ΠΟΙΟΣ ΚΑΤΈΧΕΙ ΤΟ ΔΗΜΌΣΙΟ ΧΡΈΟΣ ΤΩΝ ΗΠΑ;

 

 Andrea Puccio

Το χρέος των ΗΠΑ αυξάνεται αμείλικτα, αλλά ποιες είναι οι χώρες που κατέχουν σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του τεράστιου χρέους της Ουάσινγκτον;

Το μερίδιο της Κίνας στη δομή των ξένων κατόχων κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ μειώνεται σταθερά - τα τελευταία 10-11 χρόνια έχει μειωθεί στο μισό από 26% σε 13%. Η πιο γρήγορη και σταθερή μείωση του μεριδίου του χρέους που κατέχει η Κίνα άρχισε το 2018, κατά την επανάληψη του εμπορικού πολέμου μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, γράφει ο Paul Spydell.

Το μερίδιο της Ιαπωνίας μεταξύ των ξένων κατόχων κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ μειώθηκε από 23% το 2012 σε 17% τον Ιανουάριο του 2023.

Η διαφορά μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας είναι ότι η μείωση του ενδιαφέροντος του Πεκίνου για αμερικανικούς τίτλους οφείλεται σε πολιτικούς λόγους, ενώ για το Τόκιο υπάρχουν οικονομικοί λόγοι λόγω της εξάντλησης του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, συνεχίζει ο Spydell.

Ποιος όμως αντικαθιστά τους δύο βασικούς επενδυτές Κίνα και Ιαπωνία; Ποιος αναλαμβάνει την εγγύηση του τεράστιου αμερικανικού χρέους;

Το μερίδιο της Ευρωζώνης στο χρέος της βορειοαμερικανικής χώρας αυξήθηκε μέσα σε 10 χρόνια από 10% σε 18% και μάλιστα έχει αντικαταστήσει πλήρως το μερίδιο της Κίνας από τα μέσα του 2021.

Αυτό είναι πραγματικά εκπληκτικό, διότι ακριβώς από το τρίτο τρίμηνο του 2021, το εμπορικό ισοζύγιο της Ευρωζώνης έχει καταστεί ελλειμματικό, μηδενίζοντας και στη συνέχεια καθιστώντας ελλειμματικό και τον λογαριασμό τρεχουσών συναλλαγών.

Στην επιχείρηση διάσωσης συμμετείχε η Βρετανία, αυξάνοντας την συμμετοχή της στο αμερικανικό χρέος από 2% σε σχεδόν 9% παίρνοντας τη θέση της Ιαπωνίας, οι φίλοι στην ανάγκη φαίνονται.

Στους φίλους περιλαμβάνονται επίσης η Αυστραλία και ο Καναδάς, οι οποίοι αύξησαν το μερίδιό τους από 1,3% σε 4,3% μέσα σε 10 χρόνια, αντικαθιστώντας σχεδόν πλήρως τις άλλες αναπτυσσόμενες χώρες.

Όπως είναι προφανές, η Ευρωζώνη και ο αγγλοσαξονικός κόσμος είναι οι μεγαλύτεροι σωτήρες του αμερικανικού χρέους, το οποίο το εγκαταλείπουν ιστορικοί κάτοχοί του όπως η Κίνα και η Ιαπωνία.

Ο Κέβιν ΜακΚάρθι , πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, έγραψε στο Twitter ότι το πραγματικό πρόβλημα για τη βορειοαμερικανική χώρα τα επόμενα χρόνια θα είναι η πληρωμή των τόκων του χρέους της.

Ο ΜακΚάρθι   έγραψε ότι τα επόμενα 10 χρόνια, το 17,5% των φόρων που εισπράττονται στις ΗΠΑ θα πηγαίνει για την πληρωμή των τόκων του αμερικανικού δημόσιου χρέους, αν αγνοηθεί η κρίση χρέους.

"Όχι για την άμυνα. Όχι για κοινωνικά προγράμματα. Ούτε καν για το ίδιο το χρέος. Μόνο για την πληρωμή των τόκων", πρόσθεσε ο Μακάρθι στο Twitter.

Η αργή αλλά σταθερή εγκατάλειψη του δολαρίου από πολλές χώρες, με πρώτες την Κίνα και τη Ρωσία, στις εμπορικές τους συναλλαγές θέτει τη σταθερότητα των αμερικανικών λογαριασμών σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο. Χάνοντας το δολάριο διεθνώς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να προσελκύσουν επενδυτές, θα πρέπει να αυξήσουν τα επιτόκια του χρέους τους, αυξάνοντας έτσι το κόστος της αποπληρωμής των τόκων.

Ας ελπίσουμε λοιπόν ότι οι φίλοι των ΗΠΑ θα συνεχίσουν να αγοράζουν το χρέος του ηγέτη τους, διαφορετικά η χρεοκοπία της Ουάσιγκτον θα είναι αναπόφευκτη, παρά τα στρατόσφαιρικά έξοδα πληρωμής των τόκων.

[------>]

ΟΙ ΚΥΡΏΣΕΙΣ ΚΑΤΆ ΤΗΣ ΡΩΣΊΑΣ ΥΠΟΝΟΜΕΎΟΥΝ ΤΗΝ ΗΓΕΜΟΝΊΑ ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΊΟΥ

 

 Andrea Puccio

Η Τζάνετ Γέλεν, υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, και η Κριστίν Λαγκάρντ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι οι οικονομικές κυρώσεις που εφαρμόζονται κατά της Ρωσίας υπονομεύουν την ηγεμονία του δολαρίου.

Φαίνεται ότι ακόμη και στα ανώτατα κλιμάκια αντιλαμβάνονται, έστω και αν δεν χρειάστηκε να αποκτήσουν πτυχίο Χάρβαρντ, ότι οι οικονομικές κυρώσεις που εφαρμόζει η Δύση για να στραγγαλίσει τη ρωσική οικονομία θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την ηγεμονία του δολαρίου διεθνώς.

Στην εκπληκτική δήλωση της υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν, που δόθηκε κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο CNN, στην οποία λέει ότι "οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θέτουν σε κίνδυνο την ηγεμονία του δολαρίου", είναι σαφές ότι η Ουάσιγκτον αρχίζει να φοβάται ότι το νόμισμά της θα χάσει την ηγεμονία που επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες να έχουν το μονοπώλιο στην οικονομία για δεκαετίες.

Στα λόγια της Αμερικανίδας  υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Εξωτερικών προστέθηκαν στη συνέχεια και εκείνα της Κριστίν Λαγκάρντ, προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία κατά τη διάρκεια της σημερινής της ομιλίας στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων στη Νέα Υόρκη παραδέχθηκε ότι η θέση του δολαρίου ως διεθνούς νομίσματος δεν είναι πλέον δεδομένη.

Η Λαγκάρντ στην ομιλία της τόνισε  ότι "γινόμαστε μάρτυρες ενός κατακερματισμού της παγκόσμιας οικονομίας σε δύο ανταγωνιστικά μπλοκ γύρω από τις ΗΠΑ και την Κίνα" και ότι "η μεταπολεμική περίοδος, που χαρακτηρίζεται από την παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου, τη σχετική συνέχεια της προσφοράς, τον πληθωρισμό υπό έλεγχο χάρη στη δράση των κεντρικών τραπεζών, έχει τελειώσει".

"Ο κατακερματισμός εκθέτει τα όρια της παγκοσμιοποίησης. "Οι ΗΠΑ εξαρτώνται πλήρως από τις εισαγωγές τουλάχιστον 14 κρίσιμων ορυκτών. Η Ευρώπη εξαρτάται από την Κίνα για το 98% του εφοδιασμού της σε σπάνιες γαίες. Ο αριθμός των εταιρειών που έχουν περιφερειοποιήσει την αλυσίδα εφοδιασμού τους έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε περίπου 45% σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν", συνεχίζει.

Και συνεχίζει την ανάλυσή της για την τρέχουσα κατάσταση  λέγοντας ότι "Κατά τη διάρκεια της Pax Americana μετά το 1945, το δολάριο ΗΠΑ έγινε το παγκόσμιο αποθεματικό και το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο νόμισμα συναλλαγών, ενώ αργότερα προστέθηκε το ευρώ. Αλλά τις τελευταίες δεκαετίες η Κίνα αύξησε το διμερές εμπόριο αγαθών με τις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες κατά περισσότερο από 130 φορές και έγινε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο. Ταυτόχρονα, αυξήθηκε το μερίδιο των αποθεμάτων ρενμίνμπι στις χώρες αυτές".

"Ορισμένες χώρες προτείνουν ότι θέλουν να αυξήσουν το μερίδιο του κινεζικού ρενμίνμπι ή των ινδικών ρουπιών στο εμπόριό τους. Παράλληλα, αυξήθηκε και η συσσώρευση χρυσού από πολλές κεντρικές τράπεζες. Η Κίνα και η Ρωσία δημιουργούν τα δικά τους εναλλακτικά συστήματα διασυνοριακών πληρωμών σε σχέση με το SWIFT". Θα πρόσθετα: προφανώς για να παρακάμψουν τις οικονομικές κυρώσεις και να μην εξαρτώνται από το δολάριο στις συναλλαγές τους, αλλά αυτό η Λαγκάρντ δεν το αναφέρει για προφανείς λόγους.

Αυτό που συμβαίνει διεθνώς δεν δείχνει ότι υπάρχει "επικείμενη απώλεια της κυριαρχίας του δολαρίου ή του ευρώ", αλλά ότι "το καθεστώς του διεθνούς νομίσματος δεν πρέπει πλέον να θεωρείται δεδομένο", προσπαθεί να καθησυχάσει η Κριστίν Λαγκάρντ τους επενδυτές, η οποία, όμως , γνωρίζει πολύ καλά ότι από το δολάριο και το ευρώ προσπαθούν να ξεφύγουν πολλές χώρες.

Προτείνει λοιπόν ότι "πρέπει να ολοκληρώσουμε την ένωση των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών. Αυτό θα είναι καθοριστικό για το αν το ευρώ θα παραμείνει μεταξύ των μεγάλων παγκόσμιων νομισμάτων ή αν άλλα θα πάρουν τη θέση του".

Θα κλείσω μόνο λέγοντας ότι οι φόβοι της Janet Yellen και της Christine Lagarde για την απώλεια της σημασίας των νομισμάτων τους είναι πραγματικοί. Η απόφαση για την επιβολή οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας απλώς επιτάχυνε μια διαδικασία που εξελισσόταν εδώ και χρόνια, αλλά η οποία πήρε ώθηση μόλις τώρα μετά τα μέτρα που εισήγαγε η Δύση κατά της Μόσχας.

"Ορισμένες χώρες προτείνουν ότι θέλουν να αυξήσουν το μερίδιο του κινεζικού ρενμίνμπι ή των ινδικών ρουπιών στο εμπόριό τους. Παράλληλα, αυξήθηκε και η συσσώρευση χρυσού από πολλές κεντρικές τράπεζες. Η Κίνα και η Ρωσία δημιουργούν τα δικά τους εναλλακτικά συστήματα διασυνοριακών πληρωμών σε σχέση με το SWIFT". Θα πρόσθετα: προφανώς για να παρακάμψουν τις οικονομικές κυρώσεις και να μην εξαρτώνται από το δολάριο στις συναλλαγές τους, αλλά η Λαγκάρντ δεν το αναφέρει αυτό για προφανείς λόγους.

Αυτό που συμβαίνει διεθνώς δεν δείχνει ότι υπάρχει "επικείμενη απώλεια της κυριαρχίας του δολαρίου ή του ευρώ", αλλά ότι "το καθεστώς του διεθνούς νομίσματος δεν πρέπει πλέον να θεωρείται δεδομένο", προσπαθεί να καθησυχάσει η Κριστίν Λαγκάρντ τους επενδυτές, αλλά ίσως γνωρίζει πολύ καλά ότι από το δολάριο και το ευρώ προσπαθούν να ξεφύγουν πολλές χώρες.

Προτείνει λοιπόν ότι "πρέπει να ολοκληρώσουμε την ένωση των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών. Αυτό θα είναι καθοριστικό για το αν το ευρώ θα παραμείνει μεταξύ των μεγάλων παγκόσμιων νομισμάτων ή αν άλλα θα πάρουν τη θέση του".

Θα κλείσω λέγοντας ότι οι φόβοι της Τζάνετ Γέλεν  και της  Κριστίν Λαγκάρντ για την απώλεια της σημασίας των νομισμάτων τους είναι πραγματικοί. Η απόφαση για την επιβολή οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας απλώς επιτάχυνε μια διαδικασία που εξελισσόταν εδώ και χρόνια, αλλά η οποία επιταχύνθηκε μόλις τώρα μετά τα μέτρα που αποφάσισε η Δύση κατά της Μόσχας.

 https://www.facebook.com/1occhisulmondo/posts/pfbid0Uh564XfQsFULkCuFTnFEZZHct84QdTucTbTKnhtLbZQdwr1FoHLKXg3BH4wPMqB2l

------------------------------

 

Οι τελευταίες ειδήσεις αναφέρουν πώς η θέση του δολαρίου ως αποθεματικό νόμισμα έχει μειωθεί απότομα τις τελευταίες δύο δεκαετίες και ιδιαίτερα το 2022, σύμφωνα με μελέτη των Joana Freire και Stephen Jen της Eurizon SLJ Asset Management, μιας εταιρείας διαχείρισης επενδύσεων με έδρα το Λονδίνο.

Σύμφωνα με την πρόσφατη αυτή μελέτη, το 2003 το δολάριο αντιπροσώπευε περίπου τα δύο τρίτα των συνολικών συναλλαγματικών αποθεμάτων του κόσμου . Με την πάροδο του χρόνου, μέχρι το 2021, το ποσοστό είχε μειωθεί στο 55% και σε ένα μόλις χρόνο, το 2022, μειώθηκε άλλες οκτώ μονάδες στο 47%.

"Αυτή η πτώση κατά 8% σε ένα έτος είναι εξαιρετική, ισοδυναμεί με δεκαπλάσιο μέσο ετήσιο ρυθμό διάβρωσης του μεριδίου αγοράς του δολαρίου τα προηγούμενα χρόνια", επισήμαναν οι εμπειρογνώμονες, τους οποίους επικαλείται το RT.

Οι Freire και Jen εξήγησαν ότι "η αλλοίωση του καθεστώτος του δολαρίου ως αποθεματικό νόμισμα έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια με ανησυχητικό ρυθμό" και ιδιαίτερα μετά την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθώς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επέβαλαν κυρώσεις κατά της Μόσχας, γεγονός που έκανε πολλά έθνη λιγότερο πρόθυμα να προσκολληθούν στο αμερικανικό νόμισμα. Ωστόσο, οι ειδικοί πιστεύουν ότι ο κυρίαρχος ρόλος του δολαρίου στο διεθνές εμπόριο είναι απίθανο να αμφισβητηθεί σύντομα.

Το χρονοδιάγραμμα για την κατάρρευση του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος και ως νομίσματος που χρησιμοποιείται στις περισσότερες διεθνείς συναλλαγές δεν θα είναι σύντομο, αλλά η κατεύθυνση έχει πλέον καθοριστεί. Το γεγονός ότι τα παγκόσμια αποθέματα δολαρίου μειώθηκαν κατά 8% μόνο μέσα σε ένα έτος δεν είναι μικρό πράγμα. Προφανώς οι χώρες που δεν σκοπεύουν να γονατίσουν πλήρως στην πολιτική του Λευκού Οίκου έχουν συνειδητοποιήσει ότι η χρήση του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος είναι πολύ επικίνδυνη. Πράγματι, μπορεί να συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη, αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ σηκωθεί με το λάθος πόδι, και να παγώσουν τα κεφάλαιά τους σε δολάρια, όπως συνέβη με τα κεφάλαια της Ρωσίας που βρίσκονται σε δυτικές τράπεζες.

Έτσι, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι όποιος θέλει να έχει κάποια εθνική κυριαρχία πρέπει να απομακρυνθεί από το δολάριο για να μην κινδυνεύσει με χρεοκοπία.

 https://www.occhisulmondo.info/2023/04/19/calo-drastico-delle-riserve-monetarie-mondiali-in-dollari/

 

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΙΟΥ: ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΜΠΟΥΜΕΡΑΝΓΚ ΤΩΝ ΚΥΡΩΣΕΩΝ

 

του Domenico Moro

Το φαινόμενο μπούμερανγκ των κυρώσεων στον ηγεμονικό ρόλο του δολαρίου

Ο πόλεμος όλο και περισσότερο  διεξάγεται χωρίς όρια, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα μη θανατηφόρων μέτρων και μέσων, σε κάθε περίπτωση, όμως, καταστροφικά για τα κράτη και τους πληθυσμούς που πλήττονται.

Στις διάφορες μορφές μη θανατηφόρου πολέμου περιλαμβάνεται και ο οικονομικός και χρηματοπιστωτικός πόλεμος, που παίρνει και τη μορφή του νομισματικού πολέμου, χρησιμοποιώντας νομίσματα και συναλλαγές ως μέσα καθυπόταξης του εχθρού.

 Οι ΗΠΑ εδώ και χρόνια χρησιμοποιούν το δολάριο, το οποίο είναι αποθεματικό νόμισμα και διεθνών ανταλλαγών, ως εργαλείο πολέμου και πίεσης στους αντιπάλους τους. Η χρήση αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής στη σύγκρουση μεταξύ της Ουκρανίας, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, και τη Ρωσία.

Οι ΗΠΑ φρόντισαν να εκδιωχθεί η Ρωσία από το διεθνές διατραπεζικό σύστημα Swift(Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, Συνεταιρισμός Παγκόσμιων Διατραπεζικών Χρηματοπιστωτικών Τηλεπικοινωνιών), μια απαραίτητη υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων στη διεθνή ανταλλαγή αγαθών. Επιπλέον, μπλοκάρουν τα αποθέματα δολαρίων που κατέχει η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα και υποβάλλουν τη Ρωσία σε ένα φάσμα κυρώσεων που όλο και διευρύνονται και εμπλέκουν τράπεζες, μεμονωμένους καπιταλιστές, επιχειρήσεις, εναέριους χώρους, ταξίδια.

Όλοι αυτά για να πλήξουν το ρούβλι, να το υποτιμήσουν να τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό και να πιέσουν τη Ρωσία να κηρύξει αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους της. Πρόσφατα ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor υποβάθμισε το ρωσικό εξωτερικό χρέος λόγω μιας "επιλεκτικής χρεωκοπίας", επειδή η Μόσχα πλήρωσε σε ρούβλια ένα ομόλογο σε δολάρια.

Πάνω απ 'όλα,όμως, η Ρωσία απειλείται με απαγόρευση  εισαγωγής των πρώτων υλών ενέργειας, από την ΕΕ, η οποία είναι ο μεγαλύτερος πελάτης της. Δείτε την Ιταλία, για παράδειγμα, η οποία εισάγει το 40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Χωρίς εξαγωγές πρώτων υλών, ειδικά ενέργειας, το εμπορικό ισοζύγιο της Ρωσίας θα γινόταν ελλειμματικό και τα έσοδα του δημοσίου που επιτρέπει στο ρωσικό κράτος να πληρώνει τα έξοδά του, συμπεριλαμβανομένων των πολέμων, θα μειωνόντουσαν δραστικά.

Η Ρωσία αντέδρασε στις δυτικές κυρώσεις απειλώντας να χρεώνει τις εισαγωγές της ΕΕ για την ενέργεια, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τις πρώτες ύλες άνθρακα, σε ρούβλια και όχι σε δολάρια και ευρώ. Με αποτέλεσμα, το ρούβλι, που ήταν πολύ υποτιμημένο σε σχέση με το δολάριο λόγω κυρώσεων, να αυξηθεί γρήγορα. Αλλά, κυρίως, η Ρωσία πουλάει σε άλλες χώρες, ένα μέρος των εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, που μέχρι σήμερα πουλούσε στην ΕΕ.

Ετσι, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Λαβρόφ, πήγε στην Ινδία για να πουλήσει πετρέλαιο Ural, το οποίο η Μόσχα δεν καταφέρνει πλέον να πουλήσει στις δυτικές χώρες, προς  35 δολάρια το βαρέλι δηλαδή σε τιμή πολύ κάτω από αυτές της αγοράς, δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή το πετρέλαιο Brent πωλείται προς 106 περίπου δολάρια το βαρέλι [i].

Η Ινδία από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι τις αρχές Απριλίου αγόρασε 13 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού πετρελαίου, όταν σε όλο το 2021είχε αγοράσει περίπου 16 εκατομμυρίων βαρέλια. Το πιο σημαντικό, όμως ,είναι ότι η Ρωσία για το διακανονισμό των συναλλαγών ,πρότεινε ένα σύστημα πληρωμών σε ρούβλια και ρουπίες. Επιπλέον, η Μόσχα για να παρακάμψει τις κυρώσεις και σαν εναλλακτική του συστήματος Swift ,προτείνει στην Ινδία τη χρήση του Ρωσικού συστήματος χρηματοοικονομικών επικοινωνιών και μεταφορών SPFS (Sisteme Peredachi Finansovykh Soobshchenii).

 Η χρήση του ρουβλίου θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλα ρωσικά προϊόντα, όπως για παράδειγμα το σιτάρι που η Ρωσία πουλάει στην Τουρκία, στην Αίγυπτο, στο Ιράν και στη Σαουδική Αραβία. Επιπλέον, η Κίνα, η δεύτερη παγκόσμια οικονομία, θα μπορούσε να θέσει στη διάθεση της Ρωσίας το διασυνοριακό σύστημα διατραπεζικής πληρωμής (CIPS), το δικό της σύστημα διεθνών πληρωμών, που ξεκίνησε το 2015 για να μειώσει την εξάρτηση από το δολάριο, να διεθνοποιήσει το νόμισμά της (το γουάν (ρενμίμπι) και να προωθήσει τη χρήση του στις χώρες που συμμετέχουν στη Νέα οδό του μεταξιού.

Η απόφαση της Ινδίας να αποδεχθεί τα αιτήματα της Ρωσίας, ιδιαίτερα την παράκαμψη του συστήματος SWIFT, έχει ενοχλήσει έντονα τις ΗΠΑ. Ο Ντάλιπ Σινγκ αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα διεθνούς οικονομίας, δήλωσε: «Δεν θα θέλαμε να δούμε συστήματα που έχουν σχεδιαστεί για να στηρίζουν το ρούβλι ή να υπονομεύσουμε το χρηματοπιστωτικό σύστημα με βάση το δολάριο ή να παρακάμψουν τις κυρώσεις μας ... θα υπάρξουν συνέπειες για τις χώρες που θα το κάνουν» . [II]

Το ζήτημα όμως είναι ότι οι κυρώσεις δυτικών και Αμερικανών εναντίον της Ρωσίας, οι οποίες βασίζονται ευρέως στην ηγεμονία του δολαρίου, κινδυνεύουν να προκαλέσουν ένα φαινόμενο μπούμερανγκ σε βάρος του ίδιου του δολαρίου, υπονομεύοντας την ηγεμονία του αμερικανικού νομίσματος.

Το δολάριο θα ηγεμονεύει, με την προϋπόθεση ότι θα εξακολουθεί να είναι το κατεξοχήν νόμισμα διεθνών συναλλαγών και, κατά συνέπεια, το αποθεματικό νόμισμα των παγκόσμιων κεντρικών τραπεζών. Εάν οι κυρώσεις πιέζουν προς τη χρήση άλλων νομισμάτων που δεν θα είναι το δολάριο τότε υπονομεύεται η ισχύς του δολαρίου και εδώ και μερικές δεκαετίες η ηγεμονία του δολαρίου έχει μειωθεί, κυρίως λόγω της αύξησης των συναλλαγών σε περιφερειακό επίπεδο και ως απάντηση χωρών που θέλουν να ξεφύγουν από την νομισματική κυριαρχία τομέα των ΗΠΑ.

Μεταξύ 1999 και 2021 τα αποθέματα σε δολάρια των κεντρικών τραπεζών μειώθηκαν από 71% σε 59% [ΙΙΙ]. Επιπλέον, σήμερα, με δολάρια γίνεται το 40% των διεθνών συναλλαγών, με ευρώ το 35%,με τη στερλίνα το 6% και με το γουάν το 3% [iv]

Εκφράζοντας τις ανησυχίες σχετικά με το δολάριο ως παγκόσμιο νόμισμα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε πρόσφατη  έκθεσή του, αναφέρει: «Αποκλεισμός από το Swift Messaging System θα μπορούσε να επιταχύνει τις προσπάθειες για την ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων. Αυτό θα μείωνε τα πλεονεκτήματα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα που απορρέουν από την ύπαρξη ενός ενιαίου παγκόσμιου συστήματος και θα μπορούσε ενδεχομένως να μειώσει τον κυρίαρχο ρόλο του δολαρίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τις διεθνείς πληρωμές "[v].

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΙΟΥ

Η προέλευση της ηγεμονίας του δολαρίου χρονολογείται από την περίοδο πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1913 δημιουργήθηκε η αμερικανική κεντρική τράπεζα, η Federal Reserve Bank, σε συνδυασμό με την προσπέραση της βρετανικής οικονομίας, που μέχρι τότε ηγεμόνευε παγκοσμίως, από την αμερικανική.

Ωστόσο, το παγκόσμιο εμπόριο παρέμεινε ακόμα επικεντρωμένο στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των συναλλαγών γινόταν με στερλίνες. Την εποχή εκείνη ήταν σε ισχύ ο κανόνας του χρυσού(gold standard) : οι περισσότερες από τις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου συνέδεαν το νόμισμά τους με το χρυσό, δηλαδή κάθε νόμισμα αντιστοιχούσε σε μια δεδομένη ποσότητα χρυσού, η οποία αντιπροσώπευε επομένως το μέτρο των συναλλαγματικών πράξεων. Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο πολλές χώρες εγκατέλειψαν τον κανόνα του χρυσού, τυπώνοντας μαζικά χρήματα για τη χρηματοδότηση των στρατιωτικών τους δαπανών.

Αυτό οδήγησε στην υποτίμηση των νομισμάτων τους. Το Ηνωμένο Βασίλειο, αντίθετα, κράτησε τη στερλίνα συνδεδεμένη με το χρυσό, για να διατηρήσει το ρόλο του παγκόσμιου νομίσματος, αλλά αναγκάστηκε, από το τρίτο έτος του πολέμου και για πρώτη φορά στην ιστορία της, να δανειστεί χρήματα από το εξωτερικό.

Ετσι,το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες συμμαχικές χώρες έγιναν οφειλέτες των ΗΠΑ, οι οποίες τους παρείχαν όπλα και τρόφιμα, επιτρέποντάς τους να κερδίσουν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας και της Αυστρο- Ουγγαρίας. Για να πληρώσουν τα χρέη τους στις ΗΠΑ οι οφειλέτες χρησιμοποίησαν τον χρυσό, αδειάζοντας τα αποθέματά τους.

Με αυτόν τον τρόπο οι ΗΠΑ στο τέλος του πολέμου έγιναν ο κύριος ιδιοκτήτης των αποθεμάτων χρυσού. Οι άλλες χώρες, χωρίς τα αποθέματά τους, δεν θα μπορούσαν πλέον να επιστρέψουν στον κανόνα του χρυσού στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1931 και το Ηνωμένο Βασίλειο εγκατέλειψε τελικά τον κανόνα του χρυσού και το δολάριο αντικατέστησε τη στερλίνα ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα .

Ωστόσο, μόνο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το δολάριο είδε το ρόλο του ως παγκόσμιο νόμισμα να καθαγιάζεται χάρη στις συμφωνίες του Bretton Woods. Σε αυτή την πόλη του Νιου Χάμσαϊρ το 1944 οι εκπρόσωποι 44 συμμαχικών χωρών συναντήθηκαν για να ρυθμίσουν την διεθνή νομισματική και οικονομική τάξη μετά τη διαφαινόμενη ήττα της Γερμανίας και της Ιαπωνίας.

Οι αντιπρόσωποι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τον κανόνα του χρυσού: τα παγκόσμια νομίσματα δεν θα συνδέονταν πλέον  με το χρυσό, αλλά  με το δολάριο, το οποίο με τη σειρά του συνδέθηκε με τον χρυσό. Αν το ζητούσαν, οι χώρες που πιστώνονταν σε δολάρια θα πληρώνονταν από τις ΗΠΑ σε χρυσό.

Με αυτόν τον τρόπο, οι κεντρικές τράπεζες των μελών του Bretton Woods αντί χρυσό συσσώρευαν δολάρια, μέσω της αγοράς τίτλων του αμερικανικού δημοσίου. Το σύστημα, ωστόσο, μπήκε σε κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1960, διότι οι ΗΠΑ, για να χρηματοδοτήσουν το αυξανόμενο έλλειμμα του δημοσίου λόγω του πολέμου στο Βιετνάμ και τα εσωτερικά προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, άρχισαν να πλημμυρίζουν την αγορά με δολάρια.

Επειδή ανησυχούσαν για τη σταθερότητα του δολαρίου, που έχανε την αξία του, οι Αμερικανοί πιστωτές άρχισαν να ζητούν να πληρωθούν σε χρυσό. Αυτό τρομοκράτησε την αμερικανική κυβέρνηση που φοβήθηκε μήπως χάσει τα δικά της αποθέματα χρυσού. Το 1971,λοιπόν, ο Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον αποσύνδεσε το δολάριο από το χρυσό, αναστέλλοντας τη μετατρεψιμότητα του δολαρίου από το πολύτιμο μέταλλο.

Επιπλέον, από το Μάρτιο του 1973 και μετά, τέθηκε σε ισχύ ένα σύστημα ελεύθερα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών.. Το δολάριο παρέμεινε το παγκόσμιο νόμισμα αλλά με το πλεονέκτημα, για τις ΗΠΑ, να εγγυώνται τη δυνατότητα πληρωμής των εισαγωγών και του δημόσιου χρέους τυπώνοντας δολάρια.

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΙΟΥ

Το δολάριο παραμένει μέχρι σήμερα, ο βασιλιάς των νομισμάτων. Εκτός από το ότι αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, είναι ένα νόμισμα συναλλαγών στο διεθνές εμπόριο. Οι περισσότερες πρώτες ύλες, και το πετρέλαιο, αγοράζονται και πωλούνται σε δολάρια και διάφορες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, κρατούν το νόμισμα τους συνδεδεμένο με το δολάριο.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η παγκόσμια θέση του δολαρίου τη δεκαετία του 1960 χαρακτηρίστηκε ως «υπερβολικό προνόμιο» των ΗΠΑ από τον τότε Γάλλο υπουργό Οικονομικών Βαλερί Ζισκάρ ντ Εστέν.

Η ζήτηση για δολάρια σε παγκόσμιο επίπεδο επιτρέπει στις ΗΠΑ να χρηματοδοτούνται με χαμηλό κόστος. Χάρη στη σταθερή παγκόσμια ζήτηση για δολάρια, οι ΗΠΑ πληρώνουν μειωμένα επιτόκια στους αγοραστές ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου.

Από το 1968,όμως, οι ΗΠΑ άρχισαν να συσσωρεύουν ένα ολο και μεγαλύτερο, αδιάκοπα σχεδόν, έλλειμμα εξωτερικού εμπορίου, το οποίο υποστηρίζεται από τη ζήτηση για συναλλαγματικά αποθέματα σε δολάρια.

Το 2021 το αμερικανικό εμπορικό χρέος (μόνο αγαθά) ανήλθε στο κολοσσιαίο ποσό των 1.182 δισεκατομμυρίων δολαρίων [VI], ενώ το δημόσιο χρέος έφτασε, πάντα το 2021, τα 30,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή το 133,3% σε σύγκριση με το ΑΕΠ και 2,7 τρισεκατομμύρια περισσότερα δολάρια σε σχέση με το προηγούμενο έτος [VII].

O κεντρικός ρόλος του δολαρίου στις διεθνείς πληρωμές αυξάνει τη δυνατότητα των ΗΠΑ να επιβάλουν οικονομικές κυρώσεις.

Στην πραγματικότητα, το εμπόριο σε δολάρια, συμπεριλαμβανομένου αυτού μεταξύ τρίτων χωρών, ενδέχεται να υπόκειται σε κυρώσεις, διότι τις πληρωμές σε δολάρια τραπεζών και διεθνών εταιρειών τις διαχειρίζονται τράπεζες των ΗΠΑ με λογαριασμούς στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα.

Η χρήση αυτών των λογαριασμών σημαίνει ότι κάθε συναλλαγή που αγγίζει τεχνικά το εδάφη των ΗΠΑ δίνει στις ΗΠΑ τη νομική δικαιοδοσία και επομένως την δυνατότητα να μπλοκάρουν ανεπιθύμητες συναλλαγές.

Με αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ μπορούν να κάνουν τη ζωή δύσκολη σε εταιρείες και χώρες που θέλουν να κλείσουν δουλειές και βρίσκονται στη "μαύρη λίστα". Το 2015, η Γαλλική Τράπεζα BNP Paribas υποχρεώθηκε να καταβάλει πρόστιμο 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων για παραβίαση κυρώσεων επειδή διεκπεραίωσε πληρωμές σε δολάρια από την Κούβα, το Ιράν και το Σουδάν.

Όπως είπαμε παραπάνω, η χρήση του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές σπρώχνει άλλες χώρες να αναπτύξουν εναλλακτικά συστήματα πληρωμών στο δολάριο. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, που δοκίμασαν το 2015 να δημιουργήσουν ένα σύστημα πληρωμών, το Instex, προκειμένου να παρακάμψουν το δολάριο στις συναλλαγές τους με το Ιράν, μια χώρα στην οποία οι ΗΠΑ είχαν επιβάλλει κυρώσεις.

Ωστόσο, η Instex δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία και χρησιμοποιήθηκε μόνο μία φορά. Αντίθετα αυξημένος είναι ο ρόλος του προαναφερθέντος κινεζικού συστήματος CIPS. Το CIPS χρησιμοποιεί το Swift Messaging System, αλλά πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι το σύστημα θα εξελιχθεί και δεν θα χρειάζεται πλέον το Swift . Ομως, η Κίνα έχει υπογράψει συμφωνίες με την Τουρκία και το Πακιστάν να εμπορεύεται προϊόντα με  γιουάν και έχει δημιουργήσει ένα σύστημα βασισμένο στο γουάν για να επιτρέψει στους Σέρβους να χρησιμοποιούν τις τοπικές πιστωτικές κάρτες τους σε άλλες χώρες. Επιπλέον, οι συναλλαγές μεταξύ Ρωσίας και Κίνας σε ρούβλια και γουάν από 7% εμπορικών συναλλαγών το 2013, ξεπέρασαν το 18% το 2017 [VIII].

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΚΑΙ ΔΟΛΑΡΙΟ

Το δολάριο για τις ΗΠΑ δεν είναι μόνο ένα εργαλείο πολέμου , αλλά και η  βάση του οικοδομήματος της παγκόσμιας ηγεμονίας τους : με το δολάριο οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν το κράτος τους και έμμεσα όλη την οικονομία τους. Χωρίς το δολάριο, οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το διπλό χρέος τους, το δημόσιο και το εμπορικό.

Οι παράγοντες που συνέβαλαν στην κυριαρχία του δολαρίου είναι το μέγεθος της οικονομίας και η γεωπολιτική επιρροή των ΗΠΑ. Όταν το δολάριο έγινε παγκόσμιο νόμισμα οι ΗΠΑ παρήγαγαν το μισό παγκόσμιο εγχώριο προϊόν.

Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η Κίνα απειλεί σοβαρά την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, την οποία, με όρους ΑΕΠ σε τιμές αγοραστικής δύναμης , την έχει ήδη ξεπεράσει. Αλλά τις τελευταίες δεκαετίες μειώθηκε και η απόσταση μεταξύ του ΑΕΠ των ΗΠΑ και των άλλων προηγμένων χωρώ, όπως η Ιαπωνία και η Γερμανία.

Η αμερικανική οικονομία έχει έναν έντονα παρασιτικό χαρακτήρα. Ακόμα περισσότερο από ό, τι κατά την ηγεμονία των Βρετανών. Εκείνη την εποχή, ο Βρετανικός ιμπεριαλισμός μπορούσε να βασίζεται στους πόρους των αποικιών, ιδίως της Ινδίας. Ωστόσο, η στερλίνα βασιζόταν σε κάτι απτό, δηλαδή στο χρυσό. Σήμερα, το δολάριο δεν έχει πίσω του τίποτα το συγκεκριμένο και πραγματικό εκτός από τον αμερικανικό στρατό.

Δεδομένου ότι αποδυναμώνονται οικονομικά, οι ΗΠΑ βασίζονται ολοένα και περισσότερο στη γεωπολιτική επιρροή τους, η οποία σε μεγάλο βαθμό προκύπτει από το ότι οι ΗΠΑ διαθέτουν μια στρατιωτική δύναμη η οποία δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία άλλη.

Σε αυτό το σημείο ενεργοποιείται ένας φαύλος κύκλος: οι ΗΠΑ διατηρούν την ηγεμονία του δολαρίου χάρη στη στρατιωτική δύναμή τους και διατηρούν τη στρατιωτική ισχύ τους χάρη στο δολάριο.

Έτσι, αν το δολάριο χάσει τη δύναμή του παγκοσμίως θα είναι πιο δύσκολο για τις ΗΠΑ να διατηρήσουν τη στρατιωτική τους υπεροπλία και αν καταρρεύσει η τελευταία θα καταρρεύσει και η ηγεμονία του δολαρίου.

Με λίγα λόγια, αν σπάσει το "παιχνίδι" του δολαρίου, οι ΗΠΑ κινδυνεύουν με σοβαρή κρίση. Γιαυτό οι ΗΠΑ είναι κυριολεκτικά τρομοκρατημένες από την πιθανότητα άλλες χώρες να εγκαταλείψουν το δολάριο στις εμπορικές συναλλαγές τους, όπως η Ρωσία και άλλες χώρες λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η επιδείνωση των σχέσεων οικονομικής ισχύος και η ανάγκη να διατηρηθεί, παρά την πτώση αυτή, η γεωπολιτική της επιρροή σπρώχνει τις ΗΠΑ προς τον πόλεμο

Ένας πόλεμος που μερικές φορές διεξάγεται άμεσα, όπως στο Ιράκ, και μερικές φορές έμμεσα, μέσω τρίτων, όπως στην Ουκρανία. Στον εν εξελίξει πόλεμο, το πραγματικό διακύβευμα είναι μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ και το αντικείμενο της διένεξης υπερβαίνει τα εδάφη του Ντομπάς και την πόλη της Μαριούπολης.

Το πραγματικό αντικείμενο της διένεξης, στις πεδιάδες της Ουκρανίας και της Ανατολικής Ευρώπης, είναι η γεωπολιτική επιρροή των ΗΠΑ και, μέσω αυτής, η ικανότητα του δολαρίου να παραμείνει ένα νόμισμα συναλλαγών και παγκόσμιο αποθεματικό.

Είναι απόλυτα σαφές ότι, σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι ΗΠΑ δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για συμβιβασμό και ειρήνη. Ο στόχος των Αμερικανών είναι η εξάλειψη της Ρωσίας ως αυτόνομης εξουσίας πίσω από την Ευρώπη, η οποία εξακολουθεί να είναι, αν όχι το κέντρο βάρους της παγκόσμιας εξουσίας, τουλάχιστον ένα από τα δύο κέντρα παγκόσμιας εξουσίας μαζί με την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, την Ινδία, την Ιαπωνία και κυρίως την Κίνα.

[i] https://it.investing.com/commodities/brent-oil

[ii] G. Di Donfrancesco, “Lavrov in India per offrire greggio ma Washington lancia l’allarme”, Il Sole24ore, 1 Απριλίου 2022.

[iii] International Monetary Fund, The Stealth erosion of dollar dominance.

[iv] G, Di Donfrancesco, “L’Fmi: le sanzioni alla Russia minano l’egemonia del dollaro”, Il Sole24ore, 1 Απριλίου 2022.

[v] Ibidem.

[vi] Unctad, Data center.

[vii]International monetary fund, Database.

[viii] Justin Scheck e Bradley Hope, The dollar underpins American power. Rivals are building workarounds, May 29, 2019

[---->]