Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ*
Όσοι δεν το
έμαθαν ας το πληροφορηθούν! «Η αρχή του τέλους της κρίσης στην ευρωζώνη» είναι γεγονός μετά το «ματ
Νράγκι σε εννέα κινήσεις» και το «τείχος προστασίας στις χώρες που
κινδυνεύουν». Με αυτόν τον τίτλο η εφημερίδα «Τα Νέα» 7.9.12,
υποδέχτηκε τις ανακοινώσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ)
Μάριο Ντράγκι. Ωστόσο για μια ακόμα φορά αποδείχτηκε «άνθρακας ο
θησαυρός». Για την ακρίβεια άνθρακας για τους λαούς και τους εργαζόμενους
της ευρωζώνης και ιδιαίτερα των χωρών της «περιφέρειας», ενώ για τους
τραπεζίτες και τους τοκογλύφους ήταν πράγματι θησαυρός!
ΑΓΟΡΑ ΚΡΑΤΙΚΟΥ
ΧΡΕΟΥΣ ΜΕ «ΑΝΤΙΤΙΜΟ» ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ
Ποιες ακριβώς
είναι «κινήσεις ματ» του «σούπερ Μάριο» σύμφωνα τις εγχώριες «μαριονέτες»
των τραπεζιτών; Η ΕΚΤ θα αγοράζει χωρίς ποσοτικό όριο, βραχυπρόθεσμα
κρατικά ομόλογα (διάρκειας 1-3 ετών) από τη δευτερογενή αγορά και θα
πιέζει προς τα κάνω επιτόκια (χωρίς να μπαίνουν όμως ανώτατα όρια!) των κρατών
που δανείζονται ακριβά από τις «αγορές», όπως η Ιταλία και Ισπανία. Ως εδώ ας
πούμε καλά! Όμως η αγορά ομολόγων με το λεγόμενο πρόγραμμα «Άμεσων
Νομισματικών Συναλλαγών» (Outright Monetary Transactions), θα γίνεται μετά από την επίσημη
προσφυγή της χώρας στο «μηχανισμό στήριξης» (EFSF/EMS). Το «αντίτιμο» θα είναι αυστηρά μέτρα
λιτότητας με έγκριση της ευρωζώνης, ανάλογα με αυτά που βιώνουν οι χώρες
που βρίσκονται στο «μηχανισμό» (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία).
Σε
περίπτωση που δεν τηρηθούν αυστηρά οι δεσμεύσεις, τότε …«τέρμα η πίστωση»!
Γιαυτό και υπάρχει έντονος σκεπτικισμός στην Ισπανία και Ιταλία,
αντί για θριαμβολογίες στις αποφάσεις! Όσον αφορά τις χώρες που ήδη είναι στο «μηχανισμό»,
θα έχουν δικαίωμα χρήσης του «ευεργετικού» μέτρου, μόνο «όταν
κι εφ’ όσον» επιστρέψουν στις «αγορές»! Γι' αυτό είναι
εξωπραγματικές οι προσδοκίες των κάθε είδους «ευρωλάγνων», που βλέπουν
ελπιδοφόρο βήμα την κίνηση Ντράγκι στην επιβίωση του ευρώ, ξεχνώντας πρώτα
απ’ όλα την επιβίωση των λαών!
Επίσης τα
κεφάλαια που δίδονται από την ΕΚΤ για να μη θεωρηθούν εντελώς «φρεσκοτυπωμένο
χρήμα» (η «Bundesbank» και κατ’ επέκταση η γερμανική κυβέρνηση αντιδρούν έντονα), θα
εξισορροπούνται από πράξεις μείωσης της ρευστότητας σε άλλους τομείς ώστε το
αποτέλεσμα από πλευράς όγκου ρευστότητας (πιστωτικού χρήματος) να
είναι ουδέτερο.
Επίσης η ΕΚΤ εγκαταλείπει το καθεστώς του προνομιακού
δανειστή (seniority status), όπερ σημαίνει ότι δεν θα επιμένει να
πληρώνεται κατά προτεραιότητα για τα ομόλογα που κατέχει, κίνηση που «κλείνει
μάτι» εφησυχασμού στις αγορές (ιδιώτες δανειστές). Την απόφαση της ΕΚΤ
χαιρέτησαν με ενθουσιασμό η επικεφαλής του ΔΝΤ Κρ. Λαγκάρντ και εκ
μέρους του Eurogroup ο Ολί Ρεν, δεδομένου ότι και οι δύο
φορείς θα παίζουν με την ΕΚΤ ρόλο «τρόϊκας» στη εφαρμογή των
δεσμεύσεων.
Ωστόσο οι συγκεκριμένες αποφάσεις δεν αλλάζουν το ρόλο της ΕΚΤ,
ούτε διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα της ευρωζώνης ενώ σηματοδοτούν
ακραία μέτρα λιτότητας σε βάρος των εργαζόμενων χωρών της περιφέρειας, σε
όφελος των κατόχων δανειακού κεφαλαίου.
Η ΕΚΤ
ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΤΗΣ ΟΝΕ
Οι τελευταίες
αποφάσεις δεν αλλάζουν βέβαια ούτε τον αντιδραστικό ρόλο της ΕΚΤ ως
πυλώνα της ΟΝΕ. Να θυμίσουμε ότι η ΕΚΤ δεν υπόκειται στον έλεγχο των
κοινοτικών οργάνων (παρ’ ότι και αυτά δεν είναι εκλεγμένα) αλλά
λειτουργεί ανεξάρτητα, κάτι σαν «Βατικανό» της ευρωζώνης με σημερινό «πάπα»
το Μάριο Ντράγκι. Επίσης η ΕΚΤ δεν παίζει ρόλο «κεντρικής
τράπεζας» της ΕΕ, δηλ. «δανειστή τελευταίας καταφυγής» των
κρατών-μελών με χαμηλό επιτόκιο όπως ισχύει με τις κεντρικές τράπεζες ΗΠΑ,
Αγγλίας, Ιαπωνίας, κα. Λειτουργεί περισσότερο ως «τράπεζα των
τραπεζιτών». Η ΕΚΤ δανείζει χαμηλότοκα τις τράπεζες (0,75%)
και αυτές με τη σειρά τους δανείζουν τα κράτη-μέλη με πολλαπλάσια επιτόκια.
Αυτό το καθεστώς όπως και άλλες δραστηριότητες (ρύθμιση νομισματικής
κυκλοφορίας ευρώ, παροχή ρευστότητας στις τράπεζες με ενέχυρο κρατικά
ομόλογα κά), έχουν ως υπόβαθρο τα νεοφιλελεύθερα-μονεταριστικά δόγματα
που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του χρηματιστικού κεφαλαίου. Σε αυτή τη
βάση κινήθηκαν και άλλες αποφάσεις της το τελευταίο διάστημα, όπως η παροχή
τέλος Μάρτη ’12 πρόσθετης ρευστότητας ύψους 1 τρις € στις τράπεζες (260
δις σε ιταλικές και 250 δις σε ισπανικές) για τη συγκράτηση των επιτοκίων
δανεισμού χωρίς όμως επιτυχία (λίγες ημέρες αργότερα τα επιτόκια εκτινάχτηκαν
στα 6-7%). Έτσι ο «σούπερ Μάριο» τον Ιούλιο ’12 απείλησε με «μπαζούκας»
τις αγορές!
Όμως τελικά το «μπαζούκας» στράφηκε κατά των λαών των
χωρών που θα κάνουν χρήση των επιλογών της και όχι των αγορών! Το μεγάλο
θέμα της ανάπτυξης και της απασχόλησης, παραμένει έξω από τις προτεραιότητες
της. Αυτό έχει αφεθεί ουσιαστικά στους αυτόματους μηχανισμούς των αγορών,
ενώ οι χώρες βυθίζονται μια μετά την άλλη στην ύφεση (το ΑΕΠ της
ευρωζώνης θα μειωθεί το 2012 τουλάχιστον 0,5%).
Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ
ΕΚΤ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΧΡΕΟΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η ΕΚΤ εξ’
αρχής ήταν αντίθετη σε κάθε ιδέα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους,
ούτε δέχτηκε «κούρεμα» στα ομολόγων που κατείχε παρ’ ότι πολλά είχαν αγοραστεί
στη δευτερογενή αγορά σε «σκοτωμένη» τιμή κατά 35-40%. Σήμερα
η αξία των ομολόγων που κατέχει ανέρχεται σε 48-50 δις και μαζί με των
άλλων «κεντρικών τραπεζών» σε 57 δις €. Αν τα συγκεκριμένα
ομόλογα «κουρεύονταν» στο ύψος που είχαν αγοραστεί, θα προέκυπτε για την
Ελλάδα όφελος 18-20 δις €, υπερκαλύπτοντας έτσι τις περικοπές-σφαγείο
του νέου Μνημονίου. Ωστόσο η ΕΚΤ επιμένει για εξόφληση στην ονομαστική τιμή
και ένα μέρος τους έχει ήφη αποπληρωθεί στο 100% (ομόλογα λήξης Μαρτίου,
Μαΐου και Αυγούστου).
Επίσης η ΕΚΤ ενώ
παρείχε στις ελληνικές τράπεζας ρευστότητα με ενέχυρο ελληνικά ομόλογα,
από τον Ιούλιο ’12 τις ανέστειλε εντελώς, συνδέοντας την παροχή ρευστότητας
με την έκθεση της τρόϊκας, στην ουσία δηλ. εκβιάζοντας για την
αυστηρή εφαρμογή του Μνημονίου. Έτσι οι παροχή ρευστότητας από 73,6 δις
€ τον Ιούνιο ’11, μειώθηκε σε 23,9 δις στις αρχές Ιουλίου ’12 και οι
τράπεζες αναγκάζονται να προσφύγουν στον «έκτακτο μηχανισμό παροχής
ρευστότητας» το λεγόμενο ELA (Emergency Liquidity Assistance), με κόστος
δανεισμού 4% σε σχέση με 0,75% από την ΕΚΤ. Η παροχή έκτακτης
ρευστότητας από τον ELA, αρχές Σεπτέμβρη ’12, ήταν 106,3 δις σε σχέση με 61,9 δις τον
Ιούνιο. Το πρόσθετο κόστος ανέρχεται σε 1 δις €, το οποίο τελικά
μεταφράζεται σε ακριβότερες πιστώσεις προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά,
πέρα από τη γενικότερη συρρίκνωση του συνολικού τους όγκου (από 253
δις τον Ιούνιο ’11, σε 240 δις Ιούνιο ’12).
Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ
ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΕΩΛΗ
Οι αποφάσεις της
ΕΚΤ φέρνουν και πάλι στο προσκήνιο το κρίσιμο ερώτημα της βιωσιμότητας της
ευρωζώνης. Είναι φανερό ότι η κρίση δεν αντιμετωπίζεται με μέτρα «ασπιρίνες»
πολύ περισσότερο που οι συγκεκριμένες ασπιρίνες αποτελούν «κινίνο»
για τους λαούς και τους εργαζόμενους, διότι συνοδεύονται από «μνημονιακά»
μέτρα. Η βιωσιμότητα της απαιτεί αλλαγή αρχιτεκτονικής και
επαναθεμελιώση της με όρους λαών και εργαζόμενων. Και αυτό το έργο είναι
υπόθεση όλων των λαών της ΕΕ, καθώς και κάθε λαού ξεχωριστά.
Για
τον ελληνικό λαό η ανατροπή του «Μνημονίου» είναι όρος για την
αποτροπή της εξαθλίωσης του και ταυτόχρονα αφετηρία για ριζική στροφή
στις ασκούμενες πολιτικές. Ανατροπή του «Μνημονίου» και των
εφαρμοστικών νόμων, σημαίνει «αθέτηση πληρωμής χρέους με επίκληση του
διεθνούς δικαίου» και στόχο τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους
του (πάνω από 80%).
Παράλληλα σημαίνει εφαρμογή προγράμματος παραγωγικής
ανασυγκρότησης, εθνικοποίησης-κοινωνικοποίησης τραπεζών, κλείσιμο
των «διαρροών» δημοσίων πόρων (εσόδων και δαπανών), στήριξη αγοραστικής
δύναμης μισθών-συντάξεων, κά. Αυτή είναι η «κόκκινη γραμμή» και δεν
μπορεί να εγκαταληφθεί στο όνομα της παραμονής στο ευρώ!
Η αντίληψη της «πάση
θυσίας» παραμονής στην ευρωζώνη, που καλλιεργούν οι πάσης φύσεως «ευρωλάγνοι»
και συνολικά «οι δυνάμεις της χρεοκοπίας του ελληνικού λαού» εντός
και εκτός χώρας και πρώτα απ’ όλα η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, έχουν
σαφή στόχο. Την αποτροπή του κινδύνου κατάρρευσης της ευρωζώνης, τη διασφάλιση
των συμφερόντων των πιστωτών και μαζί των στενών πολιτικο-οικονομικών
συμφερόντων της ιθύνουσας ελίτ στην Ελλάδα.
Ωστόσο ο ελληνικό λαός δεν
είναι διατεθημένος να παίζει το ρόλο της Ιφιγένειας προς χάριν του ευρώ και
του εγχώριου αστικού συστήματος. Με την ανάπτυξη του κινήματος
αντίστασης, αλληλεγγύης και ανατροπής, την κοινή δράση των δυνάμεων της
αριστεράς, την απομάκρυνση της σημερινής κυβέρνησης χρεοκοπίας του ελληνικού
λαού και την άνοδο στην εξουσία των αριστερών-ριζοσπαστικών δυνάμεων, μπορεί να
γίνει πραγματικότητα η εφαρμογή προοδευτικού προγράμματος εξόδου από την κρίση,
για μια ελπιδοφόρα προοπτική του ελληνικού λαού και της νέας γενιάς στο
μέλλον.
*Ο Γιάννης
Τόλιος είναι διδάκτωρ οικονομικών επιστημών
Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2012.
