του Vladimiro Giacché
Μία από τις μεγαλύτερες
τράπεζες της χώρας εμφάνισε 2,2 δισεκατομμύρια καθαρή ζημία το τέταρτο τρίμηνο του
2012 και υποχρεώθηκε να βάλει στην άκρη 1 δισ. δολάρια για δικαστικά έξοδα. Η
κεντρική τράπεζα μείωσε περαιτέρω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη.Μόνο το μήνα
Δεκέμβριο οι λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν κατά 1, 7% σε σύγκριση με το Νοέμβριο
και 4,7% σε σύγκριση με το Δεκέμβριο του 2011. Όχι, δεν μιλάμε για την Ιταλία,
αλλά για τη Γερμανία.
Για τη δραματική κατάσταση των ευρωπαϊκών χωρών που περνάνε κρίση γνωρίζουμε πολλά: για την ανεργία στην Ισπανία, για την αύξηση των αυτοκτονιών στην Ελλάδα, και φυσικά την πτώχευση επιχειρήσεων στην Ιταλία. Λιγότερο γνωστό, ωστόσο, είναι ότι οι λεγόμενες "ενάρετες" και "ασφαλείς" ευρωπαϊκές χώρες δεν περνάνε καθόλου καλά: η Κεντρική Τράπεζα των Κάτω Χωρών για την Ολλανδία προβλέπει ένα -0,5% του ΑΕΠ το 2013, και μια περαιτέρω μείωση το 2014, η ανεργία στη Φινλανδία βρίσκεται σε άνοδο, όσο για τη Γαλλία, με το χρόνιο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, ο ίδιος ο Υπουργός Εργασίας την χαρακτήρισε " κράτος σε πλήρη πτώχευση."
Τι συμβαίνει; Απλό: το 2007-2008 κατέρρευσε ένα μοντέλο ανάπτυξης που είχε στηρίξει επί τριάντα χρόνια, την οικονομική ανάπτυξη των χωρών του ώριμου καπιταλισμού. Ένα μοντέλο βασισμένο στο χρηματοπιστωτικό τομέα της οικονομίας και το δημόσιο χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο). Η κατάρρευση αυτού του μοντέλου δεν είναι περισσότερο αναστρέψιμη από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Αυτό παρότι όλες οι προσπάθειες του κατεστημένου της Δύσης, τα τελευταία χρόνια κινήθηκαν προς μπαλωματικές λύσεις του καταρρέοντος μοντέλου.
Έτσι εξηγείται η μη ρύθμιση των παραγώγων, η προσπάθεια (επιτυχημένη) να καθυστερήσει όσο το δυνατό περισσότερο η έναρξη ισχύος των νέων κανόνων για τα τραπεζικά κεφάλαια, και, τέλος, η αποτυχημένη ευρωπαϊκή εποπτεία των τραπεζών (που θα ισχύσει μόνο για ελάχιστες τράπεζες με περιουσιακά στοιχεία άνω των 30 δισ. ευρώ, και θα τεθεί σε ισχύ πριν από τον Απρίλιο του 2014).
Και όχι μόνο : όπως υπογραμμίζει ο Bill Gross της Pimco, το μεγαλύτερο επενδυτικό κεφάλαιο (fund) που ειδικεύεται σε ομόλογα, " όλα σχεδόν τα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης που πάρθηκαν μέχρι σήμερα από τις κυβερνήσεις όλου του κόσμου αντιμετώπισαν το πρόβλημα, με στόχο την υπεράσπιση του κεφάλαιου ενάντια στην εργασία. " Αλλά στην Ευρώπη στο σκληρό αυτό ταξικό πόλεμο έχουμε και ένα άγριο πόλεμο μεταξύ των διαφορετικών κεφαλαίων. Ένας πόλεμος που χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια του γερμανικού κεφαλαίου και τις χώρες δορυφόρους του, η καταστροφή του πλεονάζοντος κεφαλαίου που απαιτείται σήμερα, να γίνει στις περιφερειακές χώρες, και αυτές να μετατραπούν όλο και περισσότερο σε προμηθευτές φτηνής εργατικής δύναμης και ενδιάμεσων αγαθών χαμηλού κόστους προς όφελος του οικονομικού κέντρου της Ευρώπης – δηλαδή της Γερμανίας.
Η πραγματική έννοια της ακραίας λιτότητας που επιβάλλεται στις ήδη αποδυναμωμένες από την κρίση χώρες, είναι ακριβώς αυτή. Αλλά ο στόχος αυτός, που σε ένα ποσοστό έχει πετύχει (η οπισθοχώρηση της βιομηχανικής παραγωγής της Ιταλίας στα επίπεδα του 1988 το δείχνει από μόνη της), είχε μια σοβαρή παράπλευρη απώλεια: την κατάρρευση των εισοδημάτων και της κατανάλωσης των περιφερειακών χωρών σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε να υπάρξουν τεράστιες επιπτώσεις στο ενδοευρωπαϊκό εμπόριο. Και άρα και στις γερμανικές εξαγωγές και στις εξαγωγές των άλλων χωρών της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης. Αποτέλεσμα: Το πρόβλημα της βιομηχανικής υπερπαραγωγής, μόλις το φορτώθηκε η Νότια Ευρώπη, επέστρεψε σαν εφιάλτης στην ίδια τη Γερμανία.
Και επιπλέον, η πρόσβαση στις αγορές του εξωτερικού τώρα είναι πιο δύσκολη λόγω του νομισματικού πολέμου που εξαπέλυσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία με μαζικές ενέσεις ρευστότητας στο σύστημα με αποτέλεσμα να αποδυναμωθούν σημαντικά το δολάριο και το γιεν έναντι του ευρώ. Οικονομική κρίση, μαζική ανεργία, αποπληθωρισμός μισθών, νομισματικός πόλεμος: Τα τέσσερα κρίσιμα συστατικά της κρίσης του Μεσοπολέμου ξεδιπλώνονται ξεκάθαρα μπροστά στα μάτια μας, ενώ και ο αυξανόμενος ευρωπαϊκός στρατιωτικός ακτιβισμός στην Αφρική μας γυρίζει πίσω δεκαετίες.
Αυτά είναι τα πλαίσια εντός των οποίων τα αντιπολιτευτικά κινήματα στην Ιταλία και στην Ευρώπη, θα πρέπει να ορίσουν τους στόχους τους. Ξεκινώντας από την αντίθεση στις πολιτικές αυστηρής λιτότητας και το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσονται, με το περιβόητο Δημοσιονομικό Σύμφωνο (Fiscal Compact) να μην αποτελεί παρά μόνο την τελευταία ψηφίδα. Ένα πλαίσιο, που τώρα χρησιμεύει μόνο για να καλύψει ένα μοντέλο ανάπτυξης που έχει πτωχεύσει.
Για τη δραματική κατάσταση των ευρωπαϊκών χωρών που περνάνε κρίση γνωρίζουμε πολλά: για την ανεργία στην Ισπανία, για την αύξηση των αυτοκτονιών στην Ελλάδα, και φυσικά την πτώχευση επιχειρήσεων στην Ιταλία. Λιγότερο γνωστό, ωστόσο, είναι ότι οι λεγόμενες "ενάρετες" και "ασφαλείς" ευρωπαϊκές χώρες δεν περνάνε καθόλου καλά: η Κεντρική Τράπεζα των Κάτω Χωρών για την Ολλανδία προβλέπει ένα -0,5% του ΑΕΠ το 2013, και μια περαιτέρω μείωση το 2014, η ανεργία στη Φινλανδία βρίσκεται σε άνοδο, όσο για τη Γαλλία, με το χρόνιο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, ο ίδιος ο Υπουργός Εργασίας την χαρακτήρισε " κράτος σε πλήρη πτώχευση."
Τι συμβαίνει; Απλό: το 2007-2008 κατέρρευσε ένα μοντέλο ανάπτυξης που είχε στηρίξει επί τριάντα χρόνια, την οικονομική ανάπτυξη των χωρών του ώριμου καπιταλισμού. Ένα μοντέλο βασισμένο στο χρηματοπιστωτικό τομέα της οικονομίας και το δημόσιο χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο). Η κατάρρευση αυτού του μοντέλου δεν είναι περισσότερο αναστρέψιμη από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Αυτό παρότι όλες οι προσπάθειες του κατεστημένου της Δύσης, τα τελευταία χρόνια κινήθηκαν προς μπαλωματικές λύσεις του καταρρέοντος μοντέλου.
Έτσι εξηγείται η μη ρύθμιση των παραγώγων, η προσπάθεια (επιτυχημένη) να καθυστερήσει όσο το δυνατό περισσότερο η έναρξη ισχύος των νέων κανόνων για τα τραπεζικά κεφάλαια, και, τέλος, η αποτυχημένη ευρωπαϊκή εποπτεία των τραπεζών (που θα ισχύσει μόνο για ελάχιστες τράπεζες με περιουσιακά στοιχεία άνω των 30 δισ. ευρώ, και θα τεθεί σε ισχύ πριν από τον Απρίλιο του 2014).
Και όχι μόνο : όπως υπογραμμίζει ο Bill Gross της Pimco, το μεγαλύτερο επενδυτικό κεφάλαιο (fund) που ειδικεύεται σε ομόλογα, " όλα σχεδόν τα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης που πάρθηκαν μέχρι σήμερα από τις κυβερνήσεις όλου του κόσμου αντιμετώπισαν το πρόβλημα, με στόχο την υπεράσπιση του κεφάλαιου ενάντια στην εργασία. " Αλλά στην Ευρώπη στο σκληρό αυτό ταξικό πόλεμο έχουμε και ένα άγριο πόλεμο μεταξύ των διαφορετικών κεφαλαίων. Ένας πόλεμος που χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια του γερμανικού κεφαλαίου και τις χώρες δορυφόρους του, η καταστροφή του πλεονάζοντος κεφαλαίου που απαιτείται σήμερα, να γίνει στις περιφερειακές χώρες, και αυτές να μετατραπούν όλο και περισσότερο σε προμηθευτές φτηνής εργατικής δύναμης και ενδιάμεσων αγαθών χαμηλού κόστους προς όφελος του οικονομικού κέντρου της Ευρώπης – δηλαδή της Γερμανίας.
Η πραγματική έννοια της ακραίας λιτότητας που επιβάλλεται στις ήδη αποδυναμωμένες από την κρίση χώρες, είναι ακριβώς αυτή. Αλλά ο στόχος αυτός, που σε ένα ποσοστό έχει πετύχει (η οπισθοχώρηση της βιομηχανικής παραγωγής της Ιταλίας στα επίπεδα του 1988 το δείχνει από μόνη της), είχε μια σοβαρή παράπλευρη απώλεια: την κατάρρευση των εισοδημάτων και της κατανάλωσης των περιφερειακών χωρών σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε να υπάρξουν τεράστιες επιπτώσεις στο ενδοευρωπαϊκό εμπόριο. Και άρα και στις γερμανικές εξαγωγές και στις εξαγωγές των άλλων χωρών της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης. Αποτέλεσμα: Το πρόβλημα της βιομηχανικής υπερπαραγωγής, μόλις το φορτώθηκε η Νότια Ευρώπη, επέστρεψε σαν εφιάλτης στην ίδια τη Γερμανία.
Και επιπλέον, η πρόσβαση στις αγορές του εξωτερικού τώρα είναι πιο δύσκολη λόγω του νομισματικού πολέμου που εξαπέλυσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία με μαζικές ενέσεις ρευστότητας στο σύστημα με αποτέλεσμα να αποδυναμωθούν σημαντικά το δολάριο και το γιεν έναντι του ευρώ. Οικονομική κρίση, μαζική ανεργία, αποπληθωρισμός μισθών, νομισματικός πόλεμος: Τα τέσσερα κρίσιμα συστατικά της κρίσης του Μεσοπολέμου ξεδιπλώνονται ξεκάθαρα μπροστά στα μάτια μας, ενώ και ο αυξανόμενος ευρωπαϊκός στρατιωτικός ακτιβισμός στην Αφρική μας γυρίζει πίσω δεκαετίες.
Αυτά είναι τα πλαίσια εντός των οποίων τα αντιπολιτευτικά κινήματα στην Ιταλία και στην Ευρώπη, θα πρέπει να ορίσουν τους στόχους τους. Ξεκινώντας από την αντίθεση στις πολιτικές αυστηρής λιτότητας και το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσονται, με το περιβόητο Δημοσιονομικό Σύμφωνο (Fiscal Compact) να μην αποτελεί παρά μόνο την τελευταία ψηφίδα. Ένα πλαίσιο, που τώρα χρησιμεύει μόνο για να καλύψει ένα μοντέλο ανάπτυξης που έχει πτωχεύσει.
