Το Aktion T4 ήταν ένα πρόγραμμα μαζικών δολοφονιών των Ναζί
με το οποίο εξοντώθηκαν περισσότεροι από 300.000 ΑμεΑ. Το Aktion T4 είναι η
συμβατική ονομασία του προγράμματος ευθανασίας των Ναζί, με την επίβλεψη
γιατρών, το οποίο προέβλεπε τη δολοφονία ατόμων που έπασχαν από ανίατες
γενετικές ασθένειες και διανοητικά ανάπηρους (αλλά όχι σωματικά, πλην σοβαρών
περιπτώσεων) , δηλαδή των λεγόμενων «ανάξιων να ζουν».
T4 σημαίνει Tiergartenstrasse νούμερο 4, που βρίσκεται στο κέντρο του Βερολίνου:
μια βίλα που είχαν κατασχέσει από έναν Εβραίο και στη συνέχεια έγινε η έδρα του
Aktion T4, όπου και τα κεντρικά γραφεία του Gemeinnützige
Stiftung für Heil-und Anstaltspflege, του δημόσιου φορέα για την υγεία και την
κοινωνική πρόνοια.
Την ονομασία Aktion T4 δεν θα τη βρούμε στα έγγραφα της εποχής,
επειδή οι Ναζί χρησιμοποιούσαν την κωδική ονομασία EU-AKtion ή E-Aktion (Ε και ΕΕ
σήμαιναν ευθανασία). Το πρόγραμμα στόχευε και στη μείωση των κρατικών δαπανών από
τη νοσηλεία και τη συντήρηση σε νοσοκομεία ασθενών με αναπηρία, σε μια εποχή
που οικονομική προτεραιότητα ήταν ο επανεξοπλισμός του γερμανικού στρατού. Ο
καθηγητής Robert Jay Lifton, συγγραφέας του «The Nazi Doctors» και
διαπιστευμένος μελετητής του Aktion T4, σημειώνει τις διαφορές μεταξύ του
προγράμματος αυτού και της πραγματικής ευθανασίας και εξηγεί ότι η
εθνικοσοσιαλιστική αντίληψη περί «ευθανασίας» βασίστηκε στο έργο του Adolf Jost
ο οποίος το 1895 είχε εκδώσει το Das Recht auf den Tod («Το δικαίωμα στο
θάνατο») και καταλήγει:
«Ο Jost υποστήριζε ότι ο έλεγχος του θανάτου ενός ατόμου
πρέπει τελικά να ανήκει στον κοινωνικό οργανισμό, στο κράτος. Η έννοια αυτή έρχεται
σε ευθεία αντίθεση με την αγγλοαμερικανική παράδοση περί ευθανασίας, η οποία
δίνει έμφαση στο δικαίωμα του ατόμου «να πεθάνει» ή «στο θάνατο» ή «στον δικό
του θάνατο» ως υπέρτατη ανθρώπινη δικαίωση. Από την άλλη πλευρά, ο Jost
αναφέρεται στο δικαίωμα του κράτους να σκοτώνει: ενώ μιλάει για συμπόνια και ανακούφιση
των ανίατων ασθενών από τα βάσανά τους, ενδιαφέρεται κυρίως για την υγεία του λαού
και του κράτους»
Τα κέντρα δολοφονιών, το καθένα από τα οποία διέθετε θάλαμο
αερίων και κρεματόριο, ήταν το Grafeneck, το Brandenburg, το Hartheim, το Sonnenstein, το Bernburg, το Hadamar. Για
πολλούς τα ονόματα αυτά δεν είναι οικεία, αφού η ναζιστική εξόντωση των ατόμων
με ειδικές ανάγκες ελάχιστα συζητήθηκε.
Πρώην φυλακές, κάστρα δωρεά σε εκκλησίες ή σε φιλανθρωπικά
ιδρύματα για να τα χρησιμοποιήσουν ως οίκους ψυχιατρικών ασθενών... Σχεδόν όλα
αρκετά απομονωμένα, αλλά όχι μακριά από οδικές αρτηρίες και σιδηρόδρομους.
Η προπαγανδιστική μηχανή για την προώθηση της ευγονικής
δούλευε ανελέητα σε πολλά επίπεδα
ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ.......
«Πρόβλημα: ένας τρελός κοστίζει στο κράτος 4 μάρκα την ημέρα,
ένας ανάπηρος 5,50, ένας εγκληματίας 3,50. Σε πολλές περιπτώσεις ένας δημόσιος
υπάλληλος κερδίζει μόνο 4 μάρκα τη μέρα για να ζήσει την οικογένειά του, ένας υπάλληλος
3,5 μάρκα και ένας ανειδίκευτος εργάτης λιγότερο από 2 μάρκα. Σύμφωνα με έναν
κατά προσέγγιση υπολογισμό, αποδεικνύεται ότι στη Γερμανία ο αριθμός των
επιληπτικών, των τρελών κλπ. είναι περίπου 300.000. Υπολογίστε: πόσο κοστίζουν
αυτά τα άτομα συνολικά όταν το μέσο κόστος τους είναι 4 γερμανικά μάρκα; Πόσα
δάνεια 1000 μάρκων θα μπορούσαν να έχουν δοθεί σε νιόπαντρα ζευγάρια το χρόνο με
αυτό το ποσό;»
(Από βιβλίο αριθμητικής δημοτικού σχολείου του Τρίτου
Ράιχ τη δεκαετία του 1930)
... ΣΕ ΑΦΙΣΕΣ
Προπαγανδιστικές αφίσες ευγονικής από τη δεκαετία του 1930
ανέφεραν φράσεις όπως:
«60.000 μάρκα κοστίζει στην κοινότητα ένα άτομο με κληρονομική
ασθένεια κατά τη διάρκεια της ζωής του. Πολίτες, αυτά τα λεφτά είναι και δικά
σας.»
«Το βάρος αυτό το επωμίζεσαι και εσύ. Ένας ασθενής με
γενετικές ασθένειες κοστίζει, μέχρι το 60ο έτος της ζωής του, κατά μέσο όρο
50.000 μάρκα»
... ΣΤΟ ΣΙΝΕΜΑ
Το Ναζιστικό Κόμμα υπήρξε παραγωγός και συμπαραγωγός διαφόρων
ταινιών που κατεύθυναν την κοινή γνώμη προς την ανάγκη «καθαρισμού» του έθνους
Das Erbe («Η κληρονομιά») - 1935
Ψευδοεπιστημονική ταινία μικρού μήκους που δείχνει πώς
λειτουργεί η «φυσική επιλογή» και πώς η ανθρωπότητα έχει μπλοκάρει -λαθεμένα- μια
τέτοια επιλογή.
Opfer der Vergangenheit («Θύματα του παρελθόντος»)- 1937
Συγκρίνει τον «υγιή» πληθυσμό με τον «άρρωστο» πληθυσμό,
υποστηρίζοντας ότι ο τελευταίος επιβαρύνει τα ταμεία του κράτους και αφαιρεί
πόρους από αυτούς που πραγματικά τους δικαιούνται και όλα αυτά λόγω της παραβίασης
των νόμων φυσικής επιλογής που θα πρέπει να διορθωθούν . Ο Χίτλερ ήθελε η
ταινία να προβληθεί σε όλους τους κινηματογράφους της Γερμανίας.
Ich klage An («Κατηγορώ») - 1941
Σε αυτή την ταινία ένας γιατρός ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του πάσχει
από σκλήρυνση κατά πλάκας. Εκείνη του ζητά να τη βοηθήσει να τερματίσει την άχρηστη
ύπαρξή της· αυτός ικανοποιεί το αίτημα της ως χειρονομία αγάπης, και
αντιμετωπίζει ήρεμα το δικαστήριο σαν ήρωας. Ο γιατρός τελικά αθωώνεται από το
δικαστήριο το οποίο, με τη σειρά του θέτει το εξής ερώτημα: «Αν εσείς ήσασταν
ανάπηροι θα θέλατε να ζείτε μια τέτοια ζωή, σαν φυτά;»
Τις αντιλήψεις αυτές δεν τις επινόησε ο ναζισμός : οι αντιλήψεις περί ευγονικής προϋπήρχαν τουλάχιστον από τον 19ο
αιώνα , όταν θεωρητικοποιήθηκαν από τον Galton,τον ξάδερφο του Κάρολου Δαρβίνου και μεταξύ άλλων
οδήγησαν σε εκστρατείες στείρωσης ΑμεΑ σε διάφορες χώρες.
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΘΥΜΑ ΤΟΥ AKTION T4
Το 1938 στο Pomßen , κοντά στη Λειψία, γεννήθηκε ο Gerhard Kretschmar από οικογένεια χωρικών. Είναι
τυφλός και έχει ένα πόδι και ένα χέρι. Στη συνέχεια θα τον χαρακτηρίσουν και ως
"Ηλίθιο". Ο πατέρας του ζητά την άδεια να θανατωθεί το μωρό, αλλά δεν
του χορηγείται. Όταν το μαθαίνει ο Χίτλερ στέλνει τον προσωπικό του γιατρό, Karl Brandt και το μωρό θανατώνεται.
Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Στις 18 Αυγούστου 1939 ο Leonardo Conti, από το Ticino, διευθυντής υγείας του Ράιχ, εξέδωσε τη
μυστική διάταξη IV B/3088/391079 που υποχρέωνε τα μαιευτήρια και τους παιδίατρους
να αναφέρουν όλα τα άτομα που γεννήθηκαν με δυσπλασίες ή σοβαρές ασθένειες.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΣΟΒΑΡΩΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ
Την επιτροπή αποτελούσαν οι Brandt (γιατρός
του Χίτλερ), Catel, Heinze, Wentzler και Unger. Ο Unger είχε
γράψει το μυθιστόρημα (Sendung und Gewissen - Αποστολή και Συνείδηση) με βάση το οποίο γυρίστηκε
η ταινία Ich Klage An.
Τότε ξεκινάει η καταγραφή νεογνών με παθήσεις όπως:
1. «διανοητική καθυστέρηση» και «Μογγολισμός» με ιδιαίτερη
προσοχή στις περιπτώσεις που παρουσιάζουν κώφωση και τύφλωση,
2. μικροκεφαλία,
3. σοβαρή ή προοδευτική υδροκεφαλία·
4. οποιαδήποτε παραμόρφωση ή έλλειψη άκρων,
5. παράλυση.
Δημιουργούνται τα πρώτα νοσοκομεία που χρησιμοποιήθηκαν για τη
θανάτωση (αρχικά των βρεφών, μετά των παιδιών μέχρι τρία έτη, στη συνέχεια κατά
τη διάρκεια του πολέμου έφηβων και ενήλικων).
Αλλά πως εντόπιζαν τα ανάπηρα παιδιά που επρόκειτο να
σκοτωθούν;
Ο οικογενειακός γιατρός, που συχνά θεωρείται έμπιστο άτομο, ήταν
αυτός που ωθούσε τις οικογένειες να στείλουν το ανάπηρο παιδί τους σε κάποιο εξειδικευμένο
κέντρο, υποσχόμενος πρωτοποριακή θεραπευτική αντιμετώπιση.
Σε όσους αντιστέκονταν ασκούσαν πιέσεις μέχρι και απειλές ότι
θα αφαιρούσαν την επιμέλεια του παιδιού από τους γονείς , με συνέπειες και για τα
υπόλοιπα παιδιά. Οι ανάπηροι ενήλικες από την άλλη πλευρά βρίσκονταν συχνά ήδη
σε ιδρύματα, και δεν είχαν τον έλεγχο της ζωής και του θανάτου τους.
Το 1941 το πρόγραμμα Aktion T4 αναστέλλει επίσημα τη λειτουργία του επειδή χτυπούσε
πολύ στο μάτι. Η επίσημη αναστολή, ωστόσο, δεν ήταν πραγματική και πέρασε σε μια
νέα φάση την «άγρια ευθανασία», η οποία συνεχίστηκε μέχρι το τέλος του
πολέμου και συνέβαλε στη σημαντική αύξηση του αριθμού των θυμάτων. Η τελευταία
δολοφονία που αποδίδεται στο Aktion T4 ήταν αυτή ενός παιδιού, του Richard
Jenne, ηλικίας μόλις 4 ετών, στις 29 Μαΐου 1945 στο κρατικό ινστιτούτο
Kaufbeuren-Irsee στη Βαυαρία, τρεις εβδομάδες μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου
Πολέμου στη Γερμανία
«Τα πλάσματα αυτά στα δικά μου μάτια μου, ως εθνικοσοσιαλιστής,
δεν αντιπροσωπεύουν παρά ένα βάρος για το λαό μας».
(Hermann Pfannmüller,
διευθυντής του νοσοκομείου Eglfing-Haar, κοντά στο Μόναχο)
ΠΗΓΕΣ:
«Medizin ohne menschlichkeit» (ιατρική χωρίς ανθρωπιά ) . Από
τη δίκη των ναζί γιατρών της Νυρεμβέργης, επιμέλεια και σχολιασμός Alexander
Mitscherlich και Fred Mielke
«Ausmerzen» - Ζωές χωρίς
αξία ,θεατρικό αφήγημα του Marco Paolini, https://www.youtube.com/watch?v=1jXOmEdRjvQ
«Aktion T4» , https://it.wikipedia.org/wiki/Aktion_T4
https://www.facebook.com/WittyWheels
