Ο Α.Ε. Pritchard της Telegraph σχολιάζει
την πιο επικίνδυνη συγκυρία των τελευταίων τριάντα χρόνων: οι ΗΠΑ έχουν κηρύξει οικονομικό
πόλεμο στη Ρωσία, η Ευρώπη ευθυγραμμίζεται, εφησυχάζει, και ο κίνδυνος η Ρωσία να
προχωρήσει σε αντίποινα επιχειρώντας να ανατρέψει το σκηνικό της μεταπολεμικής
ψυχροπολεμικής εποχής είναι πολύ μεγάλος... πρόκειται για την ηρεμία πριν την καταιγίδα;
Τη Ρωσία όμως, τη συμφέρει ένας τέτοιος πόλεμος;
Η Ρωσία τρέχει να καλυφθεί. Σήμερα το πρωί, η κεντρική τράπεζα αναγκάστηκε να αυξήσει τα επιτόκια στο 8%, προκειμένου να υπερασπιστεί το ρούβλι και να ανασχεθεί η φυγή κεφαλαίων, 75 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι στιγμής φέτος, και σε αυξητική πορεία και πάλι.
Η παράξενη ηρεμία στις αγορές της Ρωσίας αρχίζει να αλλάζει, καθώς οι επενδυτές λαμβάνουν υπόψη την τρομερή πιθανότητα ότι η Ευρώπη τελικά θα επιβάλει κυρώσεις, αποκλείοντας τις ρωσικές τράπεζες από την παγκόσμια χρηματαγορά.
Οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων σε ρούβλια αυξήθηκαν στα 9,15%, το υψηλότερο επίπεδο από το " ξέσπασμα" των αναδυόμενων αγορών το περασμένο έτος. Το κόστος της ασφάλισης έναντι της ρωσικής αθέτησης πληρωμών των συμβάσεων CDS αυξήθηκε κατά 17 μονάδες, στις 225. Ο Χρηματιστηριακός δείκτης MICEX υποχώρησε στο ελάχιστο εδώ τρεις μήνες.
Ο Lars Christensen της Danske Bank, δήλωσε ότι στο σημείο κορύφωσης, θα φτάσουμε όταν η ΕΕ επιβάλλει τα μέτρα "Tier III" που θα παραλύσουν το ρωσικό τραπεζικό σύστημα, όπως φαίνεται πλέον πιθανό. "Αυτό θα σβήσει το φως στην ρωσική αγορά. Τότε θα δούμε να φεύγουν κεφάλαια εντελώς διαφορετικής φύσεως", είπε.
Η στιγμή αναμέτρησης ξαφνικά έρχεται όλο και πιο κοντά. Σήμερα το πρωί (25 Ιουλίου) οι 28 πρεσβευτές της ΕΕ συναντήθηκαν για δεύτερη ημέρα για να συζητήσουν τις δρακόντειες προτάσεις που διατύπωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Φαίνεται ότι οι πρεσβευτές της ΕΕ έχουν καταλήξει σε μια ευρεία συμφωνία. Μια ομάδα διορισμένη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συντάξει τις νομικές πράξεις στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.
Όταν το πακέτο φτάσει στους Υπουργούς Εξωτερικών για την τελική επικύρωση στις αρχές της επόμενης εβδομάδας, θα υπάρξουν διαπραγματεύσεις σχετικά με την αποζημίωση για όσους πλήττονται περισσότερο από τις κυρώσεις. Οι κυρώσεις μπορεί και να μη πάνε καλά. Αλλά στη σημερινή ανακοίνωση των διπλωματών σήμερα το πρωί αναφέρεται ότι η Κύπρος, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία φαίνεται να συμφωνούν, έστω και με βαριά καρδιά.
Δεν υπάρχει πλέον καμία ρήξη μεταξύ της Βρετανίας και της Γερμανίας. Οι δύο δυνάμεις εργάζονται μαζί, έχοντας την υποστήριξη της Ολλανδίας, της Σουηδίας, της Δανίας, της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής. Οι δε Γάλλοι δεν είναι τόσο περιστέρια, όπως θα μπορούσε να συναχθεί μετά το φιάσκο με την πώληση των πολεμικών πλοίων Mistral στη Ρωσία, που στο Παρίσι προκάλεσε μια οδυνηρή αμηχανία.
Θα ήταν ανόητο για οποιονδήποτε να υποθέσει ότι οι κυρώσεις αυτές θα έχουν μικρή επίδραση. Η ανάληψη δραστικών μέτρων είναι πλέον πολύ πιθανή, και αν αυτό συμβεί, τότε οι συνέπειες θα είναι εκρηκτικές. Βρισκόμαστε σε μια επικίνδυνη φάση.
Οι προβλεπόμενες κυρώσεις θα στοχεύουν τόσο το χρέος όσο και τα καθαρά περιουσιακά στοιχεία των μεγαλύτερων τραπεζών της Ρωσίας, διακόπτοντας αποτελεσματικά την πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές κεφαλαίων. Θα στοχεύουν και στην τεχνολογία γεωτρήσεων στην Αρκτική και το άνοιγμα της λεκάνης σχιστόλιθου του Bazhenov, που είναι τόσο αναγκαία για την αντικατάσταση των αποθεμάτων πετρελαίου της Ρωσίας που λιγοστεύουν.
Η Ρωσία διαθέτει μεν πολύ αέριο, αλλά στην Ευρώπη το εμπορεύονται στην ισοδύναμη τιμή πετρελαίου 60 δολάρια το βαρέλι μια τιμή όχι και τόσο συμφέρουσα. Οι αναλυτές υποψιάζονται ότι η συμφωνία για τον αγωγό φυσικού αερίου της Gazprom με την Κίνα είναι ίση ή μικρότερη από την τιμή κόστους , αν υποθέσουμε ότι θα υλοποιηθεί.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, λέει η Ρωσία χρειάζεται 750.000.000.000 δολάρια νέες επενδύσεις για τα επόμενα 20 χρόνια μόνο και μόνο για να σταματήσει τη μείωση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αυτό έχει ήδη γίνει αδιανόητο. Ποιος θα πόνταρε τόσα πολλά λεφτά, για αμφισβητήσιμες αποδόσεις, με τέτοιο πολιτικό ρίσκο;
Τα 478 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά της Ρωσίας (λιγότερο αν αφαιρεθούν τα swap) δεν είναι τόσο πολλά όσο φαίνονται. Η κεντρική τράπεζα έκαψε 200 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά μέσα σε έξι εβδομάδες μετά την κρίση της Lehman στα τέλη του 2008, πριν εγκαταλείψει την παρέμβαση της στην αγορά Forex ως απελπιστικά λάθος.
Τα αποθεματικά έχουν αποδειχθεί μια γραμμή Μαζινό, σε κάθε περίπτωση. Η χρήση τους έχει οδηγήσει αυτόματα σε αυστηρότερη νομισματική πολιτική, προκαλώντας την κατάρρευση της Ρωσικής προσφοράς χρήματος και τη δραστική μείωση του ΑΕΠ (από το οποίο η Ρωσία ποτέ δεν συνήλθε πραγματικά).
Τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας δείχνουν ότι οι ρωσικές εταιρείες, τράπεζες και οι οργανισμοί του δημοσίου οφείλουν 721 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένο νόμισμα, κυρίως δολάρια ΗΠΑ. Περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια θα πρέπει να ανανεώνονται κάθε μήνα. Ο πετρελαϊκός όμιλος Rosneft θα πρέπει να επιστρέψει 26 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το Δεκέμβριο του επόμενου έτους, με σημείο κορύφωσης της αναχρηματοδότησης αυτό το χειμώνα.
Θα περίμενε κανείς ότι μπροστά σε τόσο μεγάλο κίνδυνο, το Κρεμλίνο θα επιδίωκε να μειώσει τις απώλειες του, στην ανατολική Ουκρανία, αλλά αυτό θα σήμανε ότι παρερμηνεύεται η πραγματική φύση της μάχης αυτής, ενώ όλα τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο, σε κάθε περίπτωση.
Οι δυνάμεις κοντά στον Πούτιν συνεχίζουν να καταρρίπτουν αεροπλάνα της Ουκρανίας με ρυθμό ένα ή δύο την ημέρα, σε μια συστηματική προσπάθεια να συντρίψουν την δύναμη της Ουκρανίας στον αέρα, ακόμη και μετά την καταστροφή του αεροσκάφους της Malaysia Airlines. Περίπου 20 αεροπλάνα και ελικόπτερα έχουν καταρριφθεί.
Ούτε και πρόκειται πλέον μόνο για απλά φιλικές δυνάμεις προς τον Πούτιν. Κονβόι με βαρύ πυροβολικό, εκτοξευτήρες πυραύλων και τανκς T64 καταφτάνουν στην Νοβοροσία και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντόνετσκ μέσω συνόρων που δεν υπάρχουν πια.
Η περιοχή είναι ήδη ένα στρατιωτικό τμήμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε όλα εκτός από το όνομα. Οι Κοζάκοι και οι αντάρτες πολιτοφύλακες αποτελούν ήδη αναπόσπαστο κομμάτι των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, με ρώσους αξιωματικούς, όπως έγινε πολύ σαφές από υποκλοπές που γνωστοποιήθηκαν μετά τη συντριβή του αεροπλάνου.
Οι ηγέτες των ανταρτών είναι βασικά Ρώσοι πολίτες, της πρώην KGB, της FSB, ή της GRU. Ο Alexander Borodai , ο επικεφαλής της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ, είναι άνθρωπος της Μόσχας.
Το ΝΑΤΟ γνωρίζει ότι το κίνημα αυτό καθοδηγείται από το Κρεμλίνο. Ο Λευκός Οίκος το γνωρίζει. Ο κάθε Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Κίεβο το γνωρίζει. Η ρωσική εισβολή στην ανατολική Ουκρανία, κατά μία έννοια έχει ήδη συμβεί.
Φαίνεται εξαιρετικά απίθανο ο Πούτιν να επιτρέψει στο Κίεβο να συντρίψει την εξέγερση. Οι αντάρτες υπόσχονται ένα "δεύτερο Στάλινγκραντ", μια άμυνα από σπίτι σε σπίτι του Ντόνετσκ.
Είναι επίσης εντελώς απίθανο ο Πούτιν να αποδεχθεί μια Ουκρανία φιλοδυτική εντελώς μακριά από το ρωσικό έλεγχο. Εάν υπάρχει κάτι που συμφωνούν όλοι ανεξαιρέτως στη Ρωσία αυτή τη στιγμή - από την κορυφή μέχρι τη βάση της κοινωνικής κλίμακας - είναι ότι ο ρωσικός λαός υπήρξε το θύμα μιας άδικης συμφωνίας των δικών του Βερσαλλιών και μιας αναγκαστικής διασποράς στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τώρα είναι το θύμα μιας άλλης συνωμοσίας της Δύσης. Είτε το πιστεύετε είτε όχι το αν η άποψη αυτή έχει κάποια βάση στην πραγματικότητα - ή κάποια νομιμοποίηση, δεδομένου ότι η μισή Ευρώπη ήταν υπό σοβιετική κατοχή μέχρι το 1989 – αυτό δεν έχει καμία σημασία. Αυτή είναι η εθνική άποψη.
Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και δεν προστατεύεται από το άρθρο V του καταστατικού του (ένας για όλους και όλοι-για-ένα). Ο Πούτιν γνωρίζει ότι η Δύση δεν θα προχωρήσει σ’ έναν πόλεμο για την Ουκρανία. Είναι αλήθεια ότι ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς είχε κάνει έναν παρόμοιο υπολογισμό στη Βοσνία και στο Κοσσυφοπέδιο και ανακάλυψε ότι είχε πέσει έξω, η Σερβία όμως ήταν πολύ μικρή και δεν διέθετε πυρηνικά όπλα.
Το μόνο πρόβλημα από αυστηρά στρατιωτική άποψη είναι αν ο Πούτιν θεωρεί πιο δύσκολο να καταλάβει κι άλλα εδάφη (ίσως όλο το Donbass, ίσως μέχρι το Δνείπερο, ίσως μέχρι τη Μολδαβία), και να αποφύγει να μπλεχτεί στο αντάρτικο.
Ελλοχεύει και ένας μεγάλος κίνδυνος ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να αψηφήσει τις κυρώσεις των Δυτικών και να ξεκινήσει επιχειρήσεις "ασύμμετρων αντιποίνων" στο έδαφος, ανατρέποντας πλήρως το σκηνικό της μετά ψυχροπολεμικής εποχής.
Οι αγορές κατά περίεργο τρόπο φαίνεται να αδιαφορούν, ενώ η γεωπολιτική τάξη της Ευρώπης καταρρέει μπροστά στα μάτια τους. Πριν από μία εβδομάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν ένα οικονομικό πόλεμο κατά της Ρωσίας. Η Ευρώπη σε λίγες ημέρες θα ακολουθήσει το παράδειγμά τους.
Μπορείτε να χειροκροτήσετε τις κινήσεις της Δύσης, ή να τις καταδικάσετε, δύσκολα όμως θα μπορέσετε να τις αγνοήσετε. Στα 30 χρόνια που γράφω για ζητήματα γεωπολιτικής και διεθνούς οικονομίας, ποτέ άλλοτε δεν έχω βρεθεί μπροστά σε μια τόσο επικίνδυνη συγκυρία, ή τόσο έντονο εφησυχασμό.
Η Ρωσία τρέχει να καλυφθεί. Σήμερα το πρωί, η κεντρική τράπεζα αναγκάστηκε να αυξήσει τα επιτόκια στο 8%, προκειμένου να υπερασπιστεί το ρούβλι και να ανασχεθεί η φυγή κεφαλαίων, 75 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι στιγμής φέτος, και σε αυξητική πορεία και πάλι.
Η παράξενη ηρεμία στις αγορές της Ρωσίας αρχίζει να αλλάζει, καθώς οι επενδυτές λαμβάνουν υπόψη την τρομερή πιθανότητα ότι η Ευρώπη τελικά θα επιβάλει κυρώσεις, αποκλείοντας τις ρωσικές τράπεζες από την παγκόσμια χρηματαγορά.
Οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων σε ρούβλια αυξήθηκαν στα 9,15%, το υψηλότερο επίπεδο από το " ξέσπασμα" των αναδυόμενων αγορών το περασμένο έτος. Το κόστος της ασφάλισης έναντι της ρωσικής αθέτησης πληρωμών των συμβάσεων CDS αυξήθηκε κατά 17 μονάδες, στις 225. Ο Χρηματιστηριακός δείκτης MICEX υποχώρησε στο ελάχιστο εδώ τρεις μήνες.
Ο Lars Christensen της Danske Bank, δήλωσε ότι στο σημείο κορύφωσης, θα φτάσουμε όταν η ΕΕ επιβάλλει τα μέτρα "Tier III" που θα παραλύσουν το ρωσικό τραπεζικό σύστημα, όπως φαίνεται πλέον πιθανό. "Αυτό θα σβήσει το φως στην ρωσική αγορά. Τότε θα δούμε να φεύγουν κεφάλαια εντελώς διαφορετικής φύσεως", είπε.
Η στιγμή αναμέτρησης ξαφνικά έρχεται όλο και πιο κοντά. Σήμερα το πρωί (25 Ιουλίου) οι 28 πρεσβευτές της ΕΕ συναντήθηκαν για δεύτερη ημέρα για να συζητήσουν τις δρακόντειες προτάσεις που διατύπωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Φαίνεται ότι οι πρεσβευτές της ΕΕ έχουν καταλήξει σε μια ευρεία συμφωνία. Μια ομάδα διορισμένη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συντάξει τις νομικές πράξεις στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.
Όταν το πακέτο φτάσει στους Υπουργούς Εξωτερικών για την τελική επικύρωση στις αρχές της επόμενης εβδομάδας, θα υπάρξουν διαπραγματεύσεις σχετικά με την αποζημίωση για όσους πλήττονται περισσότερο από τις κυρώσεις. Οι κυρώσεις μπορεί και να μη πάνε καλά. Αλλά στη σημερινή ανακοίνωση των διπλωματών σήμερα το πρωί αναφέρεται ότι η Κύπρος, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία φαίνεται να συμφωνούν, έστω και με βαριά καρδιά.
Δεν υπάρχει πλέον καμία ρήξη μεταξύ της Βρετανίας και της Γερμανίας. Οι δύο δυνάμεις εργάζονται μαζί, έχοντας την υποστήριξη της Ολλανδίας, της Σουηδίας, της Δανίας, της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής. Οι δε Γάλλοι δεν είναι τόσο περιστέρια, όπως θα μπορούσε να συναχθεί μετά το φιάσκο με την πώληση των πολεμικών πλοίων Mistral στη Ρωσία, που στο Παρίσι προκάλεσε μια οδυνηρή αμηχανία.
Θα ήταν ανόητο για οποιονδήποτε να υποθέσει ότι οι κυρώσεις αυτές θα έχουν μικρή επίδραση. Η ανάληψη δραστικών μέτρων είναι πλέον πολύ πιθανή, και αν αυτό συμβεί, τότε οι συνέπειες θα είναι εκρηκτικές. Βρισκόμαστε σε μια επικίνδυνη φάση.
Οι προβλεπόμενες κυρώσεις θα στοχεύουν τόσο το χρέος όσο και τα καθαρά περιουσιακά στοιχεία των μεγαλύτερων τραπεζών της Ρωσίας, διακόπτοντας αποτελεσματικά την πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές κεφαλαίων. Θα στοχεύουν και στην τεχνολογία γεωτρήσεων στην Αρκτική και το άνοιγμα της λεκάνης σχιστόλιθου του Bazhenov, που είναι τόσο αναγκαία για την αντικατάσταση των αποθεμάτων πετρελαίου της Ρωσίας που λιγοστεύουν.
Η Ρωσία διαθέτει μεν πολύ αέριο, αλλά στην Ευρώπη το εμπορεύονται στην ισοδύναμη τιμή πετρελαίου 60 δολάρια το βαρέλι μια τιμή όχι και τόσο συμφέρουσα. Οι αναλυτές υποψιάζονται ότι η συμφωνία για τον αγωγό φυσικού αερίου της Gazprom με την Κίνα είναι ίση ή μικρότερη από την τιμή κόστους , αν υποθέσουμε ότι θα υλοποιηθεί.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, λέει η Ρωσία χρειάζεται 750.000.000.000 δολάρια νέες επενδύσεις για τα επόμενα 20 χρόνια μόνο και μόνο για να σταματήσει τη μείωση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αυτό έχει ήδη γίνει αδιανόητο. Ποιος θα πόνταρε τόσα πολλά λεφτά, για αμφισβητήσιμες αποδόσεις, με τέτοιο πολιτικό ρίσκο;
Τα 478 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά της Ρωσίας (λιγότερο αν αφαιρεθούν τα swap) δεν είναι τόσο πολλά όσο φαίνονται. Η κεντρική τράπεζα έκαψε 200 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά μέσα σε έξι εβδομάδες μετά την κρίση της Lehman στα τέλη του 2008, πριν εγκαταλείψει την παρέμβαση της στην αγορά Forex ως απελπιστικά λάθος.
Τα αποθεματικά έχουν αποδειχθεί μια γραμμή Μαζινό, σε κάθε περίπτωση. Η χρήση τους έχει οδηγήσει αυτόματα σε αυστηρότερη νομισματική πολιτική, προκαλώντας την κατάρρευση της Ρωσικής προσφοράς χρήματος και τη δραστική μείωση του ΑΕΠ (από το οποίο η Ρωσία ποτέ δεν συνήλθε πραγματικά).
Τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας δείχνουν ότι οι ρωσικές εταιρείες, τράπεζες και οι οργανισμοί του δημοσίου οφείλουν 721 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένο νόμισμα, κυρίως δολάρια ΗΠΑ. Περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια θα πρέπει να ανανεώνονται κάθε μήνα. Ο πετρελαϊκός όμιλος Rosneft θα πρέπει να επιστρέψει 26 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το Δεκέμβριο του επόμενου έτους, με σημείο κορύφωσης της αναχρηματοδότησης αυτό το χειμώνα.
Θα περίμενε κανείς ότι μπροστά σε τόσο μεγάλο κίνδυνο, το Κρεμλίνο θα επιδίωκε να μειώσει τις απώλειες του, στην ανατολική Ουκρανία, αλλά αυτό θα σήμανε ότι παρερμηνεύεται η πραγματική φύση της μάχης αυτής, ενώ όλα τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο, σε κάθε περίπτωση.
Οι δυνάμεις κοντά στον Πούτιν συνεχίζουν να καταρρίπτουν αεροπλάνα της Ουκρανίας με ρυθμό ένα ή δύο την ημέρα, σε μια συστηματική προσπάθεια να συντρίψουν την δύναμη της Ουκρανίας στον αέρα, ακόμη και μετά την καταστροφή του αεροσκάφους της Malaysia Airlines. Περίπου 20 αεροπλάνα και ελικόπτερα έχουν καταρριφθεί.
Ούτε και πρόκειται πλέον μόνο για απλά φιλικές δυνάμεις προς τον Πούτιν. Κονβόι με βαρύ πυροβολικό, εκτοξευτήρες πυραύλων και τανκς T64 καταφτάνουν στην Νοβοροσία και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντόνετσκ μέσω συνόρων που δεν υπάρχουν πια.
Η περιοχή είναι ήδη ένα στρατιωτικό τμήμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε όλα εκτός από το όνομα. Οι Κοζάκοι και οι αντάρτες πολιτοφύλακες αποτελούν ήδη αναπόσπαστο κομμάτι των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, με ρώσους αξιωματικούς, όπως έγινε πολύ σαφές από υποκλοπές που γνωστοποιήθηκαν μετά τη συντριβή του αεροπλάνου.
Οι ηγέτες των ανταρτών είναι βασικά Ρώσοι πολίτες, της πρώην KGB, της FSB, ή της GRU. Ο Alexander Borodai , ο επικεφαλής της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ, είναι άνθρωπος της Μόσχας.
Το ΝΑΤΟ γνωρίζει ότι το κίνημα αυτό καθοδηγείται από το Κρεμλίνο. Ο Λευκός Οίκος το γνωρίζει. Ο κάθε Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Κίεβο το γνωρίζει. Η ρωσική εισβολή στην ανατολική Ουκρανία, κατά μία έννοια έχει ήδη συμβεί.
Φαίνεται εξαιρετικά απίθανο ο Πούτιν να επιτρέψει στο Κίεβο να συντρίψει την εξέγερση. Οι αντάρτες υπόσχονται ένα "δεύτερο Στάλινγκραντ", μια άμυνα από σπίτι σε σπίτι του Ντόνετσκ.
Είναι επίσης εντελώς απίθανο ο Πούτιν να αποδεχθεί μια Ουκρανία φιλοδυτική εντελώς μακριά από το ρωσικό έλεγχο. Εάν υπάρχει κάτι που συμφωνούν όλοι ανεξαιρέτως στη Ρωσία αυτή τη στιγμή - από την κορυφή μέχρι τη βάση της κοινωνικής κλίμακας - είναι ότι ο ρωσικός λαός υπήρξε το θύμα μιας άδικης συμφωνίας των δικών του Βερσαλλιών και μιας αναγκαστικής διασποράς στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τώρα είναι το θύμα μιας άλλης συνωμοσίας της Δύσης. Είτε το πιστεύετε είτε όχι το αν η άποψη αυτή έχει κάποια βάση στην πραγματικότητα - ή κάποια νομιμοποίηση, δεδομένου ότι η μισή Ευρώπη ήταν υπό σοβιετική κατοχή μέχρι το 1989 – αυτό δεν έχει καμία σημασία. Αυτή είναι η εθνική άποψη.
Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και δεν προστατεύεται από το άρθρο V του καταστατικού του (ένας για όλους και όλοι-για-ένα). Ο Πούτιν γνωρίζει ότι η Δύση δεν θα προχωρήσει σ’ έναν πόλεμο για την Ουκρανία. Είναι αλήθεια ότι ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς είχε κάνει έναν παρόμοιο υπολογισμό στη Βοσνία και στο Κοσσυφοπέδιο και ανακάλυψε ότι είχε πέσει έξω, η Σερβία όμως ήταν πολύ μικρή και δεν διέθετε πυρηνικά όπλα.
Το μόνο πρόβλημα από αυστηρά στρατιωτική άποψη είναι αν ο Πούτιν θεωρεί πιο δύσκολο να καταλάβει κι άλλα εδάφη (ίσως όλο το Donbass, ίσως μέχρι το Δνείπερο, ίσως μέχρι τη Μολδαβία), και να αποφύγει να μπλεχτεί στο αντάρτικο.
Ελλοχεύει και ένας μεγάλος κίνδυνος ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να αψηφήσει τις κυρώσεις των Δυτικών και να ξεκινήσει επιχειρήσεις "ασύμμετρων αντιποίνων" στο έδαφος, ανατρέποντας πλήρως το σκηνικό της μετά ψυχροπολεμικής εποχής.
Οι αγορές κατά περίεργο τρόπο φαίνεται να αδιαφορούν, ενώ η γεωπολιτική τάξη της Ευρώπης καταρρέει μπροστά στα μάτια τους. Πριν από μία εβδομάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν ένα οικονομικό πόλεμο κατά της Ρωσίας. Η Ευρώπη σε λίγες ημέρες θα ακολουθήσει το παράδειγμά τους.
Μπορείτε να χειροκροτήσετε τις κινήσεις της Δύσης, ή να τις καταδικάσετε, δύσκολα όμως θα μπορέσετε να τις αγνοήσετε. Στα 30 χρόνια που γράφω για ζητήματα γεωπολιτικής και διεθνούς οικονομίας, ποτέ άλλοτε δεν έχω βρεθεί μπροστά σε μια τόσο επικίνδυνη συγκυρία, ή τόσο έντονο εφησυχασμό.
