Κάθε μέρα που περνάει πυκνώνουν τα σημάδια της επερχόμενης
ύφεσης. Δεν μιλάμε μάλιστα πλέον για ενδείξεις. Ας κρατήσουμε τι είναι μέχρι
τώρα γνωστό μένοντας μόνο στα πολύ πρόσφατα.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ
Στη Γερμανία η βιομηχανική παραγωγή τον Ιούλιο μειώθηκε κατά
0,6% σε σχέση με τον Ιούνιο και 4,2% σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Το Ινστιτούτο
IFO μείωσε τις προσδοκίες για τους φετινούς ρυθμούς μεγέθυνσης στο 0,5%. Η
επισήμανση δε, του επικεφαλής προβλέψεων του έστειλε σήματα κινδύνου σε όλη την
γηραιά ήπειρο: «η γερμανική οικονομία κινδυνεύει να πέσει σε ύφεση. Σαν
πετρελαιοκηλίδα η αδυναμία της βιομηχανίας εξαπλώνεται σε άλλους τομείς της
οικονομίας, όπως logistics, παροχή υπηρεσιών, κ.λπ.
Προς επίρρωση, τα κέρδη των εισηγμένων στον πανευρωπαϊκό
δείκτη Stoxx 600 αναμένεται να μειωθούν κατά 1,9%. Κι αν οι δυσοίωνες
προβλέψεις επιβεβαιωθούν θα πρόκειται για το τρίτο τρίμηνο στη σειρά
συρρίκνωσης των εταιρικών κερδών.
Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου που
παρακολουθεί επισταμένα ότι αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να πέσουν σε μια παγίδα
χαμηλής μεγέθυνσης, με ευθύνη της παγκόσμιας βιομηχανίας που συρρικνώνεται με
πρωτοφανείς ρυθμούς για την τελευταία εξαετία. Γι’ αυτό το λόγο αναθεωρεί επί
τα χείρω τις προβλέψεις του.
Έρευνα της UBS σε 360 οικογένειες υπερπλουσίων με μέσο πλούτο
αξίας 1,2 δισ. δολ. έδειξε ότι το 55%
προβλέπει ύφεση το 2020. Επίσης, το 45% ήδη προσαρμόζει το επενδυτικό του
χαρτοφυλάκιο στρεφόμενο σε ομόλογα και ακίνητη περιουσία, το 42% αυξάνει τα
ρευστά διαθέσιμά του, ενώ το 20% μειώνει την δανειακή του έκθεση.
Με βάση δημοσίευμα των Financial Times, άλλη έρευνα της
Absolute Strategy Research, έδειξε ότι άνω του 50% από ένα δείγμα 200
επενδυτικών οργανισμών που από κοινού διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία αξίας
άνω των 4,1 τρισ. δολ. εκτιμούν ότι το 2020 θα είναι χρονιά ύφεσης.
Κι αν όλα τα παραπάνω δεν αρκούν για να …φορέσουμε ζώνες
ασφαλείας και κράνη ας ρίξουμε μια ματιά στις κεντρικές τράπεζες: Η μεν
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην τελευταία της συνεδρίαση, μαζί με την παράδοση
της σκυτάλης στην Κριστίν Λαγκάρντ (ας ελπίσουμε για άλλο λόγο από το να
μεταφέρει στην ευρωζώνη την τεχνογνωσία του ΔΝΤ στη διαχείριση οικονομικών
κρίσεων, αποφάσισε ένα νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων αξίας 20 δισ. ευρώ
μηνιαίως, αρχής γενομένης από Νοέμβριο. Οι αποφάσεις της αμερικανικής κεντρικής
τράπεζας δημιουργούν μεγαλύτερη ανησυχία, καθώς μεταξύ άλλων, αποφάσισε να
παρεμβαίνει καθημερινά στην αγορά ρίχνοντας μάλιστα 200 δισ. δολ. στην αγορά σε
λίγα 24ωρα. Η καθησυχαστική της παρέμβαση αποσκοπούσε στην εκτόνωση των
ανησυχιών που έχουν οδηγήσει τα επιτόκια ημέρας (overnight) στο 10%. Πρόκειται
για ένα ξεκάθαρο δείκτη έλλειψης εμπιστοσύνης. Το φαινόμενο είχε παρατηρηθεί
και στις παραμονές της μεγάλης ύφεσης του 2008, όταν η μια τράπεζα αρνούνταν να
δανείσει την άλλη. Εμάς μας πήρε κάτι μήνες να μάθουμε για τα στεγαστικά δάνεια
χαμηλής εξασφάλισης και υψηλής τοξικότητας που είχαν πλημμυρίσει τα
χαρτοφυλάκια τους…
Εδώ όμως παρατηρείται κάτι πρωτοφανές. Είναι η μοναδική φορά
τις τελευταίες δεκαετίες που τα μέτρα και η κατεύθυνση των παρεμβάσεων των
κεντρικών πιστωτικών ιδρυμάτων δεν δημιουργούν εφησυχασμό ή και αυταπάτες για
ένα αίσιο τέλος, αλλά ανησυχία! Ο λόγος είναι ότι άπαντες συνειδητοποιούν ότι ο
…βασιλιάς είναι γυμνός. Το ένα τρίτο των κρατικών ομολόγων ανεπτυγμένων αγορών
που προσφέρονται και του συνόλου των ομολόγων που βρίσκονται σε κατηγορία
προτεινόμενης επένδυσης έχουν αρνητικές αποδόσεις. Κοινώς, δυνατότητα μείωσης
επιτοκίων που θα έδινε ώθηση σε επενδύσεις και θα έστρεφε κεφάλαια από ομόλογα
σε μετοχές δεν υφίσταται. Επιπλέον, δεν είναι μόνο ο βασιλιάς γυμνός αλλά και
στο συμβούλιο του στέμματος ο ένας δεν μιλάει στον άλλο. Με ΗΠΑ εναντίον Κίνας
και ΕΕ, ΕΕ εναντίον Αγγλίας και με την πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής να
περιμένει μια σπίθα για να πυροδοτήσει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο ακόμη και μια
σύνοδος των 20 πλουσιότερων κρατών να συνέλθει υπό συνθήκες έκτακτης ανάγκης
για να λάβει επείγοντα μέτρα, όπως συνέβη τον Απρίλιο του 2008, οι ηγέτες δεν
πρόκειται να συμφωνήσουν μεταξύ τους ούτε για το που θα σταθούν στην
αναμνηστική φωτογραφία.
Η όξυνση των διεθνών ανταγωνισμών μόνο τυχαία δεν είναι. Η
κάμψη της κατ’ εξοχήν εξαγωγικής γερμανικής βιομηχανίας που βρίσκεται πίσω από
την εμφάνιση της διαφαινόμενης ύφεσης στην Ευρώπη προήλθε από την όρθωση
εμποδίων στο ελεύθερο εμπόριο. Το τέλος της παγκοσμιοποίησης που γνωρίσαμε τις
δύο προηγούμενες δεκαετίες από την εποχή του Κλίντον μέχρι τον Ομπάμα,
αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και μας οδηγεί στην επόμενη κρίση.
Η αποσόβησή της ή ο μετριασμός των επιπτώσεών της ήδη
απασχολεί τα οικονομικά επιτελεία. Από την αυξανόμενη βιβλιογραφία ξεχωρίζει η
πρόταση της Balckrock, που διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 6 τρισ. δολ.! Η πρόταση
της, που μας θύμισε τη διάσωση της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας από την
κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ το 2008, μπορεί να συμπυκνωθεί στη φράση «άμεση
παρέμβαση». Με τα δικά τους λόγια, όπως παρατίθενται σε έκθεση που δόθηκε στη
δημοσιότητα τον Αύγουστο, η άμεση παρέμβαση σημαίνει «οι κεντρικές τράπεζες να βρουν
τρόπους να παραδώσουν το χρήμα της κεντρικής τράπεζας απ’ ευθείας στα χέρια των
δαπανώντων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα… Μια ακραία μορφή θα ήταν ένας απ’
ευθείας και διαρκής μηχανισμός χρηματοδότησης της δημοσιονομικής επέκτασης ή
όπως λέγεται λεφτά από το ελικόπτερο».
Όσο για το ποιος θα πληρώσει τους νέους πακτωλούς χρημάτων
είναι παραπάνω από σίγουρο ότι θα είναι οι ίδιοι που έσωσαν τον καπιταλισμό κι
από την προηγούμενη κρίση…
