Ντέιβιντ Χάρβεϊ: «Δεν υπάρχει τρόπος να αλλάξεις τον κόσμο αν δεν αλλάξεις τις ιδέες σου!»
Συνέντευξη
στους Ιμρέ Αζέμ και Γκαγιέ Γκιουνάι
Αναδημοσιεύουμε ένα μέρος από τη συνέντευξη που παραχώρησε ο γνωστός Βρετανός διανοούμενος και πανεπιστημιακός Ντέιβιντ Χάρβεϊ στους Ιμρέ Αζέμ και Γκαγιέ Γκιουνάι ως μέρος ενός ντοκιμαντέρ σχετικά με την παγκόσμια οικονομία. Δημοσιεύτηκε στα τουρκικά στο τεύχος του Δεκεμβρίου 2016 του Express Magazine στην Τουρκία και αναδημοσιεύτηκε από την ιστοσελίδα www.criticatac.ro/lefteast από όπου την αλιεύσαμε. Ολόκληρη την συνέντευξη μπορείτε να την βρείτε στα αγγλικά στην ιστοσελίδα μας, εδώ
Διαβάζοντας τα βιβλία σας, αυτό που πραγματικά κάνει εντύπωση είναι πως δεν κάνετε μια στεγνή ανάλυση της κατάστασης, αλλά, παράλληλα, ψάχνετε και λύσεις. Τι είδους εργαλεία μπορούμε να δώσουμε στους ανθρώπους που, κατά έναν τρόπο, είναι παγιδευμένοι σε αυτό το σύστημα, ώστε να τους επιτρέψουμε να δώσουν νόημα στις δομές, στις φυσικές δομές μέσα στις οποίες ζουν, όπως η πόλη;
Δεν ανήκω σε εκείνους που πιστεύουν ότι οι ιδέες από μόνες τους μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Αλλά πιστεύω ότι δεν είναι δυνατόν να αλλάξεις τον κόσμο αν δεν αλλάξεις τις ιδέες σου. Έτσι, ένα από τα καθήκοντα που θα έθετα στη σημερινή κατάσταση, θα ήταν να προσπαθήσω να βοηθήσω τους ανθρώπους να αντιληφθούν τη φύση της κοινωνίας που παράγει έναν κόσμο δυσαρέσκειας, απογοήτευσης και ματαίωσης.
Το να προσπαθήσω να δώσω ένα πλαίσιο κατανόησης μέσα στο οποίο οι άνθρωποι να μπορούν να εντοπίσουν τη φύση του προβλήματος, αποτελεί για μένα ένα σημαντικό κομμάτι της πολιτικής πάλης. Αυτό που βλέπουμε γύρω μας, αυτή τη στιγμή, είναι μια σειρά από παρανοήσεις. Έτσι, για παράδειγμα, αν υπάρχει δυσφορία, οφείλεται στους μετανάστες, ή στους φτωχούς, ή σε οτιδήποτε άλλο εκτός από το κεφάλαιο. Και το κεφάλαιο έχει εξεζητημένους τρόπους να απομακρύνει τις πιέσεις από πάνω του και να τις μεταφέρει αλλού.
Στο βαθμό που ελέγχει τα μίντια, την πολιτική, τη συζήτηση, είναι σε θέση να την γλιτώνει. Έτσι υπάρχει μια μεγάλη μάχη να δοθεί από όσους από εμάς ενδιαφέρονται να αλλάξουν τα πράγματα κόντρα σε αυτή την κατάσταση, να τα μετασχηματίσουν. Αυτό θα σήμαινε ακόμα και μια μάχη μέσα στα πανεπιστήμια, διότι στο εσωτερικό τους βλέπουμε, όλο και περισσότερο, να καταλαμβάνονται από ένα νεοφιλελεύθερο, επιχειρηματικό τρόπο σκέψης. Χρειαζόμαστε μια κριτική απέναντι σε αυτόν τον τρόπο σκέψης και πρέπει να δουλέψουμε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Επίσης, πιστεύω ότι το κεφάλαιο δεν πρόκειται να αυτοκαταστραφεί. Υπάρχει μια στρεβλή σχολή σκέψης, σύμφωνα με την οποία ο Μαρξ θεωρούσε ότι το κεφάλαιο θα πέσει σαν αποτέλεσμα των δικών του εσωτερικών αντιθέσεων. Δεν το πιστεύω αυτό καθόλου. Πιστεύω ότι πρέπει να πιεστεί, πως απαιτείται ισχυρή κοινωνική και πολιτική οργάνωση για να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε πορεία και να δώσουμε πνοή σε ένα επαναστατικό κίνημα που θα μετασχηματίσει την καθημερινή ζωή με έναν ριζοσπαστικό τρόπο και θα ξεριζώσει την πηγή και, μαζί της, πολλή από τη δυσαρέσκεια που υπάρχει σήμερα.
Έτσι διαφοροποιήστε από την κλασική μαρξιστική οπτική, με την έννοια ότι δεν εστιάζετε μόνο στην παραγωγική σκοπιά, στην παραγωγή υπεραξίας, αλλά δίνετε σημασία και σε άλλες οπτικές που συνδέονται περισσότερο με την αστική ζωή.
Δέχομαι τη βασική ιδέα του Μαρξ ότι, δηλαδή, αξία παράγεται στην παραγωγή και πουθενά αλλού. Αλλά υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο πού παράγεται η αξία και πού πραγματώνεται. Και αυτό που υποστήριξε ο Μαρξ, στο τέλος του πρώτου μέρους του Κεφαλαίου, ήταν ότι: Εάν ένας καπιταλιστής παράξει κάποιο προϊόν που κανείς δεν θέλει, κανείς δεν χρειάζεται ή επιθυμεί, τότε δεν έχει αξία.
Γι’ αυτό και οι πολιτικές που διασφαλίζουν ότι οι άνθρωποι θέλουν, χρειάζονται και επιθυμούν τα προϊόντα είναι απόλυτα θεμελιώδεις για την αναπαραγωγή του καπιταλιστικού συστήματος.
Πράγμα που σημαίνει ότι η ιστορία του καπιταλισμού έχει συνδεθεί στενά με τη δημιουργία, την αδιάκοπη δημιουργία, νέων αναγκών και επιθυμιών. Και φυσικά, αυτό έχει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στο να καθοριστεί η σημασία της αστικής ζωής.
Πρόκειται για την οργάνωση των επιθυμιών και των αναγκών. Και μάλιστα την οργάνωσή τους με τέτοιο τρόπο, ώστε οι άνθρωποι να μην έχουν επιλογή. Για παράδειγμα, μπορεί να μην χρειάζομαι ή να θέλω ένα αυτοκίνητο, αλλά αν το μόνο μέρος στο οποίο μπορώ να ζήσω είναι ένα προάστιο, τότε πρέπει να έχω ένα.
Όχι μόνο πρέπει να έχω αυτοκίνητο, αλλά να θέλω να έχω και ένα συγκεκριμένο τύπο σπιτιού. Έτσι, όλο το στιλ ζωής έχει στην πραγματικότητα οριστεί, κι αυτό είναι σε συνέπεια με εκείνο που ο Μαρξ ονομάζει «ορθολογική κατανάλωση». Αυτό είναι ορθολογικό όχι απαραίτητα από τη σκοπιά των ανθρώπων, αλλά από εκείνην της συσσώρευσης κεφαλαίου.
Συνεπώς το να χτιστεί ένα κίνημα με αστικές ρίζες εκπληρώνει αυτό το επιχείρημα…
Επίσης, συμβαίνει αυτό το επιχείρημα να συναντιέται με όσα έθεσαν μεγάλοι αγώνες που ξέσπασαν σε όλον τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Τι ήταν το πάρκο Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη;
Ήταν ένας ξεσηκωμός της εργατικής τάξης ενάντια στους καπιταλιστές; Όχι, σχετιζόταν με την δυσφορία για την αστική ζωή. Και ο ξεσηκωμός στην Βραζιλία το 2013, περίπου την ίδια εποχή, όπου η μεγαλύτερη δυσφορία ήταν για την ποιότητα της αστικής ζωής.
Αν προσέξει κανείς, τα μεγαλύτερα κινήματα δυσαρέσκειας των τελευταίων 15-20 χρόνων ξέσπασαν σε αστικούς χώρους. Και η Αριστερά χρειάζεται έναν τρόπο θεώρησης για τη φύση αυτής της δυσαρέσκειας, ώστε να τη συναντήσει με έναν ενοποιημένο τρόπο. Έτσι υπάρχει κάποια μορφή συσχέτισης ανάμεσα στο σημείο όπου οργανώνεται η παραγωγή και της οργάνωσης που περιβάλει την πραγμάτωση της αξίας.
Λέτε ότι το κεφάλαιο είναι σε καθοδική πορεία και σε σημείο καμπής. Επίσης λέτε ότι αυτές οι κυκλικές κρίσεις του κεφαλαίου είναι σημαντικές ευκαιρίες για τους αντικαπιταλιστικούς αγώνες. Τι θα μπορούσατε να πείτε για την επόμενη κρίση και τι θα έπρεπε να προσέξουμε για να προωθήσουμε αυτόν τον αγώνα;
Δεν έχω καμία ιδέα για το από πού θα έρθει η επόμενη κρίση. Ένα πράγμα που είναι αληθές για το κεφάλαιο σήμερα είναι ότι είναι πολύ ασταθές, όλα συμβαίνουν πολύ γρήγορα.
Ποτέ δεν ξέρεις από πού θα έρθει η επόμενη κρίση. Αλλά προτίθεμαι να στοιχηματίσω ότι όποια κι αν είναι η κρίση, και με μια έννοια ήδη βρισκόμαστε κοντά της, θα υπάρχει πάντοτε μέσα της ένα στοιχείο που αποτελεί κομμάτι της αστικής ζωής. Πώς; Είτε θα πρόκειται για κάποιο βασικό συνθετικό στοιχείο είτε όχι, ποιος ξέρει;
Θα μπορούσε να είναι μια περισσότερο γεωπολιτική κρίση. Ίσως ακόμα και να περιλαμβάνει στρατιωτικές αντιπαραθέσεις στην παγκόσμια οικονομία. Αυτά τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν πολύ γρήγορα. Αλλά νομίζω ότι η Αριστερά πρέπει να έχει μια πολύ συνεκτική πολιτική αυτή τη στιγμή. Μια πολύ συνεκτική σκέψη. Αυτό είναι κάτι πολύ δύσκολο.
Ωστόσο, πιστεύω ότι αυτό που βλέπουμε στην πολιτική, είναι μια πρόθεση στις μέρες μας να συλλογιστούμε επιλογές και πιθανότητες που δεν υπήρχαν πριν. Θα ήταν αδιανόητο πριν 5-6 χρόνια να έχουμε μια σημαντική προσωπικότητα, να περιτριγυρίζεται από τεράστια πλήθη και να λέει ότι στην πραγματικότητα χρειαζόμαστε μια πολιτική επανάσταση στη χώρα. Την ίδια στιγμή, έχουμε τέτοιο κόσμο και στη Δεξιά, οπότε υπάρχει και μια δεξιά εκδοχή αυτού, νεοφασιστικά κινήματα υπάρχουν σε μεγάλο κομμάτι της Ευρώπης.
Έχουμε αυξανόμενη αυταρχικότητα σε πολλά σημεία του πλανήτη: Τουρκία και Βραζιλία, Αυστρία και Ουγγαρία και αλλού. Υπάρχουν πολλές δυσκολίες σήμερα. Αλλά η πολιτική πιστεύω ότι είναι νεκρή αυτή τη στιγμή, και έχουμε να δώσουμε μια μεγάλη μάχη για να επανανοηματοδοτήσουμε την ουσία της πολιτικής διεργασίας. Προσπαθώ να επιχειρηματολογήσω ότι πρέπει να έχουμε μια αντικαπιταλιστική στρατηγική. Είμαι μέρος μια πολύ μικρής μειονότητας, μα αυτό δεν με εμποδίζει να επιχειρηματολογώ.
Αλλά πιστεύω ότι όλο και περισσότερος κόσμος βλέπει ότι το κεφάλαιο δεν διανέμει τα αγαθά με τον τρόπο που θα έπρεπε. Ότι τα είδη των δουλειών που είναι διαθέσιμες, όταν είναι διαθέσιμες, είναι σκατοδουλειές, ότι ο τρόπος ζωής στις πόλεις γίνεται αφόρητος.
Όλο και περισσότερο μποτιλιάρισμα. Όλο και περισσότερη δυσκολία μετακίνησης, όλο και περισσότερη μόλυνση. Υπάρχει πολύ δυσφορία. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτά πρέπει να κατοχυρωθούν. Το πιστεύω αυτό, στο βαθμό εκείνο που οι άνθρωποι αρχίζουν να ρωτούν γιατί όλη αυτή η δυσφορία εν μέσω όλων αυτών των τεχνολογικών δυνατοτήτων.
Και εν μέσω όλων αυτών των συναρπαστικών πιθανοτήτων, γιατί δεν οργανώνουμε τα πράγματα με έναν τρόπο που να προσφέρει αξιοπρεπή ζωή και αξιοπρεπές περιβάλλον για τη ζωή της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού; Αυτή η απλή ερώτηση θεωρώ ότι μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στο να κάνουν πολιτικά κάτι εντελώς διαφορετικό.
[--->]
Αναδημοσιεύουμε ένα μέρος από τη συνέντευξη που παραχώρησε ο γνωστός Βρετανός διανοούμενος και πανεπιστημιακός Ντέιβιντ Χάρβεϊ στους Ιμρέ Αζέμ και Γκαγιέ Γκιουνάι ως μέρος ενός ντοκιμαντέρ σχετικά με την παγκόσμια οικονομία. Δημοσιεύτηκε στα τουρκικά στο τεύχος του Δεκεμβρίου 2016 του Express Magazine στην Τουρκία και αναδημοσιεύτηκε από την ιστοσελίδα www.criticatac.ro/lefteast από όπου την αλιεύσαμε. Ολόκληρη την συνέντευξη μπορείτε να την βρείτε στα αγγλικά στην ιστοσελίδα μας, εδώ
Διαβάζοντας τα βιβλία σας, αυτό που πραγματικά κάνει εντύπωση είναι πως δεν κάνετε μια στεγνή ανάλυση της κατάστασης, αλλά, παράλληλα, ψάχνετε και λύσεις. Τι είδους εργαλεία μπορούμε να δώσουμε στους ανθρώπους που, κατά έναν τρόπο, είναι παγιδευμένοι σε αυτό το σύστημα, ώστε να τους επιτρέψουμε να δώσουν νόημα στις δομές, στις φυσικές δομές μέσα στις οποίες ζουν, όπως η πόλη;
Δεν ανήκω σε εκείνους που πιστεύουν ότι οι ιδέες από μόνες τους μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Αλλά πιστεύω ότι δεν είναι δυνατόν να αλλάξεις τον κόσμο αν δεν αλλάξεις τις ιδέες σου. Έτσι, ένα από τα καθήκοντα που θα έθετα στη σημερινή κατάσταση, θα ήταν να προσπαθήσω να βοηθήσω τους ανθρώπους να αντιληφθούν τη φύση της κοινωνίας που παράγει έναν κόσμο δυσαρέσκειας, απογοήτευσης και ματαίωσης.
Το να προσπαθήσω να δώσω ένα πλαίσιο κατανόησης μέσα στο οποίο οι άνθρωποι να μπορούν να εντοπίσουν τη φύση του προβλήματος, αποτελεί για μένα ένα σημαντικό κομμάτι της πολιτικής πάλης. Αυτό που βλέπουμε γύρω μας, αυτή τη στιγμή, είναι μια σειρά από παρανοήσεις. Έτσι, για παράδειγμα, αν υπάρχει δυσφορία, οφείλεται στους μετανάστες, ή στους φτωχούς, ή σε οτιδήποτε άλλο εκτός από το κεφάλαιο. Και το κεφάλαιο έχει εξεζητημένους τρόπους να απομακρύνει τις πιέσεις από πάνω του και να τις μεταφέρει αλλού.
Στο βαθμό που ελέγχει τα μίντια, την πολιτική, τη συζήτηση, είναι σε θέση να την γλιτώνει. Έτσι υπάρχει μια μεγάλη μάχη να δοθεί από όσους από εμάς ενδιαφέρονται να αλλάξουν τα πράγματα κόντρα σε αυτή την κατάσταση, να τα μετασχηματίσουν. Αυτό θα σήμαινε ακόμα και μια μάχη μέσα στα πανεπιστήμια, διότι στο εσωτερικό τους βλέπουμε, όλο και περισσότερο, να καταλαμβάνονται από ένα νεοφιλελεύθερο, επιχειρηματικό τρόπο σκέψης. Χρειαζόμαστε μια κριτική απέναντι σε αυτόν τον τρόπο σκέψης και πρέπει να δουλέψουμε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Επίσης, πιστεύω ότι το κεφάλαιο δεν πρόκειται να αυτοκαταστραφεί. Υπάρχει μια στρεβλή σχολή σκέψης, σύμφωνα με την οποία ο Μαρξ θεωρούσε ότι το κεφάλαιο θα πέσει σαν αποτέλεσμα των δικών του εσωτερικών αντιθέσεων. Δεν το πιστεύω αυτό καθόλου. Πιστεύω ότι πρέπει να πιεστεί, πως απαιτείται ισχυρή κοινωνική και πολιτική οργάνωση για να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε πορεία και να δώσουμε πνοή σε ένα επαναστατικό κίνημα που θα μετασχηματίσει την καθημερινή ζωή με έναν ριζοσπαστικό τρόπο και θα ξεριζώσει την πηγή και, μαζί της, πολλή από τη δυσαρέσκεια που υπάρχει σήμερα.
Έτσι διαφοροποιήστε από την κλασική μαρξιστική οπτική, με την έννοια ότι δεν εστιάζετε μόνο στην παραγωγική σκοπιά, στην παραγωγή υπεραξίας, αλλά δίνετε σημασία και σε άλλες οπτικές που συνδέονται περισσότερο με την αστική ζωή.
Δέχομαι τη βασική ιδέα του Μαρξ ότι, δηλαδή, αξία παράγεται στην παραγωγή και πουθενά αλλού. Αλλά υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο πού παράγεται η αξία και πού πραγματώνεται. Και αυτό που υποστήριξε ο Μαρξ, στο τέλος του πρώτου μέρους του Κεφαλαίου, ήταν ότι: Εάν ένας καπιταλιστής παράξει κάποιο προϊόν που κανείς δεν θέλει, κανείς δεν χρειάζεται ή επιθυμεί, τότε δεν έχει αξία.
Γι’ αυτό και οι πολιτικές που διασφαλίζουν ότι οι άνθρωποι θέλουν, χρειάζονται και επιθυμούν τα προϊόντα είναι απόλυτα θεμελιώδεις για την αναπαραγωγή του καπιταλιστικού συστήματος.
Πράγμα που σημαίνει ότι η ιστορία του καπιταλισμού έχει συνδεθεί στενά με τη δημιουργία, την αδιάκοπη δημιουργία, νέων αναγκών και επιθυμιών. Και φυσικά, αυτό έχει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στο να καθοριστεί η σημασία της αστικής ζωής.
Πρόκειται για την οργάνωση των επιθυμιών και των αναγκών. Και μάλιστα την οργάνωσή τους με τέτοιο τρόπο, ώστε οι άνθρωποι να μην έχουν επιλογή. Για παράδειγμα, μπορεί να μην χρειάζομαι ή να θέλω ένα αυτοκίνητο, αλλά αν το μόνο μέρος στο οποίο μπορώ να ζήσω είναι ένα προάστιο, τότε πρέπει να έχω ένα.
Όχι μόνο πρέπει να έχω αυτοκίνητο, αλλά να θέλω να έχω και ένα συγκεκριμένο τύπο σπιτιού. Έτσι, όλο το στιλ ζωής έχει στην πραγματικότητα οριστεί, κι αυτό είναι σε συνέπεια με εκείνο που ο Μαρξ ονομάζει «ορθολογική κατανάλωση». Αυτό είναι ορθολογικό όχι απαραίτητα από τη σκοπιά των ανθρώπων, αλλά από εκείνην της συσσώρευσης κεφαλαίου.
Συνεπώς το να χτιστεί ένα κίνημα με αστικές ρίζες εκπληρώνει αυτό το επιχείρημα…
Επίσης, συμβαίνει αυτό το επιχείρημα να συναντιέται με όσα έθεσαν μεγάλοι αγώνες που ξέσπασαν σε όλον τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Τι ήταν το πάρκο Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη;
Ήταν ένας ξεσηκωμός της εργατικής τάξης ενάντια στους καπιταλιστές; Όχι, σχετιζόταν με την δυσφορία για την αστική ζωή. Και ο ξεσηκωμός στην Βραζιλία το 2013, περίπου την ίδια εποχή, όπου η μεγαλύτερη δυσφορία ήταν για την ποιότητα της αστικής ζωής.
Αν προσέξει κανείς, τα μεγαλύτερα κινήματα δυσαρέσκειας των τελευταίων 15-20 χρόνων ξέσπασαν σε αστικούς χώρους. Και η Αριστερά χρειάζεται έναν τρόπο θεώρησης για τη φύση αυτής της δυσαρέσκειας, ώστε να τη συναντήσει με έναν ενοποιημένο τρόπο. Έτσι υπάρχει κάποια μορφή συσχέτισης ανάμεσα στο σημείο όπου οργανώνεται η παραγωγή και της οργάνωσης που περιβάλει την πραγμάτωση της αξίας.
Λέτε ότι το κεφάλαιο είναι σε καθοδική πορεία και σε σημείο καμπής. Επίσης λέτε ότι αυτές οι κυκλικές κρίσεις του κεφαλαίου είναι σημαντικές ευκαιρίες για τους αντικαπιταλιστικούς αγώνες. Τι θα μπορούσατε να πείτε για την επόμενη κρίση και τι θα έπρεπε να προσέξουμε για να προωθήσουμε αυτόν τον αγώνα;
Δεν έχω καμία ιδέα για το από πού θα έρθει η επόμενη κρίση. Ένα πράγμα που είναι αληθές για το κεφάλαιο σήμερα είναι ότι είναι πολύ ασταθές, όλα συμβαίνουν πολύ γρήγορα.
Ποτέ δεν ξέρεις από πού θα έρθει η επόμενη κρίση. Αλλά προτίθεμαι να στοιχηματίσω ότι όποια κι αν είναι η κρίση, και με μια έννοια ήδη βρισκόμαστε κοντά της, θα υπάρχει πάντοτε μέσα της ένα στοιχείο που αποτελεί κομμάτι της αστικής ζωής. Πώς; Είτε θα πρόκειται για κάποιο βασικό συνθετικό στοιχείο είτε όχι, ποιος ξέρει;
Θα μπορούσε να είναι μια περισσότερο γεωπολιτική κρίση. Ίσως ακόμα και να περιλαμβάνει στρατιωτικές αντιπαραθέσεις στην παγκόσμια οικονομία. Αυτά τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν πολύ γρήγορα. Αλλά νομίζω ότι η Αριστερά πρέπει να έχει μια πολύ συνεκτική πολιτική αυτή τη στιγμή. Μια πολύ συνεκτική σκέψη. Αυτό είναι κάτι πολύ δύσκολο.
Ωστόσο, πιστεύω ότι αυτό που βλέπουμε στην πολιτική, είναι μια πρόθεση στις μέρες μας να συλλογιστούμε επιλογές και πιθανότητες που δεν υπήρχαν πριν. Θα ήταν αδιανόητο πριν 5-6 χρόνια να έχουμε μια σημαντική προσωπικότητα, να περιτριγυρίζεται από τεράστια πλήθη και να λέει ότι στην πραγματικότητα χρειαζόμαστε μια πολιτική επανάσταση στη χώρα. Την ίδια στιγμή, έχουμε τέτοιο κόσμο και στη Δεξιά, οπότε υπάρχει και μια δεξιά εκδοχή αυτού, νεοφασιστικά κινήματα υπάρχουν σε μεγάλο κομμάτι της Ευρώπης.
Έχουμε αυξανόμενη αυταρχικότητα σε πολλά σημεία του πλανήτη: Τουρκία και Βραζιλία, Αυστρία και Ουγγαρία και αλλού. Υπάρχουν πολλές δυσκολίες σήμερα. Αλλά η πολιτική πιστεύω ότι είναι νεκρή αυτή τη στιγμή, και έχουμε να δώσουμε μια μεγάλη μάχη για να επανανοηματοδοτήσουμε την ουσία της πολιτικής διεργασίας. Προσπαθώ να επιχειρηματολογήσω ότι πρέπει να έχουμε μια αντικαπιταλιστική στρατηγική. Είμαι μέρος μια πολύ μικρής μειονότητας, μα αυτό δεν με εμποδίζει να επιχειρηματολογώ.
Αλλά πιστεύω ότι όλο και περισσότερος κόσμος βλέπει ότι το κεφάλαιο δεν διανέμει τα αγαθά με τον τρόπο που θα έπρεπε. Ότι τα είδη των δουλειών που είναι διαθέσιμες, όταν είναι διαθέσιμες, είναι σκατοδουλειές, ότι ο τρόπος ζωής στις πόλεις γίνεται αφόρητος.
Όλο και περισσότερο μποτιλιάρισμα. Όλο και περισσότερη δυσκολία μετακίνησης, όλο και περισσότερη μόλυνση. Υπάρχει πολύ δυσφορία. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτά πρέπει να κατοχυρωθούν. Το πιστεύω αυτό, στο βαθμό εκείνο που οι άνθρωποι αρχίζουν να ρωτούν γιατί όλη αυτή η δυσφορία εν μέσω όλων αυτών των τεχνολογικών δυνατοτήτων.
Και εν μέσω όλων αυτών των συναρπαστικών πιθανοτήτων, γιατί δεν οργανώνουμε τα πράγματα με έναν τρόπο που να προσφέρει αξιοπρεπή ζωή και αξιοπρεπές περιβάλλον για τη ζωή της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού; Αυτή η απλή ερώτηση θεωρώ ότι μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στο να κάνουν πολιτικά κάτι εντελώς διαφορετικό.
Ο Σόιμπλε αλλάζει πάλι τους «κανόνες που πρέπει να τηρούνται»
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Η κόντρα με την
Κομισιόν, η συμπαιγνία με το ΔΝΤ και οι γερμανικοί σχεδιασμοί για… συντεταγμένη
«διάλυση» και ανασύνθεση της Ευρωζώνης.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία της τελευταίας γερμανικής «τρικλοποδιάς» εις
βάρος της Ελλάδας στον ESM και στο Eurogroup, που δεν σχετίζεται καθόλου με το
βοήθημα στους συνταξιούχους, φωτίζει η τοποθέτηση του Γερμανού υφυπουργού
Οικονομικών Γενς Σπαν στο γερμανικό Κοινοβούλιο, πριν από μια εβδομάδα.
Όπως αποκαλύπτει η FAZ (παρ’ ότι δεν νοείται «αποκάλυψη» μιας δημόσιας
τοποθέτησης), μιλώντας στην επιτροπή προϋπολογισμού της Bundestag ο υφιστάμενος
του Β. Σόιμπλε εξήγησε στους βουλευτές ότι η βάση της αντίθεσης με το ΔΝΤ στο
θέμα των πρωτογενών πλεονασμάτων που πρέπει να παράγει η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια
είναι ότι, αν γίνει παραδεκτή η εκτίμηση του ΔΝΤ ότι ρεαλιστικό είναι ένα
πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ, κι όχι 3,5% όπως προβλέπει το Μνημόνιο, η Ελλάδα θα
χρειαστεί πρόσθετο δανεισμό ύψους 100 δισ., σύμφωνα με εκτιμήσεις του
γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Κι αυτό δεν είναι διατεθειμένη να το
αναλάβουν η γερμανική και πολλές άλλες κυβερνήσεις.
Οι αριθμοί που
ενώνουν Βερολίνο και ΔΝΤ
Δεν είπε κάτι συγκλονιστικό ο κ. Σπαν. Αλλά ο υπολογισμός του γερμανικού
υπουργείου Οικονομικών για χρηματοδοτικές ανάγκες 100 δισ. φωτίζει τη
λαθροχειρία βάσει της οποίας υπολογίστηκαν τα –παγωμένα προς το παρόν-
βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, που κατά τον ESM οδηγούν σε μια μείωση του
χρέους κατά 21% μέχρι… το 2060.
Παρ’ ότι αυτό το ποσοστό
αμφισβητείται, τυπικά αντιστοιχεί σε περίπου 60 δισ. ευρώ, σε τρέχουσες τιμές.
Άλλα τόσα αντιστοιχούν στο πλεόνασμα 3,5% επί μια δεκαετία, σύμφωνα με την κατ’
αρχήν πρόβλεψη του Μνημονίου. Άρα, η Ελλάδα υποτίθεται ότι μ’ αυτά τα μέτρα
εξασφαλίζει ως έμμεση ή άμεση χρηματοδότηση άνω των 120 δισ. για τα επόμενα 40
χρόνια, πέρα από τον δανεισμό της από τις αγορές.
Το ΔΝΤ, όμως, που αμφισβητεί αυτή τη δυνατότητα και συστήνει περιορισμό του
πλεονάσματος στο 1,5%, φωτογραφίζει ένα χρηματοδοτικό κενό ύψους περίπου 36
δισ., που το ίδιο, φυσικά, δεν είναι διατεθειμένο να αναλάβει και θα προτιμούσε
να καλυφθεί με πρόσθετη ελάφρυνση χρέους (τα λεγόμενα μεσοπρόθεσμα μέτρα). Αλλά
επειδή «κατανοεί» τη δυσκολία των κρατών –μελών του ESM να σηκώσουν το βάρος,
«συμβιβάζεται» με το να αναλάβει αυτό το βάρος η Ελλάδα, με από τώρα
νομοθετημένα μέτρα.
Το συμπέρασμα είναι ότι ΔΝΤ και γερμανικό υπουργείο Οικονομικών τα έχουν
βρει στα νούμερα για τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας. Αλλά τις όποιες
διαφορές τους για τα μέτρα κάλυψής του φρόντισαν να τις φορτώσουν στην
Κομισιόν, που έχει καταρτίσει το τρίτο Μνημόνιο και τις βασικές παραδοχές του,
σε αντίθεση με τα δυο προηγούμενα που έφεραν κυρίως τη σφραγίδα του ΔΝΤ, παρά
την ομολογημένη παταγώδη αποτυχία τους.
Αυτή η υπόγεια συνεννόηση ΔΝΤ και Βερολίνου επιβεβαιώνεται από τη δημόσια
αντιπαράθεση Τόμσεν- Κομισιόν για τις βασικές δημοσιονομικές προβλέψεις του
τρίτου Μνημονίου. Συνιστώσα αυτού του ανομολόγητου deal είναι και το φρενάρισμα
των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέους και της αξιολόγησης από το Βερολίνο,
που επιτρέπει στο ΔΝΤ να αναβάλει την έκθεσή του για το ελληνικό χρέος και την
απόφαση για συμμετοχή του σε δανεισμό. Και πιθανότατα να τα ματαιώσει δια
παντός, περιοριζόμενο στον ρόλο του τεχνικού συμβούλου.
Το «κουρασμένο»
μοντέλο ολοκλήρωσης της ΟΝΕ
Η μεθοδευμένη από το Βερολίνο, με τη
συναίνεση του ΔΝΤ ή τουλάχιστον του Π. Τόμσεν, χρονοκαθυστέρηση χρησιμοποιεί ως
μέσο την Ελλάδα, αλλά έχει ως τελικό στόχο το σύνολο της Ευρωζώνης, τον
βηματισμό ολοκλήρωσής της και τον ρόλο της Κομισιόν.
Ο Β. Σόιμπλε, στην πρόσφατη
συνέντευξή του στη DIEZEIT, στην οποία θύμισε ότι υπάρχει «όριο στην αλληλεγγύη
των άλλων χωρών προς την Ελλάδα» κι ότι «οι κανόνες πρέπει να τηρούνται γιατί
αλλιώς θα διαλυθεί η Ευρωζώνη», προανήγγειλε την αλλαγή αυτών των κανόνων.
Μίλησε για «βαθιές αλλαγές στην Ευρωζώνη», γιατί «με το σημερινό μοντέλο της
ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης υπάρχει κόπωση».
Το «σημερινό μοντέλο» είναι ο οδικός
χάρτης που έχει καταρτίσει η Κομισιόν, η περίφημη Έκθεση των Πέντε Προέδρων», η
οποία προβλέπει ότι μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2017 πρέπει να ολοκληρωθεί η
τραπεζική ένωση -που ήδη μπλόκαρε η Γερμανία-, να προωθηθεί η Ένωση
Κεφαλαιαγορών, να δημιουργηθεί σύστημα Αρχών Ανταγωνιστικότητας και Ευρωπαϊκό
Δημοσιονομικό Συμβούλιο, να ενσωματωθούν στο νομικό κεκτημένο της Ε.Ε. το
Δημοσιονομικό Σύμφωνο και το σύμφωνο για το ευρώ+, να ενσωματωθεί στο νομικό
πλαίσιο της Ε.Ε. ο ESM, που σήμερα δεν λογοδοτεί πουθενά και σε κανέναν, κ.ά.
Η Κομισιόν θέλει όλα αυτά να μπουν
κάτω από την ομπρέλα της, αλλά ο Β. Σόιμπλε έχει άλλα σχέδια. Δεν θέλει μια
«πολιτική» Κομισιόν που να ελέγχει τη δημοσιονομική, οικονομική και
χρηματοοικονομική ένωση, αλλά έναν «ανεξάρτητο» ESM που να παίζει αυτόν τον
ρόλο. «Ανεξάρτητο» από τον έλεγχο των κυβερνήσεων και φυσικά του
Ευρωκοινοβουλίου. Δηλαδή, περίπου όπως είναι σήμερα, αλλά με πολύ ευρύτερες
αρμοδιότητες στην επιτήρηση όχι μόνο των χωρών που δανείζει, αλλά όλων. Και
φυσικά με σταθερό σύμβουλο το ΔΝΤ, όπως ήδη προβλέπει η συνθήκη για τον ESM,
μέχρι να γίνει ο ίδιος ένα πλήρες ευρωπαϊκό ΔΝΤ.
Ο εκλογικός κύκλος και η χρονοκαθυστέρηση της αξιολόγησης Το χρονοδιάγραμμα
της διαπραγμάτευσης για τη θεσμική ολοκλήρωση της ΟΝΕ σε σημαντικό βαθμό
συμπίπτει με τη χρονοκαθυστέρηση στην δεύτερη αξιολόγηση. Όσοι βλέπουν ως
απώτατο ορόσημό της τον Μάρτιο, οπότε ανοίγει ο μεγάλος εκλογικός κύκλος στις
χώρες της Ευρωζώνης (Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία) ίσως χρειαστεί να προσαρμόσουν
τους σχεδιασμούς τους σε αυτούς της γερμανικής ηγεσίας.
Στη σκέψη του Β. Σόιμπλε η πίεση που δέχονται τα πολιτικά συστήματα στις
τρεις χώρες από την ακροδεξιά διευκολύνει τη μετατόπιση όλων δεξιότερα, κι απ’
αυτή τη μετατόπιση μπορεί να προκύψουν κυβερνήσεις φιλικότερες προς τους δικούς
του σχεδιασμούς για τη συντεταγμένη (διάλυση και) ανασύνθεση της Ευρωζώνης,
μακριά από τον οδικό χάρτη της Κομισιόν, προς μια ακόμη πιο αυταρχική, πολιτικά
ανεξέλεγκτη και διοικούμενη από μια «ανεξάρτητη» αρχή τύπου ESM Ευρωζώνη.
Στο σχέδιο αυτό, προφανώς, πολλές απ’ τις σημερινές χώρες της ΟΝΕ δεν
χωρούν, ενώ η Ελλάδα αξιοποιείται πάλι ως εργαλείο θεσμικής μετάλλαξης της
Ευρωζώνης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια πολύμηνη καθυστέρηση της αξιολόγησης
και το χαλαρό μέτωπο Κομισιόν και ορισμένων κυβερνήσεων της Ευρωζώνης υπέρ της
ελληνικής κυβέρνησης, προς το παρόν, φαίνεται εξαιρετικά αδύναμο να αποτρέψει
μια τέτοια εξέλιξη.
www.dikaiologitika.gr
www.dikaiologitika.gr
Και αν επαναληφθεί ...με τον κηδεμόνα σου
Αύριο θα σταλεί,τελικά, η «δήλωση συμμόρφωσης» από την ελληνική κυβέρνηση
στο Euro Working με την οποία δίνει εξηγήσεις για τη χορήγηση του έκτακτου
βοηθήματος στους συνταξιούχους και αναλαμβάνει τη δέσμευση ότι δεν θα
προχωρήσει ξανά
σε παρόμοιες μονομερείς ενέργειες , ότι τα μέτρα του 2016 θα έχουν
εφάπαξ και όχι επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα, ότι σε περίπτωση απόκλισης από τους στόχους του προϋπολογισμού και ενεργοποίησης του
κόφτη, οι περικοπές θα εφαρμοστούν εκεί όπου έγιναν οι παροχές, δηλαδή στους
συνταξιούχους και ότι αν στο μέλλον υπάρχει υπέρβαση του πλεονάσματος,τότε θα
εφαρμόζονται οι προβλέψεις του μνημονίου, δηλαδή θα διατίθεται για το ελάχιστο
εγγυημένο εισόδημα και για αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Οι Θεσμοί στο χθεσινό Euro Working Group είχαν ζητήσει εγγράφως εξηγήσεις για τις παροχές, καθώς και ότι χορηγούνται εφάπαξ και δεν
είναι μόνιμες.
Συγκρίσεις :
4 Οριζοντίως προς τους επάνω
4 καθέτως (και με βούρδουλα) προς τους κάτω
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)