Έξω από το ευρώ, μια απλούστευση *

των Danilo Corradi και Marco Bertorello

Η κρίση του ευρώ κουβαλάει μαζί της ένα πλήθος προβλημάτων και πιθανές λύσεις. Οι οικονομικές πολιτικές που ακολουθούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποκαλύπτουν όλες τις αντιφάσεις τους, συντομεύοντας τις εξελίξεις και καθιστώντας επείγουσες τις αποφάσεις για ριζική αλλαγή. Στην κρίση αντιστοιχεί η επιστροφή μιας εθνικής πολιτικής, ικανή να λύσει τα σημερινά προβλήματα. Ο κίνδυνος είναι, η αντίθεση στις περικοπές  και στη λιτότητα να διολισθήσει προς  προγράμματα εθνικής αναδίπλωσης, που δεν αντιμετωπίζουν τα παγκόσμια προβλήματα και αρνούνται μια προσέγγιση συστημική και πραγματικά εναλλακτική. Σε κάθε περίπτωση, το σημείο εκκίνησης αντιπροσωπεύεται από την περίπτωση της Ελλάδας.

Η Ελλάδα βγαίνει, ή είναι έξω;
Σε πρόσφατη παρέμβαση του ο Emiliano Brancaccio θεώρησε ως κλειδί ανάγνωσης της ήττας του ΣΥΡΙΖΑ την "εμφανώς ασυνεπή"  θέση του να ζητήσει την επαναδιαπραγμάτευση του περίφημου μνημόνιου, χωρίς να κάνει ρητή αναφορά στις πιθανές συνέπειες από μια ενδεχόμενη αποτυχία του εν λόγω αιτήματος. Είναι πιθανό ο ΣΥΡΙΖΑ να φάνηκε απρόθυμος να συζητήσει λεπτομερώς τις συνέπειες από μια αρνητική απάντηση της Τρόικας, αλλά ήταν σαφές ότι οι επιπτώσεις από ένα τερματισμό των διαπραγματεύσεων θα οδηγούσαν στη μονομερή αναδιάρθρωση του χρέους από τη μεριά της Ελλάδας. Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ, ως εκ τούτου, ήταν μία κίνηση τακτικής, δεδομένου ότι οι αντίπαλοι του ήταν αυτοί που τον κατηγορούσαν για το αντιευρωπαϊκό δήθεν προφίλ του, αλλά δεν μπορούμε να ισχυρηστούμε ότι δεν χρησιμοποιούσε το μοναδικό διαπραγματευτικό χαρτί που είχε  η Ελλάδα: στα χέρια της,το χρέος της, και επιπλέον την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων και εμπορευμάτων στην επικράτειά της. Η σφοδρότητα  της προεκλογικής εκστρατείας στην Ελλάδα, ακόμα και με ομοβροντίες από την υπόλοιπη ήπειρο, χαρακτηρίστηκε από την υστερία ναι στο ευρώ όχι στο ευρώ, λες και είχαμε να κάνουμε με κάποιο δημοψήφισμα για το ενιαίο νόμισμα, και όχι με την αναζήτηση λύσεων διεξόδου από την κρίση στην Ευρώπη, γενικά, και ειδικά για το δημόσιο χρέος της.

 

Η κριτική του Brancaccio, αν και βάσιμη, είναι επομένως, ελάχιστα "γενναιόδωρη". Αναμφίβολα, η μονομερής αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας θα μπορούσε να σημαίνει την εγκατάλειψη του ενιαίου νομίσματος.

Αλλά αν και αυτό ήταν το πιο προβλέψιμο αποτέλεσμα, εντούτοις, δεν θα έπρεπε να θεωρείται και ως δεδομένο. Τακτικισμούς  στο μέτωπο της Ελλάδας δεν είχαμε μόνο από την πλευρά των Ελληνικών πολιτικών δυνάμεων, αλλά και από το  Ευρωπαϊκό διευθυντήριο  και τη Μέρκελ. Η έξοδος μιας χώρας από το ευρώ, όσο μικρή κι αν είναι αυτή, μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες. Αν αληθεύει ότι τα δύο αυτά χρόνια, στη φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό αντιστοιχούσε μια  σταδιακή απεμπλοκή ξένων κεφαλαίων στην Ελλάδα, τότε τα ποσά της έκθεσης της Αγγλίας της Γαλλίας και της Γερμανίας θα πρέπει να υπερβαίνουν τα 68 δισεκατομμύρια δολάρια, συν τα χρήματα  του Ταμείου σωτηρίας και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Επιπλέον, στις συγκεκριμένες συνθήκες  γενικευμένης δυσκολίας δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε ένα φαινόμενο μετάδοσης των συνεπειών της πτώχευσης σε χώρες με μεγαλύτερα προβλήματα.

Εδώ και κάποιο διάστημα, ακούγαμε να λένε ότι τελικά όλοι ήταν έτοιμοι  σε περίπτωση  πτώχευσης της Ελλάδας, αλλά αυτό πιο πολύ έμοιαζε με μέσο αποτροπής ενός τέτοιου ενδεχόμενου, παρά σαν σοβαρό μέσο μετριασμού των συνεπειών της. Ετσι, δεν θα έπρεπε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο συμμαχιών μεταξύ χωρών των PIIGS για  να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα του χρέους με διαφορετικούς τρόπους. Με λίγα λόγια, μία Ελλάδα με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να παίξει ένα παιχνίδι για να προσπαθήσει να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, διαταράσσοντας  παγιωμένους συσχετισμούς σε μια συγκυρία όπου οι παγιωμένες καταστάσεις είναι σχετικά λίγες.