Γράφει ο Χρήστος Σκυλλάκος -
22/03/2018
Σπάνιο φαινόμενο ειλικρινά: Σπάνια
ταινία, σπάνια λειτουργία του σινεμά, σπάνιοι άνθρωποι πίσω και μπρος
από την κάμερα. Η ανεξάντλητη τέχνη του κινηματογράφου μπορεί τελικά
ακόμη και σήμερα να μας εκπλήσσει χαρίζοντας μας, απρόσμενα, μεγατόνους
ζωής και ειλικρινούς συναισθήματος: ίσως από τις πιο όμορφες και γλυκές
ταινίες που έχουμε δει.
Η κοντούλα γιαγιά Agnes Varda,
η θεόρατη τούτη καλλιτέχνις της γαλλικής Nouvelle Vague (της
μεγαλύτερης τομής στο σινεμά μεταπολεμικά) στα 88 της, ακούραστη
καλλιτεχνικά, ακούραστη πνευματικά, ακούραστη συναισθηματικά, ακούραστη
πολιτικά και ηθικά παρέα με τον μυστήριο νεαρό, τον τόσο σύγχρονο, με το
μόνιμο γυαλί ηλίου στα μάτια και (απροσδόκητα για τις εποχές μας) τόσο
σεμνό φωτογράφο JR ξεκινάνε ένα roadtrip, ένα ταξίδι ζωής, ένα ταξίδι πραγματικής φιλίας, ένα project on camera
με στόχο κάτι το τόσο απλό μα ταυτόχρονα πολύ πιο βαρυσήμαντο: να
τιμήσουν τον άνθρωπο. Τον εργαζόμενο άνθρωπο. Τον αφανή.
Μα πως
αφανή; Οι δυο τους ταξιδεύουν σε χωριά της Γαλλίας, γνωρίζουν τους
ανθρώπους τους έξω από τα σπίτια τους, στις δουλειές τους, στα
εργοστάσια, στα ναυπηγία, τους φωτογραφίζουν τα πιο στοργικά τους
πορτρέτα, τα τυπώνουν εκείνη ακριβώς την στιγμή σε τεράστιες αφίσες και
τις τοιχοκολλάνε έξω από τα σπίτια τους, στους χώρους που εργάζονται.
Έτσι επαναφέρουν την χαμένη ισορροπία, τον συσχετισμό δυνάμεων υπέρ της
υπεράσπισης του ανθρώπου στους καιρούς όπου έξω από την αίθουσα
σχεδιάζεται το μεγαλύτερο μακελειό του. Τέτοια τιμή στον εργαζόμενο
άνθρωπο όπως δεν είχαμε ξαναδεί ή δεν είχαμε ποτέ μας φανταστεί.
Η γιαγιά και ο νέος πρωτοτυπούν
από ιδέα, πρωτοτυπούν καλλιτεχνικά, πρωτοτυπούν λειτουργικά ως
καλλιτέχνες, πρωτοτυπούν, κυρίως και μονάχα τελικά, σε υψηλότατες
κλίμακες ανθρωπιάς. Συγκροτούν ως πολιτική πράξη την πιο μικρή ανθρώπινη χειρονομία. Δηλώνουν
τι πάει να πει αληθινές σχέσεις των ανθρώπων. Τι πάει να πει αφοσίωση
παντός τύπου. Οι καλλιτέχνες αυτοί μας εκπαιδεύουν ξανά στην πιο
ανιδιοτελή προσφορά ηθικής.
«Ένα μοναδικό χαμόγελο μεταξύ μας»
έγραφε ο Eluard και αυτό το χαμόγελο μοιάζει να μοιράζεται ανάμεσα σε
όλους όσους υπάρχουν και αναδεικνύονται σε τούτο το αριστούργημα, ένα
χαμόγελο μοιράζεται ταυτόχρονα σε όλους τους θεατές. Τι σοβαρή,
τι ανέμελη, τι γαλήνια, τι γλυκιά (ίσως και λίγο πικρούτσικη), τι μη
εξουσιαστική, τι δημοκρατική μπορεί να γίνει η κάμερα! Αγγίζει
απαλά τους ανθρώπους και τα πρόσωπα, αναδεικνύει την απόλυτη ομορφιά
τους, την ηθική τους υπεροχή. Οι άνθρωποι την στιγμή της πανέμορφης
παρουσίας τους. Οι άνθρωποι που μέσω της τέχνης ορμάνε στον ουρανό. Οι άνθρωποι εκ νέου εξανθρωπισμένοι.
Μιάμιση ώρα των πιο μεγαλειωδών και αυθεντικών ανθρώπινων συναισθημάτων στην πιο ακριβή, ανόθευτη και αναγκαία τους ποσότητα.
Δίχως συμπλέγματα, δίχως δράματα, δίχως βαναυσότητες. Δίχως
απλοϊκότητες, δίχως μαυρίλες, δίχως επίσης και κυρίως υπεκφυγές. Το
ανθρώπινο στοιχείο δομικός νικητής του κόσμου.
Πήρε, ή σχεδόν πήρε, όλα τα βραβεία
(Κάννες, Όσκαρ, από Ενώσεις Κριτικών… 35 στο σύνολο) και καλά έκανε.
Κανείς δεν μπόρεσε προφανώς να αντισταθεί στην πρωτοφανή και ορμητική
αυτή εκδήλωση, τοποθέτηση ειλικρίνειας, ευθύτητας, αγάπης. Σε αυτή την τόσο ανεπιτήδευτη τοποθέτηση του καλλιτέχνη πλάι στον άνθρωπο και μέσα στον άνθρωπο. Ναι,
η ταινία είναι και φόρος τιμής, πώς θα μπορούσε άλλωστε, στο ίδιο το
σινεμά (την φωτογραφία, την τέχνη γενικά) –που οφείλει να επιστρέψει
στους σωστούς λειτουργούς του-. Το σινεμά ως τέχνη που οφείλει να είναι
ένα τρένο που θα τρέχει ασταμάτητα προς το φως…
Κινηματογράφος για ωραίους πραγματικά ανθρώπους. Μια επιβράβευση.
[--->]
