Σε νέα …βάθη θα οδηγήσουν την ύφεση στην οποία παραπαίει η ελληνική οικονομία από το 2008, με αποτέλεσμα το ΑΕΠ να συρρικνωθεί κατά 23%, τα αντιλαϊκά μέτρα που ψήφισε η Βουλή στις 15 και 22 Ιουλίου, κατ’ απαίτηση των πιστωτών.
Του Λεωνίδα Βατικιώτη
Τα έσοδα που αναμένει το δημόσιο για να υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 1% του ΑΕΠ έστω το 2016, αν όχι από φέτος όπως ήταν η αρχική απαίτηση των δανειστών ώστε να είναι βάσιμες οι ελπίδες μείωσης του χρέους και χαρακτηρισμού του ως βιώσιμου, θα αφαιρεθούν από την αγορά επιτείνοντας την κρίση.
Σε αυτή την περίπτωση οι προβλέψεις για μείωση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 2% εφέτος θα επιβεβαιωθούν και δεν αποκλείεται να αποδειχθούν συντηρητικές. Οι δύο νόμοι μάλιστα (με τον πρώτο να αφορά φορολογία, υπαγωγή της ΕΛΣΤΑΤ στους πιστωτές και ασφαλιστικό και τον δεύτερο τις τράπεζες και τους όρους των πτωχεύσεων) δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα προαπαιτούμενα για να εγκριθεί το πρώτο δάνειο – γέφυρα, ύψους 7,16 δις. ευρώ και να ξεκινήσει η συζήτηση για το τρίτο Μνημόνιο που θα συνοδεύσει το νέο, τρίτο δάνειο ύψους 82-86 δισ. ευρώ. Τα χειρότερα έπονται, επομένως.
Η αύξηση των φορολογικών εσόδων δεν έρχεται να διορθώσει κάποια υποτιθέμενη αδικία, μιας και το σύνολο των δημοσίων εσόδων στην Ελλάδα (45,8% επί του ΑΕΠ το 2014, κατά την Γιούροστατ) υπερέβαινε τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ των 28 (45,2%) και τις επιδόσεις άλλων χωρών – «πρότυπο» κατά τους πιστωτές όπως η Γερμανία (44,6%) ή με συγκρίσιμη κοινωνική δομή όπως η Ισπανία (37,8%) και η Πορτογαλία (44,5%).
Τα φορολογικά έσοδα της Ελλάδας επομένως ήταν ήδη υψηλά. Η δε περαιτέρω άνοδός τους έρχεται σε εμφανή αντίθεση με την επιδείνωση των παρεχόμενων από το κράτος υπηρεσιών στην παιδεία και την υγεία.
Για την ακρίβεια παρατηρείται η εξής απόκλιση: όσο πιο βαθιά θα βάζει το χέρι στην τσέπη των φορολογουμένων το κράτος, τόσο θα αποσύρεται από βασικές του υποχρεώσεις προς τους πολίτες, όπως είναι η παροχή αξιοπρεπών συντάξεων.
Με το νόμο που ψηφίστηκε στις 15 Ιουλίου υπό τον τίτλο «Επείγουσες ρυθμίσεις για τη διαπραγμάτευση και σύναψη συμφωνίας με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ΕΜΣ)» αλλάζει άρδην το φορολογικό καθεστώς, με τις αλλαγές να εστιάζονται σε τέσσερα μέτωπα.
Πρώτο, αύξηση του ΦΠΑ. Η σημαντικότερη αλλαγή αφορά την μετακίνηση στον αυξημένο συντελεστή του 23% πολλών βασικών ειδών πρώτης ανάγκης για τα λαϊκά νοικοκυριά. Πρόκειται για εξέλιξη που θα μειώσει περαιτέρω το διαθέσιμο εισόδημα και θα ακριβύνει την καθημερινή διαβίωση, καθώς αυτόματα επέρχεται αύξηση στην τελική τιμή του προϊόντος κατά 8,8%.
Στο αυξημένο ΦΠΑ συγκαταλέγονται πλέον μεταξύ άλλων τα εξής είδη: τυποποιημένα είδη διατροφής (καφές, κακάο, τσάι, μαρμελάδες, μπαχαρικά, είδη ζαχαροπλαστικής, προψημένο ψωμί, ψωμί του τοστ, φρυγανιές, προμαγειρεμένα φαγητά), χυμοί και αναψυκτικά, εστιατόρια και κέτερινγκ, εισιτήρια σε μέσα μεταφοράς (λεωφορεία, πλοία, αεροπλάνα) και κόμιστρα ταξί, άνθη – φυτά, επισκευή και συντήρηση παλαιών κτηρίων, υπηρεσίες από συγγραφείς, συνθέτες, καλλιτέχνες, υπηρεσίες επισκευής και διόρθωσης υποδημάτων, ποδηλάτων και άλλων αγαθών, ιδιωτικά φροντιστήρια και κέντρα ξένων γλωσσών και υπολογιστών (που από το 0% ανεβαίνουν στο 23%).
Να σημειωθεί πως τα ιδιωτικά σχολεία που προτιμούν σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα τα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα δεν συμπεριλαμβάνονται στη ρύθμιση.
Εύκολα μπορεί να προβλεφθεί ότι το σχέδιο της κυβέρνησης να συγκεντρώσει 2,4 δισ. ευρώ το χρόνο από την αύξηση του ΦΠΑ (και 3,62 δισ. ευρώ συνολικά) θα μείνει στα χαρτιά γιατί αυξάνονται εκθετικά οι λόγοι ώστε να μην κόβονται αποδείξεις (πχ στις επισκευές και τα φροντιστήρια όπου θα αυξηθεί ως αντίβαρο η ζήτηση ιδιαίτερων μαθημάτων και τα γνωστά γκρουπάδικα) ή ο φόρος να παρακρατείται από τους επαγγελματίες (πχ στην εστίαση), όπως άλλωστε συνηθίζεται.
Η απ’ ευθείας παρακράτηση και απόδοση του ΦΠΑ στο δημόσιο στις περιπτώσεις που η αγορά γίνεται με ηλεκτρονικό χρήμα, όπως προβλέπεται στο νόμο, δεν σώζει την κατάσταση για το δημόσιο καθώς οι περισσότερες επιχειρήσεις που κάνουν ηλεκτρονικό εμπόριο ή χρησιμοποιούν πιστωτικές κάρτες ακολουθούν το νόμο.
Σημαντικό πλήγμα στον τουρισμό θα προκαλέσει η αύξηση του ΦΠΑ από 6% στο 13% σε ξενοδοχεία, κάμπινγκ και ενοικιαζόμενα δωμάτια, που θα ισχύσει από την 1η Οκτωβρίου 2015, για να μην κληθούν οι επαγγελματίες να απορροφήσουν την αύξηση σε συμβόλαια που έχουν ήδη κλείσει για την τρέχουσα σεζόν.
Το άμεσο αποτέλεσμα θα είναι να ακριβύνει το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας και να αυξηθούν οι κρατήσεις προς συγκρίσιμους τουριστικούς προορισμούς που έχουν ΦΠΑ ακόμη και στο μισό, όπως η Μάλτα που το διατηρεί στο 7%.
Να σημειωθεί πως καμία άλλη μεσογειακή χώρα δεν έχει τόσο υψηλό ΦΠΑ. Ενδεικτικά: η Τουρκία επιβαρύνει τις τουριστικές της υπηρεσίες με 8%, η Κύπρος με 9%, η Ισπανία και η Ιταλία με 10%, ενώ αξίζει να αναφερθεί πως η Γερμανία που πρωτοστάτησε στις πιέσεις για αύξηση του ΦΠΑ στην Ελλάδα, τον διατηρεί στο 7%! Κερδισμένοι επομένως του αυξημένου ΦΠΑ στον τουρισμό θα είναι οι ανταγωνιστές της Ελλάδας.
Με το νόμο που ψήφισε η Βουλή σταδιακά μεν, οριστικά δε καταργείται επιπλέον η έκπτωση 30% επί του ΦΠΑ που ισχύει στα νησιά του Αιγαίου.
Δεύτερο, διατήρηση και αύξηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης. Μάλιστα η αύξηση δεν περιορίζεται μόνο στα ανώτερα εισοδηματικά κλιμάκια, όπως τονίζει η κυβέρνηση θέλοντας να δείξει πως η διαιώνιση της Εισφοράς δεν πλήττει τα χαμηλά εισοδήματα. Αυξημένη εισφορά καλούνται να πληρώσουν εισοδήματα που ξεκινούν από 30.500 ευρώ ετησίως ή 2.542 ευρώ τον μήνα.
Τρίτο, αύξηση του φόρου καθώς και της προκαταβολής φόρου που πληρώνουν οι επιχειρήσεις. Ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος αυξάνεται από 26% σε 29% στις κεφαλαιουχικές εταιρείες (ΑΕ, ΕΠΕ και ΙΚΕ) και σε όσες τηρούν διπλογραφικά βιβλία.
Για την προκαταβολή προβλέπεται πως οι κεφαλαιουχικές εταιρείες οι συνεταιρισμοί και κάθε άλλη νομική οντότητα αντί για 80% θα πληρώνουν προκαταβολή 100% (ό,τι ίσχυε δηλαδή και για τις τραπεζικές ΑΕ).
Επίσης οι προσωπικές εταιρείες (ΟΕ, ΕΕ), οι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι αστικές κι οι κοινοπραξίες προσωπικών εταιρειών αντί για 55%, όπως ίσχυε, θα πληρώνουν 75%.
Τέταρτο, επιβολή φόρου στα ασφάλιστρα με τον κλάδο ζωής να επιβαρύνεται με 4%, τον κλάδο πυρός κατά 25%, τα αυτοκίνητα κατά 15% και όλους τους υπόλοιπους κατά 10%.
Συνολικά, πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες φορολογικές μεταρρυθμίσεις των τελευταίων χρόνων που κάνει τη φορολογία πιο άδικη και πιο ταξική.
Στο σφυρί η δημόσια περιουσία
Στον αντίποδα του υπερτροφικού νεοφιλελεύθερου κράτους που επιβάλουν
οι πιστωτές στη φορολογία, προωθούν ταυτόχρονα με όχημα τις
ιδιωτικοποιήσεις την απαλλαγή του κράτους κι από το τελευταίο ίχνος
δημόσιας περιουσίας.Στην επαίσχυντη συμφωνία που υπέγραψε η κυβέρνηση με τους πιστωτές τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας 13 Ιουλίου (φέρει ωστόσο την ημερομηνία της προηγούμενης μέρας, 12 Ιουλίου) προβλέπεται πως από τη ρευστοποίηση της δημόσιας περιουσίας θα συγκεντρωθούν 50 δισ. ευρώ.
Ξέροντας ωστόσο ότι από το 2011 που ξεκίνησε να λειτουργεί το εκτροφείο σκανδάλων, το ΤΑΙΠΕΔ, μέχρι και φέτος έχουν συμφωνηθεί ιδιωτικοποιήσεις αξίας 5,36 δισ. ευρώ κι έχουν εισπραχθεί 2,96 δισ. (με τη συμφωνία για το Ελληνικό ύψους 915 δισ. ευρώ να συμπεριλαμβάνεται στο πρώτο κονδύλι αλλά όχι στο δεύτερο) η απορία που γεννιέται είναι πώς θα συγκεντρωθεί ένα τόσο ιλιγγιώδες ποσό όταν τα ασημικά (Ολυμπιακή, ΟΤΕ, κ.α.) έχουν ήδη πουληθεί.
Ενώ, ό,τι έχει ήδη απομείνει δεν είναι μόνο υποδεέστερης αξίας, με εξαίρεση λίγα παραδείγματα όπως τα δύο λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης και τα περιφερειακά αεροδρόμια που έχουν ήδη κλείσει οι Γερμανοί της Fraport σε συνεργασία με τον όμιλο του Κοπελούζου, αλλά και δύσκολο να πουληθεί λόγω πολλών και διαφορετικών εμποδίων (από ασαφές και διαφιλονικούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς μέχρι εμπόδια που σχετίζονται με περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, κ.α.).
Η συγκέντρωση των 50 δισ. ευρώ θα επιχειρηθεί κατά δύο τρόπους. Ο πρώτος σχετίζεται με την ανάμιξη των τραπεζών οι οποίες από τη στιγμή που αναλαμβάνουν να επιστρέψουν στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας τα 25 δισ. ευρώ που θα απαιτηθούν για την ανακεφαλαιοποίησή τους από τις ιδιωτικοποιήσεις αποκτούν υλικό συμφέρον από το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας.
Το γεγονός μάλιστα πως από κάθε ιδιωτικοποίηση τα δύο τέταρτα θα πηγαίνουν για την εξόφληση του ΕΜΣ, το ένα τέταρτο για την μείωση του χρέους και το άλλο τέταρτο για επενδύσεις θα δίνει κι ένα φιλολαϊκό επίχρισμα στην επιχείρηση των ιδιωτικοποιήσεων.
Η αλήθεια ωστόσο θα παραμένει πως για να σωθούν οι χρεοκοπημένες τράπεζες ο ελληνικός λαός θα αποστερηθεί περιουσίας την οποία έχτισε επί δεκαετίες.
Κατά δεύτερο, ο στόχος των 50 δισ. ευρώ θα υλοποιηθεί, κι αν όχι θα προσεγγισθεί σημαντικά μέσω της συνεχούς διεύρυνσης της λίστας με την προς εκποίηση δημόσια περιουσία. Έτσι, σε λίγο καιρό δεν αποκλείεται να δούμε να βγάζουν στο σφυρί, έστω με την μορφή της παραχώρησης, περιουσιακά στοιχεία που ούτε καν μπορούμε να διανοηθούμε σήμερα:
Από αρχαιολογικούς χώρους και κεντρικούς δρόμους, μέχρι την ακίνητη περιουσία Δήμων και Νομικών Προσώπων (Πανεπιστήμια, νοσοκομεία, κ.α.).
Άλλος τρόπος δεν υπάρχει για να συγκεντρωθούν 50 δισ. ευρώ!
[--->]
