ΟΥΓΟ
ΡΑΦΑΕΛ ΤΣΑΒΕΣ ΦΡΙΑΣ Η σχετικά σύντομη αλλά πολύ πλούσια πολιτική
διαδρομή του, την οποία αφιέρωσε στην ειρηνική επανάσταση στη χώρα του
πιάνοντας το νήμα από τους Μπολιβάρ Φιντέλ Τσε και Αλιέντε
Της Κορίνας Βασιλοπούλου
«Ο Φιδέλ έδωσε όλη του τη ζωή για τη δική του επανάσταση. Εγώ, όση ζωή κι αν είναι να ζήσω, θα την αφιερώσω σε αυτή την ειρηνική, δημοκρατική επανάσταση στη Βενεζουέλα». Οπερ κι εγένετο. Ο Ούγο Τσάβες αφιέρωσε τη σχετικά σύντομη, αλλά πολύ πλούσια ζωή του στη δική του επανάσταση. O Ούγο Ραφαέλ Τσάβες Φρίας γεννήθηκε στις 28 Ιουλίου του 1954 στη Σαβανέτα, ένα χωριό στο κρατίδιο του Μπάρινας, σε μια πολύ φτωχή οικογένεια. Ηταν το δεύτερο από τα έξι παιδιά δύο δασκάλων, του Ούγο δε λος Ρέγες Τσάβες και της Ελένα Φρίας. Αν και μεγάλο ταλέντο στο μπέιζμπολ, κατέληξε στη στρατιωτική σχολή, μία από τις ελάχιστες διεξόδους από τη μιζέρια για τα παιδιά των φτωχών οικογενειών.
Ο νεαρός στρατιωτικός, μεγάλος θαυμαστής του Σιμόν Μπολίβαρ, του απελευθερωτή της Λατινικής Αμερικής, ίδρυσε το 1982 μαζί με άλλους συναδέλφους του το «Επαναστατικό Μπολιβαριανό Μέτωπο 200», μια μυστική πατριωτική οργάνωση με σοσιαλιστικές ιδέες. Ακριβώς 10 χρόνια αργότερα, στις 4 Φεβρουαρίου του 1992, ο Ούγο Τσάβες, διοικητής του τάγματος των αλεξιπτωτιστών, επιχείρησε πραξικόπημα για την ανατροπή της διεφθαρμένης κυβέρνησης του προέδρου Κάρλος Αντρές Πέρες.
Είχε προηγηθεί τρία χρόνια νωρίτερα το διαβόητο «Καρακάσο», η πιο αιματηρή σύγκρουση στην ιστορία της χώρας: τρεις χιλιάδες πολίτες σφαγιάσθηκαν στην πρωτεύουσα Καράκας και στα περίχωρα όταν ξεχύθηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την εξαθλίωση στην οποία τους είχαν καταδικάσει οι ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης.
Το αποτυχημένο πραξικόπημα του Τσάβες έληξε με 18 νεκρούς και δύο χρόνια φυλακή για τον ίδιο. Τον μεταμόρφωσε, ωστόσο, σε λαϊκό ήρωα και άνοιξε τον δρόμο για την πολιτική του καριέρα η οποία κορυφώθηκε το 1998 με την εκλογή του στην προεδρία της Βενεζουέλας. Η χώρα που είχε αιματοκυλιστεί εννέα χρόνια νωρίτερα, ήταν και η πρώτη στη Νότια Αμερική που θα άλλαζε πορεία προς τα αριστερά, καθώς, λίγο αργότερα, θα ακολουθούσαν κι άλλες. Ωστόσο, κανένας άλλος αριστερός ηγέτης της περιοχής δεν θα ξεσήκωνε τόσο έντονα πάθη.
Από τη μια μεριά ήταν η πληθωρική προσωπικότητά του και το αυθόρμητο, καυστικό και διόλου «πολιτικά ορθό» ύφος του. Κυρίως όμως ήταν ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» που ξεκίνησε να οικοδομεί στη Βενεζουέλα, ο οποίος έκανε τον Τσάβες κόκκινο πανί.
Τον αποκάλεσαν «δικτάτορα», παρ” όλο που κέρδιζε κάθε φορά με απολύτως διαφανείς διαδικασίες, όπως παραδέχονται όλοι οι διεθνείς παρατηρητές και παρ” όλο που διεύρυνε τη λαϊκή συμμετοχή στη διακυβέρνηση της χώρας. Τον κατηγόρησαν ότι «φιμώνει» την ενημέρωση επειδή θέλησε να δώσει περισσότερο πλουραλιστικό χαρακτήρα σε ένα μιντιακό τοπίο στο οποίο κυριαρχούσαν μια χούφτα μεγαλοεπιχειρηματίες (το ισπανόφωνο δίκτυο Telesur, μεταξύ άλλων, υπάρχει χάρη στις προσπάθεις του Τσάβες).
Τον χαρακτήρισαν επικίνδυνο κομμουνιστή που θέλει να κάνει τη Βενεζουέλα μια δεύτερη Κούβα -σε αυτό «βοήθησε» και η φιλία του με τον Φιδέλ Κάστρο-, δημαγωγό, επικίνδυνο, κλόουν κι ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Τον Απρίλιο του 2002 προσπάθησαν να τον ανατρέψουν με πραξικόπημα που είχε την υποστήριξη της Ουάσινγκτον και το οποίο απέτυχε χάρη στην έντονη αντίδραση του κόσμου, αλλά και του ίδιου του στρατεύματος. (Σημείωση: τα κανάλια, εκείνες τις κρίσιμες ώρες, μετέδιδαν σαπουνόπερες και τοκ σόου.)
«Ούγο Τσάβες, ένας συκοφαντημένος άνθρωπος» ήταν ο τίτλος άρθρου που συνέγραψαν από κοινού ο αρχηγός του γαλλικού Αρισερού Μετώπου Ζαν Λικ Μελανσόν και ο διάσημος Ισπανός δημοσιογράφος (πρώην διευθυντής της Le Monde Diplomatique) Ιγνάθιο Ραμονέ στην εφημερίδα Le Monde παραμονές των προεδρικών εκλογών του περασμένου Οκτωβρίου. Οι δύο αρθρογράφοι εξηγούσαν το γιατί του μένους κατά του Τσάβες: «Οι υποψήφιοι δίνουν υποσχέσεις προκειμένου να εκλεγούν. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που τις τηρούν, αφού εκλεγούν. Η προεκλογική υπόσχεση του Τσάβες ήταν εξ αρχής ξεκάθαρη: είπε ότι θα δουλέψει για εκείνους που ζούσαν στη φτώχεια και αποτελούσαν την πλειονότητα στην πατρίδα του. Και κράτησε τον λόγο του».
Εκτός όμως από το εσωτερικό μέτωπο, ο Ούγο Τσάβες υπήρξε ιδιαίτερα ενοχλητικός και στο εξωτερικό. Πίστευε, όπως και το ίνδαλμά του, ο Σιμόν Μπολίβαρ, ότι οι χώρες της Λατινικής Αμερικής πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους κι εργάστηκε σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση. Νέες οικονομικές και πολιτικές ενώσεις κρατών, όπως η ALBA (Μπολιβαριανή συμμαχία των λαών της Αμερικής), η Unasur (Ενωση Νοτιοαμερικανικών Κρατών), η Τράπεζα του Νότου ή η ενδυνάμωση της Mercosur (Κοινή Αγορά του Νότου) στην οποία η Βενεζουέλα έγινε πολύ πρόσφατα μέλος, οφείλονται, εν πολλοίς και στις δικές του προσπάθειες.
Ο Τσάβες είχε κατανοήσει την αναγκαιότητα των πολλαπλών συμμαχιών σε έναν πολυπολικό κόσμο, γι’ αυτό και πραγματοποίησε μεγάλα ανοίγματα προς Ρωσία, Κίνα και λοιπές αναδυόμενες δυνάμεις. Δεν δίσταζε να πηγαίνει κόντρα στο παγκόσμιο ρεύμα υιοθετώντας ενίοτε αμφιλεγόμενες επιλογές, συμμαχώντας, για παράδειγμα, με το Ιράν ή υποστηρίζοντας μέχρι τέλους τον Μουαμάρ Καντάφι. Οταν ήθελε, μάλιστα, ήξερε πώς να τσακίζει τα νεύρα των εχθρών του. Από τη μια μεριά αποκαλούσε «διάβολο» τον πρώην πλανητάρχη Τζορτζ Μπους, αλλά την ίδια στιγμή τον χτυπούσε στο ίδιο του το τερέν πουλώντας φτηνό πετρέλαιο στις φτωχογειτονιές του Μπρονξ!
Ο Ούγο Τσάβες, ο οποίος παντρεύτηκε και χώρισε δύο φορές και απέκτησε τέσσερα παιδιά, αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο λίγοι πολιτικοί ηγέτες. Εγινε μάλιστα και ταινία διά χειρός του Αμερικανού σκηνοθέτη Ολιβερ Στόουν στο «South of the border» («Νότια των συνόρων»). Τελικά, από όλους τους ντόπιους και ξένους εχθρούς, ο μόνος που κατόρθωσε να τον νικήσει ήταν ο καρκίνος. Οχι όμως και το αποτύπωμα που άφησε πίσω του. Οπως είπε πολύ πρόσφατα ένας φίλος του, ο σπουδαίος Αμερικανός ηθοποιός Σον Πεν, ο οποίος του είχε πάρει συνέντευξη το 2008 για λογαριασμό του περιοδικού The Nation: «Ο Τσάβες είναι μία από τις σημαντικότερες δυνάμεις που είχαμε στον πλανήτη».
[--->]
Της Κορίνας Βασιλοπούλου
«Ο Φιδέλ έδωσε όλη του τη ζωή για τη δική του επανάσταση. Εγώ, όση ζωή κι αν είναι να ζήσω, θα την αφιερώσω σε αυτή την ειρηνική, δημοκρατική επανάσταση στη Βενεζουέλα». Οπερ κι εγένετο. Ο Ούγο Τσάβες αφιέρωσε τη σχετικά σύντομη, αλλά πολύ πλούσια ζωή του στη δική του επανάσταση. O Ούγο Ραφαέλ Τσάβες Φρίας γεννήθηκε στις 28 Ιουλίου του 1954 στη Σαβανέτα, ένα χωριό στο κρατίδιο του Μπάρινας, σε μια πολύ φτωχή οικογένεια. Ηταν το δεύτερο από τα έξι παιδιά δύο δασκάλων, του Ούγο δε λος Ρέγες Τσάβες και της Ελένα Φρίας. Αν και μεγάλο ταλέντο στο μπέιζμπολ, κατέληξε στη στρατιωτική σχολή, μία από τις ελάχιστες διεξόδους από τη μιζέρια για τα παιδιά των φτωχών οικογενειών.
Ο νεαρός στρατιωτικός, μεγάλος θαυμαστής του Σιμόν Μπολίβαρ, του απελευθερωτή της Λατινικής Αμερικής, ίδρυσε το 1982 μαζί με άλλους συναδέλφους του το «Επαναστατικό Μπολιβαριανό Μέτωπο 200», μια μυστική πατριωτική οργάνωση με σοσιαλιστικές ιδέες. Ακριβώς 10 χρόνια αργότερα, στις 4 Φεβρουαρίου του 1992, ο Ούγο Τσάβες, διοικητής του τάγματος των αλεξιπτωτιστών, επιχείρησε πραξικόπημα για την ανατροπή της διεφθαρμένης κυβέρνησης του προέδρου Κάρλος Αντρές Πέρες.
Είχε προηγηθεί τρία χρόνια νωρίτερα το διαβόητο «Καρακάσο», η πιο αιματηρή σύγκρουση στην ιστορία της χώρας: τρεις χιλιάδες πολίτες σφαγιάσθηκαν στην πρωτεύουσα Καράκας και στα περίχωρα όταν ξεχύθηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την εξαθλίωση στην οποία τους είχαν καταδικάσει οι ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης.
Το αποτυχημένο πραξικόπημα του Τσάβες έληξε με 18 νεκρούς και δύο χρόνια φυλακή για τον ίδιο. Τον μεταμόρφωσε, ωστόσο, σε λαϊκό ήρωα και άνοιξε τον δρόμο για την πολιτική του καριέρα η οποία κορυφώθηκε το 1998 με την εκλογή του στην προεδρία της Βενεζουέλας. Η χώρα που είχε αιματοκυλιστεί εννέα χρόνια νωρίτερα, ήταν και η πρώτη στη Νότια Αμερική που θα άλλαζε πορεία προς τα αριστερά, καθώς, λίγο αργότερα, θα ακολουθούσαν κι άλλες. Ωστόσο, κανένας άλλος αριστερός ηγέτης της περιοχής δεν θα ξεσήκωνε τόσο έντονα πάθη.
Από τη μια μεριά ήταν η πληθωρική προσωπικότητά του και το αυθόρμητο, καυστικό και διόλου «πολιτικά ορθό» ύφος του. Κυρίως όμως ήταν ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» που ξεκίνησε να οικοδομεί στη Βενεζουέλα, ο οποίος έκανε τον Τσάβες κόκκινο πανί.
Τον αποκάλεσαν «δικτάτορα», παρ” όλο που κέρδιζε κάθε φορά με απολύτως διαφανείς διαδικασίες, όπως παραδέχονται όλοι οι διεθνείς παρατηρητές και παρ” όλο που διεύρυνε τη λαϊκή συμμετοχή στη διακυβέρνηση της χώρας. Τον κατηγόρησαν ότι «φιμώνει» την ενημέρωση επειδή θέλησε να δώσει περισσότερο πλουραλιστικό χαρακτήρα σε ένα μιντιακό τοπίο στο οποίο κυριαρχούσαν μια χούφτα μεγαλοεπιχειρηματίες (το ισπανόφωνο δίκτυο Telesur, μεταξύ άλλων, υπάρχει χάρη στις προσπάθεις του Τσάβες).
Τον χαρακτήρισαν επικίνδυνο κομμουνιστή που θέλει να κάνει τη Βενεζουέλα μια δεύτερη Κούβα -σε αυτό «βοήθησε» και η φιλία του με τον Φιδέλ Κάστρο-, δημαγωγό, επικίνδυνο, κλόουν κι ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Τον Απρίλιο του 2002 προσπάθησαν να τον ανατρέψουν με πραξικόπημα που είχε την υποστήριξη της Ουάσινγκτον και το οποίο απέτυχε χάρη στην έντονη αντίδραση του κόσμου, αλλά και του ίδιου του στρατεύματος. (Σημείωση: τα κανάλια, εκείνες τις κρίσιμες ώρες, μετέδιδαν σαπουνόπερες και τοκ σόου.)
«Ούγο Τσάβες, ένας συκοφαντημένος άνθρωπος» ήταν ο τίτλος άρθρου που συνέγραψαν από κοινού ο αρχηγός του γαλλικού Αρισερού Μετώπου Ζαν Λικ Μελανσόν και ο διάσημος Ισπανός δημοσιογράφος (πρώην διευθυντής της Le Monde Diplomatique) Ιγνάθιο Ραμονέ στην εφημερίδα Le Monde παραμονές των προεδρικών εκλογών του περασμένου Οκτωβρίου. Οι δύο αρθρογράφοι εξηγούσαν το γιατί του μένους κατά του Τσάβες: «Οι υποψήφιοι δίνουν υποσχέσεις προκειμένου να εκλεγούν. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που τις τηρούν, αφού εκλεγούν. Η προεκλογική υπόσχεση του Τσάβες ήταν εξ αρχής ξεκάθαρη: είπε ότι θα δουλέψει για εκείνους που ζούσαν στη φτώχεια και αποτελούσαν την πλειονότητα στην πατρίδα του. Και κράτησε τον λόγο του».
Εκτός όμως από το εσωτερικό μέτωπο, ο Ούγο Τσάβες υπήρξε ιδιαίτερα ενοχλητικός και στο εξωτερικό. Πίστευε, όπως και το ίνδαλμά του, ο Σιμόν Μπολίβαρ, ότι οι χώρες της Λατινικής Αμερικής πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους κι εργάστηκε σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση. Νέες οικονομικές και πολιτικές ενώσεις κρατών, όπως η ALBA (Μπολιβαριανή συμμαχία των λαών της Αμερικής), η Unasur (Ενωση Νοτιοαμερικανικών Κρατών), η Τράπεζα του Νότου ή η ενδυνάμωση της Mercosur (Κοινή Αγορά του Νότου) στην οποία η Βενεζουέλα έγινε πολύ πρόσφατα μέλος, οφείλονται, εν πολλοίς και στις δικές του προσπάθειες.
Ο Τσάβες είχε κατανοήσει την αναγκαιότητα των πολλαπλών συμμαχιών σε έναν πολυπολικό κόσμο, γι’ αυτό και πραγματοποίησε μεγάλα ανοίγματα προς Ρωσία, Κίνα και λοιπές αναδυόμενες δυνάμεις. Δεν δίσταζε να πηγαίνει κόντρα στο παγκόσμιο ρεύμα υιοθετώντας ενίοτε αμφιλεγόμενες επιλογές, συμμαχώντας, για παράδειγμα, με το Ιράν ή υποστηρίζοντας μέχρι τέλους τον Μουαμάρ Καντάφι. Οταν ήθελε, μάλιστα, ήξερε πώς να τσακίζει τα νεύρα των εχθρών του. Από τη μια μεριά αποκαλούσε «διάβολο» τον πρώην πλανητάρχη Τζορτζ Μπους, αλλά την ίδια στιγμή τον χτυπούσε στο ίδιο του το τερέν πουλώντας φτηνό πετρέλαιο στις φτωχογειτονιές του Μπρονξ!
Ο Ούγο Τσάβες, ο οποίος παντρεύτηκε και χώρισε δύο φορές και απέκτησε τέσσερα παιδιά, αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο λίγοι πολιτικοί ηγέτες. Εγινε μάλιστα και ταινία διά χειρός του Αμερικανού σκηνοθέτη Ολιβερ Στόουν στο «South of the border» («Νότια των συνόρων»). Τελικά, από όλους τους ντόπιους και ξένους εχθρούς, ο μόνος που κατόρθωσε να τον νικήσει ήταν ο καρκίνος. Οχι όμως και το αποτύπωμα που άφησε πίσω του. Οπως είπε πολύ πρόσφατα ένας φίλος του, ο σπουδαίος Αμερικανός ηθοποιός Σον Πεν, ο οποίος του είχε πάρει συνέντευξη το 2008 για λογαριασμό του περιοδικού The Nation: «Ο Τσάβες είναι μία από τις σημαντικότερες δυνάμεις που είχαμε στον πλανήτη».
[--->]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου