξιοποίηση εθνικών πόρων ως εναλλακτική λύση στο χρέος. Η αναδιανομή πρέπει επίσης να περιλαμβάνει την αποκατάσταση της δημόσιας χρηματοδότησης στην υγεία, την παιδεία, τις μεταφορές και την κοινωνική ασφάλιση, καθώς και την άρση των περικοπών σε μισθούς και συντάξεις.

Αυτά είναι τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση της ικανοποίησης των αναγκών και των επιδιώξεων των εργαζομένων. Θα μετατοπίσουν το συσχετισμό δύναμης σε βάρος του μεγάλου κεφαλαίου και των διεθνών χρηματοπιστωτικών θεσμών. Θα επιτρέψουν στους λαούς της Ευρώπης, αλλά και όλου του κόσμου, να ασκήσουν μεγαλύτερο έλεγχο στο εισόδημά τους, στην ίδια τους τη ζωή, αλλά και στις πολιτικές διαδικασίες. Θα δώσουν επίσης ελπίδα στη νέα γενιά της Ευρώπης, που σήμερα αντιμετωπίζει ένα ζοφερό μέλλον ελάχιστων θέσεων εργασίας, χαμηλών μισθών και έλλειψης προοπτικής. Για τους λόγους αυτούς, η υποστήριξη του αγώνα ενάντια στο χρέος στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης είναι προς το συμφέρον των εργαζομένων όλου του κόσμου.

Αθήνα, Μάιος 2011

Πρωτοβουλία για τη συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου επί του ελληνικού δημόσιου χρέους

European Network on Debt and Development

The Committee for the Abolition of Third World Debt (CADTM)

The Bretton Woods Project, Ηνωμένο Βασίλειο

Research on Money and Finance, Ηνωμένο Βασίλειο

Debt and Development Coalition, Ιρλαδία

Afri – Action from Ireland

WEED – World Economy Environment Development, Γερμανία

Jubilee Debt Campaign, Ηνωμένο Βασίλειο

Observatorio de la Deuda en la Globalización, Ισπανία

Πηγή : ΕΛΕ

Αυτή η πρωτοβουλία για έναν λογιστικό έλεγχο του χρέους γνώρισε κάποια επιτυχία στη συνέχεια; Ο ΣΥΡΙΖΑ την έλαβε σοβαρά υπόψη του;

Η ελληνική ΕΛΕ γνώρισε αναμφισβήτητη επιτυχία κατά τη διάρκεια του λεγόμενου κινήματος των πλατειών ή των Αγανακτισμένων, την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2011. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του έτους αυτού, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κατέλαβαν τις κεντρικές πλατείες, όχι μόνο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη αλλά και σε πολλές ακόμα πόλεις της χώρας. Τα μέλη της ΕΛΕ, που πρέπει να πούμε ότι είχαν μια συνεχή και ενεργή παρουσία στις κατειλημμένες πλατείες, ιδιαίτερα δε στην πλατεία Συντάγματος, έτυχαν εντυπωσιακής υποδοχής από τους πολίτες. Η εκστρατεία αυτή άσκησε θετική επίδραση στο ΣΥΡΙΖΑ παρά την έκδηλη απροθυμία μιας σημαντικής μερίδας ηγετικών στελεχών του.

Ο λογιστικός έλεγχος αποτέλεσε αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια των δύο εκλογικών αναμετρήσεων του Μαϊου και του Ιούνίου του 2012. Στο πρόγραμμα του 2012, ο ΣΥΡΙΖΑ πρότεινε «την αναστολή των πληρωμών του χρέους κατά τη διάρκεια των εργασιών μιας διεθνούς επιτροπής λογιστικού ελέγχου και για όσο δεν έχει ακόμα επιτευχθεί η οικονομική ανάκαμψη της χώρας», κάτι που σήμαινε  ότι μια τέτοια αναστολή θα μπορούσε να διαρκέσει πολύ…

Από αυτήν την άποψη, θεωρώ ότι η πολιτική εξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ κατά την περίοδο 2009-2012 ήταν θετική και πολλά υποσχώμενη. Μια τέτοια θέση μάλιστα δεν ήταν καθόλου δεδομένη. Θυμάμαι πολύ καλά μια συνδιάσκεψη στην οποία με είχε καλέσει το βασικό πολιτικό ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ, ο Συνασπισμός, του οποίου ηγούνταν ήδη ο Αλέξης Τσίπρας. Ήταν στις αρχές Μαρτίου του 2011, την ίδια στιγμή που συστήνονταν όπως προανέφερα η ΕΛΕ.

Επιτρέψτε μου να πω δυο λόγια γι αυτήν την συνδιάσκεψη. Πραγματοποιήθηκε στις αρχές Μαρτίου του 2011 στην Αθήνα. Είχα κληθεί ως ομιλητής από τον Συνασπισμό και το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Κατά τη διάρκεια αυτής της διεθνούς συνάντησης πήραν το λόγο ο Αλέξης Τσίπρας, ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Oskar Lafontaine, ο Pierre Laurent, η Mariana Mortagua, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος (ο οποίος έγινε υπουργός οικονομικών μετά την παραίτηση του Γιάνη Βαρουφάκη), ο Γιάννης Δραγασάκης (ο οποίος έγινε αντιπρόεδρος τόσο της πρώτης όσο και της δεύτερης κυβέρνησης Τσίπρα), εγώ και αρκετοί άλλοι προσκεκλημένοι.

Η τοποθέτησή μου επικεντρώθηκε στα αίτια της κρίσης, στη ζωτική ανάγκη να μειωθεί δραστικά το χρέος και να ληφθούν μέτρα ακύρωσής του όπως ο λογιστικός του έλεγχος με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών.[14] Ο Γιάνης Βαρουφάκης παρουσίασε μια μετριοπαθή όπως ο ίδιος την χαρακτήρισε πρόταση, στην οποία μάλιστα επανήλθε στην πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές τον Φεβρουάριο του 2015, δηλαδή τέσσερα χρόνια αργότερα.

Υπήρχαν συνολικά γύρω στους 600 ή 700 συμμετέχοντες και πλήθος ανακοινώσεων. Κάποιες από αυτές, μεταξύ των οποίων και αυτές του Αλέξη Τσίπρα, του Βαρουφάκη και η δική μου δημοσιεύτηκαν στα αγγλικά σε ένα βιβλίο που εξέδωσε το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς υπό τον τίτλο The Political Economy of Public Debt and Austerity in the EU.[15]

Αυτό όμως που μου έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν μια αντίδραση που προκάλεσε η εισήγησή μου. Ένας εκ των διοργανωτών, επικεφαλής του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, εξέφρασε την έκπληξή για το γεγονός ότι υποστήριξα την ακύρωση του ελληνικού χρέους ως παράνομο ή απεχθές, ενώ είχα κληθεί για να μεταφέρω απλά την εμπειρία του λογιστικού ελέγχου του χρέους. Αυτή η σοκαριστική παρέμβαση καταδείκνυε με σαφήνεια ότι η πρόταση για στάση πληρωμών ή/και ακύρωση του χρέους ήταν απορριπτέα (ή, σε κάθε περίπτωση, καθόλου αυτονόητη) τουλάχιστον για μια σημαντική μερίδα του ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν κάτι μου έμελλε να επιβεβαιωθεί στη συνέχεια.

Με την ευκαιρία αυτής της συνδιάσκεψης, μπόρεσα να συνομιλήσω εκτενώς με τον Κώστα  Ήσυχο, υπεύθυνο τότε για τις διεθνείς σχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ (ο οποίος αργότερα έγινε αναπληρωτής υπουργός Άμυνας στην πρώτη κυβέρνηση Τσίπρα προτού αποχωρήσει και αυτός με την Λαϊκή Ενότητα), καθώς και με αρκετά συνδικαλιστικά στελέχη και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ. Διαπίστωσα λοιπόν ότι μεταξύ αυτών και της CADTM υπήρχε απόλυτη συμφωνία για την αναγκαιότητα λήψης μονομερών ενεργειών στην κατεύθυνση της αναστολής πληρωμών και της διενέργειας λογιστικού ελέγχου του χρέους.

Να θυμίσω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε πάρει 4% στις εκλογές του 2009, 16% τον Μάιο του 2012 και 26,5% ένα μήνα αργότερα, στις εκλογές του Ιουνίου του 2012, μόλις 2 μονάδες πίσω από τη μεγάλη δεξιά παράταξη, τη Νέα Δημοκρατία. Είχε ήδη γίνει το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στην Ελλάδα. Μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων του 2012, ο Τσίπρας υπέβαλε πέντε συγκεκριμένες προτάσεις προκειμένου να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τα κόμματα που αντιτίθενται στην Τρόικα (εκτός της Χρυσής Αυγής, βέβαια, η οποία, καίτοι αντίθετη στα μνημόνια, αποκλείστηκε για ευνόητους λόγους) : 1. Κατάργηση όλων των αντικοινωνικών μέτρων (συμπεριλαμβανομένων των μειώσεων σε μισθούς και συντάξεις). 2. Κατάργηση όλων των μέτρων που συρρικνώνουν τα δικαιώματα των εργαζομένων όσον αφορά την προστασία και τη διαπραγμάτευση. 3. Άμεση κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας και μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος, 4. Λογιστικό έλεγχο των ελληνικών τραπεζών, 5. Σύσταση μιας διεθνούς επιτροπής λογιστικού ελέγχου του δημόσιου χρέους και αναστολή των πληρωμών του χρέους μέχρι το πέρας των εργασιών αυτής της επιτροπής.

Ωστόσο, σε διάστημα λίγων μόνο μηνών, η δέσμευση να προβεί σε λογιστικό έλεγχο και σε στάση πληρωμών του χρέους απαλείφθηκαν από το λόγο τόσο του Αλέξη Τσίπρα όσο και άλλων ηγετών του ΣΥΡΙΖΑ.[16] Τούτο έγινε σταδιακά και διακριτικά, ενώ η πέμπτη δέσμευση του Μαϊου του 2012 αντικαταστάθηκε από την πρόταση για διεξαγωγή μιας ευρωπαϊκής διάσκεψης για το ελληνικό χρέος με στόχο την απομείωση του.

Κατά τη γνώμη σας, δηλαδή, ο Αλέξης Τσίπρας πρόκρινε μια μετριοπαθή στάση μετά την εκλογική επιτυχία του τον Μάιο-Ιούνιο του 2012; 

Οι αμφιβολίες μου για τη μεταστροφή του Τσίπρα επιβεβαιώθηκαν κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας που είχα μαζί του στις αρχές Οκτωβρίου του 2012. Δύο ημέρες πριν, η Wall Street Journal είχε δημοσιεύσει τα απόρρητα πρακτικά της συνεδρίασης του ΔΝΤ στις 9 Μαΐου 2010. Σε αυτές καταγράφονταν ρητά ότι γύρω στα δέκα από τα εικοσιτέσσερα μέλη της διοίκησης του ΔΝΤ διαφωνούσαν με την επιβολή Μνημονίου δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι κάτι τέτοιο δεν συνιστά μια βιώσιμη λύση, καθότι ισοδυναμεί με σχέδιο διάσωσης των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών, αλλά όχι με ένα σχέδιο βοήθειας στην Ελλάδα. Είπα λοιπόν στον Αλέξη Τσίπρα και στον οικονομικό σύμβουλό του: «Έχετε στη διάθεσή σας ένα ακλόνητο επιχείρημα για να εναντιωθείτε στο ΔΝΤ, γιατί, αν έχουμε την απόδειξη ότι το ΔΝΤ γνώριζε πως το πρόγραμμά του δεν θα ήταν αποτελεσματικό και πως το χρέος δεν θα καθίστατο βιώσιμο, έχουμε και το απαραίτητο υλικό για την καταγγελία αυτού του χρέους ως αθέμιτο και άνομο». 

Ο Τσίπρας μου απάντησε: «Άκου… αυτή τη στιγμή, το ΔΝΤ επιχειρεί να πάρει αποστάσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή». Συνήγαγα έτσι ότι αυτό που είχε κατά νου ήταν ότι το ΔΝΤ θα μπορούσε να αποτελέσει έναν σύμμαχο σε περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ σχημάτιζε κυβέρνηση. Την επόμενη ημέρα, στις 6 Οκτωβρίου 2012, ο Aλέξης Τσίπρας και εγώ δώσαμε μια δημόσια διάλεξη μπροστά σε 3 000 άτομα, στο πρώτο φεστιβάλ της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί συνειδητοποίησα ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν εκτίμησε καθόλου την τοποθέτησή μου, στην οποία έδινα έμφαση στην ανάγκη υιοθέτησης ενός ριζοσπαστικού προσανατολισμού απέναντι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.[17]

Είναι σαφές ότι η ελληνική εμπειρία υπήρξε σημαίνουσα, ακόμα κι αν δεν είχε τα επιθυμητά  αποτελέσματα… Πώς όμως εξηγείτε την έκβασή της;

Η ελληνική συνθηκολόγηση είναι καταρχήν μια συνθηκολόγηση στα κυρίαρχα χρηματοπιστωτικά συμφέροντα που σχετίζονται με το σύστημα-χρέος. Η ελληνική εμπειρία όμως ήταν και μια ευκαιρία για μια βαθιά αναμόρφωση της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Θεωρώ ότι η έκβασή της παίχτηκε στις αλλαγές πολιτικού προσανατολισμού ενός στενού κύκλου συμβούλων και βουλευτών γύρω από τον Αλέξη Τσίπρα.

 Η υπόθεσή μου είναι η εξής: αυτός ο στενός πυρήνας πέριξ του Τσίπρα – και δεν εννοώ ούτε το Πολιτικό Γραφείο ούτε την Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ, τα μέλη των οποίων έμειναν εν πολλοίς στο περιθώριο –, με προεξάρχοντα τον Γιάννη Δραγασάκη, σημερινό αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και βασικό ενορχηστρωτή της ασκούμενης πολιτικής, έκανε την κρίσιμη στιγμή μια συγκεκριμένη επιλογή: «Πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε τη σύγκρουση με το εγχώριο μεγάλο κεφάλαιο, τους έλληνες τραπεζίτες και εφοπλιστές». Τα συμφέροντα των δύο τελευταίων είναι διαπλεκόμενα και αλληλοεξαρτώμενα. 

Παρομοίως, ο ίδιος στενός πυρήνας ήταν αποφασισμένος να αποφύγει κάθε αντιπαράθεση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Από τις δυο αυτές θέσεις απορρέει μια μακρά σειρά υποχωρήσεων: «Αν θέλουμε να αποφύγουμε την αντιπαράθεση με τους δύο αυτούς αντιπάλους, πρέπει να παρέχουμε εγγυήσεις στους έλληνες τραπεζίτες ότι σε περίπτωση διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ δεν θα θιχτούν τα συμφέροντά τους. Επομένως, ούτε εθνικοποίηση τραπεζών ούτε δεσμευτικά μέτρα εναντίον τους.» Όσον δε αφορά την ΕΕ, για να αποφευχθεί οποιαδήποτε ρήξη, έπρεπε να αποκλειστεί και ο λογιστικός έλεγχος του χρέους και το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών. Χρειαζόταν επίσης η δέσμευση ότι μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα σεβόταν τη δημοσιονομική πειθαρχία που απαιτούν οι ευρωπαϊκές αρχές.

Αυτός είναι και ο λόγος που ο ΣΥΡΙΖΑ, στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, με το οποίο με το οποίο κατήλθε στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015, διαβεβαίωνε ότι τα μέτρα που θα πάρει ενάντια στη λιτότητα θα αντισταθμιστούν από φορολογικά έσοδα ικανά να εγγυηθούν την τήρηση του προϋπολογισμού για το 2015, έναν προϋπολογισμό που είχε εκπονήσει η προηγούμενη κυβέρνηση. Ο στενός κύκλος γύρω από τον Τσίπρα και τον Δραγασάκη φαίνεται να λειτούργησε στη βάση του ακόλουθου σκεπτικού: «Αν δεν θίξουμε τους τραπεζίτες και αν σεβαστούμε τη δημοσιονομική πειθαρχία που απαιτούν οι Βρυξέλλες, θα μας επιτρέψουν να αναλάβουμε τη διακυβέρνηση της χώρας και να κυβερνήσουμε.»

Μπορείτε να μας περιγράψετε τη σύνθεση αυτού του σκληρού πυρήνα γύρω από τον Τσίπρα και την πολιτική του εξέλιξη; Πώς τοποθετούνταν αναφορικά με τον λογιστικού ελέγχου του χρέους;

Πριν από την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, είχα δύο σημαντικές κατ’ιδίαν συναντήσεις με τον Αλέξη Τσίπρα. Η πρώτη ήταν όπως προανέφερα τον Οκτώβριο του 2012.[18] Ο Αλέξης Τσίπρας συνοδευόταν από τον Γιάννη Μηλιό[19], ο οποίος την εποχή εκείνη ήταν ο ειδικός σύμβουλός του για οικονομικά θέματα. Ο Γιάννης Μηλιός δεν ήταν υπέρ του λογιστικού ελέγχου του χρέους και της αναστολής πληρωμών. Απομακρύνθηκε από τον Τσίπρα στα τέλη του 2014 για πολιτικούς λόγους και μάλιστα παρά το γεγονός ότι ήταν ιδιαίτερα μετριοπαθής… Ο άλλος οικονομικός σύμβουλος που επέβαλε τις επιλογές του στην ομάδα του Τσίπρα δεν είναι άλλος από τον Γιάννη Δραγασάκη[20], πρόσωπο με μεγάλη επιρροή και ιθύνων νους της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης. Ο Δραγασάκης είχε από παλιά σχέσεις με τραπεζίτες. Υπήρξε και ο ίδιος οικονομικός σύμβουλος της Τράπεζας Αττικής μιας εμπορικής τράπεζας μεσαίου μεγέθους. Κατά κάποιο τρόπο, είναι ο άνθρωπος που μεσολαβεί ανάμεσα στον Α. Τσίπρα και τους τραπεζίτες. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας νέος πολιτικός σχηματισμός και ως εκ τούτου η πολιτική ηγεσία του δεν έχει βαθιές ρίζες και ερείσματα στο κράτος – σε αντίθεση, λόγου χάρη, με το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, η ιστορία του οποίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το κράτος και τη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων. Υπό αυτή την έννοια, το προφίλ του βασικού οικονομικού συμβούλου του Τσίπρα διαφέρει κατά πολύ από εκείνα των άλλων ηγετικών φυσιογνωμιών του κόμματος. Κατά την περίοδο 2012-13 μάλιστα ήταν και ο μόνος από το επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ που είχε διατελέσει κάποια στιγμή υπουργός, ακόμα κι αν ήταν για λίγους μήνες το μακρινό 1989…[21] Επρόκειτο για μια σύντομη συγκυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ), μέλος του οποίου ήταν τότε ο Δραγασάκης. Εξυπακούεται βέβαια ότι και αυτός εναντιωνόταν εξαρχής στην προοπτική λογιστικού ελέγχου και αναστολής πληρωμών του χρέους.

Μια νέα «Συμφωνία του Λονδίνου»;

Ελπίδα ευρωπαϊκής συνεργασίας versus «μονομερής ενέργεια κυριαρχίας»

Πώς εκφράστηκε αυτή τη νέα σύμπνοια του ΣΥΡΙΖΑ με τις μεγάλες δυνάμεις του κεφαλαίου; Ποιες ήταν οι διαφορές απόψεων σχετικά με το ζήτημα του χρέους;

Μια από τις πρωτοβουλίες που ήθελε να πάρει ο Αλέξης Τσίπρας ήταν να συγκαλέσει μια μεγάλη διεθνή διάσκεψη στην Αθήνα, τον Μάρτιο του 2014, με θέμα τη μείωση του ελληνικού χρέους. Κατόπιν σχετικών πιέσεων εκ μέρους της Σοφίας Σακοράφα, η οποία ήταν εκλεγμένη βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ από το 2012, ο Αλέξης Τσίπρας με συνάντησε εκ νέου τον Οκτώβριο του 2013 και μου ζήτησε να συμβάλω στην υλοποίηση αυτής της ιδέας καλώντας μια σειρά από διεθνείς προσωπικότητες να ανταποκριθούν θετικά στην πρόσκληση. Κατάρτισα μια λίστα πιθανών συμμετεχόντων και συζητήσαμε με τον Αλέξη Τσίπρα, την Σοφία Σακοράφα, τον σύζυγό της Κώστα Μπιτσάνη και τον Δημήτρη Βίτσα, ο οποίος τότε ήταν γενικός γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ. Είχα προτείνει να κληθούν προσωπικότητες όπως ο Rafael Correa, ο Diego Borja (πρώην διευθυντής της Κεντρικής Τράπεζας του Ισημερινού), ο Joseph Stiglitz, ο Noam Chomsky, η Susan George, ο David Graeber, η Naomi Klein, καθώς και τα μέλη της επιτροπής λογιστικού ελέγχου του Ισημερινού με τα οποία είχα συνεργαστεί το 2007 και το 2008. Διαπίστωσα ότι ο Rafael Correa δεν τον ενδιέφερε καθόλου. Απεναντίας, θα προτιμούσε να παρευρεθεί σε μια τέτοια διάσκεψη ο πρώην Πρόεδρος της Βραζιλίας Lula και η Πρόεδρος της Αργεντινής Cristina Fernandez. Στα μάτια του, ο Ισημερινός έδειχνε πολύ ριζοσπαστικός. Επιθυμούσε φυσικά και την παρουσία του Joseph Stiglitz και του James Galbraith, κάτι που ήταν απολύτως θεμιτό. Δεν είχε όμως καθόλου κατά νου να συστήσει μια επιτροπή λογιστικού ελέγχου. Αυτό που ήθελε ήταν να καλέσει τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος κατά το πρότυπο της Συμφωνίας του Λονδίνου το 1953, όταν οι νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου προέβησαν σε μια σημαντική απομείωση του χρέους της Δυτικής Γερμανίας.

Του είπα ότι δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να πετύχει κάτι τέτοιο.

 Ο ίδιος, ως ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, νομιμοποιούνταν απόλυτα να προωθήσει αυτό το σχέδιο, σαν ένα σχέδιο Α, αλλά ηγέτες όπως ο Draghi, ο Hollande, η Merkel και ο Rajoy ήταν αδιανόητο να συναινέσουν. Πρόσθεσα δε ότι του χρειάζεται ένα σχέδιο Β, το οποίο θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνει την επιτροπή λογιστικού ελέγχου. Το ίδιο δήλωσα και στον ελληνικό Τύπο. Σας παραπέμπω, για παράδειγμα, σε μια συνέντευξη που παραχώρησα στην Εφημερίδα των Συντακτών και δημοσιεύτηκε περίπου ένα χρόνο μετά, τον Οκτώβριο του 2014. Ο δημοσιογράφος με ρώτησε τι πιστεύω για την πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για τη διεξαγωγή ενός διεθνούς συνεδρίου για την ακύρωση του χρέους των χωρών του Νότου, όμοιου με αυτό που έγινε για τη Γερμανία το 1953, και πόσο ρεαλιστική θεωρώ μια τέτοια προοπτική. Του απάντησα: «το αίτημα είναι απολύτως νόμιμο, αλλά δεν νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλες πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη θα μπορούσαν να πείσουν τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. και τις κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών να καθίσουν σε ένα τραπέζι και να συμφωνήσουν να κάνουν ό,τι έκαναν το 1953. Το αίτημά του είναι νόμιμο, αλλά δεν μπορεί να πείσει τους εταίρους να το υλοποιήσουν. Η συμβουλή μου είναι η ακόλουθη: η τελευταία δεκαετία μάς έδειξε ότι μπορείς να φτάσεις σε δίκαιες λύσεις προχωρώντας σε μονομερείς πράξεις κυριαρχίας. Και νομίζω ότι η Ελλάδα έχει ισχυρά επιχειρήματα για να δράσει και να διαμορφώσει μια κυβέρνηση που θα στηρίζεται από τους πολίτες και θα εξετάσει τις πιθανότητες γι αυτό. Μια τέτοια αριστερή, λαϊκή κυβέρνηση θα μπορούσε να φτιάξει μια επιτροπή ελέγχου του χρέους, η οποία θα διαπίστωνε ποιο μέρος του είναι παράνομο και απεχθές και στη συνέχεια θα έκανε μονομερώς αναστολή πληρωμών, προκειμένου να μην το πληρώσει ολόκληρο.»[22]

Τελικά, ο Αλέξης Τσίπρας μού πρότεινε να προετοιμάσουμε, με τον ίδιο και τον Pierre Laurent, πρόεδρο του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, μια ευρωπαϊκή συνάντηση της οποίας μια από τις θεματικής θα είναι και το χρέος. Επρόκειτο να πραγματοποιηθεί τον Μάρτιο του 2014 στην Αθήνα. Αυτό όμως δεν συνέβη ποτέ, γιατί σε μια συνάντηση που έγινε τον Δεκέμβριο του 2013 στη Μαδρίτη, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς αποφάσισε να συγκαλέσει μια συνδιάσκεψη στις Βρυξέλλες αντί για την Αθήνα.

Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης στις Βρυξέλλες, που ήταν πολύ περιορισμένης εμβέλειας και στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων ο Αλέξης Τσίπρας, ο Pierre Laurent και ο Gabi Zimmer (στέλεχος του Die Linke και πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του GUE/NGL στο Ευρωκοινοβούλιο), συμμετείχα ως ομιλητής σε ένα πάνελ μαζί με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο ο οποίος έμελλε να γίνει υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Τσίπρα από τον Ιούλιο του 2015 και μετά.[23]

Κατάλαβα από εκείνη κιόλας τη στιγμή ότι αυτός ήταν αρνητικά διακείμενος σε ένα σχέδιο Β για το χρέος, τις τράπεζες, τη φορολογία. Το σχέδιο του Ευκλείδη Τσακαλώτου ήταν να διαπραγματευτεί πάση θυσία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς προκειμένου να πετύχει μια ελάφρυνση των μέτρων λιτότητας, και να μην καταφύγει σε καμία περίπτωση σε στάση πληρωμών και λογιστικό έλεγχο του χρέους. Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης, υπεραμύνθηκα εκ νέου ενός εναλλακτικού σχεδίου, ενός σχεδίου Β, που θα έπρεπε να περιλαμβάνει τον λογιστικό έλεγχο και την αναστολή πληρωμών του χρέους.

Εν ολίγοις, η συζήτηση για την αναγκαιότητα ενός εναλλακτικού σχεδίου δεν χρονολογείται στο 2015, αλλά είχε ξεκινήσει ήδη κατά την περίοδο 2013-2014. Παρ’όλα αυτά, ο στενός πυρήνας πέριξ του Αλέξη Τσίπρα έκανε την επιλογή να αποκλείσει την προετοιμασία ενός σχεδίου Β και να μείνει αγκιστρωμένος σε ένα ανεφάρμοστο σχέδιο A.

Σημειώσεις:

[1] Μια συνοπτική εκδοχή της συνέντευξης δημοσιεύτηκε στο τεύχος «Capital et dettes publiques» («Κεφάλαιο και δημόσια χρέη») της επιστημονικής επιθεώρησης Savoir/Agir, ν. 35, τον Μάρτιο του 2016. Τα περιεχόμενα του τεύχους είναι τα εξής : 1. Χρέη του Νότου, χρέη του Βορρά. 2. Σχέσεις αντι-εξυσίας και εξουσίας : η επιτυχία του Ισημερινού. 3. Η αμφισημία των κυβερνόντων απέναντι στους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς και το χρέος. 4. Μια νέα «Συμφωνία του Λονδίνου»; Ελπίδα ευρωπαϊκής συνεργασίας versus «μονομερής ενέργεια κυριαρχίας». 5. Η πράξη κυριαρχίας και το τέλος του συστήματος του χρέους, της ιδιωτικοποίησης των κερδών και της κοινωνικοποίησης των απωλειών. Στον ιστότοπο της CADTM φιλοξενείται το σύνολο της μακροσκελούς συνομιλίας με τον Eric Toussaint σε έξι μέρη : 1. La généalogie du CADTM et de l’anti-dette illégitime : les origines. 2. Les premiers terrains d’expérimentation de la méthode CADTM pour combattre les dettes illégitimes : les exemples du Rwanda et de la République démocratique du Congo. 3. L’Argentine : la poursuite de l’action contre la dette illégitime. 4. Des espoirs déçus au succès en Equateur. Les exemples de l’Afrique du Sud, du Brésil, du Paraguay et de l’Equateur. 5. Grèce : L’ambivalence des dirigeants vis-à-vis de l’ordre financier et de la dette malgré des débuts prometteurs. 6. Grèce : La Commission pour la vérité sur la dette grecque, la capitulation du gouvernement de Tsipras et les perspectives internationales pour la lutte contre les dettes illégitimes. Εδώ, δημοσιεύουμε το 5ο μέρος.

[2] Βλ. τα πρακτικά της συνάντησης, «Pour une coordination européenne de lutte contre la dette et les plans d’austérité!», εδώ και εδώ.

[3] Βλ. Ιδρυτική Διακήρυξη της Επιτροπής ενάντια στο χρέος.

[4] Πέντε χρόνια αργότερα, ο Λεωνίδας Βατικιώτης θα συμμετάσχει και στην Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους.

[5] Βλ. «Ανοίξτε τα βιβλία του δημόσιου χρέους».

[6] Τον Ιανουάριο 2015, ο Κώστας Λαπαβίτσας εκλέχθηκε βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ. Μετά την άνευ όρων παράδοση του ΣΥΡΙΖΑ, συνέβαλε στην ίδρυση της Λαϊκής Ενότητας. Βλ. το βιογραφικό του εδώ.

[7] Βλ. «Διεθνής επιτροπή να ελέγξει το ελληνικό χρέος», Ελευθεροτυπία, 5 Δεκεμβρίου 2010.

[8] Βλ. «Και οι λαοί της Ευρώπης πρέπει να ελέγχουν τους πιστωτές τους», Έθνος της Κυριακής, 9 Ιανουαρίου 2011.

[9] Το εν λόγω βιβλίο κυκλοφόρησε στα γαλλικά με τίτλο Crise grecque, tragédie européenne (Ελληνική κρίση, ευρωπαϊκή τραγωδία), Éditions du Seuil, Παρίσι, 2016. Παραθέτουμε εδώ ένα απόσπασμα από την Εισαγωγή: «Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου εκλέχθηκε Πρωθυπουργός, τον Οκτώβριο του 2009, κλήθηκα να τον επισκεφθώ, να του παράσχω κάποιες συμβουλές και (κυρίως) να του εκφράσω την ηθική μου στήριξη. Κατά τη διάρκεια των αλλεπάλληλων συναντήσεών μας, ο ρόλος μου παρέμεινε περιορισμένος. Ο Παπανδρέου είχε οργανώσει την προεκλογική του εκστρατεία γύρω από ένα πρόγραμμα κοινωνικής προστασίας και οικονομικής ανάπτυξης που η κρίση του χρηματοπιστοτικού συστήματος και του χρέους κατέστησαν πολύ γρήγορα δύσκολα εφαρμόσιμο. Ήδη από τον Μάιο του 2010, ήταν αναγκασμένος να δεχθεί ένα πρόγραμμα λιτότητας, προκειμένου να λάβει ένα κολοσσιαίο δάνειο, για να αποφύγει έτσι την κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος το οποίο είχε μείνει ακάλυπτο λόγω των επενδύσεών του στα δημόσια χρέη ενός κράτους που είχα καταστεί αναξιόχρεο» (σ. 17). Η τελευταία αυτή διατύπωση αντιστοιχεί σε ένα αφήγημα που δεν συνάδει με την πραγματικότητα. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν απειλούνταν με κατάρρευση εξαιτίας της έκθεσής του στα δημόσια χρέη και το ελληνικό κράτος δεν είχε καταστεί αναξιόχρεο. Οι ελληνικές τράπεζες απειλούνταν κατά κύριο λόγο από την έκρηξη της φούσκας των ιδιωτικών πιστώσεων, την οποία είχαν οι ίδιες δημιουργήσει σε συνεργασία με τις γαλλικές, τις γερμανικές και τις ολλανδικές τράπεζες. Αν λοιπόν οι ελληνικές τράπεζες κατέρρεαν, αυτό θα επέφερε πολύ σημαντικές απώλειες για τις γαλλικές, γερμανικές και ολλανδικές τράπεζες. Το λεγόμενο σχέδιο διάσωσης που επέλεξε ο Παπανδρέου, σε συνεργασία με τις ευρωπαϊκές αρχές και το ΔΝΤ,  αποσκοπούσε στο να αποφευχθούν στο μέγιστο βαθμό οι τεράστιες αυτές απώλειες για τις γαλλικές, γερμανικές, ολλανδικές και ελληνικές τράπεζες. Αντί γι αυτήν την επιλογή του Παπανδρέου, οι ευρωπαϊκές αρχές και το ΔΝΤ θα έπρεπε να αφήσουν τις ξένες τράπεζες να καταγράψουν απώλειες, να κοινωνικοποιήσουν τον τραπεζικό κλάδο και να μειώσουν σημαντικά το ελληνικό δημόσιο χρέος. Τούτου δοθέντος, και πρά την κριτική που ασκώ στον τρόπο με τον οποίο ο J. Galbraith παρουσιάζει όσα συνέβησαν το 2010, συστήνω ανεπιφύλακτα την ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου, γιατί περιλαμβάνει εξαιρετικά χρήσιμες και ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

[10] Σε ένα βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 2016 στα γαλλικά από τις εκδόσεις Les Liens qui Libèrent με τίτλο Et les faibles subissent ce qu’ils doivent? Comment l’Europe de l’austérité menace la stabilité du monde (Οι αδύναμοι υφίστανται ό,τι οφείλουν; Πώς η Ευρώπη της λιτότητας απειλεί τη σταθερότητα στον κόσμο), ο Γ. Βαρουφάκης δεν κάνει την παραμικρή μνεία ούτε στην ελληνική Επιτροπή Αλήθειας Δημόσιου Χρέους ούτε στη δράση της πρώην Προέδρου του ελληνικού Κοινοβουλίου Ζωής Κωνσταντοπούλου.

[11] Βλ. Γιάνης Βαρουφάκης, «Debtocracy: Γιατί δεν συνυπέγραψα», Protagon, 11 Απριλίου 2011. Στο άρθρο αυτό ο Γ. Βαρουφάκης καταθέτει την κριτική του στο ντοκιμαντέρ Debtocracy το οποίο συμπεριλαβάνει και μια συνέντευξή του.

[12] Το ντοκιμαντέρ είναι σε ελεύθερη πρόσβαση εδώ. Περιλαμβάνει πολλές συνεντεύξεις και παρεμβάσεις, μεταξύ των οποίων αυτές του Γ. Βαρουφάκη, του Κώστα Λαπαβίτσα και τις δικές μου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ ΤΟΥ DEBTOCRACY. Στις σημειώσεις αναφέρεται εκ παραδρομής ότι ο Γ.Βαρουφάκης εμφανίζεται στο ντοκιμαντέρ το οποίο είναι λάθος αφού ουδέποτε του ζητήσαμε συνέντευξη για αυτό ή οποιοδήποτε άλλο θέμα.

[13] Η Νάντια Βαλαβάνη είναι μια προσωπικότητα μεγάλου κύρους στην Ελλάδα λόγω της αντιδιδακτορικής της δράσης και της συμμετοχής της στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 που παρά τη στυγνή της καταστολή σήμανε την αρχή του τέλος της δικτατορίας των συνταγματαρχών.

[14] Βλ. το διαπόραμα της εισήγησής μου, Eric Toussaint, «Greece: Symbol of Illegitimate Debt», που δημοσιεύτηκε στις 12 Μαρτίου 2011. Οι βασικές προτάσεις της παρουσίασής μου καταγράφονται στο Eric Toussaint, «Huit propositions urgentes pour une autre Europe», που δημοσιεύτηκε στις 4 Απριλίου 2011.

[15] Elena Papadopoulou and Gabriel Sakellaridis (eds.), The Political Economy of Public Debt and Austerity in the EU, Νήσος, Αθήνα, 2012. Το βιβλίο διατίθεται σε ελεύθερη πρόσβαση από τον ιστότοπο του Δικτύου Trnasform εδώ. Θεωρώ χρήσιμο να παραθέσουμε εδώ τα περιεχόμενα τού ενδιαφέροντος αυτού βιβλίου που συμπεριλαμβάνει συνεισφορές πρωταγωνιστικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ (ο Γαβριήλ Σακελαρίδης που ανέλαβε την επιμέλεια του τόμου, διατέλεσε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της πρώτης κυβέρνησης υπό τον Α. Τσίπρα, προτού υποβάλει την παραίτησή του διαφωνώντας με την υπογραφή του 3ου Μνημονίου από την κυβέρνηση και αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ). Πίνακας περιεχομενων : Elena Papadopoulou, Gabriel Sakellaridis : Introduction. / Section 1 – Understanding the European Debt Crisis in a Global Perspective :
George Stathakis, «The World Public Debt Crisis». Brigitte Unger, «Causes of the Debt Crisis: Greek Problem or Systemic Problem?», Euclid Tsakalotos, «Crisis, Inequality and Capitalist Legitimacy». Dimitris Sotiropoulos, «Thoughts on the On-going European Debt Crisis: A New Theoretical and Political Perspective» / Section 2 – The Management of the Debt Crisis by the EU and the European Elites : Marica Frangakis, «From Banking Crisis to Austerity in the EU – The Need for Solidarity». Jan Toporowski, «Government Bonds and European Debt Markets». Riccardo Bellofiore, «The Postman Always Rings Twice: The Euro Crisis inside the Global Crisis» / Section 3 – Facets of the Social and Political Consequences of the Crisis in Europe : Maria Karamessini «Global Economic Crisis and the European Union – Implications, Policies and Challenges». Giovanna Vertova, «Women on the Verge of a Nervous Breakdown: The Gender Impact of the Crisis». Elisabeth Gauthier, «The Rule of the Markets: Democracy in Shambles» / Section 4 – The PIGS as (Scape)Goats : «Portugal» – Marianna Mortagua. «Ireland» – Daniel Finn,
«Greece» – Eric Toussaint. «Spain» – Javier Navascues. «Hungary» – Tamas Morva. / Section 5 – Overcoming the Crisis: The Imperative of Alternative Proposals : Yiannis Dragasakis, «A Radical Solution only through a Common Left European Strategy». Kunibert Raffer, «Insolvency Protection and Fairness for Greece: Implementing the Raffer Proposal». Pedro Páez Pérez, «A Latin-American Perspective on Austerity Policies, Debt and the New Financial Architecture».
Nicos Chountis, «The Debt Crisis and the Alternative Strategies of the Left». Yanis Varoufakis, «A Modest Proposal for Overcoming the Euro Crisis». / Section 6 – The Crucial Role of the European Left – Political Interventions : Alexis Tsipras, «A European Solution for a European Problem: The Debt Crisis as a Social Crisis». Pierre Laurent, «People Should Not Pay for the Crisis of Capitalism».

[16] Βλ. σχετικά, Eric Toussaint, «Grèce : pourquoi la capitulation? Une autre voie est possible», 27 Αυγούστου 2015.

[17] Βλ. Eric Toussaint, «Le peuple grec se trouve aujourd’hui à l’épicentre de la crise du capitalisme»,

[18] Στη συνάντηση αυτή προσήλθα μαζί με τον Άρη Βασιλόπουλο, στέλεχος της οργάνωση Κόκκινο, μια από τις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ, και τον Γιώργο Μητραλιά, υπεύθυνο της Επιτροπής ενάντια στο χρέος.

[19] Βλ. σχετικά το λήμμα Γιάννης Μηλιός στην Βικιπαίδεια.

[20] Βλ. σχετικά το λήμμα Γιάννης Δραγασάκης στην Βικιπαίδεια.

[21] Σχετικά με τον Γ. Δραγασάκη και τον απολογισμό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, βλ. Stathis Kouvelakis,  «SYRIZA’s rise and falle», New Left Review, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016. Βλ. επίσης Αντώνης Νταβανέλος, «Πρώτες σκέψεις για έναν απολογισμό της πορείας μας μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ».

[22] Βλ. Eric Toussaint, «Νόμιμο τα αίτημα Τσίπρα για διεθνή διάσκεψη για το χρέος», Εφημερίδα των Συντακτων, 20 Οκτωβρίου 2014.

[23] Βλ. σχετικά το λήμμα Ευκλείδης Τσακαλώτος στην Βικιπαίδεια.

 [--->]

«Οι Αμερικανοί είναι στο πλευρό μας»

Η συνέντευξη του Jürgen Todenhöfer δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στα γερμανικά, στις 26 Σεπτεμβρίου 2016 στην Kölner Stadtanzeiger, τη μεγαλύτερη εφημερίδα της Κολωνίας. (Η συνέντευξη μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον Bernhard για εκπαιδευτικούς και ακαδημαϊκούς λόγους.)

Συνέντευξη με διοικητή της al-Nusra «Οι Αμερικανοί είναι στο πλευρό μας»

του Jürgen Todenhöfer

Ήταν το έβδομο ταξίδι που έκανα μαζί με το γιο μου Frederic στη χώρα του εμφύλιου πόλεμου, στη Συρία. Εκεί μείναμε 13 ημέρες. Οι λέξεις μόλις και μετά βίας μπορούν να περιγράψουν την έκταση των καταστροφών και την ταλαιπωρία  και των δύο πλευρών.

Τη συνέντευξη με ένα διοικητή της «Jabhat al-Nusra», του κλάδου της Αλ Κάιντα την πήραμε πριν από δέκα ημέρες. Ο Abu al-Ezz μίλησε αρκετά ανοιχτά για τους χρηματοδότες του, τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Κουβέιτ. Ήμασταν σε θέση να διερευνήσουμε επακριβώς την ταυτότητα του άνδρα και να μάθουμε σχεδόν τα πάντα γι 'αυτόν.

Συνέντευξη στο λατομείο στο Χαλέπι

Η συνέντευξη κανονίστηκε από έναν αντάρτη από το Χαλέπι. Με τους αντάρτες της Συρίας έχω επαφές εδώ και χρόνια. Τη συνέντευξη πάρθηκε έξω από το Χαλέπι σε ένα λατομείο σε άμεση οπτική επαφή και απόσταση βολής από τις θέσεις της Jabhat al-Nusra και μόνο ένα μέλος της al-Nusra θα μπορούσε να την πάρει με ασφάλεια.

Οι μαχητές της δεν είχαν καλύψει πλήρως τα πρόσωπά τους, δηλαδή αναγνωρίζονταν εύκολα. Μέρος των δηλώσεών του περίπου τις επιβεβαίωσε προφορικά λίγο αργότερα ένας μουφτής στο Χαλέπι. Οι υπόλοιποι ισχυρισμοί του σχετικά με την έλλειψη ενδιαφέροντος από τη μεριά των ανταρτών για μια κατάπαυση του πυρός και την αποστολή διεθνούς βοήθειας- επίσης. Ακριβώς όπως και οι προβλέψεις του σχετικά με τις προγραμματισμένες στρατιωτικές δραστηριότητες σε διάφορες πόλεις της Συρίας.

Ο διοικητής Abu al-Ezz, αναφέρεται στην Jabhat al-Nusra (αλ-Κάιντα): «Είμαστε μέρος της αλ-Κάιντα Οι αρχές μας είναι: Μάχη κατά της διαφθοράς, αγνότητα και ασφάλεια Οι στόχοι μας και η δράση μας έχουν αλλάξει. Το Ισραήλ, για παράδειγμα, τώρα μας στηρίζει, γιατί το Ισραήλ είναι σε πόλεμο με τη Συρία και τη Χεζμπολάχ.

Η Αμερική έχει αλλάξει επίσης τη γνώμη της για μας. Αρχικά το «Ισλαμικό Κράτος» και εμείς ήμασταν μια ομάδα. Αλλά το «Ισλαμικό Κράτος» εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεγάλων κρατών όπως η Αμερική, για πολιτικούς λόγους, και απομακρύνθηκε από τις αρχές μας. Για εμάς έγινε σαφές ότι οι περισσότεροι από τους ηγέτες του συνεργάζονται με μυστικές υπηρεσίες. Εμείς, η Jabhat al-Nusra, έχουμε το δικό μας τρόπο. Στο παρελθόν αυτοί ήταν μαζί μας, ήταν υποστηρικτές μας.

Στόχος μας είναι η πτώση του δικτατορικού καθεστώτος, το τυραννικό καθεστώς, το καθεστώς του αποστάτη. Στόχος μας είναι η κατάκτηση χωρών, όπως αυτές που έκανε ο [μεγάλος Άραβας στρατηλάτης] Khaled Ibn al-Walid. Πρώτα στον αραβικό κόσμο και στη συνέχεια στην Ευρώπη.

Το δεύτερο μέρος  της συνέντευξης του Jürgen Todenhöfer με τον αντάρτη διοικητή Abu al-Ezz

Jürgen Todenhöfer: Ποιές είναι οι σχέσει σας με τις Ηνωμένες Πολιτείες; Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τους αντάρτες;

Abu al-Ezz : Ναι, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την αντιπολίτευση, αλλά όχι άμεσα. Υποστηρίζουν τις χώρες που μας στηρίζουν. Αλλά δεν είμαστε ακόμη ικανοποιημένοι με αυτή την υποστήριξη. Θα πρέπει να μας στηρίξει με οπλισμό πολύ υψηλής τεχνολογίας. Έχουμε κερδίσει μάχες χάρη στους πυραύλους "TOW". Έχουμε φτάσει σε μια ισορροπία δυνάμεων με το καθεστώς χάρη σε αυτούς τους πυραύλους. Από τη Λιβύη πήραμε τανκς μέσω Τουρκίας. Και, το "BMS" – το σύστημα πολλαπλών εκτοξευτήρων πυραύλων. Το καθεστώς υπερέχει μόνο σε μαχητικά αεροσκάφη, πυραύλους και εκτοξευτήρες πυραύλων. Από το στρατό της Συρίας έχουμε πάρει ένα μέρος από τους πυραύλους εκτόξευσης, και ένα μεγάλο μέρος μας ήρθε από το εξωτερικό. Αλλά μόνο με τους κατευθυνόμενους αντιαρματικούς αμερικανικούς "TOW" μπορούμε και έχουμε τον έλεγχο ορισμένων περιοχών.

Σε ποιον έδωσαν οι αμερικανοί αυτούς τους πυραύλους πριν φτάσουν στα χέρια σας, σε σας; Πρώτα οι ΗΠΑ έδωσαν τους πύραυλους στον Ελεύθερο Συριακό Στρατό και από αυτόν σε εσάς;

Όχι, οι πύραυλοι δόθηκαν απευθείας σε εμάς. Παραδόθηκαν σε μια συγκεκριμένη ομάδα. Όταν ο «δρόμος» έκλεισε και άρχισαν να μας πολιορκούν είχαμε αξιωματικούς από την Τουρκία, το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τι έκαναν αυτοί οι αξιωματικοί;

Ήταν ειδικοί! Ειδικοί στη χρήση δορυφόρων, πυραύλων, αναγνωριστικές επιχειρήσεις, κάμερες θερμικής επιτήρησης ...

 

Υπήρχαν και αμερικανοί ειδικοί;

Ναι, ειδικοί από διάφορες χώρες.

Και Αμερικανοί;

Ναί. Οι Αμερικανοί είναι με το μέρος μας, αλλά όχι όσο θα έπρεπε να είναι. Για παράδειγμα, μας είπαν: Πρέπει να αιχμαλωτίσετε και να καταλάβετε τις θέσεις του "Τάγματος 47". Η Σαουδική Αραβία μας έδωσε 500 εκατομμύρια λίρες Συρίας. Για να καταλάβουμε τη σχολή πεζικού "al-Muslimiya" πριν χρόνια το Κουβέιτ μας έδωσε 1,5 εκατομμύρια Δηνάρια Κουβέιτ και η Σαουδική Αραβία 5 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.

Από τις κυβερνήσεις ή από ιδιώτες;

Από τις κυβερνήσεις.

Ο αγώνας είναι δύσκολος, το καθεστώς είναι ισχυρό και έχει την υποστήριξη της Ρωσίας ...;

Θα αγωνιστούμε μέχρι την πτώση του καθεστώτος. Θα πολεμήσουμε τη Ρωσία και τη Δύση, γιατί η Δύση δεν είναι στο πλευρό μας. Η Δύση μας στέλνει μόνο μουτζαχεντίν, διευκολύνει τη διαδρομή αυτών των αγωνιστών. Γιατί η Δύση δεν μας υποστηρίζει όσο πρέπει; Έχουμε πολλούς μαχητές από τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Αμερική, από όλες τις δυτικές χώρες.

Έχετε πολλούς μαχητές από την Ευρώπη στο Χαλέπι στο «μέτωπο al-Nusra»;

Πολλούς, πολλούς, πολλούς!

Πόσους ;

Πολλούς.

Ποια είναι η γνώμη σας για την κατάπαυση του πυρός;

Εμείς την κατάπαυση του πυρός δεν την αναγνωρίζουμε. Θα αναδιατάξουμε τις δυνάμεις μας. Τις επόμενες μέρες ξεκινά μεγάλη αντεπίθεση εναντίον του καθεστώτος. Έχουμε αναδιατάξει όλες τις ένοπλες δυνάμεις μας σε όλες τις επαρχίες, στη Χομς,στο Χαλέπι, στην Ιντλίμπ και στηΧάμα.

Αυτά τα 40 φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια δεν θέλετε να περάσουν στο ανατολικό τμήμα του Χαλεπιού;

Εμείς έχουμε αιτήματα. Όσο οι δυνάμεις του καθεστώτος είναι διατεταγμένες κατά μήκος της οδού Castello, στην al-Malah και στις βόρειες περιοχές εμείς δεν θα επιτρέψουμε να περάσουν τα φορτηγά. Το καθεστώς πρέπει να αποσυρθεί από όλες τις περιοχές για να αφήσουμε να περάσουν τα φορτηγά. Αν παρόλα αυτά ένα φορτηγό επιχειρήσει να περάσει θα συλλάβουμε τον οδηγό.

 

Γιατί κάποιες από τις ομάδες σας υποχωρούν ένα χιλιόμετρο ή 500 μέτρα από την οδό Castello;

Το καθεστώς χρησιμοποιεί ιδιαίτερα εξελιγμένα όπλα εναντίον μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υποχωρήσαμε σιωπηλά, για να ανασυγκροτήσουμε τις δυνάμεις μας και να επιτεθούμε και  πάλι κατά του καθεστώτος. Αλλά η επίθεση αυτή πρέπει να οδηγήσει στην κατάρρευση του καθεστώτος.

 

Ωστε επρόκειτο για  τέχνασμα, ζήτημα  στρατιωτικής τακτικής;

Ναι, ήταν ζήτημα στρατιωτικής τακτικής.

Στόχος αυτής της τακτικής ήταν η λήψη ανθρωπιστικής βοήθειας ή η αναδιάταξη των ανταρτών;

Εμείς δεν συμφωνούμε με την κατάπαυση του πυρός.

Αυτό ισχύει μόνο για την al-Nusra Front ή για όλες τις άλλες ομάδες, τους υπόλοιπους συμμάχους σας;

Ισχύει για όλες τις ομάδες που είναι ενσωματωμένες σε εμάς, που είναι σύμμαχοί μας.

Το Ισλαμικό Μέτωπο, ο Ισλαμικός Στρατός;

Είναι όλοι μαζί μας. Είμαστε όλοι στο Μέτωπο al-Nusra. Μια ομάδες δημιουργείται και αυτοαποκαλείται «Ισλαμικός Στρατός», ή «Φατάχ αλ-Σαμ». Κάθε ομάδα έχει το δικό της όνομα, αλλά τα πιστεύω τους είναι ίδια. Το κοινό όνομα για όλους είναι Μέτωπο al-Nusra . Ένα άτομο έχει, για παράδειγμα, 2.000 μαχητές. Με αυτούς δημιουργεί μία νέα ομάδα και την ονομάζει «Ahrar al-Sham». Αδέλφια, με πιστεύω, αντιλήψεις και στόχους ίδιους με αυτούς του Μετώπου al-Nusra.

Αυτή είναι η δικιά σας γνώμη ή και η γνώμη της ανώτερης διοίκησης;

Την ίδια άποψη έχουν όλοι. Αλλά αν κάποιος έλθει σε σας και σας μάθει να πολεμάτε σας δώσει να φάτε και να πιείτε, θα το δεχτείτε αυτό ή όχι;

450.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί σε αυτόν τον πόλεμο. Ημουν στο Χαλέπι και στη Χομς. Πολλά μέρη έχουν καταστραφεί. Αν ο πόλεμος συνεχιστεί ολόκληρη η χώρα θα καταστραφεί. Εκατομμύρια θα πεθάνουν. ... Στη Γερμανία κάποτε είχαμε το «Τριακονταετή Πόλεμο» ...

Σήμερα βρισκόμαστε μόλις στον πέμπτο χρόνο του πολέμου και αυτό συγκριτικά είναι λίγο!

Θα δεχθεί κάποιος από το καθεστώς Άσαντ μια μεταβατική κυβέρνηση;

Εμείς δεν δεχόμαστε κανένα από το καθεστώς Άσαντ- ή τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, τους επονομαζόμενους μετριοπαθείς. Στόχος μας είναι η πτώση του καθεστώτος και η ίδρυση ενός ισλαμικού κράτους, σύμφωνα με την ισλαμική σαρία.

Οι άνθρωποι του Aloush, που πήγαν στη Γενεύη για τις διαπραγματεύσεις, δέχτηκαν μια μεταβατική κυβέρνηση.

Υπάρχουν Σύριοι μισθοφόροι. Ο Aloush πολέμησε με το Μέτωπο al-Nusra. Οι ομάδες που περιλάμβαναν Τούρκους και από τις οποίες προήλθε ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός αρχικά ήταν με την al -Nusra. Οι άνθρωποι αυτοί είναι άνθρωποι αδύναμοι, πήραν πολλά λεφτά, πουλήθηκαν. Θα πρέπει να υπακούνε στις εντολές των χορηγών τους.

Ο «Ισλαμικός Στρατός και το « Ισλαμικό Μέτωπο» διαπραγματεύονται στη Γενεύη

Επειδή οι ηγέτες τους είναι δημιούργημα της Δύσης. Ακολουθούν τις εντολές και πληρώνονται από τις μυστικές υπηρεσίες της Δύσης και τις μυστικές υπηρεσίες των χωρών του Κόλπου για να εξυπηρετήσουν τα σχέδια αυτών των χωρών.

Βρισκόμαστε στο πιο προωθημένο σημείο παρατήρησης της περιοχής Sheik Said. που είναι υπό τον έλεγχό μας. Πίσω από αυτά τα σπίτια και την al-Majbal βρίσκονται οι στρατιώτες του καθεστώτος. Οι ένοπλες δυνάμεις μας είναι 200 ​​μέτρα από εδώ.

-Τέλος-

Το πρωτότυπο κείμενο της συνέντευξης στα γερμανικά μπορείτε να το διαβάσετε στην Kölner Stadtanzeiger

 [--->] 

2012 Defense Intelligence Agency document: West will facilitate rise of Islamic State “in order to isolate the Syrian regime”

ΣΥΡΙΖΑ ΚΑΙ ΟΛΙΓΑΡΧΕΣ: Ένα φλερτ που εξελίσσεται σε φλογερό ειδύλλιο

 Πηγή: Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος – Report

Oι υποψήφιοι πρόεδροι των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής τους εκστρατείας, δημοσιοποιούν τη λίστα με τους επιχειρηματίες που τους παρέχουν στήριξη (κυρίως] μέσω χρηματοδότησης. Μάλιστα μεγάλο μέρος της προσπάθειας των υποψηφίων είναι να βρουν επιχειρηματίες να τους υποστηρίξουν, καθώς θεωρείται ένδειξη δυναμισμού μιας υποψηφιότητας να έχει συγκεντρώσει αρκετά εκατομμύρια δολάρια με αυτό τον τρόπο.

Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έχει νομιμοποιήσει τις τεράστιες χορηγίες των επιχειρηματιών στους υποψηφίους στο όνομα της… ελευθερίας του λόγου. Στην Ευρώπη, αντίστοιχα, πίσω από κάθε πρόεδρο και πρωθυπουργό, καταγράφονται «ειδικές σχέσεις» με πολυεθνικούς ομίλους. Η πολιτική εξουσία, ασχέτως εάν ασκείται στις μεγάλες μητροπόλεις του καπιταλισμού ή σε μικρότερες χώρες και οικονομίες, αποκτά πάντοτε «σχέσεις αίματος» με τον επιχειρηματικό κόσμο. Για να ανέλθεις στα σκαλιά της πολιτικής και να λάβεις το χρίσμα, θα πρέπει πρώτα να περάσεις από εξετάσει. Τόσο απλά…

Από αυτόν τον «χρυσό κανόνα» που διαπερνά την ιστορία του καπιταλιστικού συστήματος από τα γεννοφάσκια του, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση η Ελλάδα. Ούτε φυσικά η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Άλλωστε η σχέση της Αριστεράς με την επιχειρηματικότητα στη χώρα μας, δεν υπήρξε μόνο ανταγωνιστική. Και δεν αναφερόμαστε στις περιπτώσεις των ανθρώπων εκείνων που, γυρνώντας από τις φυλακές και τις εξορίες της μετεμφυλιακής περιόδου και συναντώντας όλες τις πόρτες κλειστές, κατάφεραν με επινοητικότητα, σκληρή δουλειά και μεράκι να στήσουν βιοτεχνίες, μαγαζιά, εκδοτικούς οίκους. Ούτε καν στο γεγονός ότι σημαντικοί επιχειρηματίες στη χώρα έχουν ιστορικές αναφορές στην Αριστερά. Αναφερόμαστε και στη σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με τις ηγετικές μερίδες του ελληνικού κεφαλαίου, εκείνες ακριβώς που υποτίθεται ότι θα αντιπάλευε…

Διότι, μπορεί η βρετανική εφημερίδα Independent να έγραφε στις 26 Ιανουάριου 2015, την επομένη της επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ, ότι «Ο Τσίπρας είναι ένας ρομαντικός πολιτικός που οραματίζεται την αντικατάσταση του καπιταλισμού με ένα απείρως δικαιότερο σύστημα», ωστόσο η ελληνική αστική τάξη ήταν σε θέση να έχει πιο ξεκάθαρη εικόνα για την πολιτική και τις στρατηγικές επιδιώξεις του σημερινού πρωθυπουργού.

Η συνάντηση με τον Βαρδή που άνοιξε τον δρόμο

Αργά το απόγευμα της 20ής Ιανουάριου του 2015, πέντε μόνο ημέρες πριν από τις εκλογές, υπήρξε μια μυστική συνάντηση του Aλ. Τσίπρα με την επιχειρηματική ελίτ της χώρας. Ανάμεσα τους, σύμφωνα με πληροφορίες, βρέθηκε και ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, ο κατά πολλούς ισχυρότερος εγχώριος επιχειρηματίας που ήθελε να έχει προσωπική άποψη για τον νέο πολιτικό ηγέτη. Το περιεχόμενο της συνάντησης αποτελεί μέχρι και σήμερα επτασφράγιστο μυστικό. Όμως φαίνεται ότι ο μελλοντικός πρωθυπουργός κατάφερε πείσει τον… ισχυρό άντρα της χώρας για το ταλέντο του.

Ο Β. Βαρδινογιάννης, εξάλλου, είχε φροντίσει να τσεκάρει τον Αλ. Τσίπρα, όταν τον Δεκέμβριο του 2013 η κυβέρνηση Σαμαρά επιχείρησε με τροπολογία να σβήσει δια παντός αναδρομικό πρόστιμο που είχε επιβληθεί στην εταιρεία Motor Oil. Τότε μερίδα βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ επιχείρησε να αναταχθεί σθεναρά στη φωτογραφική ρύθμιση, αλλά ο Aλ. Τσίπρας φρόντισε να κρατήσει χαμηλά τους τόνους της αντιπολίτευσης, ώστε να μη διαρραγούν οι σχέσεις με τον επιχειρηματία.

Εκείνο το βράδυ, όμως και πολλά προηγούμενα, αλλά και επόμενα, οιΤσίπρας, Παππάς, Σταθάκης, Δραγασάκης και Φλαμπουράρης,πραγματοποιούσαν πλήθος συναντήσεων με τα «μεγάλα πορτοφόλια» της χώρας στις οποίες οικοδομήθηκαν οι αναγκαίες γέφυρες επικοινωνίας, ενόψει της αδιαμφισβήτητης κατάκτησης της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Το Φεβρουάριο του 2015 ο Γιάννης Βαρδινογιάννης [Τζίγγερ] παραχώρησε συνέντευξη στο πρακτορείο Reuters και παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανιζόταν ακόμα ως εκφραστής της ρήξης με την ΕΕ και το ΔΝΤ, ο ίδιος δεν ένιωθε καμιά ανασφάλεια.· «Είναι βάσιμη η στάση της κυβέρνησή να επιτεθεί ενάντια σε ένα συγκεκριμένο καθεστώς που έπαιξε σημαντικό ρόλο και επηρέασε με αρνητικό και διεφθαρμένο τρόπο το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα», είχε δηλώσει, για να προσθέσει: «Η αντιμετώπιση της διαφθοράς θα έχει θετικό αποτέλεσμα για την εμπιστοσύνη προς τις επιχειρήσεις και την ανάπτυξή τους».

Για τους εγχώριους βιομήχανους, πετρελαιάδες, εφοπλιστές, τραπεζίτες, εργολάβους και μιντιάρχες, ο Τσίπρας ήταν ο αρχηγός ενός αριστερού κόμματος, το οποίο γνώριζαν -εκ των έσω- ότι δεν ερχόταν στην εξουσία για να ανατρέψει το σύστημα ή να αμφισβητήσει τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και την ατομική ιδιοκτησία, αλλά ούτε καν τη στρατηγική επιλογή της ελληνικής ολιγαρχίας για την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη. Μπορεί εκείνη την περίοδο να μην αποτελούσε την πρώτη πολιτική επιλογή τους, ωστόσο είχαν διαπιστώσει ότι δεν μπορούσαν να αποτρέψουν εύκολα τη λαϊκή βούληση, που έβλεπε στο πρόσωπο του Τσίπρα τον άνθρωπο που (μοίραζε υποσχέσεις ότι] θα έφερνε την πολυπόθητη «λύτρωση» από τα μνημόνια.

 

Μπορεί η προκήρυξη του δημοψηφίσματος να θορύβησε και να κλόνισε την ελληνική επιχειρηματική ελίτ, ειδικά όταν στις 17 Ιουνίου 2015 ο πρωθυπουργός δεν έλαβε υπόψη του την επιστολή των μεγαλύτερων επιχειρηματικών ενώσεων που τον καλούσαν να τα βρει με τους δανειστές, αλλά αν ξύσει κανείς κάτω από την επιφάνεια, θα διαπιστώσει ότι ο επιχειρηματικός κόσμος ουδέποτε «φοβήθηκε» για τις πραγματικές διαθέσεις της τότε νέας κυβέρνησης.

Η επιχειρηματική τάξη της χώρας, που είχε κάνει τα κουμάντα της ήδη από το 2012, είχε επίσης σημειώσει στα κιτάπια της πως τον Απρίλιο του 2014, δηλαδή ένα μήνα πριν από τις ευρωεκλογές και συγκεκριμένα σε συνεδρίαση της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, απορρίφθηκεαπό την πλειοψηφία η τροπολογία που κατέθεσε η «Αριστερή Πλατφόρμα» για την εκπόνηση σχεδίου που θα προβλέπει την έξοδο της χώρας από τη ζώνη του ευρώ, σε περίπτωση που μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ «εκβιαστεί από το ευρωπαϊκό κατεστημένο» και δεν μπορέσει να εφαρμόσει το προοδευτικό πρόγραμμά της. Εκείνη η πλειοψηφία, με την οποία είχε συνταχθεί και ο Αλ. Τσίπρας, ήταν πλέον στην εξουσία και είχε αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις.

Η άρχουσα τάξη δεν διαψεύστηκε για την εμπιστοσύνη που του έδειξε. Η υπογραφή του 3ου Μνημονίου και η στρατηγική επιλογή να εφαρμοστούν κατά γράμμα οι μνημονιακές δεσμεύσεις από τον μεταλλαγμένο ΣΥΡΙΖΑ, επανέφερε πλήρως την τάξη και οι δουλειές ξεκίνησαν εκ νέου. Ιδιωτικοποιήσεις, εργολαβίες, αυτοκινητόδρομοι, νέος αναπτυξιακός νόμος, όλα κομμένα και ραμμένα στις απαιτήσεις της καθεστηκυίας τάξης, με τον ΣΥΡΙΖΑ να επιχειρεί να μοιράσει την πίτα ανάμεσα στα παλιά επιχειρηματικά τζάκια και κάποια νέα που επιδιώκουν να ξεπηδήσουν μέσα από τις ανακατατάξεις της αγοράς και τη νέα πολιτική κατάσταση.

Και μπορεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ να εξαπάτησε τον ελληνικά λαό, όμως απέναντι στο εγχώριο κατεστημένο κράτησε τις υποσχέσεις της και μάλιστα στο ακέραιο.

Μερικές μέρες πριν τις εκλογές του Γενάρη, στις 21 Ιανουάριου 2015, ο Γ. Σταθάκης, σημερινός υπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, σε συνάντηση που είχε με 38 εκπρόσωπους του τραπεζικού και επιχειρηματικού κόσμου (τραπεζίτες, φαρμακοβιομήχανόυς, εφοπλιστές και ιδιοκτήτες ενεργειακών ομίλων) είχε δώσει τις απαραίτητες διαβεβαιώσεις ότι δεν θα υπάρξει αύξηση της φορολογίας των κερδών, δεν θα ακυρωθεί το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων και ότι η νέα κυβέρνηση θα εξασφαλίσει κονδύλια από το ΕΣΠΑ για τη χρηματοδότηση των μεγάλων έργων και των ιδιωτικών επενδύσεων.

Όπερ και εγένετο. Η πώληση των περιφερειακών αεροδρομίων προχώρησε κανονικά προ μεγάλη χαρά όχι μόνο των Γερμανών αλλά και του Κοπελούζου που είναι μέτοχος στην κοινοπραξία που τα αγόρασε. Η έκταση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού πέρασε οριστικά και αμετάκλητα στα χέρια του Λάτση, ενώ η πλειοψηφία της Ρένας Δούρου στο Περιφερειακό Συμβούλιο ενέκρινε ήδη την επέκταση του Golden Hall. Το ίδρυμα Νιάρχου απολαμβάνει προνομιακής μεταχείρισης από το Μαξίμου και την Περιφέρεια Αττικής.

Η οικογένεια Μπόμπολα, των «εθνικών» εργολάβων όπως έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ, χρηματοδοτήθηκε για να ολοκληρώσει τα έργα των αυτοκινητόδρομων, ενώ τα εγκαίνια τμήματος της Ολυμπίας Οδού τίμησε με την παρουσία του ο ίδιος ο πρωθυπουργός . Ο Άκτωρ, μέσω της κυβέρνησης και των Περιφερειών, επιχειρεί ταυτόχρονα να αναλάβει και την χρυσοφόρα επένδυση της διαχείρισης των απορριμμάτων. Η οικογένεια Μπόμπολα ήταν, άλλωστε, από τις πρώτες που έσπευσε να σταθεί στο πλευρό της νέας κυβέρνησης. Εξάλλου ο Γιώργος Μπόμπολας ανήκε στη γενιά των παλαιών αριστερών, κατάφερε να μπει σε δύσκολες συνθήκες στο ΕΜΠ και μετά να εξελιχθεί σε έναν από τους σημαντικότερους εργολάβους δημόσιων έργων, πολύ πριν ο Καλογρίτσας προσεγγίσει το χώρο του ΚΚΕ στη δεκαετία του 1980, σε μια πορεία της οποίας τις απολήξεις εξακολουθούμε να βλέπουμε μέχρι και σήμερα.

Ισχυρός παίκτης στο χώρο των κατασκευών παραμένει και ο επιχειρηματίας Περιστέρης, ο οποίος βρίσκεται σε ανοιχτή επικοινωνία με τον υπουργό Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων Χρ. Σπίρτζη. Ο όμιλοςΜυτιληναίου, που έχει αρχίσει να αποκτά σταθερό δίαυλο επικοινωνίας με την κυβέρνηση, αναμένεται να πρωταγωνιστήσει το επόμενο διάστημα στις ιδιωτικοποιήσεις των ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ και ΛΑΡΚ0. Άλλωστε, την επαύριον των εκλογών του Ιανουάριου 2015, ο Μυτιληναίος είχε σπεύσει να δηλώσει στο Bloomberg «No more Greek Drama», υπογραμμίζοντας ότι αυτό που χρειάζεται είναι «σταθερότητα» και εκφράζοντας με αυτόν τον τρόπο την εμπιστοσύνη του στην ικανότητα της νέας κυβέρνησης να εξυπηρετήσει τα επιχειρηματικά συμφέροντα.

Τον χώρο της ενέργειας εποφθαλμιά και η οικογένεια Βαρδινογιάννη, παρότι το κύριο βάρος των πιέσεών της προς την κυβέρνηση ασκείται προκειμένου να μην αλλάξει το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΕΑΠΕ-για να μην γεννηθεί ένα όμιλος με ξένα και ελληνικά κεφάλαια που θα είναι σε θέση να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία της Motor Oil.

Ακόμα και ο εξαφανισμένος Σ. Κόκκαλης επανήλθε στο προσκήνιο, είτε μέσω της συμμετοχής εταιρειών του στην κατασκευή των αυτοκινητόδρομων (Ιντερκατ), είτε μέσω της πώλησης κοντέινερ στην κυβέρνηση για να φιλοξενηθούν οι πρόσφυγες.

Από κοντά και οι Μελισσανίδης και Κοπελούζος, μέτοχοι στον ΟΠΑΠ, που σήμερα απαιτούν με κάθε τρόπο από την κυβέρνηση να δώσει άδειες για να προχωρήσει το σχέδιο με την εγκατάσταση VTLs [φρουτάκια] σε όλη την επικράτεια. Μάλιστα πολύ πρόσφατα η κυβέρνηση απέπεμψε τον μέχρι πρότινος επικεφαλής της Εποπτικής Αρχής των τυχερών παιγνίων Α. Στεργιώτη που είχε κάνει δύσκολη τη ζωή όσων ήθελαν να κάνουν τα «φρουτάκια» πλυντήρια μαύρου χρήματος και επένδυση στον εθισμό των παικτών.

 

Επιπλέον, ο Μελισσανίδης παραμένει ο βασιλιάς της διαχείρισης αποβλήτων στα λιμάνια, έναν τομέα που-όπως πολλές φορές έχει τονιστεί- σχετίζεται με το λαθρεμπόριο καυσίμων. Ο ρώσος ομογενήςΙβάν Σαββίδης, που δεν χάνει ευκαιρία να βρεθεί κοντά στους Τσίπρα και Παππά, έχει ρίξει δίκτυα για την αγορά του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, η οποία θα τον καταστήσει ισχυρότατο παίκτη στην εγχώρια αγορά. Με τον Ιβάν Σαββίδη διατηρεί πολύ καλές σχέσεις και ο εταίρος της συγκυβέρνησης Π. Καμμένος. 

Στις 15 Αυγούστου 2014 οι δύο άντρες συναντήθηκαν στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Ο τρίτος της παρέας ήταν ο Δ. Μελισσανίδης. Όλοι θυμούνται το ιδιαίτερα θερμό κλίμα μεταξύ τους, που δεν θύμιζε σε τίποτα τις απειλές που είχαν ανταλλάξει στο παρελθόν, όταν ο Π. Καμμένος είχε αποκαλέσει δημόσια τον Δ. Μελισσανίδη «λαθρέμπορο». Μερικούς μήνες πριν τις εκλογές που θα έβαζαν τους ΑΝΕΛ στην κυβέρνηση, οι σχέσεις είχαν ήδη αποκατασταθεί.

Ο εφοπλιστής Βαγγέλης Μαρινάκης τυγχάνει επίσης ιδιαίτερης μεταχείρισης από το πρωθυπουργικό γραφείο. Άλλωστε ήταν και από τους λίγους που είχε πρόσφατα κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τσίπρα. Οι σχέσεις του Μαρινάκη με τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ είναι γνωστή ήδη από το 2014, κατά τη διάρκεια των αυτοδιοικητικών εκλογών, με την κ. Δούρου να έχει συναντήσεις με τον υποψήφιο δημοτικό σύμβουλο Πειραιά. Άλλωστε, ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήθελε ένα μέρος των σημαντικών εφοπλιστικών κεφαλαίων να επενδυθούν στην Ελλάδα.

Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ και προσωπικά ο Γ Δραγασάκης να έχασε οριστικά τη μάχη των τραπεζών, αφού επί της ουσίας έχουν περάσει στα χέρια των δανειστών, όμως φροντίζει να δημιουργεί ένα συγκεκριμένο επιχειρηματικό κατεστημένο, μέσω του οποίου μπορεί να ενισχύσει και να διαφυλάξει τη θέση του στην εξουσία.

Τίποτα από τα παραπάνω δεν οικοδομήθηκε στην τύχη. Η συνάντηση του Τσίπρα με τον Βαρδινογιάννη και τους λοιπούς επιχειρηματίες παραμονές των εκλογών του 2015, μπορεί να καταγράφεται ως κομβική, αλλά δεν ήταν η μόνη. Από τη «γάτα των Ιμαλάιων» του Ψυχάρη, μέχρι τις μυστικές συναντήσεις με τους Μπόμπολα και Σάλλα, ο υποψήφιος πρωθυπουργός φρόντισε να έρθει σε επαφή με εκπροσώπους του επιχειρηματικού κατεστημένου. Και όταν δεν το έκανε ο ίδιος, υπήρχαν οι κατάλληλοι και έμπιστοι άνθρωποι να το κάνουν. Αυτοί που στην πορεία στελέχωσαν το λεγόμενο «πρωθυπουργικό περιβάλλον».

Από τα Εξάρχεια στο Μαξίμου

Τις επαφές με τα εγχώρια μεγάλα συμφέροντα είχαν (και έχουν] αναλάβει σε μεγάλο βαθμό οι δυο πιο έμπιστοι άνθρωποι του πρωθυπουργού, οι υπουργοί Επικρατείας Νίκος Παππάς και Αλέκος Φλαμπουράρης. Τα δυο κυβερνητικά στελέχη φρόντισαν, πριν ακόμα αναλάβει την εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ, να ανοίξουν δίαυλο επικοινωνίας με τον επιχειρηματικό κόσμο. Οι Φλαμπουράρης και Παππάς έκαναν πλήθος μυστικών συναντήσεων με έλληνες επιχειρηματίες, σε κάποιες από τις οποίες συμμετείχε και ο Αλέξης Τσίπρας.

Πολλές από αυτές πραγματοποιήθηκαν στο σπίτι του Αλ. Φλαμπουράρη στην οδό Βουλγαροκτόνου στα Εξάρχεια. Το σκηνικό των συναντήσεων παραπέμπει σε κινηματογραφική ταινία. Ο Αλ. Φλαμπουράρης βρισκόταν στο σπίτι του και ο Ν. Παππάς έφτανε πρώτος. Του άνοιγε την πόρτα και στη συνέχεια αποχωρούσε. Ακολουθούσε ο εκάστοτε επιχειρηματίας και όποτε το απαιτούσε το βαρύ όνομα του καλεσμένου, τελευταίος το κατώφλι του διαμερίσματος περνούσε ο Αλ. Τσίπρας. Μπορεί να ακούγεται οξύμωρο -ή ίσως και ταιριαστό για μια «κυβέρνηση της Αριστεράς» – αλλά η πίτα μεταξύ νέων και παλιών τζακιών του επιχειρηματικού κατεστημένου μοιράστηκε στα Εξάρχεια.

Έπειτα από 20 μήνες στην κυβέρνηση, ο Νίκος Παππάς εξακολουθεί σήμερα να αποτελεί τον βασικό συνομιλητή των επιχειρηματιών. Συναντήσεις στο Μαξίμου με Μαρινάκη και Μελισσανίδη. Επαφές με τους πρώην και νυν καναλάρχες. Απευθείας συναντήσεις με εκπροσώπους ξένων funds. «Πλέον για να σηκώσει το τηλέφωνο του ο Παππάς, πρέπει να συγκαταλέγεσαι μέσα στην επιχειρηματική αφρόκρεμα», μας είπε άνθρωπος που βρέθηκε στο περιβάλλον του και μάλλον δεν έχει άδικο, αφού μια συνάντηση με τον υπουργό Επικρατείας ή έστω μια τηλεφωνική επικοινωνία, περνάει από χίλια κόσκινα. Ο πόλεμος που κήρυξε ο Ν. Παππάς στους καναλάρχες, πόλεμος που μαίνεται ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του διαγωνισμού για τιε άδειες, αντανακλά την πρόθεση του Μαξίμου να δημιουργήσει το δικό του «τοπίο» στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Στον αντίποδα, ασφαλείς πληροφορίες θέλουν τον Αλ. Φλαμπουράρη να είναι ο άνθρωπος που έρχεται σε επαφές με μεγάλους αλλά και μικρότερους εργολάβους, οι οποίοι επιδιώκουν να κλείσουν δουλειές με το δημόσιο. Αυτό φυσικά σε τίποτα δεν τον εμπόδισε ταυτόχρονα να προχωρήσει δουλειές με την ΕΥΔΑΠ και για την εταιρεία στην οποία ήταν βασικός μέτοχος, με τη βοήθεια βέβαια του διευθύνοντος συμβούλου της ΕΥΔΑΠ κ. Μπενίση.

 Ωστόσο οι μεγάλες αγάπες του Αλ. Φλαμπουράρη, δεν μπορούν να κρυφτούν. Η φωτογραφία με τον υπουργό Επικρατείας καθισμένο δίπλα στον Δ. Μελισσανίδη, λίγες μάλιστα μέρες πριν τις εκλογές του Σεπτέμβρη και λίγο πριν ξεσπάσει η περιβόητη υπόθεση με τη μεταβίβαση των μετοχών της εταιρείας του, προκάλεσε την οργή ακόμα και ορκισμένων στελεχών του μεταλλαγμένου ΣΥΡΙΖΑ. Φαίνεται όμως ότι τίποτα δεν επηρεάζει τον υπουργό, που παραμένει ακλόνητος στο Μαξίμου και αισθάνεται σίγουρος για τη διατήρηση της θέσης του, ακόμη και σε περίπτωση ανασχηματισμού.

Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας διαρρέει πως οι νέοι ένοικοι του Μαξίμου είναι πιο δεκτικοί στις συναντήσεις, ενώ δεν έχουν παράλογες απαιτήσεις από τους συνομιλητές τους, όταν εκδηλώνουν ενδιαφέρον για την ανάληψη δημόσιων έργων, σε αντίθεση με τους «γαλαζοπράσινους» προκατόχους τους.

Με τους κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις

Στις διπλές εκλογές του 2012 ο ΣΥΡΙΖΑ από μικρό κόμμα διαμαρτυρίας έγινε κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Την ώρα που η κυβέρνηση Σαμαρά εφάρμοζε κατά γράμμα τα επαχθή μέτρα του Μνημονίου, ήταν ζήτημα χρόνου να βρεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Εκτός από τις μυστικές γέφυρες που άρχισε να ρίχνει η άρχουσα τάξη, φρόντισε να προσεγγίσει και ανοιχτά τον Αλέξη Τσίπρα.

Τον Μάιο του 2013 ο πρώην πρόεδρος του ΣΕΒ Δ. Δασκαλόπουλος είχε καλέσει για πρώτη φορά τον Αλ. Τσίπρα να μιλήσει σε Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ. Οι κλειστές πόρτες των βιομηχάνων είχαν ανοίξει. Στο διάστημα που ακολούθησε, τα γεύματα στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ με επιχειρηματίες πολλαπλασιάστηκαν. Σε αυτές τις κλειστές συσκέψεις η άλλοτε σκληρή γλώσσα του ΣΥΡΙΖΑ «μαλάκωσε». Στις επίσημες ομιλίες του, με ακροατήριο τους ολιγάρχες, ο Τσίπρας απηύθυνε «προσκλητήρια» για μια «νέα κοινωνική συμφωνία» και καλούσε τον επιχειρηματικό κόσμο να αναλάβει την «εθνική ευθύνη» του για την ανασυγκρότηση της χώρας. Ο «πάγος έσπασε», που έλεγε και ο Λένιν, αλλά επί της ουσίας για τον Τσίπρα άνοιξε ο δρόμος για να μπει και επίσημα στα σαλόνια της αστικής τάξης της χώρας.

«Αυτόν έχουμε, με αυτόν θα πορευτούμε», ήταν μια από τις μόνιμες επωδούς που χρησιμοποιούσαν ισχυροί οικονομικοί παράγοντες του τόπου. Τι απέμενε; Να λάβουν διαβεβαιώσεις και εγγυήσεις από τον επερχόμενο πρωθυπουργό ότι δεν θα θιγούν τα κεκτημένα και τα συμφέροντα τους. Το ντόπιο κατεστημένο θεωρούσε ότι σε μικρό χρονικό διάστημα ο «αριστερός» Τσίπρας θα προσαρμοστεί στη νέα τάξη πραγμάτων. Τελικά δεν χρειάστηκε περισσότερο από λίγους μήνες για να δικαιωθεί η πρόβλεψή τους…

 

Τα «αφεντικά» δεν άφησαν τα πράγματα στην τύχη τους, ούτε τον «μικρό» χωρίς μια ουσιαστική επίβλεψη. Δίπλα του-πολύ πριν μπει στο Μαξίμου— τοποθέτησαν ένα από τα καλύτερα νομικά στελέχη τους, τον Σπύρο Σαγιά. Πριν βρεθεί στο πλευρό του Τσίπρα, ο μετέπειτα Γ.Γ. του υπουργικού Συμβουλίου της «πρώτη φορά Αριστερας» είχε προσφέρει για περισσότερα από 25 χρόνια τις νομικές υπηρεσίες του, τόσο σε υπουργούς των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, όσο και στην επιχειρηματική ελίτ της χώρας. Περίπου ένα χρόνο πριν αναλάβει την εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ, ο Σ. Σαγιάς ανέλαβε να φέρει τον Αλ. Τσίπρα σε επαφή με εφοπλιστές και μεγάλους επιχειρηματίες. Ο ίδιος, μαζί με τον Δραγασάκη, έφεραν σε πέρας την πώληση του ΟΛΠ στους Κινέζους και μάλιστα χωρίς να ανοίξει ρουθούνι.

Ουσιαστικά, ο ρόλος του Σ. Σαγιά ήταν να ενισχύσει και να συμπληρώσει τον Γιώργο Σταθάκη, το στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ και σημερινό υπουργό Οικονομίας που ξέρει τον κόσμο των επιχειρήσεων «εκ των έσω». Μπορεί αντί για τις οικογενειακές ναυτιλιακές επιχειρήσεις και τον εφοπλισμό, να επέλεξε το πανεπιστήμιο και την πολιτική, παραμένει όμως ένας άνθρωπος με γνώση του κόσμου των επιχειρήσεων. Οι εγχώριοι ολιγάρχες έχουν βαφτίσει τον Γ.Σταθάκη «χρήσιμο υπουργό», αφού στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις τους φρόντιζε πάντα να τους εξηγεί ότι το πρόγραμμα και οι πολιτικές του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα έλθουν σε αντίθεση με τα συμφέροντα τους. «Ο Σταθάκης συνομιλεί με τους διαπλεκόμενους» είναι μια ρήση που όσοι ζουν στα βαθύτερα του Μαξίμου και της Κουμουνδούρου, έχουν ακούσει ή, ακόμα χειρότερα, έχουν εκστομίσει.

Ο υπουργός Οικονομικών είναι μία από τις κολόνες του συστήματος που υπηρετεί πιστά η σημερινή κυβέρνηση και κυρίως έχει «ένσημα» στον χώρο.

«Ο Σταθάκης είναι ο απευθείας συνομιλητής των hedge funds, των τραπεζών, των επενδυτών και ισχυρών ελληνικών επιχειρηματικών ομίλων». Αυτόν τον ρόλο έχει αποδώσει το Μέγαρο Μαξίμου στον υπουργό Οικονομίας. Πριν ακόμα αναλάβει υπουργικά καθήκοντα, ο Σταθάκης ήταν το στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ που συμμετείχε σε ανοιχτές και κλειστές συναντήσει στο City του Λονδίνου με εκπροσώπους πολυεθνικών ομίλων, τραπεζιτών και ανθρώπων της αγοράς. Συνόδευε τον Αλέξη Τσίπρα σε επιχειρηματικά φόρουμ, συνομιλούσε απευθείας με Έλληνες και ξένους τραπεζίτες.

Ο Γ. Σταθάκης έχει αναλάβει πολλές φορές ειδικές αποστολές προσέγγισης ξένων επενδυτών. Μια από αυτές είναι και η πλέον ενδεικτική. Τον Γενάρη του 2013, ο Αλ. Τσίπρας βρισκόταν στις ΗΠΑ, συνοδευόμενος από τους Γ Σταθάκη, Ν. Παππά, Ρ. Δούρου και Γ. Μηλιό (ο τελευταίος σήμερα έχει αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ], προκειμένου να επισκεφτούν την έδρα του ΔΝΤ. Εκεί ο «μικρός πρωθυπουργός» πήρε επίσημα το χρίσμα των δανειστών και της Ουάσιγκτον.

Στη διάρκεια της παραμονή τους, ο Αλ. Τσίπρας έδωσε εντολή στον Γ. Σταθάκη να μεταβεί στον Καναδά, ώστε να έχει απευθείας συνομιλίες με τους ιδιοκτήτες της καναδικής εταιρείας Eldorado Gold, η οποία ως γνωστόν κατέχει το 95%των μετοχών της «Ελληνικός Χρυσός» και εκμεταλλεύεται τα ορυχεία χρυσού στη Βόρεια Ελλάδα. Παρότι ήταν η εποχή που ο ΣΥΡΙΖΑ τασσόταν κατά της συγκεκριμένης επένδυσης, ο Γ. Σταθάκης πήγε στην έδρα της εταιρείας, προκειμένου να καθησυχάσει τους καναδούς επιχειρηματίες για τις προθέσεις του «αριστερού» ΣΥΡΙΖΑ.

Η καναδική εταιρία ανακοίνωσε πλέον επίσημα ότι στις αρχές του 2017 θα εξορύξει χρυσό από τα ορυχεία της Ολυμπιάδας στην Χαλκιδική. Ναι, σωστά διαβάσατε. Ακριβώς εκεί που οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ έδινανδήθεν «μάχες» για να κλείσουν τα ορυχεία και να προστατευτεί το περιβάλλον. Αλλά αυτά αποτελούν μια παλιά ανάμνηση που διηγούνται πλέον μεταξύ τους οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες, όταν αναπολούν τους αγώνες τους!

Άλλοι πάλι σύντροφοι από τα παλιά, με γνωριμίες στα Βαλκάνια και την τέως Σοβιετική Ένωση, αξιοποιούνται σήμερα από την κυβέρνηση του Τσίπρα για τα επιχειρηματικά ανοίγματα. Άνθρωποι όπως ο Δ. Καραγκουλές, ο Δ. Κοντοφάκας και ο Στ. Πιρτσιόλας που έκαναν επιτυχημένα το πέρασμα από την ενεργό πολιτική στράτευση στον κόσμο των επιχειρήσεων, αποτελούν εσχάτως και τους ανθρώπους που αξιοποιεί ως συμβούλους του ο Γ. Δραγασάκης. Ο Στέργιος Πιρτσιόλας, ως πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ, παίζει το ρόλο του ανθρώπου που εισπράττει όλες τις επιθέσεις για λογαριασμό του Τσίπρα, προκειμένου να προχωρήσει ανεμπόδιστα η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας.

 

Κίνηση μελετημένη και εγκεκριμένη από τον επιχειρηματικό κόσμο, ήταν η επιλογή του Αλ. Τσίπρα να αναβαθμίσει τον, επίσης προερχόμενο από το χώρο του ΠΑΣΟΚ, Χρ. Σπίρτζη σε υπουργό Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων στην δεύτερη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα σημείωναν τότε με νόημα ότι ένας «πρώην Πασόκος και πρώην πρόεδρος του ΤΕΕ είναι ο κατάλληλος άνθρωπος» για να έρθει σε συνεννόηση με τους εθνικούς εργολάβους για το μοίρασμα των μεγάλων έργων! Ο Σπίρτζης τα κατάφερε. Μπόμπολας, Περιστέρης, Καλογρίτσας, Κόκκαλης και άλλοι, επιδοτούνται από το ΕΣΠΑ για πολλοστή φορά, προκειμένου να ολοκληρώσουν την κατασκευή των αυτοκινητόδρομων ενώ τώρα ετοιμάζονται να βάλλουν διόδια παντού, προκειμένου να αυγατίσουν τα κέρδη τους.

Το παραμύθι της καταπολέμησης της διαφθοράς

Το πλέον απίστευτο της υπόθεσης είναι ότι ο Τσίπρας συνεχίζει να το παίζει εχθρός των ελίτ, την ίδια στιγμή που με τον ίδιο προκλητικό τρόπο εξυπηρετεί τους ίδιους πάνω κάτω ολιγάρχες, νομοθετεί υπέρ τους, χαρίζει τη δημόσια περιουσία χωρίς καν να υπάρχουν αντιδράσεις. Για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα, έπρεπε να δουλέψει η προπαγάνδα του Μαξίμου, οι μηχανισμοί που στήθηκαν, αλλά και τα ΜΜΕ που μπήκαν από νωρίς στην υπηρεσία της κατεύθυνσή που είχε η ηγετική ομάδα της κυβέρνησή.

Ο Αλέξης Τσίπρας, ακόμα και σήμερα, κηρύττει όπου σταθεί και όπου βρεθεί πόλεμο κατά της διαφθοράς και των διαπλεκόμενων συμφερόντων.Πρόκειται για φραστικούς βερμπαλισμούς. Άλλωστε, ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας κατήργησε το υπουργείο που είχε συστήσει για την καταπολέμηση της διαφθοράς, καρατομώντας τον υπουργό Επικράτειες Παναγιώτη Νικολούδη, που ήταν επίσης δικιά του επιλογή. Όμως, η θέση του υπουργού Επικρατείας με αρμοδιότητα την καταπολέμηση της διαφθοράς χρησιμοποιήθηκε ως «κράχτης» στην πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.

 

Μετά τις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου, όταν το νερό είχε μπει πια στο αυλάκι, ο Π. Νικολούδης, πρώην εισαγγελέας και χωρίς οργανική σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν υπήρχε λόγος να συνεχίσει τα καθήκοντα του. Η αρμοδιότητα για την πάταξη τη; διαφθοράς δόθηκε στον νέο αναπληρωτή υπουργό Δικαιοσύνης, γνωστό καραμανλικό και πρώην διοικητή της ΕΥΠ, Δημήτρη Παπαγγελόπουλο, που έχει μείνει γνωστός ως ο εισαγγελέας που δεν έκανε πρακτικά τίποτα σε πολύκροτες υποθέσεις όπως οι απαγωγές των Πακιστανών. Από κοινού με τον έμπιστο του Μαξίμου Γενικό Γραμματέα καταπολέμησης της διαφθοράς Γιώργο Βασιλειάδη, αποτέλεσαν το δίδυμο που ανέλαβε την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής σε θέματα διαφάνειας, υπό την επίβλεψη του υπουργού Επικρατείας Ν. Παππά.

Μετά το U-turn της υπογραφής του 3ου μνημονίου, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ απέδειξε περίτρανα ότι οι δήθεν «συγκρουσιακές» διαθέσεις μπήκαν αργά, αλλά σταθερά στο συρτάρι και αντικαταστάθηκαν από τη διάθεση της διαχείρισης σε όλα τα μέτωπα. Γύρω από τον Δ. Παπαγγελόπουλο, ο Αλ. Τσίπρας έχει δημιουργήσει ένα πιστό κομματικό στρατό, που στελεχώνει τα υπουργεία και τις υπηρεσίες που καταπιάνονται με τις υποθέσεις διαφθοράς.

Αυτή η στενή ομάδα, με «έδρα» κυρίως τη Γ.Γ. καταπολέμησης της διαφθοράς, διαχειρίζεται το σύνολο των φακέλων και στοιχείων με υποθέσεις διαφθοράς που αφορούν γνωστούς μεγαλοεπιχειρηματίες, εφοπλιστές, τραπεζίτες και καναλάρχες. Ποιος είναι άραγε ο λόγος που η κυβέρνηση Τσίπρα επιλέγει τη συγκεκριμένη τακτική; Μήπως στρατηγική επιδίωξή της είναι να μετατρέψει τις υποθέσεις διαφθοράς σε ένα επικοινωνιακό σόου για το πόπολο, ενώ την ίδια στιγμή θα τις χρησιμοποιεί και για αντικείμενο εκβιασμού ή συμβιβασμού με τους ντόπιους ολιγάρχες;

Ενδιαφέρον είναι κι άλλο ένα στοιχείο: στη Γ.Γ. Καταπολέμησης της διαφθοράς έφταναν όλες οι καταγγελίες που αφορούσαν παρατυπίες στελεχών, βουλευτών και υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής τους θητείας. Η επίσημη αιτιολόγηση του Μαξίμου ήταν όχι είχε αναθέσει στη Γ.Γ. να ελέγχει το στελεχικό δυναμικό του κόμματος, ώστε να αποτραπούν φαινόμενα διαφθοράς. Ωστόσο κάποιος κακεντρεχής θα σημείωνε πως το συγκεκριμένο υλικό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αποτρέψει πολλά στελέχη του κυβερνώντας κόμματος να εκφράσουν ανοιχτά τις διαφωνίες τους, ειδικά σε κρίσιμες εσωκομματικές ή κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες.

 

Τα στελέχη της Γ.Γ για την καταπολέμησης της διαφθοράς είναι επίσης επιφορτισμένα και με ένα επιπλέον καθήκον. Με εντολή Μαξίμου έχουν αναλάβει εργολαβικά να στήσουν πολλαπλούς διαύλους επικοινωνίας με τους εκπροσώπους των ΜΜΕ, προκειμένου να γνωστοποιούν μια σειρά από υποθέσεις διαφθοράς που βρίσκονται στην ατζέντα της κυβέρνησης. Άλλοτε αυτές δημοσιοποιούνται και άλλοτε μόνο «παπαγαλίζονται», προκειμένου να φτάσουν στα αυτιά του εμπλεκόμενου. Με τον τρόπο αυτό, όπως λένε οι κακές γλώσσες στην Κουμουνδούρου, η κυβέρνηση μπορεί να ελέγχει μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού κόσμου. Όμως στην πιάτσα αυτή η διαδικασία έχει όνομα. Λέγεται διαπλοκή.

Η συγκεκριμένη τακτική ξεδιπλώθηκε με τον πιο περίλαμπρο τρόπο κατά τη διάρκεια των διαδικασιών για τις τηλεοπτικές άδειες. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να ανέβει στην εξουσία έχοντας σε σημαντικό βαθμό απέναντι του τα ΜΜΕ -κάτι που λειτούργησε θετικά στο αντισυστηματικό προφίλ που ήθελε να περνάει ο ΣΥΡΙΖΑ προς το κοινό του. Αυτή η εμπειρία, όμως, ενίσχυσε τα σχέδια της νέας κυβέρνησης για άμεσες παρεμβάσεις, ειδικά» στο τηλεοπτικό τοπίο. Η πρώτη σύγκρουση με τον Ψυχάρη, οι αψιμαχίες με τον Αλαφούζο, αλλά κυρίως το μήνυμα προς τα παλιά αφεντικά ότι ο χώρος των ηλεκτρονικών ΜΜΕ θα αλλάξει, ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά αρκετών ολιγαρχών. Εφοπλιστές, εργολάβοι, πετρελαιάδες, μεγαλοκεφαλαιούχοι συγκρούστηκαν για την απόκτηση των τηλεοπτικών αδειών, με «ρυθμιστή» τη νέα κυβέρνηση και στο φόντο των καθημερινών ειδήσεων από την επιτροπή της Βουλής που διερευνά τα δάνεια σε κόμματα και ΜΜΕ. Αυτή η εξίσωση δημιούργησε νέες ισορροπίες.

Ο Βαρδινογιάννης δεν πήρε τηλεοπτική άδεια, ενώ μέχρι πρότινος είχε το Star και ήταν μέτοχος στο Mega. Η αποχώρηση του Βαρδινογιάννη, δεν σημαίνει ότι ο επιχειρηματίας θα σταματήσει να έχει «λόγο» στα πράγματα, αφού οι προσβάσεις του στον κρατικό μηχανισμό είναι ισχυρές. Η είσοδοςΜαρινάκη στο χώρο μπορεί να επιφέρει σημαντικές ανατροπές, αφού ο επιχειρηματίας θέλει να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη, χωρίς να αποκλείεται να αποφασίσει ή να αναγκαστεί να μοιραστεί το χαλιφάτο με τον Βαρδινογιάννη.

Το ισχύον πλαίσιο που επιτρέπει τις εκ των υστέρων συμμαχίες ανάμεσα στους υποψήφιους καναλάρχες ανοίγει την όρεξη σε πολλούς. Μια συμμαχία Καλογρίτσα και Ιβάν Σαββίδη ή του προέδρου του ΠΑΟΚ με τον Κοντομηνά, παραμένει πάντα πάνω στο τραπέζι. Οι Αλαφούζος και Κυριακού θα συνεχίσουν να παίζουν ο καθένας το δικό του παιχνίδι. Ο Κυριακού θα αναλάβει να τρομοκρατεί και να αποχαυνώνει την κοινή γνώμη, ο Αλαφούζος θα συνεχίσει το πλαγιοκόπημα της κυβέρνησης και την προώθηση της νεοφιλελεύθερης ατζέντας -με τρόπο τόσο απροκάλυπτο που συχνά έχει σχεδόν ευεργετική επίδραση στον ΣΥΡΙΖΑ!

 

Οι αλλαγές σε επίπεδο ιδιοκτητών, θα σηματοδοτήσουν και την έναρξη νέων παζαριών για τη νομή της εξουσίας και κυρίως για τη μεταχείριση των εκλεκτών της. Ειδικά σε ένα τηλεοπτικό τοπίο, απαλλαγμένο από τους κανόνες της Ανεξάρτητης Αρχής, αφού αυτούς φρόντισε νομοθετικά να τους ορίζει ο Ν. Παππάς και το Μαξίμου, η διαπλοκή θα ζήσει και θα βασιλεύσει μετά αφεντικά να παραμένουν πάνω κάτω τα ίδια. Αυτό που θα αλλάξει θα είναι οι πολιτικοί υπάλληλοι που θα έχουν προσωρινά στην υπηρεσία τους, μέχρι να έρθουν οι επόμενοι. Αλλωστε η εξουσία δεν ασκείται κυρίως όπως θα ήθελαν αυτοί που την διαχειρίζονται, αλλά όπως απαιτούν αυτοί που την κατέχουν πραγματικά, στην περίπτωσή μας οι εκπρόσωποι της ελληνικής «επιχειρηματικότητας». Και αποδεικνύεται ότι η Αριστερά μπορεί μια χαρά να εξυπηρετήσει και αυτούς.

Νομοθετικά παράθυρα για να βγουν λάδι τα καρτέλ

Τα δώρα όμως δεν σταματούν εδώ. Στο πολυνομοσχέδιο-σκούπα των 7.000 σελίδων που ψήφισε στη Βουλή τον Μάιο, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προσπάθησε να συμπεριλάβει διατάξεις σύμφωνα με τις οποίες μπορεί να υπάρξει «διαδικασία διευθέτησης των διαφορών» και εξάλειψη των ποινικά κολάσιμων πράξεων για εταιρείες που «παραδέχονται» ότι έδρασαν στο πλαίσιο καρτέλ. Υπάρχει τίποτα πιο φωτογραφικό από αυτό;

Αναλυτικότερα, στα άρθρα 105 και 106 του νομοσχεδίου που κατατέθηκε στη Βουλή τα μεσάνυχτα της Τετάρτης 18 Μαΐου 2016 προβλεπόταν η δυνατότητα της Επιτροπής Ανταγωνισμού να προχωρήσει σε φιλικό-ουσιαστικά-διακανονισμό με εταιρείες που θα αποδειχτεί ότι προχώρησαν σε παράβαση του άρθρου 1 του ν. 703/77 (όπως ίσχυε) και του άρθρου 1 του ν. 3959/2011. Δίνει τη δυνατότητα στην Επιτροπή να μειώσει τα επιβαλλόμενα πρόστιμα έως και 15% «σε περίπτωση διευθέτησης της διαφοράς και δίνει πλήρη απαλλαγή από κάθε ποινική ευθύνη, εφόσον πληρωθούν τα πρόστιμα και υπάρξει ομολογία».

Μάλιστα στο άρθρο 106, όπως προτάθηκε αρχικά, οριζόταν ότι σε περίπτωση που το πρόστιμο εξοφληθεί, εξαλείφεται το αξιόποινο των εγκλημάτων (περί ανταγωνισμού) και επέρχεται απαλλαγή από «συρρέοντα» εγκλήματα (π.χ. ξέπλυμα, δωροδοκία, διασπάθιση κτλ.) και πλήρης απαλλαγή από άλλου είδους διοικητικές κυρώσεις. Δηλαδή αμνήστευση!

Επιπλέον, προβλεπόταν ότι ακόμη κι αν το πρόστιμο καταβάλλεται τμηματικά στο πλαίσιο διακανονισμού στο βαθμό που ο οφειλέτης είναι συνεπής, αναστέλλεται η ποινική δίωξη για όσο χρόνο διαρκεί η ρύθμιση.

Η νομοθετική ρύθμιση προωθήθηκε μόλις είχε γίνει γνωστό ότι στελέχη διάφορων κατασκευαστικών  εταιρειών οδεύουν προς ακρόαση στην Επιτροπή Ανταγωνισμού για την υπόθεση των καρτέλ. Εμπνευστές της διάταξης, σύμφωνα με πληροφορίες, ήταν ο υπουργός Επικρατείας Αλέκος Φλαμπουράρης και ο υπουργός Μεταφορών, Υποδομών και ΔικτύωνΧρήστος Σπίρτζης, ενώ πολύτιμη ήταν και η συνδρομή του υπουργού Δικαιοσύνης Νίκου Παρασκευόπουλου.

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι διατάξεις αυτές προκάλεσαν πλήθος αντιδράσεων μέσα στη Βουλή. Τραγελαφικές στιγμές εκτυλίχθηκαν όταν τα στελέχη του Ποταμιού κατηγόρησαν τον ΣΥΡΙΖΑ ότι υλοποιεί αυτό ακριβώς για το οποίο κατηγορούσε τα ίδια: εξυπηρετεί συμφέροντα μεγαλοεργολάβων. Μετά την κατακραυγή, η διάταξη «απαλύνθηκε» ώστε να εξαλείφεται μεν το αξιόποινο του αδικήματος της οριζόντιας σύμπραξης (καρτέλ) εφόσον ο παραβάτης ομολογήσει την πράξη του αποδεχόμενος να πληρώσει τοις μετρητοίς ή με δόσεις το πρόστιμο, ενώ θα συνεχίζεται η ποινική δίωξη για άλλα τυχόν «συρρέοντα» εγκλήματα. Not bad!

 [--->]