Του Γιώργου Μπλάνα
Σβήνουν τα φώτα. Κεραυνός που ξέσπασε
απρόσμενα πέφτει η αυλαία, τυλίγοντας
σαν σάβανο τα πλάσματα που σπαρταρούν
το τέλος τους, κι οι άγγελοι, οι κάτωχροι,
οι ξέπνοοι οι άγγελοι σηκώνονται και λένε:
«Ε, ναι, λοιπόν, αυτή είναι πραγματικά
η τραγωδία «Άνθρωπος», κι αυτός αληθινά
ο πρωταγωνιστής της :
Σκουλήκι ο Κατακτητής.
Ο Μαρξ έλεγε, με το ασυναγώνιστο μαύρο χιούμορ του, πως ο
καπιταλιστής μπορεί να σου πουλήσει ακόμα και το σχοινί με το οποίο θα τον
κρεμάσεις. Διόλου απίθανο. Το απολύτως βέβαιο είναι πως σήμερα ο καπιταλιστής
μπορεί -και το κάνει- να σου πουλήσει το σχοινί με το οποίο θα πας να
κρεμαστείς.
Θα ήταν κάπως υπερβολικό να περιμένουμε από τον Μαρξ να είχε
προβλέψει πως ό,τι ονόμαζε «φετιχισμό» του «γεμάτου μεταφυσική λεπτολογία και
θεολογική σοφιστική» εμπορεύματος θα ήταν η μήτρα, που θα γεννούσε την μαζική εμπορική
επικοινωνία -την διαφήμιση δηλαδή- και τελικά την ίδια την μαζική επικοινωνία
και την αυτονόμηση των προϊόντων της με την μορφή του θεαματικού υποκατάστατου
της πραγματικότητας. Κι όμως, διαβάζοντας το σχετικό χωρίο του Κεφαλαίου, έχεις
την εντύπωση πως από στιγμή σε στιγμή θα το κάνει.
Εν πάση περιπτώσει, αυτό που θέλω να πω εδώ είναι πως -ούτε
λίγο ούτε πολύ- η έκφραση «Ναός της Δημοκρατίας» για το αμερικανικό Καπιτώλιο
δεν είναι παρά ένα ακόμα φετιχοποιημένο προϊόν των ΜΜΕ. Δεν θα μπορούσε κανείς
να περιμένει τίποτα άλλο. Έτσι λειτουργούν τα ΜΜΕ: αντικαθιστούν την
πραγματικότητα με μία μόνον όψη της, την πιο «θελκτική», εκείνη που θα μπορούσε
να αποκρύψει καλύτερα το κόστος της επιθυμίας από την επιθυμία. Αυτό δεν είναι
το φετίχ;
Αλλά το πιο εντυπωσιακό δεν βρίσκεται εδώ. Βρίσκεται στον
τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ παράγουν όχι μόνο το φετίχ, όχι μόνο το
φετιχοποιημένο προϊόν, αλλά και την ίδια την πραγματικότητα, που θα
φετιχοποιήσουν.
Δεν θέλω να πω πως στην προκειμένη περίπτωση τα ΜΜΕ ή κάποια από
αυτά έβαλαν τους αλήτες, τα κατακάθια της αμερικανικής κοινωνίας να εισβάλουν
στο Καπιτώλιο. Φυσικά και δεν το έκαναν.
Κι όμως, αυτό που θα είναι στο εξής οι εν λόγω αλήτες, τα εν
λόγω κατακάθια, δημιουργήθηκε μέσα και κατά την διάρκεια της πληροφορίας για
την δράση τους.
Ο παραγωγικός μηχανισμός δεν είναι καθόλου απλός, αλλά έχει
ήδη κάπως περιγραφεί απ’ εδώ και πενήντα χρόνια, στα παρισινά οδοφράγματα του
1968. Την ίδια στιγμή που οι φοιτητές δρούσαν, όπως δρούσαν, άκουγαν από τα
ραδιοφωνάκια τους πώς δρούσαν. Η περιγραφή δεν ήταν ακριβής και προπάντων
γινόταν με όρους μυθοπλασίας. Ποιος δεν θα προτιμούσε να είναι ήρωας μιας
μυθοπλασίας, παρά ένας εξεγερμένος άνθρωπος, που στο κάτω-κάτω έδινε το υλικό
για την δημιουργία αυτής της μυθοπλασίας; Οι φοιτητές ζούσαν τον μύθο τους και
ήταν φυσικό να διορθώνουν την συμπεριφορά τους, ώστε να ταιριάζουν με τους
ραδιοφωνικές ήρωες, όπου υπήρχαν αποκλίσεις. Αυτοί οι φοιτητές, που αποχώρησαν
από τα οδοφράγματα δεν ήταν αυτοί που πήγαν. Ήταν μια φετιχοποιημένη εκδοχή του
εαυτού τους. Και μοιραία οι μόνοι πραγματικοί πια.
Έτσι και οι αλήτες, που εισέβαλαν στο αμερικανικό Καπιτώλιο,
δεν υπήρχαν καν πριν. Εμφανίστηκαν ξαφνικά από το πουθενά και εξαφανίστηκαν
πάλι στο πουθενά, αφού έδωσαν στα ΜΜΕ το υλικό μιας μυθοπλασίας: Οι οπαδοί ενός
το λιγότερο ιδιόρρυθμου Προέδρου, που κανείς δεν ξέρει πώς κατάφερε να
αποσπάσει τον τίτλο του, εισβάλουν στον Ναό της Δημοκρατίας!
Στο εξής, αυτοί οι αλήτες θα είναι αυτοί που κατάφεραν να
εισβάλουν τον Ναό της Δημοκρατίας. Αυτό που ήταν πριν, εκτρωματικά
δημιουργήματα της υποκουλτούρας του «αδάμαστου» πεζοναύτη, του «κυρίαρχου» του
πλανήτη, της εικόνας που δημιουργεί η ίδια η Αμερική για τις ανάγκες των
συνεχών παράλογων επιθετικών ενεργειών της, αυτό το φασιστικό στην νοοτροπία
ζώο της αμερικανικής επαρχίας, έχει τώρα φωνή, δεν είναι ένα περιθωριοποιημένο
πλάσμα που μεθάει στα επαρχιακά μπαρ. Κατάφερε να φτάσει στο Καπιτώλιο, επειδή
ένας γελοίος (;) του έδωσε την δύναμη να το κάνει.
Και θα γυρίσει στην επαρχία του νικηφόρο και θα συνεχίσει από
μια νέα ισχυρή θέση να κάνει το δικό του και να ετοιμάζεται για την μεγάλη
εξέγερση! Αλλά τότε απλά δεν θα υπάρχει πάλι.
Υπήρχαν οι Γότθοι πριν πολιορκήσουν την Ρώμη, πριν εμφανιστούν
μπροστά στο Καπιτώλιό της. Υπήρχαν μόνο για τους λεγεωνάριους – όχι για το
πολιτικό σύστημα και την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας.
Οι εισβολείς του Καπιτωλίου είναι οι σημερινοί βάρβαροι
ανεστραμμένοι: δεν βρίσκονται έξω από τα σύνορα της αυτοκρατορίας, αλλά στην
καρδιά της – και δεν οδεύουν προς τον πολιτισμό, αλλά αποτελούν ήδη τα
σκουπίδια του. Και δεν θα γκρεμίσουν για να χτίσουν με άλλους όρους, αλλά θα
γκρεμίσουν για να αφανίσουν να εκβαρβαρώσουν να οδηγήσουν το δράμα του
καπιταλισμού στην τελευταία σκηνή, όπου θα αποθεωθεί το ΣΚΟΥΛΗΚΙ Ο ΚΑΤΑΚΤΗΤΗΣ
του Edgar Allan Poe.
