Γιατί απολύσεις και συλλογικές συμβάσεις είναι προαπαιτούμενα
tου
Γεράσιμου Ποταμιάνου
Είναι γνωστό ότι οι δανειστές στις διαπραγματεύσεις απαιτούν υιοθέτηση διαρθρωτικών αλλαγών στις αγορές εργασίας, που υποτίθεται ότι θα βελτιώσουν μακροπρόθεσμα τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Όμως η πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ (Απρίλιος 2015) αναιρεί την αξιοπιστία των μέτρων αυτών, τα οποία θα μειώσουν περαιτέρω την εγχώρια ζήτηση, αυξάνοντας την ύφεση. Στη μελέτη (World Economic Οutlook) συμπεραίνεται πως δεν υπάρχει απόδειξη ότι μεταρρυθμίσεις που απορρυθμίζουν την αγορά εργασίας έχουν θετικά αποτελέσματα στην αύξηση της παραγωγικότητας και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων σε μια οικονομία.
Το γεγονός ότι η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας (ελάχιστος μισθός, κατάργηση συλλογικών διαπραγματεύσεων κ.λπ.) αποτελεί βασικό συστατικό των συνταγών του ΔΝΤ στις διαπραγματεύσεις προκαλεί σοβαρά ερωτηματικά για την αξιοπιστία των απαιτήσεων και την ύπαρξη πολιτικών σκοπιμοτήτων στον χειρισμό της ευρωπαϊκής κρίσης και των προγραμμάτων «διάσωσης».
Με βάση τη συνηθισμένη οικονομετρική μεθοδολογία, οι υπηρεσίες του ΔΝΤ διαπιστώνουν ότι η παραγωγικότητα και η οικονομική ανάπτυξη προωθούνται με εργατικό δυναμικό υψηλής κατάρτισης, με προώθηση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης και μείωση της ρύθμισης στις αγορές προϊόντων. Δεν διαπιστώνεται κανένας όμως συσχετισμός της παραγωγικότητας με την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας.
Το σημείο αυτό είναι σημαντικό, διότι από το 2000 με τη Στρατηγική της Λισσαβώνας, όταν η ΕΕ αποφάσισε να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών, μερικοί άρχισαν να προωθούν την άποψη ότι η ελαστικότητα στην αγορά εργασίας είναι απαραίτητη για την προώθηση της καινοτομίας. Εάν δηλαδή οι επιχειρήσεις μπορούσαν να απολύουν εύκολα εργαζόμενους, τότε νέες και καινοτόμες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να προσλάβουν τους εργαζόμενους που χρειάζονται για να αναπτυχθούν.
Με την ίδια λογική, όσο μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις μισθών δημιουργούνται όταν η Ευρώπη απαλλαγεί από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας τόσο περισσότερο οι επιχειρήσεις απαλλάσσονται από τους εργαζόμενους σε παρακμάζοντες βιομηχανικούς κλάδους και μειώνουν τους μισθούς στις «επιχειρήσεις του μέλλοντος».
Βεβαίως, αυτή είναι η παλιά θεωρία της «δημιουργικής καταστροφής» του Σουμπέτερ μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι, η κυρίαρχη σκέψη στην οικονομική πολιτική που προωθήθηκε τα τελευταία χρόνια θεωρεί πως η λεγόμενη ακαμψία στην αγορά εργασίας ευθύνεται για την ανεργία. Και ότι η απορρύθμιση αποτελεί την κατάλληλη πολιτική. Αυτή η ορθοδοξία, ότι η απορρύθμιση είναι η παγκόσμια λύση για την ανεργία, έχει αμφισβητηθεί σοβαρά από πολλές μελέτες, που θεωρούν ότι στις αδύναμες οικονομίες, όπως η ελληνική, η ανεργία οφείλεται σε μακροοικονομικούς παράγοντες.
Είναι προς τιμήν, λοιπόν, της υπηρεσίας του ΔΝΤ που ανατρέπει τον μύθο στην έκθεση που αποτελεί τη ναυαρχίδα του χρηματοοικονομικού κόσμου. Ο ΟΟΣΑ, επίσης, το 2006, βρήκε πως δεν υπήρχε καμιά συσχέτιση μεταξύ ανεργίας και ρυθμίσεων για την προστασία της απασχόλησης και ότι το επίπεδο του ελάχιστου μισθού και οι κεντρικές συλλογικές διαπραγματεύσεις δεν έχουν στατιστική συσχέτιση με την ανεργία.
Όμως η Κ. Λαγκάρντ επιμένει ότι η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει την αδιέξοδη πολιτική λιτότητας. Η εξήγηση θα πρέπει να αναζητηθεί στο περίφημο «λάθος» του ΔΝΤ. Όταν τον Απρίλιο του 2010 οι ευρωπαίοι εταίροι συμφώνησαν με την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου για την αντιμετώπιση του ελληνικού «προβλήματος», κάλεσαν το ΔΝΤ να βοηθήσει με την τεχνογνωσία του σε χώρες του Τρίτου Κόσμου.
Η απόφαση που τότε ελήφθη, υπό την πίεση των δανειστών, ήταν η μη άμεση αναδιάρθρωση του χρέους, αλλά η μεταφορά του από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο. Ο ιδιωτικός τομέας ήταν σε ποσοστό σχεδόν 80% μια γερμανική (DB) και μια γαλλική (BNP) τράπεζα, ενώ ο δημόσιος τομέας οι ευρωπαϊκές χώρες και τα χρηματοοικονομικά εργαλεία τους (EFSF).
Η απόφαση του ΔΝΤ να προταθεί νέος δανεισμός με το Μνημόνιο ώστε να πληρωθούν οι τράπεζες στο ακέραιο με καθαρά χρηματοπιστωτικά κριτήρια ήταν λανθασμένη, καθώς ένα πρόβλημα αξιόχρεου αντιμετωπίσθηκε ως πρόβλημα ρευστότητας. Η απόφαση αυτή θεωρείται ότι ήταν προφανώς επηρρεασμένη από την επιθυμία διάσωσης των τραπεζών, παρά το γεγονός ότι η εξυπηρέτηση του χρέους δεν ήταν δυνατόν να γίνει χωρίς απάνθρωπη υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων. Υπενθυμίζεται ότι τότε πολλοί ζήτησαν μια άμεση αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους. Μεταξύ αυτών ήταν και αρκετά μέλη του ΔΣ του ΔΝΤ (Ελβετία, Βραζιλία κ.λπ.) και ο Karl Otto Pohl, πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Γερμανών Βιομηχάνων και ένας από τους αρχιτέκτονες του ευρώ.
Σήμερα, το πρόβλημα που προσπέρασε το «λάθος» επανεμφανίζεται και αποτελεί τον πυρήνα της διαπραγμάτευσης. Οι ασιατικές οικονομίες, που έχουν την εμπειρία της κρίσης του 1987 και οι αναπτυσσόμενες χώρες, με την πείρα των ανελαστικών δανειακών όρων, θεωρούν πως κύριος στόχος του ΔΝΤ είναι η προστασία των διεθνών πιστωτών και όχι τόσο η ανάπτυξη και ανάκαμψη των χωρών που υποφέρουν από την κρίση. Είναι, αλήθεια, γεγονός πως το 95% των δανεικών της τελευταίας πενταετίας κατευθύνθηκε στους πιστωτές και αύξησε το δανειακό βάρος. Έτσι συνεχίζεται η διαπραγμάτευση και μετά τη Ρίγα, καθώς οι δανειστές δεν επιθυμούν να αναγνωρίσουν ότι το «λάθος» ήταν caso pensato.
[--->]
Βλέπε και:
Η επισφάλεια δεν αναπτύσσει την οικονομία. Αφού το παραδέχεται και το ΔΝΤ...
Το μεγάλο λάθος του ΔΝΤ στην Ελλάδα
