Η Ουκρανία στο κρεβάτι του Προκρούστη

 

 

Aπό τη στιγμή που η Ουκρανία, με ευθύνη του διεφθαρμένου πολιτικοοικονομικού της κατεστημένου, μπλέχτηκε στη διελκυστίνδα που βρίσκεται σε εξέλιξη ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία, θα έπρεπε οι Ουκρανοί πολίτες να ανησυχούν πάρα πολύ για το μέλλον της χώρας τους, και των ιδίων ατομικά.

Από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, σε όποιο σημείο του κόσμου έφταναν οι έλξεις και οι τριβές από το τέντωμα του σχοινιού,οι χώρες και οι λαοί άθελά τους βίωναν τραγωδίες και υφίσταντο ανυπολόγιστες καταστροφές. Σε τι να πρωτοαναφερθεί κανείς; Στην Ελλάδα το 1946-49 ή στην Κορέα το 1950-53; Στο Βιετνάμ, την Καμπότζη και το Λάος, ή στη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν,τη Λιβύη και τη Συρία στις μέρες μας; Όλοι γνωρίζουν ότι καμία απ’ αυτές τις χώρες, ποτέ, δεν απείλησε ούτε τις ΗΠΑ ούτε την Ευρώπη. Κι όμως, ισοπεδώθηκαν και διαλύθηκαν ή καταστράφηκαν εκ θεμελίων!

Οι πολίτες της Ουκρανίας, από το Λουγάνσκ μέχρι το Λβιβ (Λβοβ) και από τη Γιάλτα μέχρι το Κίεβο, δυσκολεύονταν να αντιληφθούν την επικινδυνότητα της κατάστασης,αν και είχαν πρόσφατο το πάθημα της κοντινής τους Γεωργίας. Οι εσωτερικές διενέξεις, και ιδίως αυτές που υποκινούνται από το εξωτερικό, μόνο σε καλό δεν βγάζουν τις μικρές σε ισχύ χώρες. Το φλερτ της Γεωργίας με τις ΗΠΑ επί προεδρίας Σακασβίλι κόστισε πάρα πολύ ακριβά. Το να θέλει μια ομάδα συμφερόντων να βάλει το ΝΑΤΟ μέσα στη Γεωργία, αναπόφευκτα θα οδηγούσε τη χώρα σε μεγάλες περιπέτειες.

Ο Σακασβίλι, όταν οι Γεωργιανοί στράφηκαν εναντίον του, το έσκασε στην Ουκρανία – όπου όχι μόνο πήρε ουκρανική υπηκοότητα, αλλά έγινε από πρόεδρος της Γεωργίας περιφερειάρχης της Οδησσού! Μέχρι που τον κυνήγησαν και οι Ουκρανοί... Απ’ αυτόν τον τυχοδιωκτισμό, η Γεωργία,που είχε ήδη χάσει την Αμπχαζία στη δεκαετία του 1990, έχασε και τη Νότια Οσετία, καταλήγοντας να είναι πολύ πιο μικρή απ’ ό,τι ήταν το 1991.

Σοβαρή απώλεια

Το άμεσο αποτέλεσμα της διελκυστίνδας ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία πάνω στο σώμα που είχε η Ουκρανία όταν κηρύχτηκε η ανεξαρτησία της το 1991, είναι η απώλεια δύο πολύ σημαντικών τμημάτων της: της Κριμαίας στο Νότο και του Ντονμπάς στην Ανατολή.

Η Κριμαία αποτελεί στρατηγικό κόμβο στη Μαύρη θάλασσα.Εποπτεύει ολόκληρη τη Μαύρη Θάλασσα και όλη την παρευξείνια ζώνη, που τη μοιράζονται έξι χώρες (Ρωσία, Ουκρανία, Ρουμανία,Βουλγαρία, Τουρκία και Γεωργία).

Εκτός από τα εμπορικά λιμάνια της, έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες ιδίως στον τουρισμό λόγω θέσης, κλίματος και φυσικής ομορφιάς και, ασφαλώς, των μοναδικών στη Μαύρη Θάλασσα ελληνικών αρχαιοτήτων.

Η περιοχή των αυτόνομων περιοχών Ντονιέτσκ και Λουγάνσκ έχει το πλεονέκτημα ότι συνορεύει με τη Ρωσία, έχει πρόσβαση στην Αζοφική Θάλασσα και τη Μαύρη Θάλασσα, διαθέτει τεράστια κοιτάσματα άνθρακα και πολλές μεγάλες βαριές βιομηχανίες, έχει σύγχρονα αστικά κέντρα και εκτεταμένο αγροτικό τομέα. Το κάρβουνο, τα βιομηχανικά και αγροτικά προϊόντα κάλυπταν ένα πολύ μεγάλο μέρος των ουκρανικών εξαγωγών.

Τα δύο αποσχισθέντα τμήματα κατοικούνται από περίπου 4,5 εκατομμύρια πολίτες. Που σημαίνει ότι η Ουκρανία έχασε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του εδάφους της και του παραγωγικού τομέα της οικονομίας της, αλλά και ένα

μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού της. Κι αυτό, σε συνδυασμό με τη γενικότερη μείωση του πληθυσμού σε πανουκρανικό επίπεδο,άλλαξε όλο το δημογραφικό στάτους της χώρας. Ήδη η Ουκρανία ανήκει στις πρώτες δέκα χώρες του κόσμου με το μεγαλύτερο δημογραφικό πρόβλημα.

Συρρίκνωση

Όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση και η μέχρι τότε Δημοκρατία της Ουκρανίας έγινε ανεξάρτητο κράτος, ο πληθυσμός της ανερχόταν στα 51.463.105 άτομα (World Meter). Σήμερα, ο πληθυσμός της είναι 43.308.710 άτομα! Αφαιρώντας δε τους κατοίκους της Κριμαίας (που έχει ενσωματωθεί στη Ρωσία) και του Ντονιέτσκ-Λουγάνσκ (που έχουν κηρύξει την αυτονομία τους), ο πραγματικός πληθυσμός είναι περίπου στα 39 εκατομμύρια – πολύ κοντά στον πληθυσμό που είχε η Ουκρανία το 1950, λίγα χρόνια μετά τις τρομακτικές απώλειες που είχε υποστεί από τη γερμανική εισβολή και κατοχή στη διάρκεια του Β ́Παγκόσμιου Πολέμου. Από τα 51 στα 39, σημαίνει ότι έχασε το 22% του πληθυσμού της. Και η μείωση συνεχίζεται.

Στην πρώτη δεκαετία του ανεξάρτητου κράτους, η μείωση του πληθυσμού κατά τρία εκατομμύρια οφειλόταν στην κακή οικονομική κατάσταση και στο μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς τη Ρωσία και την Ευρώπη. Η εκτόξευση των αυτοκτονιών προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990 είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό των δυσκολιών εκείνης της περιόδου.

Η από το 2000 και μετά μικρή βελτίωση της αρνητικής πορείας του μεγέθους του πληθυσμού, που συνδυάστηκε με κάποια βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των φτωχότερων στρωμάτων, ανεκόπη στα χρόνια της μεγάλης αναταραχής (2012-14), και έκτοτε εξελίσσεται εντονότερα καθοδικά. Έτσι ανέβηκε ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού, και οι διεθνείς οργανισμοί υπολογίζουν ότι το 2050 ο πληθυσμός της Ουκρανίας, εάν δεν αλλάξει κάτι πολύ σημαντικό, θα είναι μόλις λίγο πάνω από τα 30 εκατομμύρια!

Από τα 50 στα 30, η μείωση είναι πραγματικά ξουθενωτική. Κι αν καταμετρήσει κανείς μόνο τους «βέρους» Ουκρανούς, ο αριθμός είναι πολύ μικρότερος. Η δε αιμορραγία συνεχίζεται με μαζικές αναχωρήσεις νέων ανθρώπων, με υψηλότερο από τους παλαιότερους μετανάστες μορφωτικό επίπεδο.

Για παράδειγμα, το 2018, σε μισό χρόνο, μετανάστευσαν στο εξωτερικό πάνω από πεντακόσιες χιλιάδες νέοι.Ένα άλλο στοιχείο, χαρακτηριστικό της εθνικής υσπραγίας,είναι η ισοτιμία του ουκρανικού νομίσματος η οποία το 2000 ήταν 5,6 γρίβνες για κάθε δολάριο, αλλά με την κρίση του 2014-15 η αξία του υποτιμήθηκε κατά 70%, και σήμερα η επίσημη ισοτιμία κυμαίνεται στις 31 γρίβνες ανά δολάριο και στις 35 ανά ευρώ!

Πόλεμος στη συνύπαρξη

Μέχρι το 2014, σε πανουκρανικό επίπεδο, δεν είχαν εκδηλωθεί αντιθέσεις μεταξύ των Ουκρανών και Ρώσων, που συζούσαν αρμονικά. Από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, η ειρηνική συνύπαρξη των εθνοτήτων ήταν εδραιωμένη στο σύνολο της μεγάλης χώρας. Και πολιτισμικά,κοινωνικά, ιστορικά και φυλετικά,ήταν σχεδόν αδύνατο να ξεχωρίσεις έναν Ουκρανό από ένα Ρώσο.Κάθε διάκριση θεωρείτο αμελητέα και αδελφική. Στις περισσότερες οικογένειες ήταν ανάμεικτοι Ρώσοι και Ουκρανοί σύζυγοι, γονείς και πρόγονοι. Οι πολίτες της Ουκρανίας, από τη Δύση ως την Ανατολή και από το Νότο ως το Βορρά, μιλούν και ρώσικα και ουκρανικά – τα οποία,εξάλλου, περισσότερα κοινά έχουν παρά διαφορές, και βασίζονται και οι δύο στο κυριλλικό αλφάβητο. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι Ουκρανοί και Ρώσοι είναι χριστιανοί και, μάλιστα, στη συντριπτική τους πλειονότητα ορθόδοξοι,ανέκαθεν καθιστούσε αυτήν την ταύτιση εύκολη και αυτονόητη.

Ουκρανοί, Ρώσοι και Ρωσο-Ουκρανοί ή Ουκρανο-Ρώσοι, διαπαιδαγωγούνταν με τον Πούσκιν και με τον Σεβτσένκο στα ρώσικα ή τα ουκρανικά.Κι αυτή η πολιτισμική και κοινωνική σύμπνοια δημιουργούσε και το εύφορο έδαφος για να ευδοκιμούν και οι κουλτούρες των μειονοτήτων, της ελληνικής συμπεριλαμβανομένης. Πραγματικά, το άρωμα αυτής της φυσικής συνύπαρξης των λαών και των εθνοτήτων στην Ουκρανία ήταν έντονο και διάχυτο.

Η υπονομευτική παρέμβαση των Αμερικάνων, συνεπικουρούμενων από τους Ευρωπαίους συμμάχους, μόλυνε την Ουκρανία με ένα διχαστικό δηλητήριο με σκοπό να καταστρέψει αυτήν την ομοψυχία των δεκάδων διαφορετικών εθνικών ομάδων που συναποτελούν το λαό της Ουκρανίας, να αναζωπυρώσει φυλετικές και εθνικιστικές διαφορές που καλλιεργούσαν οι φιλοναζιστικές ομάδες του παρελθόντος, και να κατασκευάσει νέες. Επένδυσαν σε διεφθαρμένους πολιτικούς πρόθυμους να υπονομεύσουν την ενότητα των λαών με μοναδικό σκοπό να αποσπάσουν την Ουκρανία από την επιρροή της Ρωσίας και να την εντάξουν στο άρμα της Δύσης. Δηλαδή, να εφαρμόσουν την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» που η αποικιοκρατία επεξεργάστηκε με πολλές παραλλαγές ανάλογα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες. 

Απ’ την άλλη, η ρώσικη εξουσία, επαναπαυμένη στη φυσική συγγένεια μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών, στα κοινά τους ιστορικοπολιτισμικά γνωρίσματα και την κοινή τους πάλη ενάντια στο ναζισμό, στήριξε την πολιτική και οικονομική της επιρροή σε επίσης διεφθαρμένους πολιτικούς. Από την ίδια πάστα είναι ο Ποροσένκο και ο Γιανουκόβιτς. Εξάλλου, ο πρώτος ήταν υπουργός του δεύτερου! Κι έτσι, οι διεφθαρμένοι πολιτικοί κάθε απόχρωσης συνέβαλαν ενεργητικά ή παθητικά στην υπονόμευση αυτής της ενότητας και στη δημιουργία συνθηκών εμφυλίου πολέμου.

Οργάνωση της διχόνοιας

Έχει ενδιαφέρον το πώς μεθοδεύτηκε αυτή η διχόνοια, τι μέσα χρησιμοποιήθηκαν και πώς τελικά ο λαός υπέστη τα όσα υπέστη παρά τη θέλησή του, και πώς η Ουκρανία ακρωτηριάστηκε.

Λίγες μέρες πριν από την εκλογική ήττα του, το 2019, ο πρόεδρος Ποροσένκο υπέγραψε και πρόβαλε το νόμο για τη γλώσσα ως το πιο σημαντικό του επίτευγμα για να πείσει τους Ουκρανούς πολίτες να τον ψηφίσουν για μια δεύτερη θητεία. Κι αυτοί τον μαύρισαν με ένα πολύ χαμηλό ποσοστό 15,95%!

Έτσι είχαν αποδοκιμάσει και τον προηγούμενο πρόεδρο, τον Γιούσενκο, που είχε αναδειχτεί το 2004 που κι αυτός ενώ είχε ηγηθεί του αντιρωσικού μετώπου αποκαθηλώθηκε από τους ψηφοφόρους με το ταπεινωτικό ποσοστό 5,45%!

Η συντριπτική πλειονότητα των Ουκρανών πολιτών δεν υιοθετούσε ούτε τις πολιτικές της διχόνοιας ούτε τους πολιτικούς της διαφθοράς. Ούτε έδωσε ψήφους στα κόμματα της άκρας Δεξιάς που,παρ’ όλο τον ντόρο που έκαναν,δεν έπιασαν ούτε το όριο του 3% για να μπουν στο κοινοβούλιο. Οι «ΔεξιόςΤομέας»,«Σβόμποντα»και άλλοι ακροδεξιοί σχηματισμοί με δυναμική ένοπλη παρουσία στους δρόμους, δεν ευδοκίμησαν στις κάλπες. 

Όμως, έτσι όπως είναι φτιαγμένο το πολιτικό σύστημα (υπό τον έλεγχο των πανίσχυρων ολιγαρχών που διαμοιράστηκαν τον πελώριο δημόσιο πλούτο που κληρονόμησε η Ουκρανία από τη Σοβιετική Ένωση και ανταγωνίζονται μεταξύ τους μέχρι θανάτου, αλλά και υπό την ασφυκτική πίεση  των ξένων δυνάμεων που πριμοδοτούν ολιγάρχες και πολιτικούς),οι επιλογές των πολιτών είναι πολύ ισχνές, καθώς Περιορίζονται στα πρόσωπα που ορίζει το ίδιο το διεφθαρμένο σύστημα εξουσίας. Για τους πολίτες τα περιθώρια είναι «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα»!

Κι αυτά έγιναν ακόμα πιο στενά μετά το 2014, αφού ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού, κόμματα και βουλευτές, αποκλείστηκαν αυθαίρετα από την εκλογική διαδικασία, όπως το «Κόμμα των Περιφερειών» που κυβερνούσε μέχρι τότε και το Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο ήταν το μοναδικό κόμμα που δεν ήταν ευκαιριακό και συμμετείχε σε όλες τις εκλογές, έχοντας πάρει 13,18% το 2012.

 Απαγορεύοντας, με την προτροπή των Αμερικάνων και των Ευρωπαίων, τη συμμετοχή των δύο αυτών κομμάτων (που αθροιστικά συγκέντρωναν περίπου το 50% των ψήφων, με ποσοστό που έφτανε στο 75% στην ανατολική και νότια ρωσόφωνη Ουκρανία), ήταν πολύ εύκολο να επικρατήσουν,χωρίς αντιπολίτευση, τα φιλοαμερικάνικα και φιλοευρωπαϊκά κόμματα που συμμετείχαν άμεσα ή έμμεσα στη βίαιη ανατροπή του προέδρου Βίκτoρ Γιανουκόβιτς –ο οποίος είχε εκλεγεί το 2012 με ποσοστό 48,95%!

Για την ιστορία, ο Ποροσένκο, σε περίοπτη θέση ενόσω ήταν πρόεδρος και στις δύο λίστες Panama Papers και Paradise Papers, κατηγορείται στην Ουκρανία για προδοσία!

Τελικά, έχοντας ο λαός απορρίψει ουσιαστικά όλους τους προέδρους που είχε προωθήσει το σύστημα,επιλέχτηκε για την προεδρία –έξω από το πολιτικό προσωπικό– ένας ηθοποιός του οποίου η καμπάνια χρηματοδοτήθηκε από ΜηΚυβερνητικές Οργανώσεις που δεν υποχρεούνταν να γνωστοποιήσουν τις ύποπτες πηγές αυτών των χρημάτων. Με αυτόματο τρόπο στήθηκε για να τον στηρίξει και ένα κόμμα που ονομάστηκε «Υπηρέτης του λαού», παίρνοντας

το όνομά του από το τηλεοπτικό σίριαλ στο οποίο έπαιζε ο υποψήφιος πρόεδρος! 

Φίμωση

Με το νόμο που υπέγραψε ο Ποροσένκο λίγες ώρες πριν εγκαταλείψει τον προεδρικό θώκο, η ουκρανική γλώσσα φιμώνει επί της ουσίας κάθε άλλη γλώσσα πλην της... αγγλικής. Χωρίς Εγγλέζους στη χώρα, αλλά με πάνω από 8.000.000 Ρώσους, το 30% του πληθυσμού με τη ρώσικη ως μητρική γλώσσα και σχεδόν ολόκληρο τον πληθυσμό της Ουκρανίας δίγλωσσο, ο νόμος καταργεί τον προηγούμενο του 2012, που όριζε ότι όπου οι ρωσόφωνοι πολίτες ήάλλες μειονοτικές ομάδες υπερβαίνουν το 10% των κατοίκων, η ρωσική ή όποια άλλη μειονοτική γλώσσα θα διδάσκεται στα σχολεία μαζί με την ουκρανική και θα χρησιμοποιείται ισότιμα στη δημόσια σφαίρα, στα σχολεία,τα δικαστήρια κ.λπ. Πράγματι,πολλές περιφέρειες (Οδησσός,Χάρκοβο, Χερσών, Σεβαστόπολη, Ντνιπροπετρόφσκ, Λουγάνσκ, Ντονιέτσκ, Ζαπορίζια κ.ά.) εφάρμοσαν τη διάταξη. Με απόφασή του, όμως, το Συνταγματικό Δικαστήριο ικανοποίησε τους καθεστωτικούς με μια απόφαση που υποχρεώνει τους ρωσόφωνους να ξεχάσουν τα ρώσικα!

Περιορισμοί και απαγορεύσεις επιβλήθηκαν και στις τέχνες, τα γράμματα και τα ΜΜΕ. Οι ταινίες που προβάλλονται πρέπει να είναι σε ποσοστό 90% ουκρανικές και τα βιβλία σε ποσοστό 50%. Ο νόμος ορίζει και πόσα ουκρανικά τραγούδια είναι υποχρεωμένος να παίζει κάθε ραδιοσταθμός! Μία εφημερίδα ρωσόφωνη πρέπει να δημοσιεύει την ίδια ύλη στα ουκρανικά! Ο νόμος θέτει περιορισμούς ακόμη και στα κιόσκια πώλησης των εφημερίδων και περιοδικών. Αυτοί οι περιορισμοί δεν ισχύουν για την αγγλική, τη γαλλική ή γερμανική γλώσσα...

Ταυτόχρονα επιβάλλεται αποκλειστικά η χρήση της ουκρανικής γλώσσας στα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τις δημόσιες υπηρεσίες και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, ακόμα και σε περιοχές, πόλεις και χωριά που οι κάτοικοι είναι ρωσόφωνοι.

Από την Επιτροπή της Βενετίας, που συμβουλεύει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ζητήματα συνταγματικών δικαιωμάτων, η αντίδραση υπήρξε χλιαρή και χαμηλόφωνη, για προφανείς λόγους: περιορίστηκε στη διαπίστωση ότι ο νόμος «απέτυχε να διασφαλίσει μια δίκαιη ισορροπία ανάμεσα στην ουκρανική γλώσσα και τις γλώσσες των μειονοτήτων». Αλλά και το σχόλιο της οργάνωσης Human Rights Watch ήταν εξίσου light.

Μόνο η Ουγγαρία διαμαρτυρήθηκε εντονότερα, επειδή ο νόμος έπληξε και την ουγγρική μειονότητα στα Καρπάθια. Κανένας άλλος Ευρωπαίος πολιτικός, απ’ αυτούς που κόπτονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν έθιξε το θέμα.

Η επίθεση στη γλώσσα, την επικοινωνία και την εκπαίδευση για να βαθύνει ο διχασμός ήταν η πιο σημαντική, αλλά όχι η μοναδική. Μετά το 2014, σαρώθηκαν χιλιάδες σύμβολα που καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνδέονταν με τη σοβιετική εποχή, τη Ρωσία ή τη ρωσο-ουκρανική ιστορία και κουλτούρα,αλλά και τις τεράστιες θυσίες των λαών.

 Γκρεμίστηκαν μνημεία των εκατομμυρίων πεσόντων στον αντιφασιστικό πόλεμο καθώς και τα αγάλματα του Λένιν και άλλων προσωπικοτήτων, ακόμα και του Πούσκιν, που είχαν παραμείνει άθικτα στα πρώτα δεκατέσσερα χρόνια της ειρηνικής ανεξάρτητης Ουκρανίας. Αλλά δεν ξηλώθηκαν μόνον αυτά. Εκδιώχθηκαν παράνομα όλοι οι δήμαρχοι που δεν ήταν του νέου καθεστώτος ή δεν ήταν εκατό τοις εκατό Ουκρανοί.

Υποχρεώθηκαν σε παραίτηση πρυτάνεις και καθηγητές πανεπιστημίων και αντικαταστάθηκαν διευθυντές σχολείων, βιβλιοθηκών, μουσείων και πολιτιστικών κέντρων. Ελάχιστοι ρώσικης καταγωγής ή ύποπτοι για ρωσοφιλία πολίτες της Ουκρανίας παρέμειναν σε κάποιο πόστο ή δεν παρενοχλήθηκαν από το νέο καθεστώς. Κι ας αποτελούν οι Ρώσοι πάνω από το 20% του πληθυσμού της χώρας και σε ορισμένες περιοχές μέχρι και το 80%, όπως στην Κριμαία.

Όλα αυτά, από το 2014 και μετά, δημιούργησαν ένα πάρα πολύ καταθλιπτικό διχαστικό κλίμα ανάμεσα στους λαούς της Ουκρανίας. Έγινε φανερό ότι όποιος δεν είναι καθαρόαιμος Ουκρανός θεωρείται θεσμικά δεύτερης κατηγορίας πολίτης ή ξένος, που αν δεν τιμωρείται με υψηλό πρόστιμο για κάθε παράβαση του νόμου για τη «μία γλώσσα» και την «απορωσοποίηση»,οπωσδήποτε θα φέρει το στίγμα και θα αντιμετωπίζεται υποτιμητικά από το κράτος και εχθρικά από τους φανατικούς εθνικιστές.

Όπως επισημαίνεται σε σχετικό ρεπορτάζ του Associated Press (1 Απριλίου 2021) από τη βασικά ρωσόφωνη Μαριούπολη, όσοι πολίτες δεν συμμορφώνονται υφίστανται μπούλινγκ και βρίσκουν στις πόρτες και τους τοίχους του σπιτιού ή του μαγαζιού τους συνθήματα του τύπου «Θάνατος στους εχθρούς».Με την πλήρη κάλυψη, αν όχι συναίνεση και υπόθαλψη, της Δύσης, επιβλήθηκε ένα καθεστώς πρωτόγνωρο για την πλούσια σε πολιτισμούς Ουκρανία. Κι έτσι,μια χώρα για όλους τους πολίτες της, μετατράπηκε σε αρένα με άγρια θηρία.

Άννα Στροβιλίδου

 Δρόμος της Αριστεράς, φύλλο 579,26/2/2022