Το τραγούδι «σ' ένα παπόρο μέσα»
γράφτηκε στα χρόνια της Αγγλικής κατοχής, «προστασίας» των Επτάνησων (1815 – 1864). Ήταν η εποχή
των «ριζοσπαστών» [ ''π'' 1], οι οποίοι αντιδρούσαν στο αγγλικό καθεστώς. Αυτούς τους
μαζεύανε και τους πηγαίνανε στην Κέρκυρα, όπου ήταν η πρωτεύουσα της Αρμοστείας
και τους κρεμάγανε. Μέσα στο καράβι κατά τη μεταφορά τους, γράψανε αυτό το
απίστευτο τραγούδι.
Σ’ ένα παπόρο μέσα, όλοι μέσα όλοι μέσα
σ’ ένα παπόρο μέσα μας εμπαρκάρανε
γαλέτες παξιμάδια, γαλέτες παξιμάδια
γαλέτες παξιμάδια μας ετρατάρανε
Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλλονιά δεν θα σας ξαναδώ
Κ ένας Κεφαλλονίτης κι’ ένας Κεφαλλονίτης
Κι’ ένας Κεφαλλονίτης αφ’ την Κεφαλλονιά
τα ρούχα του γυρεύει τα ρούχα του γυρεύει
τα ρούχα του γυρεύει δεν τα ’βρε πουθενά
Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλλονιά δεν θα σας ξαναδώ
Καπέλο κροκιδένιο καπέλο κροκιδένιο
καπέλο κροκιδένιο και στρίλινο βρακί
πιστόλα καλαμένια πιστόλα καλαμένια
πιστόλα καλαμένια και βέργινο σπαθί
Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλλονιά δεν θα σας ξαναδώ
Περνάμε από Λευκάδα περνάμε από Λευκάδα
περνάμε από Λευκάδα και έχει ξαστεριά
μα εμείς επιθυμούμε μα εμείς επιθυμούμε
μα εμείς επιθυμούμε γρήγορα Λευτεριά
Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλλονιά δεν θα σας ξαναδώ
Στην Κέρκυρα μας πάνε στην Κέρκυρα μας πάνε
στην Κέρκυρα μας πάνε να μας δικάσουνε
μα εμείς θα τραγουδάμε μα εμείς θα τραγουδάμε
μα εμείς θα τραγουδάμε ώσπου να φτάσουμε
Ζάκυνθος Κέρκυρα δεν θα σας ξαναδώ
Ζάκυνθος Κεφαλονιά δεν θα σας ξαναδώ
''π'' : Για την 'Ένωση των Επτανήσων και τους Ριζοσπάστες
Του Γιώργου Κ. Καββαδία*
Η επίσημη Ιστορία χαρακτηρίζεται από ουκ ολίγες διαστρεβλώσεις και
αποσιωπήσεις. Δεν αποτελεί εξαίρεση και η Ένωση της Επτανήσου με
την Ελλάδα που πραγματοποιήθηκε σαν σήμερα, πριν από 151 χρόνια, στις 21 Μάιου
1864. Σύμφωνα με την επίσημη Ιστορία η Ένωση ήταν το δώρο, η «προίκα» της
Αγγλίας προς τον βασιλέα Γουλιέλμο - Γεώργιο Γλύξμπουργκ (Γεώργιο Α').
Αποσιωπάται, όμως, ότι από την περίοδο της Ενετοκρατίας (14ος αι. - 1797) και στη διάρκεια της τριπλής κατοχής από Γάλλους, Ρώσους, Άγγλους, της Ιονίου Πολιτείας (1800 - 1864) οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις των αγροτών, των ποπολάρων, αφού η ντόπια αριστοκρατία είχε ευθυγραμμιστεί με τον κατακτητή, αποτελούσαν μόνιμο φαινόμενο. Από την εξέγερση της βουκέντρας (Λευκάδα) και τις σποραδικές εξεγέρσεις σε απομακρυσμένα χωριά της Κέρκυρας (Νυμφές, Επίσκεψη, Λευκίμμη, Αυλιώτες, Καρουσάδες) και την Επανάσταση ή το Ρεμπελιό των Ποπολάρων (Ζάκυνθος 1628-1631) που θεωρείται η πρώτη ταξική επανάσταση της νεοελληνικής ιστορίας, μέχρι την εξέγερση στο Σταυρό και στη Σκάλα (Κεφαλονιά 1848 - 49) μεσολαβούν μικροί ή μεγάλοι αγώνες. Αγώνες για κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική απελευθέρωση. Αγώνες που παρά τις διάφορες φάσεις του, ουσιαστικά κράτησαν σχεδόν τέσσερις αιώνες.
Η ελληνική επανάσταση (1821) και η δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους αποτέλεσαν το έναυσμα μακρών αγώνων που απέκτησαν και την πολιτική τους έκφραση μέσα από τις τάξεις του ριζοσπαστικού κόμματος το 1848. Είναι μια χρονιά ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία, όπου εκδόθηκε το Κομμουνιστικό Μανιφέστο των Κ, Μαρξ - Φρ. Ένγκελς, η χρονιά των επαναστάσεων στη Γερμανία και στη Γαλλία.
Σκοπός των ριζοσπαστών ήταν όχι μόνο η ένωση με την Ελλάδα, αλλά έθεταν ως στόχο την οικοδόμηση μιας δίκαιης και ελεύθερης κοινωνίας. Το κίνημα συμπορεύτηκε ιδεολογικά με τα επαναστατικά κινήματα της Ευρώπης. Τα κινήματα αυτά είχαν κοινούς στόχους, όπως την οικοδόμηση μιας γνήσια ελεύθερης κοινωνίας ισότητας και την ένωση όλων των λαών πέρα από εθνικούς και άλλους διαχωρισμούς.
Αποσιωπάται, όμως, ότι από την περίοδο της Ενετοκρατίας (14ος αι. - 1797) και στη διάρκεια της τριπλής κατοχής από Γάλλους, Ρώσους, Άγγλους, της Ιονίου Πολιτείας (1800 - 1864) οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις των αγροτών, των ποπολάρων, αφού η ντόπια αριστοκρατία είχε ευθυγραμμιστεί με τον κατακτητή, αποτελούσαν μόνιμο φαινόμενο. Από την εξέγερση της βουκέντρας (Λευκάδα) και τις σποραδικές εξεγέρσεις σε απομακρυσμένα χωριά της Κέρκυρας (Νυμφές, Επίσκεψη, Λευκίμμη, Αυλιώτες, Καρουσάδες) και την Επανάσταση ή το Ρεμπελιό των Ποπολάρων (Ζάκυνθος 1628-1631) που θεωρείται η πρώτη ταξική επανάσταση της νεοελληνικής ιστορίας, μέχρι την εξέγερση στο Σταυρό και στη Σκάλα (Κεφαλονιά 1848 - 49) μεσολαβούν μικροί ή μεγάλοι αγώνες. Αγώνες για κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική απελευθέρωση. Αγώνες που παρά τις διάφορες φάσεις του, ουσιαστικά κράτησαν σχεδόν τέσσερις αιώνες.
Η ελληνική επανάσταση (1821) και η δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους αποτέλεσαν το έναυσμα μακρών αγώνων που απέκτησαν και την πολιτική τους έκφραση μέσα από τις τάξεις του ριζοσπαστικού κόμματος το 1848. Είναι μια χρονιά ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία, όπου εκδόθηκε το Κομμουνιστικό Μανιφέστο των Κ, Μαρξ - Φρ. Ένγκελς, η χρονιά των επαναστάσεων στη Γερμανία και στη Γαλλία.
Σκοπός των ριζοσπαστών ήταν όχι μόνο η ένωση με την Ελλάδα, αλλά έθεταν ως στόχο την οικοδόμηση μιας δίκαιης και ελεύθερης κοινωνίας. Το κίνημα συμπορεύτηκε ιδεολογικά με τα επαναστατικά κινήματα της Ευρώπης. Τα κινήματα αυτά είχαν κοινούς στόχους, όπως την οικοδόμηση μιας γνήσια ελεύθερης κοινωνίας ισότητας και την ένωση όλων των λαών πέρα από εθνικούς και άλλους διαχωρισμούς.
Βέβαια η ηγεσία του ριζοσπαστικού κινήματος αποτελείτο από τα προοδευτικά,
φιλελεύθερα και δημοκρατικά στοιχεία της υπό διαμόρφωση τοπικής αστικής τάξης
(έμποροι, καραβοκύρηδες κ.α) και της διανόησης, που σήκωσε το βάρος της
ανάπτυξης του κινήματος αυτού και της αντίστασης στην αγγλική κατοχή και
κυριαρχία. Οι συνεχείς εξεγέρσεις εντάθηκαν. Η επέμβαση του αγγλικού στρατού
τις περιόρισε για λίγο, αλλά το 1848 - 49 η εξέγερση στη Σκάλα Κεφαλονιάς
εξελίχθηκε σε κανονική ένοπλη αντιπαράθεση.
Δύο φορές 1850 και 1857 οι Ριζοσπάστες υποβάλλουν πρόταση Ένωσης με την Ελλάδα. Όταν στις 26 Νοεμβρίου 1850, ο Ριζοσπάστης βουλευτής Ιωάννης Δετοράτος Τυπάλδος προτείνει στη βουλή το ψήφισμα για την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, η Βρετανία απαντά με διωγμούς, συλλήψεις, φυλακίσεις, εξορίες και κλείσιμο των εφημερίδων.
Αντίθετα οι Ευγενείς και το κόμμα τους Προστασιανοί ή Καταχθόνιοι συναρτούσαν τα συμφέροντά τους από την αγγλική «προστασία» κρατώντας υποτελή στάση, ενώ οι Μεταρρυθμιστές επιδίωκαν μεταρρυθμίσεις μεταθέτοντας την Ένωση στο απώτερο μέλλον.
Δύο φορές 1850 και 1857 οι Ριζοσπάστες υποβάλλουν πρόταση Ένωσης με την Ελλάδα. Όταν στις 26 Νοεμβρίου 1850, ο Ριζοσπάστης βουλευτής Ιωάννης Δετοράτος Τυπάλδος προτείνει στη βουλή το ψήφισμα για την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, η Βρετανία απαντά με διωγμούς, συλλήψεις, φυλακίσεις, εξορίες και κλείσιμο των εφημερίδων.
Αντίθετα οι Ευγενείς και το κόμμα τους Προστασιανοί ή Καταχθόνιοι συναρτούσαν τα συμφέροντά τους από την αγγλική «προστασία» κρατώντας υποτελή στάση, ενώ οι Μεταρρυθμιστές επιδίωκαν μεταρρυθμίσεις μεταθέτοντας την Ένωση στο απώτερο μέλλον.
Την κρίσιμη περίοδο 1959 - 62 προκαλούνται πολιτικές ανακατατάξεις με
τη διάσπαση των Ριζοσπαστών. Οι «Αληθείς Ριζοσπάστες» ( Ηλίας Ζερβός -
Ιακωβάτος, Ιωσήφ Μομφεράτος) θα επιμένουν μέχρι τέλος στο κοινωνικό περιεχόμενο
του αγώνα καταδικάζοντας τις μεγάλες δυνάμεις, τους «τυράννους και καταπιεστές
των λαών» αρνούμενοι να υπογράψουν την Ένωση στις 23 Σεπτεμβρίου/5 Oκτωβρίου
1864 το IΓ' Iόνιο Κοινοβούλιο.
Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Βρανά ο Μομφεράτος «κατεπολέμησε πάσαν νέαν βασιλικήν υποψηφιότητα [...] Η αγγλική κυβέρνησις . απεφάσισε να παραχωρήση τας υπ' αυτής, δικαιώματι του ισχυρού, κατεχομένας νήσους, αλλ' υπό τον όρον της εκλογής αρεστού αυτή ηγεμόνος και αποχής από πάσης προς απελευθέρωσιν των δούλων ημών αδελφών ενεργείας. . Παρεχώρει την Επτάνησον, όπως κατακτήσει ηθικώς την Ελλάδα. Επίστευεν, ίσως, ότι ούτω πράττουσα θα κατώρθου να μεταφέρη τον αρμοστήν της από Κερκύρας εις Αθήνας, θέτουσα επί κεφαλής αυτού βασιλικόν στέμμα.» (Οι υπογραμμίσεις δικές μου).
Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Βρανά ο Μομφεράτος «κατεπολέμησε πάσαν νέαν βασιλικήν υποψηφιότητα [...] Η αγγλική κυβέρνησις . απεφάσισε να παραχωρήση τας υπ' αυτής, δικαιώματι του ισχυρού, κατεχομένας νήσους, αλλ' υπό τον όρον της εκλογής αρεστού αυτή ηγεμόνος και αποχής από πάσης προς απελευθέρωσιν των δούλων ημών αδελφών ενεργείας. . Παρεχώρει την Επτάνησον, όπως κατακτήσει ηθικώς την Ελλάδα. Επίστευεν, ίσως, ότι ούτω πράττουσα θα κατώρθου να μεταφέρη τον αρμοστήν της από Κερκύρας εις Αθήνας, θέτουσα επί κεφαλής αυτού βασιλικόν στέμμα.» (Οι υπογραμμίσεις δικές μου).
Με άλλα λόγια η Αγγλία
αναγκάστηκε κάτω από την πίεση των εθνικοαπελευθερωτικών και κοινωνικών
εξεγέρσεων, αλλά και της υποχώρησης της θέσης της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και
στην Ανατολική Μεσόγειο, να παραχωρήσει τα Επτάνησα στην Ελλάδα. Με διπλή
στόχευση την εξάρτηση και τον έλεγχο και για να μη συνεχιστεί ο αγώνας
για την απελευθέρωση από τους Τούρκους των άλλων περιοχών (Θεσσαλίας, Ηπείρου,
Μακεδονίας, Θράκης, νησιών του Αιγαίου) με βάση το δόγμα «Ακεραιότητας της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».
Το τότε ελληνικό κράτος εκμεταλλεύεται ασύστολα τα Ιόνια νησιά με την πλούσια παράδοση, ιστορία, εμπειρία και πολιτισμό. Φτάνει μέχρι την κατάργηση της Ιονίου Ακαδημίας. που «απετέλεσε διεθνή πρωτοτυπία στο πεδίο της οπισθοδρόμησης και εθνικής ντροπής. Ο νόμος που καταργούσε την Ιόνιο Ακαδημία καθώς και τις άλλες σχολές της Επτανήσου έσβηνε ελληνικά φώτα που τα σεβάστηκαν οι ξένοι και ονομάστηκε περίτεχνε Νόμος «περί διοργανώσεως της εκπαιδεύσεως κατά την Επτάνησο». Είναι ο νόμος ΡΗ του 1865 (ένα χρόνο μετά την ένωση) που πρέπει να τον ξέρουν και να τον θυμούνται οι νεώτεροι Έλληνες ως Νόμο σκοταδισμού» (Μ. Λυκίσσας,, Ιόνιος Ακαδημία»)
Ο επτανησιακός ριζοσπαστισμό επηρέασε την πολιτική ζωή της Ελλάδας (Σύνταγμα 1864)μεταφέροντας την εμπειρία από αγώνες εθνικοαπελευθερωτικούς και κοινωνικούς αγώνες. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πρώτα βήματα του Κοινωνισμού (σοσιαλισμού) στην Ελλάδα συνδέονται με ονόματα Επτανησίων, όπως: του Π. Πανά, του Ρόκου Χοϊδά, του Δρακούλη, του Μαρίνου Αντύπα. Επηρέασαν βαθύτατα και συνέβαλαν στην ανανέωση της πνευματικής και πολιτιστικής ζωής (Σπ. Ζαμπέλιος, Πέτρος Βράιλας Αρμένης, Παύλος Καλλιγάς κ.α.). φέρνοντας μια λαμπρή ποιητική κληρονομιά με κορυφαίο τον Δ. Σολωμό. Η επτανησιακή σχολή επηρέασε και μεταμόρφωσε την αθηναϊκή. Συνέβαλε, τέλος, στην προβολή και διεκδίκηση του αιτήματος για αναγνώριση της δημοτικής γλώσσας. Για πρώτη φορά σε ακαδημαϊκή εκδήλωση θα χρησιμοποιηθεί δημοτική γλώσσα από τον Αρ. Βαλαωρίτη στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου .
* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και αρθρογράφος στο «ΕΘΝΟΣ».
Το τότε ελληνικό κράτος εκμεταλλεύεται ασύστολα τα Ιόνια νησιά με την πλούσια παράδοση, ιστορία, εμπειρία και πολιτισμό. Φτάνει μέχρι την κατάργηση της Ιονίου Ακαδημίας. που «απετέλεσε διεθνή πρωτοτυπία στο πεδίο της οπισθοδρόμησης και εθνικής ντροπής. Ο νόμος που καταργούσε την Ιόνιο Ακαδημία καθώς και τις άλλες σχολές της Επτανήσου έσβηνε ελληνικά φώτα που τα σεβάστηκαν οι ξένοι και ονομάστηκε περίτεχνε Νόμος «περί διοργανώσεως της εκπαιδεύσεως κατά την Επτάνησο». Είναι ο νόμος ΡΗ του 1865 (ένα χρόνο μετά την ένωση) που πρέπει να τον ξέρουν και να τον θυμούνται οι νεώτεροι Έλληνες ως Νόμο σκοταδισμού» (Μ. Λυκίσσας,, Ιόνιος Ακαδημία»)
Ο επτανησιακός ριζοσπαστισμό επηρέασε την πολιτική ζωή της Ελλάδας (Σύνταγμα 1864)μεταφέροντας την εμπειρία από αγώνες εθνικοαπελευθερωτικούς και κοινωνικούς αγώνες. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πρώτα βήματα του Κοινωνισμού (σοσιαλισμού) στην Ελλάδα συνδέονται με ονόματα Επτανησίων, όπως: του Π. Πανά, του Ρόκου Χοϊδά, του Δρακούλη, του Μαρίνου Αντύπα. Επηρέασαν βαθύτατα και συνέβαλαν στην ανανέωση της πνευματικής και πολιτιστικής ζωής (Σπ. Ζαμπέλιος, Πέτρος Βράιλας Αρμένης, Παύλος Καλλιγάς κ.α.). φέρνοντας μια λαμπρή ποιητική κληρονομιά με κορυφαίο τον Δ. Σολωμό. Η επτανησιακή σχολή επηρέασε και μεταμόρφωσε την αθηναϊκή. Συνέβαλε, τέλος, στην προβολή και διεκδίκηση του αιτήματος για αναγνώριση της δημοτικής γλώσσας. Για πρώτη φορά σε ακαδημαϊκή εκδήλωση θα χρησιμοποιηθεί δημοτική γλώσσα από τον Αρ. Βαλαωρίτη στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου .
* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και αρθρογράφος στο «ΕΘΝΟΣ».
[--->] και [--->]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου