των Francesco Piccioni - Guido Salerno Aletta
Το να μιλάμε για τον ιμπεριαλισμό με καθαρά ιδεολογικούς όρους μπορεί και να ακούγεται ωραία: ο ιμπεριαλισμός είναι κακός, αυταρχικός, επεμβατικός, αλλά και ικανός για μακροπρόθεσμα σχέδια, κρυφούς ελιγμούς, καλύτερη κατανόηση των πραγμάτων. Στην πράξη, ενώ κάποιος δηλώνει το μίσος του γι' αυτόν, εντούτοις, τον καλύπτει με -ακούσιες, φυσικά- φιλοφρονήσεις.
Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ωμή και από πολλές απόψεις θλιβερή: ο ευρωατλαντικός ιμπεριαλισμός -αυτός στον οποίο έχουμε εμπλακεί εδώ και 80 χρόνια- αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά προβλήματα εκμετάλλευσης, αρχίζοντας από το χώρο που φαινόταν να έχει εξασφαλίσει για πάντα τη στρατηγική του υπεροχή: την οικονομία.
Εδώ και χρόνια έχουμε αρχίσει να εντοπίζουμε και να περιγράφουμε τα διάφορα φαινόμενα που μας κάνουν να μιλάμε για συστημική κρίση στον δυτικό κόσμο, η οποία, από μόνη της βέβαια, δεν σημαίνει από μόνη της και "κρίση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής".
Πρόκειται, με λίγα λόγια, για μια συγκεκριμένη κρίση του καπιταλισμού, ο οποίος από πάντα χαρακτηριζόταν ή τον ανέλυαν με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται ως ο μόνος υπαρκτός καπιταλισμός. Με τους "άλλους" να υποβιβάζονται στην κατηγορία-στίγμα των "απολυταρχιών". Λες και αυτό δεν αποδεικνύεται καθημερινά – όπως για παράδειγμα πρόσφατα στη Γαλλία - ότι η εξουσία αποφασίζει να τροποποιήσει ένα "κοινωνικό σύμφωνο" δεκαετιών χωρίς καν μια ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο. Απολυταρχικά.
Ο ευρωατλαντικός ιμπεριαλισμός, στο πέρασμα των αιώνων, είχε τελειοποιήσει ένα αρκετά γνωστό "μοντέλο ανάπτυξης": τη συστηματική ληστεία των φυσικών πόρων που χρειάζεται, μια βιομηχανική ανάπτυξη εντός των συνόρων του, την παρεμπόδιση με στρατιωτικά μέσα της βιομηχανικής ανάπτυξης των χωρών που παράγουν πρώτες ύλες (το πραξικόπημα κατά του Μοσαντέκ στο Ιράν παραμένει το μοντέλο, που στη συνέχεια επαναλήφθηκε παντού), τη χρήση του νομίσματος και του χρηματοπιστωτικού συστήματος ως όπλο πολέμου για την "άντληση της υπεραξίας" που παράγεται εκτός των φυσικών συνόρων του.
Με άλλα λόγια, μια εμπειρική και ιστορική απόδειξη της "άνισης ανταλλαγής" (Σαμίρ Αμίν, Ο Ιμπεριαλισμός και η άνιση ανάπτυξη), για την οποία ορισμένοι θεωρητικοί είχαν ήδη αναφερθεί εδώ και 40 χρόνια.
Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, το μοντέλο αυτό είχε μια υπερτροφική εξέλιξη (η ψευδαίσθηση του "τέλους της ιστορίας"), η οποία, ωστόσο, άλλαξε ορισμένους από τoυς θεμελιώδεις πυλώνες του. Η βιομηχανική παραγωγή μεταφέρθηκε σε χώρες πρόθυμες να προσφέρουν εργατικό δυναμικό σε πολύ χαμηλό κόστος, ενώ ο έλεγχος του νομίσματος και της οικονομίας επέτρεπαν στη νεοφιλελεύθερη Δύση να εισάγει αγαθά κάθε είδους και να υπερχρεώνεται εκθετικά.
Τα κέρδη, ιδίως τα χρηματοπιστωτικά, φυσικά ήταν τεράστια, ενώ οι δυτικοί λαοί έβλεπαν να καταρρέουν τόσο τα επίπεδα των μισθών ( επειδή δεν ήταν ανταγωνιστικά με αυτά του Παγκόσμιου Νότου) όσο και το συνολικότερο βιοτικό τους επίπεδο.
Η πανδημία αρχικά και αμέσως μετά ο πόλεμος στην Ουκρανία, έσκασαν τη φούσκα ή, αν θέλετε, έδειξαν ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός. Και γεμάτος χρέη που κανείς δεν θέλει πια να χρηματοδοτήσει.
Κομουνιστικές φαντασιώσεις;
Όχι βέβαια. Στις οικονομικές εφημερίδες - τις μόνες που είναι υποχρεωμένες να δημοσιεύουν έστω κάποια ψήγματα αλήθειας, δεδομένου ότι πρέπει να λειτουργούν για να προσφέρουν "υπηρεσίες στους φορείς της οικονομίας", οι οποίοι πρέπει να γνωρίζουν πώς να επενδύσουν τα χρήματά τους και όχι να τους λένε παραμύθια - μπορείτε να βρείτε πολύ ενδεικτικά μαργαριτάρια σοφίας.
Όπως αυτό το άρθρο του Guido Salerno Aletta στο MilanoFinanza, το οποίο τον κάνει να παρουσιάζει τους G7 - την ομάδα των χωρών που κάποτε αυτοαποκαλούνταν ως "οι πιο βιομηχανοποιημένες χώρες" – κάτι σαν "μια νέα Comecon". Δηλαδή, την πρώην κοινή αγορά των φιλοσοβιετικών χωρών, πριν αυτές καταρρεύσουν.
Από μια οπτική γωνία, που δεν είναι ακριβώς κομπλιμέντο....
Καλή ανάγνωση.
Οι G7 έχουν λίγους πόρους και πολλά χρέη, γιαυτό και κινδυνεύουν με κατάρρευση
Guido Salerno Aletta - MilanoFinanza
Annus Horribilis (Φρικτή χρονιά) , το 2022, για τις χώρες των G7: η αλματώδης άνοδος της τιμής των εισαγωγών συνέβαλε στην κατάρρευση των ήδη επισφαλών λογαριασμών εξωτερικού εμπορίου: όλοι στο κόκκινο, με μοναδική εξαίρεση της Γερμανίας.
Μεταξύ 2021 και 2022, το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ σε αγαθά και υπηρεσίες επιδεινώθηκε κατά 101 δισ. δολάρια, από τα 1.090 δισ. δολάρια στα 1.191 δισ. δολάρια, παρά το γεγονός ότι οι αμερικανικές εξαγωγές ενεργειακών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 152 δισ. δολάρια, από τα 264 δισ. δολάρια στα 416 δισ. δολάρια (+57%). Το ίδιο και της Ιταλία, καθώς από πλεόνασμα 41 δισ. ευρώ κατέληξε σε έλλειμμα 30 δισ. ευρώ.
Οχι μόνο το υψηλότερο κόστος της ενέργειας από εναλλακτικές πηγές σε σύγκριση με το κόστος της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, τιμωρεί ειδικά τις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά δημιουργείται και μια επιπλέον ασυμμετρία στον διεθνή εμπορικό ανταγωνισμό: η Κίνα και η Ινδία, κυρίως, αλλά και πολλές άλλες πρόσφατα βιομηχανοποιημένες χώρες που δεν συμμετέχουν στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, επωφελούνται από την προμήθεια ενέργειας από τη Μόσχα με ευνοϊκούς όρους.
Μια ανισορροπία που δεν δείχνει να θεραπεύεται βραχυπρόθεσμα.
Για τη Δύση, φαίνεται να μην ισχύουν τόσο οι τρεις παράγοντες που καθόρισαν ένα χαμηλό διαρθρωτικό πληθωρισμό τις δύο πρώτες δεκαετίες του αιώνα: το πιο χαμηλό κόστος της εργασίας στην Κίνα και τις πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ευρώπης, η αφθονία και η φτηνή τιμή προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, κάτι που πλέον δεν υπάρχει, και οι δημοσιονομικές πολιτικές προσανατολισμένες προς ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και άρα μη πληθωριστικές.
Ενώ από τη μία, οι ασυνήθιστα βολικές νομισματικές πολιτικές μείωναν τα κόστη των υπερχρεωμένων παραγωγών, από την άλλη, οι ενέσεις ρευστότητας διατηρούσαν ψηλά την αξία των εισηγμένων περιουσιακών στοιχείων, δημιουργώντας ίσως τις κερδοσκοπικές φούσκες στις προθεσμιακές αγορές εμπορευμάτων που οδήγησαν στην έξαρση του πληθωρισμού στα τέλη της άνοιξης του 2020.
Η ιδιαίτερα συνθλιπτική στάση του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών, ο οποίος μείωσε ακόμα περισσότερο την παραγωγή πετρελαίου, ακόμη και μπροστά στην επιβράδυνση της παγκόσμιας ζήτησης, προκειμένου να διατηρήσει αμετάβλητο τα συνολικά έσοδα των μελών του, θυμίζει τις συστημικές συνέπειες της πετρελαϊκής κρίσης του 1973, η οποία σηματοδότησε μια βαθιά και μη αναστρέψιμη αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των πετρελαιοπαραγωγών χωρών και των χωρών που μετασχηματίζονται, με την εγκατάλειψη ενεργοβόρων βιομηχανικών δραστηριοτήτων και την αποβιομηχάνιση.
Η Ευρώπη βγαίνει από αυτή την ιστορία με σπασμένα τα πλευρά, επειδή η Αμερική έχει αμελητέα βιομηχανική παραγωγή εδώ και δεκαετίες και πουλάει ΥΦΑ στην Ευρώπη, όπως και άλλοι παραγωγοί, σε τιμές που δεν μπορεί παρά να είναι πολύ υψηλότερες από αυτές του ρωσικού φυσικού αερίου.
Το να εισάγεις περισσότερα από όσα εξάγεις,να καταναλώνεις περισσότερα από όσα παράγεις, σημαίνει ότι πρέπει να δανειστείς. Οι ΗΠΑ είναι ήδη ο μεγαλύτερος οφειλέτης έναντι των υπόλοιπων, με καθαρή αρνητική διεθνή οικονομική θέση 16.117 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η επιδείνωση του εμπορικού ισοζυγίου των χωρών των G7 το 2022 οφείλεται στις ανυπέρβλητες διαρθρωτικές ελλείψεις σε πρώτες ύλες, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, που τις επιδεινώνει η γεωπολιτική σύγκρουση με τη Ρωσία και την Κίνα: η χειρότερη προοπτική δεν είναι απλά η φτωχοποίηση, αλλά η απομόνωση και η κατάρρευση.
