Η πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων WeChat είναι ένα από τα βασικά σύμβολα της σταδιακής ανατροπής του συσχετισμού δυνάμεων, στον τεχνολογικό, και συνεπώς πολιτικό, τομέα μεταξύ Κίνας και Δύσης. Η WeChat γεννήθηκε στο Shenzhen της Κίνας, στα εργαστήρια του ψηφιακού γίγαντα Tencent. Στην Ευρώπη έκανε μια φευγαλέα εμφάνιση το 2013,όταν κυκλοφόρησε μια διαφήμιση στην οποία ο Lionel Messi,ο άσσος της Μπαρτσελόνα, ηχογράφησε και έστειλε ένα φωνητικό μήνυμα.
Τότε, τα φωνητικά μηνύματα δεν είχαν ακόμα εισαχθεί
σε καμία σχεδόν από τις πιο δημοφιλείς εφαρμογές στα μέρη μας, και αυτό το
διαφημιστικό σποτ φάνηκε σαν πολυτέλεια που έμελλε να αποτύχει, μια ακόμα
προσπάθεια κινεζικής εταιρείας να εισχωρήσει στην ευρωπαϊκή αγορά - όπου
Whatsapp, iMessage, και Messenger είχαν ήδη καλύψει την αγορά - με ένα
αντίγραφο δυτικού προϊόντος.
Ο Simone Pieranni, δημοσιογράφος της ιταλικής εφημερίδας
Μανιφέστο, έζησε στην Κίνα από το 2006 έως το 2014, επέστρεψε εκεί αρκετές φορές και σήμερα δημοσιεύει το
βιβλίο του Red Mirror. Από τον όλο και πιο κυρίαρχο ρόλο στον τομέα της
τεχνητής νοημοσύνης έως τον ηγετικό ρόλο της Κίνας στον τομέα smart city
(έξυπνη πόλη), από την ικανότητα να επηρεάζει την ψηφιακή βιομηχανία στον
υπόλοιπο κόσμο μέχρι τις δυστοπικές προοπτικές όσον αφορά την επιτήρηση, τις
μαύρες λίστες και τα κοινωνικά συστήματα πιστωτικών μονάδων Το Red Mirror είναι
ένα δοκίμιο που διερευνά την πρόοδο της ψηφιακής τεχνολογίας στην Κίνα και την
πολιτική, τεχνολογική και οικονομική πρόκληση της Κίνας προς τον υπόλοιπο
κόσμο.
Το βιβλίο αρχίζει με το WeChat , και μια ιστορία που συνοψίζει
το σημείο που βρίσκεται σήμερα η εφαρμογή αυτή, για τους 1,2 δισεκατομμύρια
χρήστες της (όχι μόνο αλλά κυρίως Κινέζους):
WhatsApp, ApplePay, Google Maps,
TripAdvisor , Groupon, email, MyTaxy, Uber, Google News. Και όλα αυτά σε ένα
μέρος. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο συγκεντρώνει σε ένα ενιαίο περιβάλλον
αυτό που οι δυτικοί χρήστες βρίσκουμε διάσπαρτα σε δεκάδες διαφορετικές
εφαρμογές - επιτρέποντας μια ενσωμάτωση άγνωστη σε εμάς - που επέτρεψε στην
Κίνα να κάνει ένα τεράστιο άλμα προς την ψηφιοποίηση κάθε δραστηριότητας. Το
WeChat, υπό μια συγκεκριμένη έννοια, για τους Κινέζους είναι το ίδιο το
Διαδίκτυο, αλλά πιο ολοκληρωμένο, πιο λειτουργικό, πιο αποτελεσματικό, πιο
προηγμένο. Όπως θα έλεγαν ορισμένοι: πιο έξυπνο.
Οι μέρες που η Κίνα ήταν κακός αντιγραφέας των καινοτομιών που
έβγαιναν από τα ερευνητικά εργαστήρια της Silicon Valley έχουν περάσει, και
σήμερα ο Mark Zuckerberg μελετά το μοντέλο WeChat. «Ωστόσο, αυτή είναι μια
διαδικασία που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη», μου λέει ο Pieranni. «Προς το
παρόν, το μόνο κινεζικό λογισμικό – εξαιρουμένων των smartphone της Huawei και
άλλων - που πραγματικά πηγαίνει πολύ καλά στη Δύση είναι το TikTok (ιδιοκτησίας
Bytedance, σημείωση του συντάκτη). Αλλά σήμερα όλο και περισσότεροι ξένοι
πηγαίνουν στην Κίνα για να εργαστούν, και για το λόγο ότι οι αμοιβές, για
παράδειγμα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, ορισμένες φορές είναι ακόμη
καλύτερες από ό, τι στη Δύση.
Με τον ερχομό περισσότερων εγκεφάλων από το εξωτερικό, έχουμε
και περισσότερη καινοτομία. Η πρόσφατη ιστορία του πρώην ανώτατου διευθυντή της
Disney, Kevin Mayer, που έγινε Διευθύνων Σύμβουλος της TikTok τον Μάιο του
2020, είναι ένα άλλο παράδειγμα για το πώς αλλάζουν οι δυναμικές και ποια είναι
η κινεζική στρατηγική εισόδου στην αγορά μας».
Εν τω μεταξύ οι προσπάθειες του Facebook και της Google να
εισχωρήσουν (ή να επιστρέψουν) στην κινεζική αγορά όχι μόνο συνεχίζουν να μη
καρποφορούν (αν και οι δύο Αμερικανοί γίγαντες είναι πρόθυμοι να κάνουν
οποιοδήποτε συμβιβασμό προκειμένου να το πετύχουν), αλλά μοιάζουν το λιγότερο
αναχρονιστικές. Για ποιο λόγο η Κίνα να αποδεχτεί έναν άβολο εισβολέα όπως η
Google όταν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη μηχανή αναζήτησης Baidu (η τεχνητή
νοημοσύνη της οποίας αναπτύχθηκε από έναν πρωτοπόρο της µηχανικής µάθησης
(machine learning) όπως ο Άντριου Εντζί Andrew Ng); Γιατί να ανοίξει τα σύνορά
της στο Facebook και το Messenger, όταν ήδη οι Κινέζοι χρησιμοποιούν το Weibo (η
κινέζικη εκδοχή του Twitter),το Tencent QQ (Πρόγραμμα ανταλλαγής αμέσων
μηνυμάτων ) και άλλα ;
Η Google και το Facebook ήθελαν πολύ να εισχωρήσουν στην Κίνα,
επειδή είχαν προ πολλού καταλάβει ότι εκεί θα μπορούσαν να συλλέξουν τεράστιες
ποσότητες δεδομένων. Σήμερα αυτό μάλλον δεν ισχύει: είτε επειδή, με τον νέο
νόμο, τα δεδομένα που συλλέγονται στην Κίνα θα πρέπει να παραμείνουν σε
κινέζικους διακομιστές, είτε επειδή το Facebook έχει καλές σχέσεις με την Κίνα,
μήπως καταφέρει να συμμετάσχει ως μέτοχος στο μετοχικό κεφάλαιο κάποιας
κινεζικής εταιρείας.
Οι Κινέζοι γίγαντες (Baidu, Alibaba, Tencent) δείχνουν ότι
μπορούν να φτάσουν τους Αμερικανούς
γίγαντες (Google, Amazon, Facebook, Apple) και ότι μπορούν να τα καταφέρουν
χωρίς τη βοήθεια αρκετών από αυτούς. Αλλά η επιτυχία του TikTok (εφαρμογή για
iOS και Android, η οποία επιτρέπει την δημιουργία και κοινοποίηση μικρών
βίντεο) – ίσως, περισσότερο και από την ψηφιακή επανάσταση που έφερε το
WeChat, η οποία είναι προς το παρόν μάλλον περιορισμένη - είναι το πιο ισχυρό
σημάδι της εν εξελίξει αντιστροφής της κατάστασης. Πώς θα είχαμε αντιδράσει,
πριν από λίγα χρόνια, αν μας έλεγαν ότι το πιο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο
σήμερα, το οποίο για άλλη μια φορά φέρνει επανάσταση στην ψηφιακή γλώσσα, θα
ήταν ένα κινεζικό προϊόν;
Όλα αυτά όμως ούτε ξαφνικά έγιναν ούτε ήταν τυχαία αλλά ήταν
το αποτέλεσμα μιας στρατηγικής που εγκαινιάστηκε πριν μια δεκαετία,
τουλάχιστον: «Η διαδικασία είχε ήδη ξεκινήσει εδώ και πολύ, αλλά
το πραγματικό σημείο καμπής ήταν το 2008 με την οικονομική κρίση στη Δύση και
τη μείωση των παραγγελιών στην Κίνα που την υποχρέωσαν να στραφεί στην
καινοτομία.
Η Κίνα ήταν υποχρεωμένη όχι μόνο να συνεχίσει να αναπτύσσει
μια εσωτερική αγορά, αλλά και να απεμπλακεί τουλάχιστον εν μέρει από μια
μεταποιητική παραγωγή στο χαμηλότερο επίπεδο κερδών παγκοσμίως. Από το 2008,
άρχισαν λοιπόν να χρηματοδοτούν πολλές startup
επιχειρήσεις και να δημιουργούν πολλές μικρές Silicon Valley,
συμπεριλαμβανομένης της Innoway στο Πεκίνο.
Πιστή στο ρητό του Ντενγκ Σιαόπινγκ ότι η Κίνα θα άλλαζε τον
κόσμο όταν οι Κινέζοι του εξωτερικού επέστρεφαν στη χώρα τους, η κυβέρνηση
έβαλε σαν στόχο την επιστροφή επιστημόνων και ερευνητών εκπαιδευμένων στη Δύση,
οι οποίοι στη χώρα τους βρήκαν ένα τεράστιο
πεδίο εξερεύνησης.
Το μεγάλο ψηφιακό άλμα
Στην οικονομία, υπάρχει η έννοια του τεχνολογικού άλματος (leapfrogging ),
όταν θέλουμε να περιγράψουμε το άλμα προς τα εμπρός που μπορούν να κάνουν
ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες. Οι οικονομίες αυτές, αναγκασμένες, αρχικά, να
χρησιμοποιούν περισσότερο βιώσιμες και πιο αποδοτικές τεχνολογίες, υπερπηδούν
ενδιάμεσα στάδια βιομηχανικής ανάπτυξης ακολουθούμενες από άλλες χώρες,
ξεπερνώντας τες από πλευράς καινοτομίας. Για παράδειγμα, οι πληρωμές μέσω
smartphone στην Κίνα διαδόθηκαν πιο γρήγορα από ό, τι στη Δύση, επειδή οι
πιστωτικές κάρτες ήταν ελάχιστα διαδεδομένες. Μια ιδιαιτερότητα που έφερε τη
Λαϊκή Δημοκρατία στη θέση να κάνει ένα «άλμα», υπερπηδώντας μία φάση και να
προσγειωθεί μπροστά από άλλες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Θα πρέπει να υπολογίσουμε και τον τρόπο που λειτουργεί το σύστημα
στην Κίνα, με ένα Κομουνιστικό Κόμμα που μπορεί να εμπλέκει ένα ολόκληρο έθνος
σε συγκεκριμένα έργα. Για παράδειγμα, ήταν αρκετές μερικές ομιλίες του Xi
Jinping για την τεχνητή νοημοσύνη για να ξεκινήσουν σε χρόνο
μηδέν χιλιάδες κύκλοι πανεπιστημιακών σπουδών
στη μηχανική μάθησης (deep learning ). Σήμερα η τεχνητή νοημοσύνη
διδάσκεται από το δημοτικό σχολείο.
Η κινεζική ικανότητα κινητοποίησης είναι κάτι που δεν μπορεί
να αγνοηθεί: όταν ο πρόεδρος προφέρει τις λέξεις «τεχνητή νοημοσύνη» όλοι
βάζουν τα δυνατά τους και έτσι δημιουργείται ένας σκληρός ανταγωνισμός, όπου ο
νόμος της ζούγκλας ανταμείβει όσους καταφέρνουν να επιζήσουν μετά τη σύγκρουσή
τους με μια τρελή και ταχύτατα εξελισσόμενη αγορά.
Χρηματοδότηση, ενθουσιασμός και ικανότητα κινητοποίησης ενός
δισεκατομμυρίου και πλέον ανθρώπων: αν λάβουμε υπόψη αυτά τα χαρακτηριστικά,
θα αρχίσουμε να κατανοούμε τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της Κίνας. Αλλά δεν
είναι μόνο αυτό. Υπάρχει και κάτι άλλο που έχει να κάνει με την πολιτική
ιδιαιτερότητα της χώρας. Σίγουρα δεν πάνε όλα καλά, αλλά υπάρχουν λιγότερα
εμπόδια αναφορικά με την εισβολή της τεχνολογίας στην καθημερινή ζωή των
ανθρώπων. Όταν η Κίνα άρχισε να εφαρμόζει το πρόγραμμα αναγνώρισης προσώπου, κανένας
δεν δυσανασχέτησε, αλλά υπήρξε
ενθουσιασμός για μια καινοτομία που έδειχνε την τεχνολογική πρόοδο στην Κίνα.
Αυτό έχει να κάνει και με ορισμένες κινεζικές
φιλοσοφικές αντιλήψεις, οι οποίες δεν επιτρέπουν να σχηματιστούν ηθικοί φραγμοί ενάντια στον αντίκτυπο της τεχνολογίας στην καθημερινή ζωή. Αυτό σημαίνει ότι η Κίνα μπορεί να προχωρήσει με μεγαλύτερα άλματα από τα δικά μας .
Μια άλλη κρίσιμη πτυχή, στον τομέα πάντα της τεχνητής
νοημοσύνης, είναι των δεδομένων με τα οποία τροφοδοτούνται οι αλγόριθμοι της
μηχανικής μάθησης και για τα οποία όλοι οι τεχνολογικοί γίγαντες αισθάνονται
μια ακόρεστη πείνα. Και από αυτήν την άποψη η Κίνα έχει ένα κρίσιμο στρατηγικό
πλεονέκτημα, αφού η νομοθεσία της είναι πολύ πιο χαλαρή όσον αφορά την προστασία
της ιδιωτικής ζωής και επιτρέπει τη συλλογή δεδομένων κάθε είδους για χρήση
στην εκπαίδευση στον τομέα τεχνητής νοημοσύνης.
Και, από την άποψη του
πολιτικού ελέγχου, μια μέρα θα οδηγήσουν στο "κοινωνικό σύστημα πιστωτικών
μονάδων" [ * ] το οποίο – με βάσει την ανάλυση μεγάλων δεδομένων - θα
ανταμείβει τους πολίτες που διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα και θα τιμωρεί τους
άλλους.
Χώρα πανοπτικόν
Αλλά οι Κινέζοι αντιμετωπίζουν πραγματικά με τόση αδιαφορία
την πλήρη απουσία ιδιωτικής ζωής στην οποία υποβάλλονται, τόσο που να
αποδέχονται, στις πιο πολυσύχναστες διασταυρώσεις δρόμων, οι γιγαντοοθόνες να
δείχνουν τα πρόσωπα και τα ονόματα των παραβατών; Θα πρέπει να ξεκινήσουμε από
κάτι πολύ βασικό: στην Κίνα ιδιωτική ζωή δεν υπήρξε πρακτικά ποτέ. Υπήρχε πάντα
ένας πολύ έντονος φυσικός έλεγχος. Θα μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω στην
αυτοκρατορική εποχή, αλλά ήδη το 1949, με τον Μαοϊσμό, οι πόλεις λειτουργούσαν
με τρόπο που να επιτρέπεται ο απόλυτος κοινωνικός έλεγχος των πολιτών από τους
πολίτες.
Αυτό συνεχίστηκε τη δεκαετία του '90 με τα οικιστικά σύνολα
περιορισμένης πρόσβασης (Gated community ), κινέζικες οχυρωμένες ακροπόλεις που
δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από αυτές του Ballard. Και σ’ αυτά τα οικιστικά σύνολα, ο σχεδιασμός βασίζεται στην δυνατότητα του πολίτη να ελέγχει τους άλλους. Η έννοια της
ιδιωτικής ζωής ποτέ δεν την πήραν σοβαρά υπόψη, επειδή εξακολουθεί να ισχύει
ένα κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ κόμματος και πληθυσμού, ο οποίος αποδέχεται τον
έλεγχο με αντάλλαγμα ασφαλείς πόλεις.
Κι όμως, ακριβώς σε αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο κρύβονται οι
πιο επικίνδυνες παγίδες αυτού του μοντέλου διακυβέρνησης. Για δύο λόγους.
Έχουμε πει ότι οι Κινέζοι δέχονται μια ολόκληρη σειρά πραγμάτων, αλλά πρέπει να
έχουμε κατά νου ότι στην κινεζική κουλτούρα και στο κινέζικο δίκαιο υπάρχει και η
έννοια της «ανάκλησης της εντολής»: «όταν αυτοί που διαχειρίζονται την εξουσία
εφαρμόζουν μακροχρόνιες πρακτικές ΄που δεν γίνονται αποδεκτές από τον πληθυσμός, τότε ο
λαός έχει το δικαίωμα να ανατρέψει την εξουσία: η κινεζική σταθερότητα είναι
πιο εύθραυστη από ό, τι μπορεί να πιστεύει κάποιος.
Επιπλέον, η γέννηση και η εξάπλωση μιας πραγματικής μεσαίας
τάξης, όχι μόνο από οικονομική άποψη αλλά και σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών,
δεν μπορεί παρά να δημιουργεί πρωτοφανείς προκλήσεις στην κυβέρνηση. Με την πανδημία, η κατάσταση
εκτράπηκε κάπως και η αποτελεσματικότητα του κοινωνικού ελέγχου φάνηκε στον
τρόπο που αντιμετώπισαν τον κορονoϊό. Υπάρχει, ωστόσο, ένας προβληματισμός για
την προστασία της ιδιωτικότητας, ακόμη και μετά την είσοδο του προγράμματος
αναγνώρισης προσώπου σε όλα τα σχολεία, όλα τα γραφεία και ακόμη και τα σπίτια.
Ο Eric Lee, το αφεντικό του Baidu, για παράδειγμα, είχε ξαναρχίσει εδώ και
καιρό να βάζει προβλήματα ηθικής τάξης για την τεχνητή νοημοσύνη και τη συλλογή
δεδομένων.
Προβλήματα που θα γίνονται ολοένα και πιο πιεστικά, δεδομένου ότι η
Κίνα πρωτοπορεί στο σχεδιασμό των έξυπνων πόλεων του μέλλοντος. Η Terminus, μια
εταιρεία του Πεκίνου που ασχολείται με την ψηφιακή και έξυπνη διαχείριση
γειτονιών και πολεοδομικών συγκροτημάτων, έχει ήδη ολοκληρώσει πάνω από έξι
χιλιάδες κατασκευαστικά έργα έξυπνων πόλεων: πόλεις πράσινες και βιώσιμες, που
έγιναν έξυπνες με τη χρήση της τεχνολογίας, τη συλλογή δεδομένων, την ανάπτυξη
αλγορίθμων που ρυθμίζουν την κυκλοφορία και κεντρικές μονάδες ελέγχου που
αναλύουν τα πάντα. Και στις οποίες, προφανώς, η δυνατότητα εποπτείας του
πληθυσμού αυξάνεται δραματικά.
Το συνολικό όραμα, το οποίο συνδέει τις έξυπνες πόλεις με το
"κοινωνικό σύστημα πιστωτικών μονάδων" , δείχνει, ωστόσο, τον τρόπο
πραγματοποίησης ενός κολοσσιαίου πειράματος κοινωνικής μηχανικής στην Κίνα.
Είναι σαφές ότι η Κίνα δεν προτείνει μόνο νέα συστήματα πολεοδόμησης, αλλά και
πραγματικά νέα μοντέλα ιθαγένειας. Στις έξυπνες πόλεις, θα μπορούν να ζήσουν
μόνο οι πλούσιοι, αλλά από τους πλούσιους, μόνο όσοι έχουν καλύτερη βαθμολογία θα
έχουν πρόσβαση σε αυτές. Μέσα από τις έξυπνες πόλεις δημιουργούνται νέα
κοινωνικά μοντέλα.
Με λίγα λόγια, χάρη στην απουσία ιδιωτικότητας, η Κίνα
πλεονεκτεί στο σχεδιασμό τεχνολογικών μηχανισμών οι οποίοι στη συνέχεια
χρησιμοποιούνται για μεγαλύτερη επιτήρηση, για παράδειγμα μέσω αστραφτερών
έργων τα οποία στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μοντέλα ολοκληρωτικής
επιτήρησης, "πράσινη'' και ψηφιακή.
Υπάρχει προφανώς ένας ελέφαντας στο δωμάτιο: από την άποψη του
διεθνούς τεχνολογικού ανταγωνισμού, το γεγονός ότι η Κίνα είναι ένα αυταρχικό κράτος
της δίνει ορισμένα πλεονεκτήματα στρατηγικού χαρακτήρα, αρχής γενομένης από τη
συλλογή δεδομένων απαραίτητων στην ανάπτυξη αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης. Το
συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι η παγκοσμιοποίηση, όπως εννοείται σήμερα, τη
διαχειρίζεται καλύτερα μια αυταρχική κυβέρνηση παρά μια δημοκρατική,
τουλάχιστον όσον αφορά τον οικονομικό ανταγωνισμό. Επομένως, δεν είναι απαραίτητο να
γίνονται τόσοι συμβιβασμοί με την κοινωνία των πολιτών ή με τον θεσμό του
Κοινοβουλίου. Αν δείτε τι συμβαίνει στη Δύση στο ζήτημα της διακυβέρνησης,
ακόμη και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που τις διαχειρίζονται με διατάγματα,
είναι σαφές ότι η δυναμική αυτή έχει ξεκινήσει προ πολλού και εδώ, σ’ εμάς και
αυτό φαίνεται και από τα πολλά αιτήματα για περισσότερες αρμοδιότητες του προέδρου της δημοκρατίας. Η Κίνα είναι αυτό που θα ήθελαν πολλές χώρες, αλλά,
ευτυχώς για εμάς, αυτό δεν μπορεί να γίνει.
Μεταξύ ήρεμης δύναμης και ανθρώπινων μηχανών
Ωστόσο, ο αντίκτυπος της Κίνας στον υπόλοιπο κόσμο δεν περιορίζεται
στην τεχνολογική καινοτομία. Όπως διδάσκουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, μια
πραγματική υπερδύναμη που φιλοδοξεί να ηγεμονεύσει πρέπει να στρέψει το
ενδιαφέρον της και στην βιομηχανία του πολιτισμού. Μερικά σημάδια αρχίζουν να
φαίνονται και εδώ. Το σημαντικότερο blockbuster επιστημονικής φαντασίας τα
τελευταία χρόνια είναι ίσως το The Wandering Earth, κινέζικης παραγωγής και με
Κινέζους ηθοποιούς.
Ο πιο διάσημος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας στον
κόσμο είναι ο Κινέζος Liu Cixin (η ταινία The Wandering Earth βασίστηκε στο
ομότιτλο μυθιστόρημα του συγγραφέα ),μια άλλη διάσημη συγγραφέας επιστημονικής
φαντασίας είναι η Hao Jingfang, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε την επιτυχία πολλών
κινεζικών βιντεοπαιχνιδιών.
Η κυριαρχία της ποπ κουλτούρας της Κίνας ξεκινά λοιπόν από την
επιστημονική φαντασία; «Το θέλουν πολύ και σ’ αυτό βοηθά ένα μαζικό φαινόμενο
όπως το Wangluo Wenxue, η διαδικτυακή βιβλιογραφία, με εκατομμύρια αναγνώστες
αλλά και συγγραφείς, από τους οποίους αντλούν ιδέες για τηλεοπτικές σειρές και
βιντεοπαιχνίδια», καταλήγει ο Pieranni. «Ωστόσο, η Κίνα πρέπει ακόμη να κάνει
το ποιοτικό άλμα, διότι προς το παρόν – και λόγω της ενίσχυσης από τη πλευράς
κυβέρνησης – το θέμα της επιστημονικής φαντασίας κινδυνεύει να καταλήξει σε
φούσκα. Επιπλέον,οι Κινέζοι θα πρέπει να έχουν λιγότερη έπαρση αφού δεν είναι
δυνατόν σε όλες τις ταινίες να είναι η Κίνα αυτή που σώζει τον κόσμο».
Στο βιβλίο του ο Pieranni αφηγείται και την ιστορία της Peng
Simeng , μιας νεαρής συγγραφέως επιστημονικής φαντασίας που, χάρη σε έναν
διαδικτυακό διαγωνισμό λογοτεχνίας, κατάφερε να εγκαταλείψει την καριέρα της ως
διαχειριστής προϊόντων στην Tencent: μια ζωή αφιερωμένη αποκλειστικά στη
δουλειά που την έκανε να αισθάνεται "σαν μια μηχανή" ικανή μόνο για
εργασία ", φαϊ, πιοτό, ψώνια και πάλι ψώνια».
Η ιστορία της Peng Simeng δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός, γράφει ο Pieranni: οι συγγραφείς της νέας κινεζικής επιστημονικής φαντασίας διαθέτουν πολλές φορές ένα επιστημονικό υπόβαθρο και έχουν δουλέψει πολύ στο νέο ψηφιακό δίκτυο, όπου έχουν βιώσει την ίδια καταπίεση με αυτή της Peng Simeng. «Οι ρυθμοί εργασίας είναι απάνθρωποι», βεβαιώνει ο Pieranni. «Μέχρι τώρα η κανονικότητα είναι να δουλεύεις εννέα ώρες την ημέρα, που με τις υπερωρίες μπορούν να γίνουν ακόμη και 14, επί έξι ημέρες την εβδομάδα».
Η ιστορία της Peng Simeng δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός, γράφει ο Pieranni: οι συγγραφείς της νέας κινεζικής επιστημονικής φαντασίας διαθέτουν πολλές φορές ένα επιστημονικό υπόβαθρο και έχουν δουλέψει πολύ στο νέο ψηφιακό δίκτυο, όπου έχουν βιώσει την ίδια καταπίεση με αυτή της Peng Simeng. «Οι ρυθμοί εργασίας είναι απάνθρωποι», βεβαιώνει ο Pieranni. «Μέχρι τώρα η κανονικότητα είναι να δουλεύεις εννέα ώρες την ημέρα, που με τις υπερωρίες μπορούν να γίνουν ακόμη και 14, επί έξι ημέρες την εβδομάδα».
Με τα μάτια των δυτικών, η πιο ανησυχητική πλευρά είναι ίσως
το γεγονός ότι η τάση για υπερβολική εργασία φτάνει γρήγορα και εδώ: «Υπάρχει
ένα είδος κινεζοποίησης της εργασίας στη Δύση: οι ρυθμοί εργασίας μοιάζουν όλο
και περισσότερο. Στο βιβλίο μου αναφέρω
τα λόγια ορισμένων διευθυντών της Silicon Valley, οι οποίοι υπογραμμίζουν ότι
ενώ Δύση συζητάμε τις ανισότητες στην Κίνα δουλεύουν σαν τρελοί και καρπώνονται
τα αποτελέσματα της δουλειάς τους». Και σε αυτήν την περίπτωση, η τάση φαίνεται
πως είναι η θέληση να μιμηθούμε το κινεζικό μοντέλο, κάνοντας προσπάθεια να μη
δούμε τα κρίσιμα σημεία του.
Κλείνουμε τη συνομιλία μας αναφέροντας μια άλλη παραδειγματική
και παράδοξη περίπτωση: αυτή που έχει να κάνει με τον έλεγχο του κράτους στην
κυκλοφορία των πληροφοριών, η οποία στην Κίνα δεν περιορίζεται πλέον στη χρήση
της λογοκρισίας του Μεγάλου Τείχους Προστασίας (που εμποδίζει κάθε ανεπιθύμητο
περιεχόμενο από το εξωτερικό να φτάσει στους κινέζους χρήστες του Διαδικτύου),
αλλά έχει εξελιχθεί πολύ και σήμερα βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη, την
κυβερνο-αστυνομία και στο λεγόμενο "στρατό των 50 σεντ", χρήστες που
πληρώνονται 50 σεντ για κάθε σχόλιο υπέρ της κυβέρνησης που δημοσιεύουν στα
κοινωνικά δίκτυα και αλλού, εκτρέποντας ή τουλάχιστον εξισορροπώντας,
δημοσιεύματα που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση.
«Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν μπορούμε καν να μιλάμε για
λογοκρισία, αλλά μάλλον για αντίλογο σε διαδικτυακές συνομιλίες», εξηγεί ο
Pieranni .
«Αυτό το είδαμε και πρόσφατα, όταν το Twitter διέγραψε
χιλιάδες κινεζικούς λογαριασμούς ρομπότ και τρολ που προσπαθούσαν να
καθοδηγήσουν τη συζήτηση και τις πληροφορίες για ορισμένα θέματα,
συμπεριλαμβανομένων των διαδηλώσεων στο Χονγκ Κονγκ. Αυτές είναι κινεζικές
μέθοδοι που χρησιμοποιούνται και εκτός Κίνας και αποτελούν επομένως ένα πολύ
ενδιαφέρον παράδειγμα για αυταρχικές ή ημιαυταρχικές δυτικές κυβερνήσεις.
Για παράδειγμα, η Τουρκία και η Ρωσία μαθαίνουν από την Κίνα».
Με λίγα λόγια, "Τούρκοι μηχανικοί" των οποίων η δουλειά είναι να
πραγματοποιούν απλές και γρήγορες πράξεις στο διαδίκτυο, και να καθοδηγούν τη
συζήτηση υπέρ της κυβέρνησης του Πεκίνου. Ένα σύστημα τόσο βαθιά ριζωμένο που
«είναι πλέον μια διέξοδος στην απασχόληση», λέει ο Pieranni. «Μιλάμε για
εκατοντάδες χιλιάδες άτομα που απασχολούνται. Δεν είναι μόνο η κυβέρνηση, αλλά
κάθε εταιρεία στην Κίνα έχει το δικό της γραφείο προπαγάνδας, το οποίο θα
μπορούσαμε να το πούμε γραφείο λογοκρισίας. Είναι ένα από τα πολλά οικονομικά
συστήματα που έχει δημιουργήσει η Κίνα το οποίο έχει καταστεί απαραίτητο».
[ * ] Δεν πληρώσατε ένα πρόστιμο εγκαίρως; Μείον 10 πόντοι.
Αγοράζετε αλκοόλ κάθε μέρα; Μείον 50 πόντοι. Καθυστερείτε να πληρώσετε τους
φόρους; Μείον 100 πόντοι. Έχετε έναν φίλο που κατέληξε στη φυλακή; Μείον 200
πόντοι. Συνεχίστε και μέσα σε λίγους μήνες ενδέχεται να μην μπορείτε πλέον να
νοικιάσετε αυτοκίνητο, να πάρετε δάνειο, να βγάλετε αεροπορικό εισιτήριο και να βρείτε δουλειά.
http://www.chinatax.gov.cn/2013/n2925/n2957/c778860/content.html
[----->]
