Αν δεν σας αρέσει, πρόβλημά σας. Ο Τραμπ θα βάλει σίγουρα
την ταφόπλακα στο τρελό σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Το σενάριο είναι
πάντα το ίδιο. Η Αμερική αρχικά στηρίζει καθεστώτα που βολεύουν τα δικά της συμφέροντά και
αργότερα τα ξεφορτώνεται, όταν πλέον το κόστος συντήρησης τους είναι μεγαλύτερο
από τα οφέλη που εγγυώνται την παρουσία τους.
Ο γεωπολιτικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν διαφέρει από το ρόλο των Ταλιμπάν
στο Αφγανιστάν ή του Σαντάμ Χουσεΐν στο
Ιράκ. Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι μια ιστορία που
χρονολογείται μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όταν οι προτεραιότητες της
Ουάσιγκτον στην Ευρώπη ήταν να καταπνίξει οποιεσδήποτε φιλοδοξία σοσιαλιστικού
χαρακτήρα και να αποτρέψει την πιθανότητα μια χώρα της Δυτικής Ευρώπης να
περάσει στο σοβιετικό μπλοκ.
Τα Wikileaks μας βοηθούν να επιβεβαιώσουμε αυτό που ήταν ήδη εμφανές. Παραθέτω
ένα απόσπασμα από τηλεγράφημα του Σεπτέμβρη του 1978, όταν η Ευρώπη συζητούσε
το ΕΝΣ (Ενιαίο Νομισματικό Σύστημα) :
WE CONTINUE TO FAVOR. U.S. SUPPORT FOR EUROPEAN INTEGRATION HAS BEEN ONE
OF THE MAIN ASPECTS OF OUR FOREIGN POLICY SINCE THE SECOND WORLD WAR.
WE REMAIN PURSUADED THAT A STRONG AND UNITED EUROPE IS GOOD FOR THE U.S.
EUROPEAN ATTEMPTS AT MONETARY COOPERATION SHOULD NOT BE JUDGED
EXCLUSIVELY ON TECHNICAL OR ECONOMIC GROUNDS. WE REMAIN SENSITIVE TO THE
POLITICAL ASPECTS AS WELL.
Ανεξάρτητα από το πολιτικό συμφέρον, οι ΗΠΑ είχαν απόλυτη επίγνωση των «παράπλευρων απωλειών» που μια ενωμένη
Ευρώπη θα προκαλούσε στην παγκόσμια οικονομία. Συνεχίζω την παράθεση:
2. IN ASSESSING EUROPEAN EFFORTS AT MONETARY COOPERATION, HOWEVER, WE MUST ALSO WEIGH OUR OTHER INTERESTS. […]
3. THUS, THE U.S. MUST HOLD A DIFFICULT MIDDLE GROUND. WE MUST
BALANCE OUR LONGSTANDING INTEREST IN EUROPEAN UNITY, AS ONE OF THE
PILLARS OF OUR EUROPEAN POLICY, WITH A PRUDENT CONCERN FOR CONTINUING
U.S. ECONOMIC AND FINANCIAL INTERESTS. […]
A EUROPEAN MONETARY ARRANGEMENT MIGHT:
— REDUCE THE FLEXIBILITY OF THE EXCHANGE RATE SYSTEM VIS A VIS THE
REST OF THE WORLD AND THEREBY WEAKEN THE PROCESS OF INTERNATIONAL
ADJUSTMENT;
— IMPART A LONG-TERM DEFLATIONARY BIAS TO THE GLOBAL ECONOMY (WHERE THE EC AS A UNIT HAS A WEIGHT ROUGHLY EQUAL TO THE U.S.;
Με λίγα λόγια, αγαπητοί γερμανοί καπιταλιστές, τα σημερινά μας
προβλήματα (για τα οποία έχετε τη μεγαλύτερη ευθύνη) ήταν από παλιά γνωστά στο
αμερικανικό κατεστημένο. Το 2015, η κυβέρνηση Ομπάμα, εν μέσω της κρίσης του
ελληνικού δημοψηφίσματος, εκτίμησε ότι εξακολουθούσε να βόλευει τις ΗΠΑ η διαφύλαξη του ευρώ, ενώ τώρα η κατάσταση έχει
αλλάξει και οι υστερικές κραυγές των εκπροσώπων σας είναι για γέλια.
Αλλά τελικά, δεν υπάρχει λόγος να είναι κανείς τόσο
νευρικός, οι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι, που τόσο πολύ σας αρέσουν, επαναλαμβάνουν
πάντα ότι οι σημαντικές αποφάσεις
έχουν πάντα ένα κόστος , και ότι έχει έλθει η ώρα να σταματήσετε να τη
βγάζετε σε βάρος των εργαζομένων σας.
Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω. Πρώτα όμως θα πρέπει να βάλω
στη συζήτηση μια απλή μακροοικονομική έννοια. Μια έννοια που σίγουρα γνωρίζετε,
αλλά θα σας κάνει καλό να την θυμηθείτε.
Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία
όπου Ε είναι η ονομαστική
συναλλαγματική ισοτιμία, δηλαδή σε πόσες μονάδες του ξένου νομίσματος αντιστοιχεί
μια μονάδα του εθνικού νομίσματος, Ρ * είναι οι ξένες τιμές και P είναι οι εγχώριες
τιμές. Ως παράδειγμα: οι δείκτες τιμών που έχουν ήδη μετατραπεί σε δολάρια
είναι διαθέσιμοι στον δικτυακό τόπο του ΟΟΣΑ. Ακολουθεί ένα δείγμα από τους δείκτες
πέντε χωρών.
Για να υπολογίσουμε την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ των ΗΠΑ και
της Γερμανίας διαιρούμε το δείκτη τιμών των ΗΠΑ με το γερμανικό : 113/97 =
1,16.
Αυτό μας δείχνει ότι τα αμερικανικά προϊόντα κοστίζουν 16% περισσότερο
από τα γερμανικά, τα οποία επομένως συμφέρουν περισσότερο τον αμερικανό καταναλωτή.
Δεδομένου ότι το 2015 το εμπορικό έλλειμμα των Ηνωμένων Πολιτειών με τη
Γερμανία ήταν 77 δις δολάρια και ότι η ΕΚΤ συνεχίζει να υποτιμά το ευρώ με ρυθμό
ιλιγγιώδη (υποτιμώντας κι άλλο τα γερμανικά
προϊόντα), τότε δημιουργούνται κάποια προβληματάκια..
Αλλά ας ξεχάσουμε τους φίλους μας πέραν του Ατλαντικού - θα μας δώσουν
μεγάλη ικανοποίηση τους επόμενους μήνες - και ας δούμε τι συμβαίνει στον μαγικό
κόσμο της ευρωλάνδης. Στην οικονομία, η δυναμική μιας μεταβλητής είναι συχνά
πολύ πιο σημαντική από την απόλυτη τιμή της σε δεδομένο χρονικό διάστημα.
Τη στιγμή εισαγωγής του ενιαίου νομίσματος οι πατέρες του τρελού
ευρωπαϊκού σχεδίου μας είπαν ότι το ευρώ θα ευνοούσε (!) τη σύγκλιση των
οικονομιών της ευρωζώνης. Αν αυτό ήταν η αλήθεια και όχι παραμύθι,τότε θα βλέπαμε να
ανατιμάται η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία των πιο προηγμένων χωρών έναντι
των λιγότερο ανταγωνιστικών χωρών της περιοχής. Ετσι, οι χώρες του
Βορρά θα εύρισκαν πιο φτηνά τα προιόντα από τις χώρες του Νότου και αυτό θα τόνωνε
την ανάπτυξη με τη στήριξη των εξαγωγών.
Αυτό έγινε; Όχι βέβαια. Δείτε τα στοιχεία. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει την
πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ των κυριότερων χωρών της ευρωζώνης
και της Γερμανίας από το 1999 και μετά, δηλαδή από την εισαγωγή του ευρώ.
Δεδομένου ότι η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία είναι σταθερή και ίση με 1,
για τον υπολογισμό της διακύμανσης των πραγματικών ισοτιμιών πρέπει να
βρεθεί η αναλογία μεταξύ της διακύμανσης των τιμών, δηλαδή τον
πληθωρισμό, στη Γερμανία και τις άλλες χώρες.
Όλες οι χώρες της Ευρωζώνης (εκτός από τη Φινλανδία για κάποιο σύντομο χρονικό
διάστημα) σημείωσαν μια αύξηση των τιμών μεγαλύτερη από της Γερμανίας. Κατά
συνέπεια, τα γαλλικά προϊόντα, τα ιταλικά, τα ισπανικά, τα ελληνικά και ούτω
καθεξής, έγιναν προοδευτικά λιγότερο
ανταγωνιστικά από τα γερμανικά. Δεν είναι σε θέση να διορθώσει για μια
υποτίμηση της ονομαστικής ανταλλαγής αυτές οι χώρες έχουν έρθει να
συσσωρεύονται εμπορικά ελλείμματα με τη Γερμανία. Πολλοί αγοραστές, ένας
πωλητής..
Πολύ καλά θα πείτε, αλλά οι γερμανοί καπιταλιστές τι σχέση έχουν με όλα αυτά;
Στη Γερμανία οι τιμές αυξάνονται λίγο επειδή εκεί δεν υπάρχουν όλα τα αταβιστικά
ιταλικά ελαττώματα: οι σπατάλες λόγω της διαφθοράς, της φοροδιαφυγής, το υψηλό δημόσιο
χρέος, η αργή δικαιοσύνη, η αναποτελεσματική
γραφειοκρατία ...
Πληθωρισμός και
μισθοί
Έχει κάποιο νόημα αυτή η ιστορία; Όχι! Δεν έχει. Τότε, ας πάψουμε να την σκεφτόμαστε.
Η αλήθεια είναι ότι ο πληθωρισμός εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι γίνεται με τους μισθούς. Οι τιμές αυξάνονται όταν αυξάνεται η ζήτηση για αγαθά, δηλαδή,
εάν υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που να μπορούν να ξοδεύουν περισσότερα , δηλαδή,
αν αυξάνονται οι μισθοί. Αν οι μισθοί μένουν στάσιμοι τότε και οι τιμές θα παραμένουν
στάσιμες οπότε δεν θα έχουμε πληθωρισμό, ή, ακόμη χειρότερα, αν οι μισθοί
πέφτουν, θα έχουμε αποπληθωρισμό, όπως έχουμε σήμερα στην Ιταλία, για πρώτη φορά από το 1959.
Και τι έγινε με τους μισθούς στις χώρες της ευρωζώνης, από τότε που υπάρχει το
ευρώ; Εγινε αυτό:
Ας δούμε καλά αυτό το γράφημα. Θα παρατηρήσετε αμέσως το εντυπωσιακό πλήγμα των
ελληνικών μισθών οι οποίοι από το 2009 μειώθηκαν
κατά ένα τέταρτο μέχρι 4% πιο κάτω από εκεί που ήταν το 2000, όταν η χώρα
εντάχθηκε στο ευρώ. Χάρη στη «θεραπευτική αγωγή» Μόντι / Ναπολιτάνο οι ιταλικοί
μισθοί έχασαν «μόνο» ένα 6% και σήμερα είναι 4% πιο κάτω από ό, τι ήταν το 1999.
Αλλά η πιο ενδιαφέρουσα τάση είναι ίσως η
πορεία των μισθών στη Γερμανία ,τον παράδεισο των ευρωπαϊστών.Στη χώρα με το
υψηλότερο εμπορικό πλεόνασμα στον κόσμο από το 2003-έως το 2009 οι μισθοί μειώθηκαν
κατά 6%, ενώ το εξωτερικό πλεόνασμα της χώρας έσπαγε κάθε ρεκόρ.
Πρόκειται για σύμπτωση; Δεν θα το’ λεγα. Προφανώς και συνδέονται αυτά τα δύο.
Μόλις αναστάληκε η δυνατότητα των εταίρων να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο της
ονομαστικής συναλλαγματικής ισοτιμίας, η Γερμανία προχώρησε προοδευτικά σε
εσωτερική ανταγωνιστική υποτίμηση, έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, μειώνοντας
τους μισθούς των εργαζομένων της. Ακριβώς έτσι. Ο εφιάλτης των αναλυτών του
καφενείου : η ανταγωνιστική υποτίμηση, το σύμβολο των μη παραγωγικών χωρών της Μεσογείου έκανε την εμφάνιση του στη λιτοδίαιτη και
παραγωγική τευτονική γη. Απίστευτο.
Όποιοι ενδιαφέρονται να μάθουν πώς η Γερμανία κατάφερε να
εφαρμόσει αυτή την υποτίμηση χάρη στις μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας
μπορεί να διαβάσει τα συμπεράσματα στα
οποία καταλήγουν ακόμα και οικονομολόγοι
αναμφισβήτητα πιο mainstream, όπως αυτοί εδώ.
Καταλήγοντας
Αγαπητοί γερμανοί καπιταλιστές, συγνώμη για την κουραστική
παρέκβαση. Αν το παιχνιδάκι σας πρόκειται να σπάσει, να τα βάλετε μόνο με τον
εαυτό σας. Σε αυτά τα 17 χρόνια οργίων του ευρωπαϊσμού η Γερμανία συσσώρευσε 2.862 δισεκατομμύρια δολάρια εξωτερικό πλεόνασμα. Αυτό το ποσό είναι
εισόδημα που το έχετε αφαιρέσει, περισσότερο κι
από τους επιχειρηματικούς εταίρους σας, από την εργατική σας τάξη, τους γερμανούς αδελφούς μας.
Η άποψη που έχετε για την οικονομία (και άρα για την πολιτική) είναι παλιά 400 χρόνων και είναι φασιστική. Γιατί πως αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστεί η
πολιτική μιας χώρας που στο εσωτερικό εφαρμόζει πολιτικές συμπίεσης των μισθών και προς
τα έξω πολιτικές αποθησαύρισης του εισοδήματος που παράγεται από την εργασία των άλλων.
Ενα
κύμα προστατευτισμού θα σαρώσει το πλεόνασμα σας και τα λεφτά που έχετε δανείσει στο εξωτερικό. Μη
παραπονιέστε! Εσείς πρώτοι υπήρξατε πολύ πιο προστατευτικοί από τον Τραμπ και
τη Λε Πεν. Το να έχεις ένα νόμισμα υποτιμημένο 20, 30 ή 40% είναι σαν να βάζεις
δασμούς της ίδιας αξίας στις εισαγωγές. Είναι η ώρα της επιστροφής στην
ελεύθερη αγορά (που την αγαπάτε τόσο πολύ όταν σας συμφέρει), αφήνοντας αυτή να
αποφασίσει για το ποια θα πρέπει να είναι η σωστή τιμή του νομίσματος σας και αυτή
των ανταγωνιστών σας.
