του Michael Roberts
Ο Μπεν Μπερνάνκι και ο Όλιβερ Μπλανσάρ είναι δύο τυπικοί
φορείς αυτής της κυρίαρχης οικονομικής θεωρίας της νεοκλασικής σχολής στις
διάφορες εκφάνσεις της, η οποία εδώ και σχεδόν μισό αιώνα έχει επιστρέψει για
να επηρεάσει κυβερνήσεις και φοιτητές και να λιμοκτονούν οι εργαζόμενοι σε όλο
τον κόσμο.
Ο πρώτος, διάσημος καθηγητής της Βόρειας Αμερικής έχει διατελέσει
πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed, η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ)
από το 2006 έως το 2014 (τον επέλεξε ο Μπους και το 2010 ο Ομπάμα τον κράτησε
στη θέση του), δηλαδή του θεσμού που επηρέασε περισσότερο από όλους τους άλλους
τη δυτική οικονομία στην κρίση του 2007/2008.
Για να καταλάβει κανείς τη νεοφιλελεύθερη τύφλωσή του, αρκεί
να διαβάσει τις δηλώσεις του Μπερνάνκι τον Μάιο του 2007 σχετικά με τις πρώτες
προειδοποιήσεις που είχαν αρχίσει να κλονίζουν τα θεμέλια του αμερικανικού
χρηματοπιστωτικού συστήματος: "δεν αναμένουμε σημαντικές δευτερογενείς
επιπτώσεις από την αγορά στεγαστικών δανείων στην υπόλοιπη οικονομία ή το
χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η συντριπτική πλειονότητα των ενυπόθηκων δανείων,
συμπεριλαμβανομένων των ενυπόθηκων δανείων μειωμένης εξασφάλισης, συνεχίζει να
έχει καλές επιδόσεις". Και πολύ γλήγορα τα πάντα κατέρρευσαν.
Μιλάμε για τις " ικανότητες πρόγνωσης " των μοντέλων
που βασίζονται στις αρχές της κυρίαρχης οικονομικής επιστήμης...
Ο δεύτερος είναι διάσημος Γάλλος καθηγητής και ήταν επικεφαλής
οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) από το 2008 έως το 2015.
Πάντοτε υπέρμαχος της απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, της οποίας ο νόμος για
την απασχόληση είναι μόνο η τελευταία εφαρμογή στη χώρα μας, ο Blanchard
διακρίθηκε για τη σταθερότητά του στις αρχές της λιτότητας κατά τη διάρκεια της
ελληνικής κρίσης δημόσιου χρέους.
Ας θυμηθούμε ότι το ΔΝΤ, μαζί με την Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ήταν μέρος εκείνης της "τρόικας"
που, προκειμένου να σώσει την έκθεση των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών στις
αμερικανικές αγορές και να πειθαρχήσει μια ολόκληρη ήπειρο, σκότωσε το παρόν
και το μέλλον μιας ολόκληρης χώρας.
Όταν μας λένε για "θεσμούςστην υπηρεσία του πολίτη"...
Αυτοί οι δύο κύριοι επέστρεψαν για να υπαγορεύσουν τη γραμμή,
από τις σελίδες έγκριτων διεθνών οικονομικών περιοδικών, για τις πολιτικές καταπολέμησης
του πληθωρισμού που πρέπει να υιοθετηθούν. Και μόνο για λόγους "ταξικής
διαίσθησης", θα πρέπει να κάνει κανείς το αντίθετο από αυτό που
συμβουλεύουν αυτοί οι επιγόνοι των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου.
Αν όμως θέλετε μια πιο επιστημονική εξήγηση, σας προτείνουμε
μια γρήγορη αποδόμηση της πρότασής τους από τον μαρξιστή οικονομολόγο Michael
Roberts.
Καλή ανάγνωση.
……………
Μια πρόσφατη επιστημονική εργασία δύο από τα βαριά χαρτιά της
επικρατούσας οικονομικής άποψης, του Μπεν Μπερνάνκι (πρώην επικεφαλής της Ομοσπονδιακής
Τράπεζας των ΗΠΑ) και του Ολιβιέ Μπλανσάρ (πρώην επικεφαλής οικονομολόγου του
ΔΝΤ) έχει προκαλέσει αίσθηση.
Οι Μπερνάνκι και Μπλανσάρ (Μ&Μ) προσπαθούν να υποστηρίξουν
ότι η έξαρση του πληθωρισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το τέλος της πανδημικής
κρίσης οφειλόταν σε μια απότομη αύξηση της "συνολικής ζήτησης" και
όχι κυρίως στο σοκ της προσφοράς και στην αδύναμη ανάκαμψη της παραγωγικότητας
σε βασικούς τομείς, όπως εγώ και άλλοι έχουμε υποστηρίξει , και σίγουρα όχι σε
"πληθωρισμό απληστίας", "καιροσκοπική συμπεριφορά των
τιμών" ή αύξηση των εταιρικών κερδών.
Να τι υποστηρίζουν: "Τελικά, όπως πολλοί παραδέχονται, ο
πληθωρισμός ήταν απόρροια της έντονης συνολικής ζήτησης, προϊόν εύκολων δημοσιονομικών
και νομισματικών πολιτικών, υπερβολικής αποταμίευσης που συσσωρεύτηκε στη
διάρκεια της πανδημίας και της επαναλειτουργίας των οικονομιών που είχαν μπλοκάρει''.
Επομένως,η έκρηξη του πληθωρισμού προκλήθηκε από τις
υπερβολικές δημοσιονομικές δαπάνες στα χρόνια της πανδημίας, τις υπερβολικά εύκολες
νομισματικές πολιτικές (χαμηλά επιτόκια) και τη συσσώρευση των αποταμιεύσεων που στη συνέχεια ξοδεύτηκαν
την περίοδο ανάκαμψης. Αρα καμία σχέση με θέματα προσφοράς.
Αλλά οι Μ&Μ συνεχίζουν λέγοντας ότι "αρχικά ο
πληθωρισμός αντανακλούσε κυρίως τις εξελίξεις στις αγορές προϊόντων. Στο βαθμό
που η υπερβολική συνολική ζήτηση πυροδότησε τον πληθωρισμό, το έκανε κυρίως αυξάνοντας
τις τιμές, με καθηλωμένους τους μισθούς, μέσω της συνεισφοράς της στην άνοδο
των τιμών των εμπορευμάτων (που αντανακλούσε και άλλες δυνάμεις, μεταξύ
των οποίων ο πόλεμος στην Ουκρανία) και την αύξηση της ζήτησης για αγαθά για τα
οποία η προσφορά ήταν περιορισμένη".
Επομένως, ο πληθωρισμός πυροδοτήθηκε από την άνοδο της τιμής των
βασικών εμπορευμάτων, τους περιορισμούς στην προσφορά και στη συνέχεια από τον
πόλεμο στην Ουκρανία - άρα, τελικά, από ζητήματα που συνδέονται με την
προσφορά!
Ο πληθωρισμός προκλήθηκε από τις υπερβολικές αυξήσεις των
μισθών που μετακυλήθηκαν στις τιμές;
Όχι, λένε οι Μ&Μ. "Η δική μας ανάλυση για την αύξηση των τιμών δείχνει
ότι, από τις αρχές του 2023, η ακαμψία της αγοράς εργασίας εξακολουθεί να ευθύνεται
λίγο στην εκτίναξη του πληθωρισμού".
Ειδικότερα, η αύξηση των τιμών "μας οδηγεί σε διάφορα
συμπεράσματα. Πρώτον, η συμβολή του εκτίναξης της τιμής των τροφίμων και
(ιδίως) της ενέργειας στον πληθωρισμό την εποχή της πανδημίας ήταν μεγάλη.
Ειδικότερα, η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας ευθύνονται για το μεγαλύτερο
μέρος της αύξησης του συνολικού πληθωρισμού στα τέλη του 2021 και το πρώτο
εξάμηνο του 2022, και τη μείωση του πληθωρισμού στο δεύτερο εξάμηνο του
2022".
Οπότε, για άλλη μια φορά, για την εκτίναξη του πληθωρισμού
ευθύνονταν οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων και όχι η "συνολική
ζήτηση".
"Δεύτερον, ο συνδυασμός της αυξανόμενης ζήτησης για
διαρκή αγαθά και των ελλείψεων που συνδέονται με τις διαταραγμένες αλυσίδες
εφοδιασμού ήταν η κυρίαρχη αιτία για τον πληθωρισμό το δεύτερο τρίμηνο του 2021,
και οι επιπτώσεις των προβλημάτων της αλυσίδας εφοδιασμού, τόσο οι άμεσες όσο
και οι έμμεσες, παρέμειναν σημαντικές μέχρι το τέλος της περιόδου του δείγματός
μας".
Αρα στην εκτίναξη του πληθωρισμού συνεισέφερε και το
μπλοκάρισμα της εφοδιαστικής αλυσίδας.
"Τρίτον, και αυτό είναι σημαντικό , η συμβολή στον
πληθωρισμό της ακαμψίας της αγοράς εργασίας - η βασική ανησυχία πολλών πρώιμων
επικριτών της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής των ΗΠΑ - ήταν μάλλον
μικρή στην αρχή, και αρνητική το 2020 και στις αρχές του 2021, καθώς οι αγορές
εργασίας υπέφεραν από τις επιπτώσεις της πανδημικής ύφεσης".
Επομένως, η "ακαμψία της αγοράς εργασίας" και οι
υπερβολικές μισθολογικές απαιτήσεις δεν έπαιξαν κανένα ρόλο στην άνοδο του
πληθωρισμού, το αντίθετο μάλιστα.
Όμως, τους Μ&Μ τους απασχολεί να διασφαλίσουν τη διατήρηση
της συμβατικής κυρίαρχης θεωρίας, ότι δηλαδή η αύξηση των μισθών είναι αυτή που
προκαλεί την άνοδο του πληθωρισμού.
Και συνεχίζουν: "με την πάροδο του χρόνου, καθώς η αγορά
εργασίας παρέμενε άκαμπτη, το παραδοσιακό φαινόμενο της καμπύλης Phillips
άρχισε να επιβεβαιώνεται, με τον υψηλό λόγο κενών θέσεων εργασίας προς ανεργία
να γίνεται μια όλο και πιο σημαντική, αν και σε καμία περίπτωση κυρίαρχη, αιτία
πληθωρισμού".
Ακόμη κι εδώ, οι συγγραφείς στρογγυλεύουν τον ισχυρισμό τους
("σε καμία περίπτωση κυρίαρχη") και πρέπει να το κάνουν, διότι το
παραπάνω γράφημα μας δείχνει πόσο μικρή ήταν η πίεση στους μισθούς (κόκκινη στήλη)
σε σύγκριση με τις τιμές της ενέργειας (με σκούρο μπλε) και των τροφίμων (με ανοιχτό
μπλε) και τις ελλείψεις στην προσφορά (με κίτρινο χρώμα).
Αυτό όμως που θέλουν να περάσουν οι Μ&Μ είναι ότι το 2023,
οι προσπάθειες των εργαζομένων να αντισταθμίσουν τις τεράστιες αυξήσεις των
τιμών που πλήττουν τα πραγματικά τους εισοδήματα χρησιμοποιώντας τη διαπραγματευτική
τους δύναμη σε "άκαμπτες, μη ελαστικές αγορές εργασίας" θα ανεβάσουν
τον πληθωρισμό.
"Σύμφωνα με την ανάλυσή μας, το μερίδιο αυτό (το μερίδιο
των μισθών- M.R.,η κόκκινη στήλη) είναι πιθανό να αυξηθεί και
δεν θα υποχωρήσει από μόνο του. Το τμήμα του πληθωρισμού που προκύπτει από την
υπερθέρμανση των αγορών εργασίας μπορεί να αντιστραφεί μόνο με πολιτικές
αποφάσεις που θα φέρουν σε καλύτερη ισορροπία τη ζήτηση και την προσφορά
εργασίας".
Επομένως, η βασανιστική πολιτική αύξησης των επιτοκίων από την
Fed για να "ελεγχθεί ο πληθωρισμός" θα πρέπει να υποστηριχθεί και να συνεχιστεί.
"Τελικά, το πρωταρχικό μέλημα των κεντρικών τραπεζών που προσπαθούν να
διατηρήσουν τη σταθερότητα των τιμών θα πρέπει να είναι η ισορροπία στην αγορά
εργασίας ". Με άλλα λόγια, αποδυναμώνουν τη διαπραγματευτική δύναμη των
εργαζομένων αυξάνοντας την ανεργία μέσω του υψηλότερου κόστους δανεισμού για
δαπάνες ή επενδύσεις.
Και το αστείο είναι ότι, αφού υποστηρίζουν τη σφικτή
νομισματική πολιτική ως απάντηση στον πληθωρισμό, ο οποίος προφανώς οφείλεται
στην υπερβολική "συνολική ζήτηση", καταλήγουν λέγοντας ότι "οι
υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση μήπως οι
πληθωριστικές πιέσεις προκύπτουν τόσο από τις αγορές προϊόντων όσο και από τις
αγορές εργασίας, για παράδειγμα μέσω απροσδόκητων αλλαγών του κόστους εισροών ή
αλλαγών στη ζήτηση που προσκρούουν στις ανελαστικές κλαδικές καμπύλες
προσφοράς".
Πράγματι. Αλλά μην
αφήσετε αυτή την "πιθανότητα" να σταθεί εμπόδιο στην επικρατούσα
κεϋνσιανή θεωρία για τα αίτια του πληθωρισμού και την υποτιθέμενη
αποτελεσματικότητα των κεντρικών τραπεζών στην αύξηση των επιτοκίων για να "ελέγξουν
τον πληθωρισμό" που οφείλεται σε παράγοντες που δεν ελέγχονται από αυτές.
https://contropiano.org/news/news-economia/2023/06/01/le-teorie-mainstream-sullinflazione-sono-un-attacco-ai-lavoratori-0160964
https://thenextrecession.wordpress.com/2023/05/27/the-two-bs-on-inflation/
