Είχα μια αμφιθυμία για το αν θα έπρεπε να γράψω αυτό το
κομμάτι. Από τη μία έχουν συμβεί πράγματα, από την άλλη τίποτα από όλα αυτά που
έχουν συμβεί δεν βγαίνει εκτός του μοτίβο που περιγράφω ενάμιση χρόνο τώρα ή
είναι φουκουσίμα δραματικό· υπό μία έννοια επαναλαμβάνομαι και καθώς δεν
πληρώνομαι με το κομμάτι για να βγάζω το παντεσπάνι μου, δεν υπάρχει κανένας
λόγος να σας κουράζω.
Όμως τα άστρα συγκλίνουν και η κίνηση που περιγράφω εδώ και
ενάμιση χρόνο δείχνει να προχωρά· αργά και βασανιστικά ίσως, τόσο ώστε να
φαίνεται ξανά σαν η μέρα της μαρμότας, εντελώς άχρηστη για έναν κερδοσκόπο που
προσπαθεί να ψυχανεμιστεί τα σκέρτσα της αγοράς, αλλά αν η κερδοσκοπία ήταν το
φόρτε μου θα ήμουν πλούσιος και άρα προφανώς δεν είμαι. Ή κίνηση για τους
υπόλοιπους είναι αρκετή έτσι ώστε να μην πέσουν από τα σύννεφα.
Κυρώσεις/εμπάργκο/δασμοί όπως δεν βαριέμαι να επαναλαμβάνω
είναι απλά διαφορετικές εκφράσεις του ίδιου νομίσματος. Οι ΗΠΑ ως ο μεγαλύτερος
πελάτης του παγκόσμιου κοσμοσυστήματος εδώ και 70 χρόνια, για πρώτη φορά μετά
τα 90s αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ανοιχτά αυτή την ισχύ, αντί να παρακαλά τους
εμπορικούς της εταίρους να πάψουν να ακολουθούν μερκαντιλιστικές πολιτικές.
Το νέο εμπάργκο προς το ιραν παίρνει ξανά μορφή την ίδια
στιγμή που σχεδόν όλοι θεωρούν δεδομένο ότι οι δασμοί προς τα ευρωπαϊκά
αυτοκίνητα για τους οποίους μιλούσαμε πριν 2 μήνες, είναι ένα σχεδόν
τετελεσμένο γεγονός. Το μόνο που μένει είναι να βρει ο τράμπ μια χρονικά βολική
στιγμή για το εκλογικό του ακροατήριο. Την ίδια στιγμή οι αυξημένες αποδόσεις
των αμερικάνικων ομολόγων, στραγγίζουν την παγκόσμια ρευστότητα με ολοένα και
αυξανόμενους ρυθμούς. Αλλά ας τα πιάσουμε ένα ένα.
Κορέα
Τα αναμνηστικά νομίσματα που εξέδωσε ο λευκός οίκος για τη
συνάντηση τραμπ-κιμ δείχνουν λίγο παράταιρα αυτή τη στιγμή, αλλά αυτό δεν
σημαίνει και πολλά. Ο τράμπ ακύρωσε τη συνάντηση επειδή οι β.κορεάτες είπαν τον
αμερικάνο αντι-πρόεδρο πανηλίθιο, κάτι για το οποίο δεν διαφωνεί ούτε ο ίδιος ο
τράμπ, αλλά απέναντι στους ξένοι είμαστε μονομπλόκ· σαν να μην έφτασε αυτό, οι
β.κορεάτες έδειξαν να παρακαλάνε τον τράμπ για τη συνάντηση κερδίζοντας έξτρα
κουλουράκια συμπάθειας από τους νότους και από τους προστάτες τους στην κίνα
και τη ρωσία, γεγονός που είναι πολύ πιο σημαντικό αυτή τη στιγμή από
οποιαδήποτε συμφωνία με τους αμερικάνους.
Οι αμερικάνοι έχουν συμφωνήσει με
τους βοριοκορεάτες ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν, χωρίς ποτέ να υπογράψουν
συνθήκη ειρήνευσης και χωρίς ποτέ να παραδώσουν τα συμφωνηθέντα. Οπότε για τους
β.κορεάτες ο στόχος της συνάντησης έχει ήδη επιτευχθεί, έδειξαν σε όλη τη
γειτονιά και το εσωτερικό τους πόσο καλοί άνθρωποι είναι και πόσο παρακαλάνε
ακόμα τον μεγάλο σατανά για λίγη ειρήνη· αν ο σατανάς δεν δύναται τι να κάνουν
και οι ίδιοι? Παραδόξως αυτή η κίνηση δίνει περιθώρια ελιγμών και στον νότο,
όπου τα φιλο-αμερικάνικα “γεράκια” βρίσκονται σε ολοένα και πιο δύσκολη
επικοινωνιακή θέση.
Άρα το μόνο ερώτημα που παραμένει είναι αν ο τραμπ θα είναι
υποψήφιος για το νόμπελ ειρήνης· έτσι κι αλλιώς το βραβείο έχει ρίξει τα
στάνταρ του για μια ακόμη φορά, ας μην ξεχνάμε πως ο προηγούμενος νομπελίστας
πρόεδρας μπάμιας κατάφερε και ξεκίνησε μόλις 6 πολέμους κατά τη θητεία του. Ο
τραμπ ακόμα κανέναν* 🙂
*ελπίζω να μην πιστεύετε πραγματικά πως οι αμερικάνοι θα
ξεκινήσουν έναν πόλεμο στη β.κορεά που μπορεί να αλλά μπορεί και να μην
σημαίνει 5-6 πυρηνικές κεφαλές στο λος άντζελες, επειδή ο μπόλτον είχε κάβλες
στον ύπνο του. Η ιστορία λέει ότι οι αμερικάνοι πολεμάνε μόνο όταν σιγουρευτούν
ότι οι αντίπαλοί τους είναι ξεβράκωτοι και ακόμα και τότε ρισκάρουν να χάσουν
τον πόλεμο 🙂
Ισραήλ
Σαν να βλέπουμε επανάληψη από κακογυρισμένη ταινία. Ο
νετανιάχου γκρινιάζει και σκοτώνει μερικές ντουζίνες μαυριδερούς αράπηδες κάθε
βδομάδα, ο κόσμος αηδιάζει και ως απάντηση σε αυτό, μια γκροτέσκα φιγούρα
κερδίζει τη γιουροβίζιον και υπόσχεται πως ο διαγωνισμός του χρόνου θα γίνει
στην Ιερουσαλήμ· φαντάζομαι στην τελετή έναρξης του χρόνου, θα κρατάει το
κεφάλι της ξανθομαλλούσας ταμίμι από τις μπούκλες· το σώμα της θα βρίσκεται
ανάμεσα στις μπακ-βόκαλιστ Ο τράμπ για να πάρει την βοήθεια του λόμπι των λικούντικς
στις εκλογές που έρχονται, μεταφέρει την αμερικάνικη πρεσβεία στην ίδια πόλη
και αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία με το Ιραν. Φθηνά καθρεπτάκια που ελπίζει
να του δώσουν τις εκλογές
Την ίδια στιγμή το ισραηλινό απαρτχάιντ σηματοδοτεί ότι μπορεί
και να δεχθεί την ύπαρξη του άσαντ στη συρία, φτάνει να αποσυρθούν οι ιρανοί
και οι χιζμπαλάδες· τέτοια μεγαλοθυμία έχουμε να δούμε από το 2006 και τον
πόλεμο που ξεκίνησε το ισραήλ με τη χιζαμπαλά στο Λίβανο. Και τότε αν θυμάστε,
το ισραήλ δέχθηκε να σταματήσει την εισβολή και να αποδεχθεί το πολιτικό status
quo αφού εξίσου μεγαλόθυμα έχασε τον πόλεμο. Μην το γελάτε, αυτές είναι
σημαντικές προσπάθειες, καθώς όταν το ισραήλ εισέβαλε τελευταία φορά στο Λίβανο
το 1982 παρέμεινε εκεί για καμιά 20αριά χρόνια.
Το μόνο που σηματοδοτούν όλα αυτά τα γεγονότα είναι την
πραγματική αδυναμία του ισραηλινού απαρτχάιντ να διεξάγει πολέμους κατά το
δοκούν· και ευτυχώς η κυβέρνηση νετανιάχου δείχνει να το κατανοεί πολύ καλά
αυτό κι έτσι περιορίζεται στο να πετάει μερικά πυραυλάκια στη συρία και να
σκοτώνει άοπλους αράπηδες στη γάζα. Καταλαβαίνω ότι ακόμα και αυτά είναι
τραγικά γεγονότα, αλλά συγκρίνοντας τα με το παρελθόν, είναι σχεδόν
καθησυχαστικά.
Τώρα αν το ισραηλινό απαρτχάιντ θα έχει την τύχη του
νοτιοαφρικάνικου μόλις καταλάβει ότι χάνει τον proxy πόλεμο στη συρία και τον
λίβανο από κάτι ξυπόλυτους αράπηδες είναι κάτι που μένει να δούμε· προσωπικά
δεν θα πόνταρα τα άλογά μου σε αυτό το ενδεχόμενο. Παρότι και τα δύο καθεστώτα
έλκουν την καταγωγή και την σκληράδα τους από τις ίδιες ευρωπαϊκές αρχές, το
νοτιοαφρικάνικο απαρτχάιντ ήταν αρκετά πιο συγκρατημένο στις εκφράσεις του κι
έτσι σχετικά μικρά γεγονότα όπως η ήττα στη ναμίμπια και την αγκόλα από τους
ξυπόλητους αράπηδες κουβανούς ήταν αρκετά για να το ρίξουν από τα μέσα. Οι
ισραηλινοί από την άλλη εξασκούν αυτή την πολιτική μέσω του κληρωτού στρατού
τους και άρα εκπαιδεύουν στην απανθρωπιά ολόκληρη την κοινωνία τους.
Ιραν
Οι σημητικοί του ιραν (οι άνθρωποι της αγοράς), βρίσκονται για
μια ακόμη φορά με την πλάτη στον τοίχο καθώς οι αμερικάνοι αποσύρονται από τη
συμφωνία για τα πυρηνικά. Ο τραμπ γνωρίζει πολύ καλά πως τα δώρα που πρόσφερε ο
ομπάμα στο ιραν προκειμένου να μην αναπτύξει πυρηνικά και να κρατήσει το ισραήλ
ως τη μόνη πυρηνική δύναμη στη ΜΕ, ήταν πολύ γενναιόδωρα· ειδικά προς τους
ευρωπαίους που είχαν και τις πιο στενές σχέσεις με τους ιρανούς.
Οι εμπορικές σχέσεις Ιραν-ΕΕ ήταν αρκετά ανεπτυγμένες πριν μια
δεκαετία και οι ευρωπαίοι σύρθηκαν στο εμπάργκο που οι ΗΠΑ επέβαλαν τα
προηγούμενα χρόνια, ακριβώς γιατί δεν ήθελαν να χάσουν τις ΗΠΑ από πελάτη.
Πρακτικά η συμφωνία του μπάμια με το Ιράν αποδείκνυε πως οι κυρώσεις των ΗΠΑ
ήταν μια τρύπα στο νερό· οι ήπα και η ευρώπη έπαιρνε πίσω τις κυρώσεις που
μόνοι τους επέβαλαν και οι ιρανοί υπόσχονταν να μην αναπτύξουν πυρηνικά, κάτι
που έτσι κι αλλιώς κανείς πέρα από τον νετανιάχου δεν πίστευε ότι είχαν σκοπό
να κάνουν στο άμεσο μέλλον.
Αν κάτι οι ιρανοί θέλουν να γνωρίζουν, αυτό είναι το πως
λειτουργεί ο πυρηνικός κύκλος, με λίγα λόγια όπως και οι ιάπωνες να έχουν τις
γνώσεις να φτιάξουν γρήγορα μια πυρηνική βόμβα χωρίς να πρέπει σώνει και καλά
να την περιφέρουν τριγύρω έτοιμη όπως αναγκάστηκε να κάνει ο Κιμ. Με λίγα λόγια
κάτι που γνωρίζουν να το κάνουν ήδη, τουλάχιστον 2-3 ντουζίνες χώρες στον
κόσμο.
Ο τράμπ λοιπόν υποσχέθηκε στους λικούντνικς να διαπραγματευτεί
μια καλύτερη συμφωνία με το ιράν από το nothing burger του μπάμια· και αυτό
πράττει πηδώντας ταυτόχρονα τους ευρωπαίους οι οποίοι παρά το γεγονός ότι στα
λόγια λένε ότι δεν αποσύρονται από την συμφωνία, όλα τα στοιχήματα είναι υπέρ
της άποψης πως δεν θα τολμήσουν να αντιταχθούν στις ηπα. Ο αγιατολά εξέφρασε
ανοιχτά και ξεκάθαρα αυτή του τη δυσπιστία προς τις ευρωπαίες καλώντας τες να
τηρήσουν τον λόγο τους. Οιο δυσαρεστημένος από αυτή την τροπή δεν είναι άλλος
από τον μακρόν, που βλέπει το όνειρό του να μετατρέπει τη γαλλία σε μια μικρή
γερμανία (μια χώρα με ισχυρό εμπορικό πλεόνασμα εις βάρος του υπόλοιπου κόσμου)
να πηγαίνει άπατο. Μένει ακόμα να δούμε αν οι συμφωνίες που έχει με τους
ιρανούς στο πετρέλαιο, στην αυτοκινητοβιομηχνία και την πολιτική αεροπορία θα
συνεχίσουν να τηρούνται, αλλά όπως είπα, όλα τα στοιχήματα δείχνουν πως δεν.
Τουρκία-Αργεντινή
Ξαφνικά είναι σαν να βρισκόμαστε πίσω στο 1999-2001 (ή αν
θέλετε πίσω στο 1980-82)· η τουρκία ξαναβρίσκεται σε οικονομική κρίση και το
ίδιο συμβαίνει και με την αργεντινή. Ο λόγος είναι σχετικά απλός. Όταν οι
αποδόσεις του δολαρίου πλησιάζουν το 3% λόγω της αύξησης των επιτοκίων, το
χρήμα μαζεύεται πίσω στις ΗΠΑ και στραγγίζει από τον υπόλοιπο κόσμο. Η τουρκία
και η αργεντινή είναι τα καναρίνια αυτής της διαδικασίας. Το μόνο που αλλάζει
σε σχέση με το 2000 είναι πως μέχρι στιγμής, μόνο η αργεντινή δείχνει να
πηγαίνει στο καστελόριζο και να ζητάει βοήθεια από το ΔΝΤ. Το τι σημαίνει αυτό
για την αργεντινή δεν χρειάζεται να το εξηγήσω πια· σε σχέση με το 2000, οι
έλληνες αναγνώστες είναι αρκετά πιο ενημερωμένοι για τις αρετές του ΔΝΤ.
Η τουρκία από την άλλη, που βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο,
δείχνει να σφυράει αδιάφορα, κάτι που κάνει τα πράγματα πιο ενδιαφέροντα. Η
ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας, η σχετική αδιαφορία της κεντρικής τράπεζας
να αυξήσει τα επιτόκια (το έκανε μόλις προχθές) και οι κορώνες του σουλτανούκου
για συνωμοσία εναντίων του, μπορεί να μας λένε μια πιο ενδιαφέρουσα ιστορία από
το βαρετό ΔΝΤ· αλλά αυτό θα περιμένουμε να το μάθουμε μετεκλογικά. Αν όμως
δείτε τον υπέρμαχο των αγορών σουλτανούκο να κηρύττει στάση πληρωμών και να
αναστρέφει ένα σωρό ελευθερο-αγορίτικα μέτρα μετά τις εκλογές ως αντι-ισλαμικά,
μην μου πείτε πως δεν σας προειδοποίησα. Η τουρκία αυτή τη στιγμή είναι τόσο
στριμωγμένη οικονομικά, που η απόκλισή της από την οικονομική ορθοδοξία της
δύσης, φαντάζει ως μια πολύ καλή εναλλακτική. Λέτε ο λαπαβίτσας να μετακομίσει
στη σμύρνη και να αρχίσει να μιλάει για τις θετικές οικονομικές συνέπειες του
ραμαζανιού?
η
επιστροφή των PIIGS
Και αφού κάναμε έναν ολόκληρο κύκλο, επιστρέφουμε στα δικά
μας. Ξέρω ότι προειδοποιώ από πέρσι για το επόμενο σκαλοπατάκι της κρίσης και
ξέρω ότι μέχρι στιγμής δεν το έχουμε δει. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που
δεν είμαι ζάμπλουτος από τα 22 μου· η κρυστάλλινη μου σφαίρα δείχνει να μην
θέλει να με κάνει πλούσιο κωφεύει· αλλά η αδυναμία μου να προβλέψω τα
βραχυχρόνια τερτίπια της αγοράς είναι και ένα δώρο· σε αποτρέπει από το να
περνάς τη ζωή σου μπροστά από μια οθόνη παρακολουθώντας καμπύλες και προσπαθώντας
να ερμηνεύεις την κάθε κβαντική κατάσταση του θορύβου που ονομάζουμε νέα.
Το τράβηγμα της ρευστότητας από την ΗΠΑ με την αύξηση των
επιτοκίων και την μικρή αλλά αυξανόμενη αναστροφή του QE δεν δείχνει να έχει
επηρεάσει ακόμα την ευρωζώνη -που βρίσκεται ακόμα σε καθεστώς QE. Όμως όσο οι
αμερικάνοι συνεχίζουν την ίδια πολιτική, όλο και μεγαλύτερο μέρος της
ρευσότητας θα τρέχει προς το μέρος τους.
Θυμάστε το μακρινό 2009-2010, όταν το πρώτο αμερικάνικο QE,
έκανε όλο το χρήμα να φεύγει από τις ΗΠΑ και να πηγαίνει σε βραζιλιάνικα λοφτ,
τούρκικες παραθεριστικές κατοικίες και αργεντίνικη σόγια? Ε τώρα μπορείτε να
φανταστείτε μια ανάλογη διαδικασία όπου ακόμα και το χρήμα από το ευρωπαϊκό QE
θα αρχίσει να κατευθύνεται προς τις ΗΠΑ που προσφέρουν καλύτερες αποδόσεις και
μια σιγουριά που δεν μπορεί να προσφέρει το αργεντίνικο πέσο· μήπως όμως την
ίδια σιγουριά μπορεί να προσφέρει το ευρώ?
Τα γεγονότα στην ιταλία είναι η
καλύτερη απόδειξη πως σίγουρα όχι. Σε αντίθεση με τους FT που έχουν μπει σε
mode συριζας 2015 και αναρωτιούνται που είναι τα τανκς να σώσουν την αγορά,
προσωπικά κρατώ μικρό καλάθι για τη “συμμαχία των λαϊκιστών” στην ιταλία. Αν
όμως δείχνει κάτι αυτή η ιστορία, είναι το πόσο εύθραυστη παραμένει η ευρωζώνη
που έφτιαξε η γερμανική ηγεμονία μετά το 2008· όχι τόσο οικονομικά αλλά
πολιτικά. Η αποτυχία του μακρόν να μετατρέψει τη γαλλία σε εξαγωγική χώρα θα
δείξει στους πάντες πως η γερμανική συνταγή επιτυχίας είναι αδύνατο να
λειτουργήσει*· και η πολιτική αδυναμία του ηγεμόνα που κρατάει τους πάντες δυσαρεστημένους
είναι να δούμε την συνέχιση της πολυδιάσπασης που εισήγαγε το βίζεγκραντ και η
ντεφάκτο κατάργηση του σένγκεν πριν 2 χρόνια.
Οι ιταλοί καραγκιοζοπαίκτες
υπόσχονται να πετάξουν στα σκουπίδια το έλλειμμα του 3% ακριβώς την ίδια στιγμή
που οι γάλλοι για πρώτη φορά δείχνουν να θέλουν να το τηρήσουν. Την ίδια
στιγμή, ακόμα κι αν η ΕΚΤ συνεχίσει να τυπώνει με τους ίδιους ρυθμούς, δεν
είναι απίθανο να δούμε τη ρευστότητα να τραβιέται προς τις ΗΠΑ και άρα διάφοροι
λευκοί ελέφαντες τύπου, η ελλάδα βγαίνει στις αγορές, θα παραμείνουν one trick
ponys που λένε και οι αμερικάνοι· ένα σόου αντίστοιχο με αυτό της εξόδου του
σαμαρά στις αγορές, όπως δεν βαριέμαι να επαναλαμβάνω από πέρσι.
Με λίγα λόγια το ξέγνιαστο καλοκαίρι του βερολίνου που ζει
στιγμές καλοκαιριού αθήνας 2008, μπορεί ναι είναι και το τελευταίο για τα
επόμενα τέρμινα. Μπορείτε να πάρετε την ίδια αναλογία και να την εφαρμόσετε και
στην ελλάδα όποιο success story κι αν έχετε στο μυαλό σας 🙂
*διατηρώ εδώ έναν αστερίσκο σε περίπτωση που στο ενδιάμεσο
ξεκινήσει το διαγαλαξιακό εμπόριο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου