Μέτρα για εντυπωσιασμό

Τον υπουργό Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος της πρώτης κυβέρνησης του 1981, Αντώνη Τρίτση, μνημόνευσε στην εξαγγελία της δέσμης των 20 άμεσων παρεμβάσεων της κυβέρνησης ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Βάσει των εξαγγελιών, το υπουργείο Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο, θα δημιουργήσει νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα για την παρακολούθηση της αυθαίρετης δόμησης και των σχετικών καταγγελιών.

Ζητήσαμε τη γνώμη έμπειρων μηχανικών του ΤΕΕ και καθηγητών Πανεπιστημίου σχετικά με το κατά πόσον τα μέτρα είναι στη σωστή κατεύθυνση και αν μπορούν να υλοποιηθούν έστω και 35 χρόνια μετά τις πρωτοποριακές, αλλά δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό ανεφάρμοστες διατάξεις του νόμου Τρίτση (1337/83).

Μετά 35 χρόνια, μόνο το 15% των ακτογραμμών έχει καθοριστεί

Του ΑΝΤΩΝΗ ΜΑΟΥΝΗ, Μέλους Δ.Σ. (τέως πρόεδρος) του Τμήματος Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων

Με την εξαγγελία των 20 μέτρων από τον πρωθυπουργό η συζήτηση μετά τις πυρκαγιές για την κατάρρευση της πολιτικής προστασίας μετατοπίζεται στα θέματα των αυθαιρέτων και του χωρικού σχεδιασμού. Επισημαίνω κατ’ αρχάς το ανέφικτο των πρωθυπουργικών δεσμεύσεων.

Ενδεικτικά: Η Ελλάδα κατατάσσεται παγκοσμίως ανάμεσα στις 10 πρώτες χώρες σε μήκος ακτογραμμών. Οταν ψηφίστηκε ο νόμος Τρίτση, η χάραξη των ακτογραμμών με όρους διοικητικών πράξεων ήταν πρακτικά ανύπαρκτη. Εξ ου και ναυάγησε από το πρώτο κιόλας βήμα η τότε αναγγελθείσα μετά τυμπανοκρουσιών «επιχείρηση απελευθέρωσης των ακτών»: Πώς να κατεδαφιστούν οι περιφράξεις σε μια ζώνη πλάτους 500 μέτρων της οποίας η μία πλευρά (η ακτογραμμή) δεν είχε νόμιμα οριστεί;

Μετά 35 χρόνια, μόνο το 15% των ακτογραμμών έχει καθοριστεί. Οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες για ολοκλήρωση του καθορισμού τους (μέτρο 16), για την οριοθέτηση των δεκάδων χιλιάδων ρεμάτων όλης της χώρας (μέτρο 17) μέσα στο 2019, μόνο ως έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα μπορεί να εκληφθεί.

Το χρονοβόρο ζητούμενο του καθορισμού ακτογραμμών, ρεμάτων κ.λπ. καθιστά εκ των προτέρων αδύνατη την υλοποίηση και μιας σειράς ακόμα από τα πρωθυπουργικά μέτρα (μέτρο 1 για κατεδάφιση αυθαιρέτων μέσα στη ζώνη του αιγιαλού, σε ρέματα κ.λπ., μέτρο 6 ομοίως, για κατεδάφιση περιφράξεων). Διότι χωρίς τον ορισμό ακτογραμμών, χωρίς οριοθέτηση ρεμάτων, δασών κ.λπ., είναι ανέφικτη και η κατεδάφιση των παράνομων κατασκευών που τα καταλαμβάνουν: Ούτε η χαρτογράφησή τους είναι εφικτή (5ο μέτρο).

Είναι προφανής η κυβερνητική πρόθεση για έωλο εντυπωσιασμό με στόχο τη μετάθεση της συζήτησης: από τον εντοπισμό των πολιτικών και ενδεχομένως ποινικών ευθυνών για την τραγωδία στο Μάτι, στα θέματα του χωρικού σχεδιασμού και των αυθαιρέτων.

Η πρόκληση καταστροφών από βίαια φυσικά συμβάντα ασφαλώς συναρτάται ΚΑΙ με το σοβαρότατο θέμα του χωρικού σχεδιασμού. Η επίκλησή του όμως εν θερμώ δεν ισοδυναμεί με σοβαρή αντιμετώπισή του. Πρώτη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου της τελευταίας δεκαετίας, του ν. 4269/2014 περί «Χωροταξικής και Πολεοδομικής Μεταρρύθμισης» της κυβέρνησης Σαμαρά, οι κατευθύνσεις του οποίου διατηρήθηκαν από τη σημερινή κυβέρνηση με τον ν. 4447/2016 «Χωρικός Σχεδιασμός-Βιώσιμη Ανάπτυξη».

Πρόκειται για νομοθετικό πλαίσιο που οδηγεί στην κατάλυση του δημόσιου κοινωνικού χωρικού σχεδιασμού, όπως διαμορφώθηκε έπειτα από δεκαετίες κοινωνικού διαλόγου (στον οποίο ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο) με τους νόμους Τρίτση, για να αρχίσει να ξηλώνεται από την επομένη της ψήφισής τους –και με τρόπο βίαιο την τελευταία δεκαετία– με στόχο την υποκατάστασή του από τα ανεξέλεγκτα «ειδικά χωρικά σχέδια» των επενδυτών.

Ειδικά για τα αυθαίρετα, η ευθύνη βαραίνει όλες τις κυβερνήσεις που επί 40 χρόνια το εκμεταλλεύτηκαν –και ουσιαστικά το ενθάρρυναν– ως ευκαιρία εύκολων τεράστιων εσόδων για το Δημόσιο από τις νομιμοποιήσεις και ως ασφαλή μέθοδο πολλαπλής ομηρίας του εκλογικού σώματος από την εκάστοτε κυβέρνηση: της σημερινής συμπεριλαμβανομένης, με πιο νωπό νομοθέτημα τον περσινό ν. 4495 περί «ρύθμισης» αυθαιρέτων.

Εκτός από το ανέφικτο λοιπόν των μέτρων του πρωθυπουργού, η μέχρι στιγμής πολιτική της σημερινής κυβέρνησης δεν επιτρέπει αισιοδοξία για αλλαγή ούτε στο επίπεδο της πολιτικής της βούλησης: ούτε για τον χωρικό σχεδιασμό ούτε για τα αυθαίρετα.

Δεν χρειαζόταν να θρηνήσουμε θύματα για να γίνουν όλα αυτά 

[--->]