Ο Όλιβερ Στόουν για το ουκρανικό

 

Τις απόψεις του για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν εξέφρασε την Τρίτη (26/4) κατά την παρουσίαση ενός νέου ντοκιμαντέρ για τη δολοφονία Κένεντι ο Όλιβερ Στόουν, ο αυτοαποκαλούμενος «παλιός αριστερός κινηματογραφιστής» που έκανε αξέχαστες ταινίες όπως το Platoon, Born on the Fourth of July και το JFK.

 

Αναλυτικότερα, ερωτηθείς από την εφημερίδα «Εl Ρais» σχετικά με τον Πούτιν, ο Στόουν είπε ότι δεν μπορεί κανείς να χωρίσει τον άνθρωπο από το κράτος. «Έχουν περάσει τρία χρόνια από την τελευταία φορά που τον είδα, αλλά ο άνθρωπος που ήξερα δεν είχε καμία σχέση με τον ανεύθυνο και τρελό δολοφόνο όπως τον παρουσιάζουν τώρα τα ΜΜΕ, συγκρίνοντάς τον με τον Χίτλερ και τον Στάλιν», είπε ο Στόουν στη Βαρκελώνη, κατά την ισπανική πρεμιέρα του «JFK Revisited: Through the Looking Glass», στο πλαίσιο του 6ου BCN Film Fest.

 

«Ο Πούτιν που ήξερα ήταν λογικός, ήρεμος, ενεργούσε πάντα προς το συμφέρον του ρωσικού λαού, γνήσιος γιος της Ρωσίας, πατριώτης, που δεν σημαίνει εθνικιστής», είπε ο 75χρονος σκηνοθέτης, ο οποίος είχε κάνει την τετράωρη τηλεοπτική σειρά «The Putin Interviews», που βασίζεται σε συνομιλίες με τον ρώσο ηγέτη μεταξύ 2015 και 2017 και η οποία έχει περιγραφεί από τους κριτικούς ως «πολύ ευγενική απέναντι στον Πούτιν».

Το σχέδιο των ΗΠΑ κατά τον Όλιβερ Στόουν

 

Ο Στόουν περιέγραψε μια Ρωσία που έχει «συρρικνωθεί και ακρωτηριαστεί» μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, με μεγάλο αριθμό Ρώσων να ζουν σε άλλα εδάφη. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ΗΠΑ είχαν ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο να τοποθετήσουν μια φιλοδυτική, αντιρωσική κυβέρνηση στην Ουκρανία «όταν η Ουκρανία ήταν πάντα ουδέτερη, με δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις». Ο στόχος αυτού του σχεδίου, είπε ο Στόουν, ήταν να μετατρέψει την Ουκρανία σε χρήσιμο ανταγωνιστή της Ρωσίας, κάτι που όπως είπε, έχει επιτευχθεί με τον ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

 

Ο σκηνοθέτης υποστήριξε ότι ο τελικός στόχος μπορεί να ήταν η αποσταθεροποίηση της Ρωσίας και η αλλαγή του καθεστώτος εκεί, δηλαδή «να φύγει ο Πούτιν και να μπει ένας άλλος Γέλτσιν».

 

Ο Στόουν, ο οποίος σημείωσε ότι υπήρχαν Ουκρανοί που πολέμησαν για τον Χίτλερ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, περιέγραψε επίσης τις ΗΠΑ ως «επιθετικό σκύλο» που δεν θα σταματήσει στη Ρωσία και θα μπορούσε αργότερα να στοχεύσει την Κίνα. Εξέφρασε τη λύπη του για τον τρόπο που η Ρωσία απεικονίζεται «ως ο κακός» και οι ΗΠΑ ως «ο καλός».

 

Αφού συζήτησε το νέο του ντοκιμαντέρ για τη δολοφονία του JFK, ο Στόουν είπε ότι ο κόσμος χρειάζεται περισσότερους ηγέτες όπως ο Κένεντι, υπενθυμίζοντας την ομιλία του πρώην προέδρου για μια «Pax Americana» που δεν πρέπει να επιτευχθεί με υπεροχή ή όπλα.

[------->]

Ο στόχος οφείλει να είναι καθαρός, η φιλοπόλεμη πολιτική των ΗΠΑ - ΕΕ- ΝΑΤΟ.

 

Το σπιράλ των πράξεών πολέμου μπορεί να φέρει ούτως η άλλως τον γενικευμένο πόλεμο.Έχει συμβεί πολλές φορές. Όταν όμως αυτό δεν συμβαίνει από τη διαλεκτική των γεγονότων μόνο αλλά υποβοηθείται σκόπιμα από κέντρα εξουσίας, τα πράγματα είναι πιο επικίνδυνα.

Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ όχι μόνο στέλνουν πακτωλό μαχητικών όπλων, αεροσκαφών  και συμβούλων στο καθεστώς Ζελενσκυ, αλλά και δημιουργούν συνειδητά  πανικό σε χώρες ως τώρα ουδέτερες όπως η Σουηδία και η Φινλανδία για να τις εμπλέξουν στον πόλεμο.

Επίσης τα δυτικά ΜΜΕ καλλιεργούν σκόπιμα το επικείμενο ενός πυρηνικού πολέμου, σε διαστάσεις πρωτοφανείς από το 1945 και μετά, σαν να θέλουν να εξοικειώσουν τους λαούς της Δύσης με αυτό. Μπορεί μεν όλο αυτό να είναι μια μπλόφα  για να λυγίσει ο αντίπαλος αλλά μπορεί και να είναι μια ένδειξη ότι η σχέση των κέντρων εξουσίας στη Δύση με την αυτοσυντήρηση του πλανήτη αρχίζει να χάνεται. 

Μόνο η κινητοποίηση των λαών μπορεί να σώσει τους λαούς και να ωθήσει τα κέντρα εξουσίας να αλλάξουν γραμμή. Ο στόχος οφείλει να είναι καθαρός, η φιλοπόλεμη πολιτική των ΗΠΑ - ΕΕ- ΝΑΤΟ.

ΥΓ Δεν πρέπει να διαφεύγει από κανέναν μας, χωρίς αυτό να οδηγεί σε πανικό, ότι ζούμε σε μια από τις πιο επικίνδυνες καμπές της σύγχρονης Ιστορίας.

Δημήτρης Μπελαντής

[---->]

Γιατί ο Πούτιν ζητάει ρούβλια και όχι δολάρια για το φυσικό αέριό του από τους Ευρωπαίους;

  

Γνωρίζαμε από τα «έγκριτα» ΜΜΕ μέχρι σήμερα πως κανείς δεν γνωρίζει τι συμβαίνει στο μυαλό του Πούτιν. Ωστόσο, διάφοροι αστοί αναλυτές μάς πληροφόρησαν πως εκεί μέσα συμβαίνουν αλλοπρόσαλλα πράγματα. Ετσι, προσφάτως απαιτεί από τους Ευρωπαίους αγοραστές ρωσικού αερίου πληρωμή όχι σε δολάρια, αλλά σε ρούβλια, την οποία αυτοί αρνούνται. Θεός ξέρει γιατί εκείνος απαιτεί ό,τι απαιτεί και εκείνοι αρνούνται να εκπληρώσουν το απαιτούμενο. Εδώ, ακόμη και οι συντάκτες και αναγνώστες έγκριτων εφημερίδων σηκώνουν τα χέρια.

Δεν μας ενδιαφέρει τι προβλέπουν τα σχετικά συμβόλαια, αλλά τι ανταποκρίνεται στα συμφέροντα των συναλλασσόμενων. Ας αρχίσουμε απ' αυτά των Ευρωπαίων αγοραστών: Τι τους κόφτει αν θα πληρώσουν σε δολάρια ή σε ρούβλια, αφού και τα μεν και τα δε πρέπει να τα αγοράσουν προηγουμένως στην αγορά συναλλάγματος, για να πληρώσουν στη συνέχεια το φυσικό αέριο; Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς πως επειδή η ισοδυναμία του ευρώ προς το ρούβλι αναμενόταν να εξελιχθεί ευνοϊκότερα για το ευρώ απ' ό,τι εκείνη του ευρώ προς το δολάριο, μια πληρωμή σε ρούβλια είναι πιο συμφέρουσα απ' ό,τι σε δολάρια.

 

Αυτές οι προσδοκίες επηρεάζονται μόνο έμμεσα από την απόφαση της 25ης Μαρτίου της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας να αγοράζει χρυσό από τις τράπεζες της χώρας στη σταθερή τιμή των 5.000 ρουβλιών ανά γραμμάριο, εισάγοντας έτσι εμμέσως - επειδή ο χρυσός εμπορεύεται και με δολάρια ΗΠΑ - μία κατώτατη ισοδυναμία ρουβλιού προς δολάριο. Αυτή η ρύθμιση ισοδυναμεί με κάλυψη του ρουβλιού μόνο έναντι των ημεδαπών (δηλαδή των ρωσικών τραπεζών) και όχι έναντι των αλλοδαπών. Αποσκοπεί να πείσει τις ρωσικές εταιρείες φυσικού αερίου, αλλά και τις ρωσικές εξαγωγικές εταιρείες γενικά, να πουλούν έναντι ρουβλιού χωρίς να φοβούνται μια πιθανή πτώση της ισοτιμίας του τελευταίου έναντι του δολαρίου, κατά της οποίας θα μπορούσαν να εξασφαλισθούν μόνο συνάπτοντας ακριβές swap - πράξεις με αντίστοιχο κόστος. Διότι αυτή η μετατρεψιμότητα του ρουβλιού σε χρυσό προσφέρει τώρα χωρίς κόστος την ασφάλεια έναντι της πτώσης του ρουβλιού, την οποία θα έπρεπε κανείς διαφορετικά να την αγόραζε μέσω swap.

   

Με το μέτρο αυτό της Κεντρικής της Τράπεζας, η Ρωσία θέλει να προτρέψει τις εξαγωγικές της επιχειρήσεις να πωλούν έναντι ρουβλιού και όχι δολαρίου. Θέλει δηλαδή να περιορίσει το δολάριο στον ρόλο του ως νόμισμα διεκπεραίωσης των διεθνών εμπορευματικών συναλλαγών και να προάγει σ' αυτόν τον ρόλο - στο μέτρο του δυνατού - το δικό της νόμισμα.

Γιατί όμως οι Ευρωπαίοι επιμένουν να πληρώνουν σε δολάρια; Και από την πλευρά της η Ρωσία γιατί να μην επιθυμεί πληρωμή σε δολάρια, αφού με αυτά θα μπορούσε στη διεθνή αγορά συναλλάγματος να αγοράσει ρούβλια και να πάρει τα ρούβλια που απαιτεί τώρα ως πληρωμή από τους Ευρωπαίους αγοραστές για το πωλούμενο φυσικό αέριο; Για λόγους που μόλις αναφέραμε, ίσως έπαιρνε έτσι μάλιστα περισσότερα ρούβλια απ' ό,τι στην περίπτωση που πληρωνόταν άμεσα, όπως απαιτεί η ίδια, σε ρούβλια.

 

Πολλά ερωτήματα και εξήγηση καμία. Ωστόσο υπάρχει μία, την οποία θα εκθέσουμε και θα θέσουμε στην κρίση του αναγνώστη.

 

Η εξήγηση αυτή είναι σε κοινή θέα στην ανοιχτή παλάμη: Η πληρωμή σε δολάρια στηρίζει το δολάριο ως νόμισμα διεθνών εμπορευματικών συναλλαγών. Ενα μεγάλο μέρος της οικονομικής ισχύος των ΗΠΑ έγκειται σ' αυτόν ακριβώς τον ρόλο του νομίσματός τους. Ο ρόλος του αυτός ενέχει και την ικανότητα του να αγοράζει έγγραφες οφειλές, επιχειρήσεις και εμπορεύματα μέχρι ενός μη επακριβώς προσδιορίσιμου βαθμού χωρίς αντίκρισμα.

 

Αυτόν ακριβώς τον ρόλο του δολαρίου στηρίζει η πληρωμή του ρωσικού φυσικού αερίου σε δολάρια και τον ίδιο αυτόν ρόλο του περιορίζει η ίδια η πληρωμή σε ρούβλια. Διότι πριν πληρώσουν σε δολάρια οι Ευρωπαίοι, τα ζητούν και τα αγοράζουν στην αγορά. Στηρίζουν δηλαδή όχι μόνο την ισοτιμία του δολαρίου, αλλά και τον προαναφερθέντα ρόλο του στις διεθνείς συναλλαγές. Ενώ πριν πληρώσουν σε ρούβλια, τα ζητούν και τα αγοράζουν στην αγορά, στηρίζουν δηλαδή την ισοτιμία του ρουβλιού.

 

Θα αντιτείνετε: Την ισοτιμία του ρουβλιού στην αγορά θα μπορούσε να στηρίξει η Ρωσία και στην περίπτωση που πληρωνόταν για το φυσικό της αέριο σε δολάρια, πουλώντας τα δολάρια και αγοράζοντας ρούβλια. Αυτό όμως δεν συμβαίνει κατ' ανάγκην. Διότι η Ρωσία είναι δυνατόν να θέλει ένα μέρος των εισπραχθέντων δολαρίων ή το σύνολό τους να το χρησιμοποιήσει για την εισαγωγή εμπορευμάτων.

Για τον κίνδυνο που διατρέχει το δολάριο ως νόμισμα των διεθνών συναλλαγών, εάν το ρωσικό αέριο πληρώνεται όχι σε δολάρια αλλά σε ρούβλια, γι' αυτό το άκρως σημαντικό ζήτημα πρόκειται λοιπόν. Γι' αυτό και οι Ευρωπαίοι διακινδυνεύουν να μείνουν τα επόμενα χρόνια χωρίς Ενέργεια.

 

Πόσο σημαντικό είναι το ζήτημα για τους Αμερικανούς και συνεπώς για τους διαχρονικούς συμμάχους τους, τους Ευρωπαίους, φάνηκε πριν μερικά χρόνια, όταν το Ιράν δήλωσε ότι στο εξής θα πουλάει το πετρέλαιό του όχι έναντι δολαρίων, αλλά 85% της ποσότητάς του σε ευρώ. Οι ΗΠΑ δήλωσαν τότε ότι αυτό θα αποτελέσει casus belli και το Ιράν δεν επανήλθε στο θέμα.

 

Τα τελευταία χρόνια, καθώς το μερίδιο των διεθνών συναλλαγών που διεξάγονται σε δολάρια έπεσε από το 70% σε 50%, Κίνα και Ρωσία έχουν συμφωνήσει τη διεξαγωγή των εμπορευματικών τους συναλλαγών στα νομίσματά τους. Αυτά ενδεικτικά μόνο. Είναι προφανές ότι το δολάριο θα υποκατασταθεί στον ρόλο του ως νομίσματος διεθνών συναλλαγών (εμπορικών και κεφαλαιακών) καθώς και ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα από ένα άλλο - μάλλον από το κινεζικό γουάν.

 

Για να είναι ένα εθνικό νόμισμα νόμισμα σχηματισμού αποθεματικών, καθώς και νόμισμα διεκπεραίωσης των διεθνών συναλλαγών, θα πρέπει να πληροί τους εξής όρους:

 

α) η οικονομία της χώρας που το εκδίδει καθώς και η ίδια η χώρα να είναι ισχυρές,

 

β) το νόμισμα αυτό να είναι διαθέσιμο στη διεθνή αγορά σε ποσότητες ικανές για την εκπλήρωση των λειτουργιών του που προαναφέραμε δηλαδή σε μεγάλες ποσότητες, πράγμα που συμβαίνει όταν η εν λόγω χώρα έχει μακροπρόθεσμα σημαντικά ελλείμματα στο ισοζύγιο εξωτερικών εμπορευματικών συναλλαγών, και

 

γ) να είναι σταθερό, όσον αφορά την ισοτιμία του με άλλα νομίσματα, και να έχει έτσι τη σχετική εμπιστοσύνη της αγοράς.

 

Δεν δύναται να λεχθεί πότε η Κίνα θα πληροί αυτούς τους όρους. Αυτό όμως δεν είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, διότι το πότε ένα εθνικό νόμισμα που τους πληροί γίνεται και «ηγετικό», εξαρτάται και από τις περιστάσεις. Επίσης, η νέα κατάσταση δεν επέρχεται από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά εγκαθίσταται βαθμιαία. Η σχετική εξέλιξη έχει ήδη αρχίσει προ πολλού και εξελίσσεται ανεπαισθήτως. Δεν καταρρέει με γδούπο ο κόσμος (το δολάριο), αλλά με κλαψούρισμα, που λέει και ο ποιητής.

Η Κίνα παρακρατεί τεράστια ποσά rosa bonds (αμερικανικών ομοσπονδιακών ομολόγων). Μερικά τρισεκατομμύρια δολάρια. Πολλοί, σκεπτόμενοι ως λογιστές, φρονούν ότι η Κίνα δεν επιθυμεί την αποκαθήλωση του δολαρίου (και την ανάληψη του ρόλου του τελευταίου από το γουάν), επειδή κατά τη διάρκειά της η αξία αυτών των αμερικανικών ομολόγων θα μειούται συνεχώς και θα μειούται ακόμα περισσότερο, αν η Κίνα αρχίσει να απαλλάσσεται από αυτά. Αυτό είναι ορθό. Ομως μικρή θα ήταν η ζημιά. Και μικρή θα παρέμενε ακόμη και στην περίπτωση που το ένδοξο ΚΚ Κίνας αποφάσιζε να μοιράσει όλα αυτά τα ομόλογα σε στελέχη του κομματικού και επιχειρηματικού μηχανισμού για να ανάβουν τα πούρα τους, στους αγρότες για προσάναμμα και στους πανηγυριστές για να ανάψουν φωτιές του Αη Γιάννη του από Ανατολής!

 

Διότι εφάπαξ αυτή η ζημιά δεν είναι τίποτα συγκρινόμενη με το τρέχον όφελος που θα έχει από το ότι το εθνικό της νόμισμα θα είναι «παγκόσμιο» νόμισμα...

  

Γιώργος ΣΤΑΜΑΤΗΣ, Καθηγητής Οικονομικής Θεωρίας

[---->]

Περί αμάχων και "αμάχων"

 

Τις τελευταίες ημέρες τα δυτικά ΜΜΕ -φυσικά και τα ουκρανικά- επικεντρώνονται στην παρουσία αμάχων στο συγκρότημα του Αζόφσταλ στην Μαριούπολη.

Οι συνεχείς προσπάθειες που γίνονται -με ανακωχές, ασφαλείς διαδρόμους, λεωφορεία για μεταφορά κλπ.- από την ρωσική πλευρά δεν αποδίδουν: ελάχιστοι παρουσιάζονται στα σημεία συγκέντρωσης.

Και να ξαφνικά η κα Νούλαντ (βοηθός υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ) βγαίνει και δηλώνει ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να αναλάβουν την μετακίνηση των αμάχων από το βιομηχανικό συγκρότημα.

Υποθέτουμε με την αποστολή Νατοϊκών στρατευμάτων στην Μαριούπολη. Πώς αλλοιώς;

Λέγεται ότι ανάμεσα στους μη εμφανιζόμενους αμάχους ένας σημαντικός αριθμός αφορά στρατιωτικά στελέχη των ΗΠΑ, του Καναδά και άλλων Νατοϊκών κρατών που είχαν αναλάβει εργολαβικά την εκπαίδευση του "Τάγματος ΑΖΟΦ" και άλλων ουκρανικών "ειδικών μονάδων".

Ίσως αυτό να εξηγεί το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ για την διάσωση των έγκλειστων στο ΑΖΟΦΣΤΑΛ.

Πέρα φυσικά και από την ευκαιρία που τους δίνεται να ζητήσουν την είσοδο Νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία....

Εξάλλου υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι για τέτοιες αποστολές - Η Ελλάδα παρακαλάει κιόλας (μέρες του 1919!!!).

Με τέτοια δουλικά γιατί να μην σκεφτούν στην Ουάσιγκτον τολμηρές περιπέτειες....

[---->]

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΙΟΥ: ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΜΠΟΥΜΕΡΑΝΓΚ ΤΩΝ ΚΥΡΩΣΕΩΝ

 

του Domenico Moro

Το φαινόμενο μπούμερανγκ των κυρώσεων στον ηγεμονικό ρόλο του δολαρίου

Ο πόλεμος όλο και περισσότερο  διεξάγεται χωρίς όρια, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα μη θανατηφόρων μέτρων και μέσων, σε κάθε περίπτωση, όμως, καταστροφικά για τα κράτη και τους πληθυσμούς που πλήττονται.

Στις διάφορες μορφές μη θανατηφόρου πολέμου περιλαμβάνεται και ο οικονομικός και χρηματοπιστωτικός πόλεμος, που παίρνει και τη μορφή του νομισματικού πολέμου, χρησιμοποιώντας νομίσματα και συναλλαγές ως μέσα καθυπόταξης του εχθρού.

 Οι ΗΠΑ εδώ και χρόνια χρησιμοποιούν το δολάριο, το οποίο είναι αποθεματικό νόμισμα και διεθνών ανταλλαγών, ως εργαλείο πολέμου και πίεσης στους αντιπάλους τους. Η χρήση αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής στη σύγκρουση μεταξύ της Ουκρανίας, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, και τη Ρωσία.

Οι ΗΠΑ φρόντισαν να εκδιωχθεί η Ρωσία από το διεθνές διατραπεζικό σύστημα Swift(Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, Συνεταιρισμός Παγκόσμιων Διατραπεζικών Χρηματοπιστωτικών Τηλεπικοινωνιών), μια απαραίτητη υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων στη διεθνή ανταλλαγή αγαθών. Επιπλέον, μπλοκάρουν τα αποθέματα δολαρίων που κατέχει η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα και υποβάλλουν τη Ρωσία σε ένα φάσμα κυρώσεων που όλο και διευρύνονται και εμπλέκουν τράπεζες, μεμονωμένους καπιταλιστές, επιχειρήσεις, εναέριους χώρους, ταξίδια.

Όλοι αυτά για να πλήξουν το ρούβλι, να το υποτιμήσουν να τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό και να πιέσουν τη Ρωσία να κηρύξει αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους της. Πρόσφατα ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor υποβάθμισε το ρωσικό εξωτερικό χρέος λόγω μιας "επιλεκτικής χρεωκοπίας", επειδή η Μόσχα πλήρωσε σε ρούβλια ένα ομόλογο σε δολάρια.

Πάνω απ 'όλα,όμως, η Ρωσία απειλείται με απαγόρευση  εισαγωγής των πρώτων υλών ενέργειας, από την ΕΕ, η οποία είναι ο μεγαλύτερος πελάτης της. Δείτε την Ιταλία, για παράδειγμα, η οποία εισάγει το 40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Χωρίς εξαγωγές πρώτων υλών, ειδικά ενέργειας, το εμπορικό ισοζύγιο της Ρωσίας θα γινόταν ελλειμματικό και τα έσοδα του δημοσίου που επιτρέπει στο ρωσικό κράτος να πληρώνει τα έξοδά του, συμπεριλαμβανομένων των πολέμων, θα μειωνόντουσαν δραστικά.

Η Ρωσία αντέδρασε στις δυτικές κυρώσεις απειλώντας να χρεώνει τις εισαγωγές της ΕΕ για την ενέργεια, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τις πρώτες ύλες άνθρακα, σε ρούβλια και όχι σε δολάρια και ευρώ. Με αποτέλεσμα, το ρούβλι, που ήταν πολύ υποτιμημένο σε σχέση με το δολάριο λόγω κυρώσεων, να αυξηθεί γρήγορα. Αλλά, κυρίως, η Ρωσία πουλάει σε άλλες χώρες, ένα μέρος των εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, που μέχρι σήμερα πουλούσε στην ΕΕ.

Ετσι, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Λαβρόφ, πήγε στην Ινδία για να πουλήσει πετρέλαιο Ural, το οποίο η Μόσχα δεν καταφέρνει πλέον να πουλήσει στις δυτικές χώρες, προς  35 δολάρια το βαρέλι δηλαδή σε τιμή πολύ κάτω από αυτές της αγοράς, δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή το πετρέλαιο Brent πωλείται προς 106 περίπου δολάρια το βαρέλι [i].

Η Ινδία από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι τις αρχές Απριλίου αγόρασε 13 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού πετρελαίου, όταν σε όλο το 2021είχε αγοράσει περίπου 16 εκατομμυρίων βαρέλια. Το πιο σημαντικό, όμως ,είναι ότι η Ρωσία για το διακανονισμό των συναλλαγών ,πρότεινε ένα σύστημα πληρωμών σε ρούβλια και ρουπίες. Επιπλέον, η Μόσχα για να παρακάμψει τις κυρώσεις και σαν εναλλακτική του συστήματος Swift ,προτείνει στην Ινδία τη χρήση του Ρωσικού συστήματος χρηματοοικονομικών επικοινωνιών και μεταφορών SPFS (Sisteme Peredachi Finansovykh Soobshchenii).

 Η χρήση του ρουβλίου θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλα ρωσικά προϊόντα, όπως για παράδειγμα το σιτάρι που η Ρωσία πουλάει στην Τουρκία, στην Αίγυπτο, στο Ιράν και στη Σαουδική Αραβία. Επιπλέον, η Κίνα, η δεύτερη παγκόσμια οικονομία, θα μπορούσε να θέσει στη διάθεση της Ρωσίας το διασυνοριακό σύστημα διατραπεζικής πληρωμής (CIPS), το δικό της σύστημα διεθνών πληρωμών, που ξεκίνησε το 2015 για να μειώσει την εξάρτηση από το δολάριο, να διεθνοποιήσει το νόμισμά της (το γουάν (ρενμίμπι) και να προωθήσει τη χρήση του στις χώρες που συμμετέχουν στη Νέα οδό του μεταξιού.

Η απόφαση της Ινδίας να αποδεχθεί τα αιτήματα της Ρωσίας, ιδιαίτερα την παράκαμψη του συστήματος SWIFT, έχει ενοχλήσει έντονα τις ΗΠΑ. Ο Ντάλιπ Σινγκ αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα διεθνούς οικονομίας, δήλωσε: «Δεν θα θέλαμε να δούμε συστήματα που έχουν σχεδιαστεί για να στηρίζουν το ρούβλι ή να υπονομεύσουμε το χρηματοπιστωτικό σύστημα με βάση το δολάριο ή να παρακάμψουν τις κυρώσεις μας ... θα υπάρξουν συνέπειες για τις χώρες που θα το κάνουν» . [II]

Το ζήτημα όμως είναι ότι οι κυρώσεις δυτικών και Αμερικανών εναντίον της Ρωσίας, οι οποίες βασίζονται ευρέως στην ηγεμονία του δολαρίου, κινδυνεύουν να προκαλέσουν ένα φαινόμενο μπούμερανγκ σε βάρος του ίδιου του δολαρίου, υπονομεύοντας την ηγεμονία του αμερικανικού νομίσματος.

Το δολάριο θα ηγεμονεύει, με την προϋπόθεση ότι θα εξακολουθεί να είναι το κατεξοχήν νόμισμα διεθνών συναλλαγών και, κατά συνέπεια, το αποθεματικό νόμισμα των παγκόσμιων κεντρικών τραπεζών. Εάν οι κυρώσεις πιέζουν προς τη χρήση άλλων νομισμάτων που δεν θα είναι το δολάριο τότε υπονομεύεται η ισχύς του δολαρίου και εδώ και μερικές δεκαετίες η ηγεμονία του δολαρίου έχει μειωθεί, κυρίως λόγω της αύξησης των συναλλαγών σε περιφερειακό επίπεδο και ως απάντηση χωρών που θέλουν να ξεφύγουν από την νομισματική κυριαρχία τομέα των ΗΠΑ.

Μεταξύ 1999 και 2021 τα αποθέματα σε δολάρια των κεντρικών τραπεζών μειώθηκαν από 71% σε 59% [ΙΙΙ]. Επιπλέον, σήμερα, με δολάρια γίνεται το 40% των διεθνών συναλλαγών, με ευρώ το 35%,με τη στερλίνα το 6% και με το γουάν το 3% [iv]

Εκφράζοντας τις ανησυχίες σχετικά με το δολάριο ως παγκόσμιο νόμισμα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε πρόσφατη  έκθεσή του, αναφέρει: «Αποκλεισμός από το Swift Messaging System θα μπορούσε να επιταχύνει τις προσπάθειες για την ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων. Αυτό θα μείωνε τα πλεονεκτήματα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα που απορρέουν από την ύπαρξη ενός ενιαίου παγκόσμιου συστήματος και θα μπορούσε ενδεχομένως να μειώσει τον κυρίαρχο ρόλο του δολαρίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τις διεθνείς πληρωμές "[v].

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΙΟΥ

Η προέλευση της ηγεμονίας του δολαρίου χρονολογείται από την περίοδο πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1913 δημιουργήθηκε η αμερικανική κεντρική τράπεζα, η Federal Reserve Bank, σε συνδυασμό με την προσπέραση της βρετανικής οικονομίας, που μέχρι τότε ηγεμόνευε παγκοσμίως, από την αμερικανική.

Ωστόσο, το παγκόσμιο εμπόριο παρέμεινε ακόμα επικεντρωμένο στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των συναλλαγών γινόταν με στερλίνες. Την εποχή εκείνη ήταν σε ισχύ ο κανόνας του χρυσού(gold standard) : οι περισσότερες από τις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου συνέδεαν το νόμισμά τους με το χρυσό, δηλαδή κάθε νόμισμα αντιστοιχούσε σε μια δεδομένη ποσότητα χρυσού, η οποία αντιπροσώπευε επομένως το μέτρο των συναλλαγματικών πράξεων. Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο πολλές χώρες εγκατέλειψαν τον κανόνα του χρυσού, τυπώνοντας μαζικά χρήματα για τη χρηματοδότηση των στρατιωτικών τους δαπανών.

Αυτό οδήγησε στην υποτίμηση των νομισμάτων τους. Το Ηνωμένο Βασίλειο, αντίθετα, κράτησε τη στερλίνα συνδεδεμένη με το χρυσό, για να διατηρήσει το ρόλο του παγκόσμιου νομίσματος, αλλά αναγκάστηκε, από το τρίτο έτος του πολέμου και για πρώτη φορά στην ιστορία της, να δανειστεί χρήματα από το εξωτερικό.

Ετσι,το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες συμμαχικές χώρες έγιναν οφειλέτες των ΗΠΑ, οι οποίες τους παρείχαν όπλα και τρόφιμα, επιτρέποντάς τους να κερδίσουν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας και της Αυστρο- Ουγγαρίας. Για να πληρώσουν τα χρέη τους στις ΗΠΑ οι οφειλέτες χρησιμοποίησαν τον χρυσό, αδειάζοντας τα αποθέματά τους.

Με αυτόν τον τρόπο οι ΗΠΑ στο τέλος του πολέμου έγιναν ο κύριος ιδιοκτήτης των αποθεμάτων χρυσού. Οι άλλες χώρες, χωρίς τα αποθέματά τους, δεν θα μπορούσαν πλέον να επιστρέψουν στον κανόνα του χρυσού στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1931 και το Ηνωμένο Βασίλειο εγκατέλειψε τελικά τον κανόνα του χρυσού και το δολάριο αντικατέστησε τη στερλίνα ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα .

Ωστόσο, μόνο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο το δολάριο είδε το ρόλο του ως παγκόσμιο νόμισμα να καθαγιάζεται χάρη στις συμφωνίες του Bretton Woods. Σε αυτή την πόλη του Νιου Χάμσαϊρ το 1944 οι εκπρόσωποι 44 συμμαχικών χωρών συναντήθηκαν για να ρυθμίσουν την διεθνή νομισματική και οικονομική τάξη μετά τη διαφαινόμενη ήττα της Γερμανίας και της Ιαπωνίας.

Οι αντιπρόσωποι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τον κανόνα του χρυσού: τα παγκόσμια νομίσματα δεν θα συνδέονταν πλέον  με το χρυσό, αλλά  με το δολάριο, το οποίο με τη σειρά του συνδέθηκε με τον χρυσό. Αν το ζητούσαν, οι χώρες που πιστώνονταν σε δολάρια θα πληρώνονταν από τις ΗΠΑ σε χρυσό.

Με αυτόν τον τρόπο, οι κεντρικές τράπεζες των μελών του Bretton Woods αντί χρυσό συσσώρευαν δολάρια, μέσω της αγοράς τίτλων του αμερικανικού δημοσίου. Το σύστημα, ωστόσο, μπήκε σε κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1960, διότι οι ΗΠΑ, για να χρηματοδοτήσουν το αυξανόμενο έλλειμμα του δημοσίου λόγω του πολέμου στο Βιετνάμ και τα εσωτερικά προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, άρχισαν να πλημμυρίζουν την αγορά με δολάρια.

Επειδή ανησυχούσαν για τη σταθερότητα του δολαρίου, που έχανε την αξία του, οι Αμερικανοί πιστωτές άρχισαν να ζητούν να πληρωθούν σε χρυσό. Αυτό τρομοκράτησε την αμερικανική κυβέρνηση που φοβήθηκε μήπως χάσει τα δικά της αποθέματα χρυσού. Το 1971,λοιπόν, ο Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον αποσύνδεσε το δολάριο από το χρυσό, αναστέλλοντας τη μετατρεψιμότητα του δολαρίου από το πολύτιμο μέταλλο.

Επιπλέον, από το Μάρτιο του 1973 και μετά, τέθηκε σε ισχύ ένα σύστημα ελεύθερα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών.. Το δολάριο παρέμεινε το παγκόσμιο νόμισμα αλλά με το πλεονέκτημα, για τις ΗΠΑ, να εγγυώνται τη δυνατότητα πληρωμής των εισαγωγών και του δημόσιου χρέους τυπώνοντας δολάρια.

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΟΛΑΡΙΟΥ

Το δολάριο παραμένει μέχρι σήμερα, ο βασιλιάς των νομισμάτων. Εκτός από το ότι αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, είναι ένα νόμισμα συναλλαγών στο διεθνές εμπόριο. Οι περισσότερες πρώτες ύλες, και το πετρέλαιο, αγοράζονται και πωλούνται σε δολάρια και διάφορες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, κρατούν το νόμισμα τους συνδεδεμένο με το δολάριο.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η παγκόσμια θέση του δολαρίου τη δεκαετία του 1960 χαρακτηρίστηκε ως «υπερβολικό προνόμιο» των ΗΠΑ από τον τότε Γάλλο υπουργό Οικονομικών Βαλερί Ζισκάρ ντ Εστέν.

Η ζήτηση για δολάρια σε παγκόσμιο επίπεδο επιτρέπει στις ΗΠΑ να χρηματοδοτούνται με χαμηλό κόστος. Χάρη στη σταθερή παγκόσμια ζήτηση για δολάρια, οι ΗΠΑ πληρώνουν μειωμένα επιτόκια στους αγοραστές ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου.

Από το 1968,όμως, οι ΗΠΑ άρχισαν να συσσωρεύουν ένα ολο και μεγαλύτερο, αδιάκοπα σχεδόν, έλλειμμα εξωτερικού εμπορίου, το οποίο υποστηρίζεται από τη ζήτηση για συναλλαγματικά αποθέματα σε δολάρια.

Το 2021 το αμερικανικό εμπορικό χρέος (μόνο αγαθά) ανήλθε στο κολοσσιαίο ποσό των 1.182 δισεκατομμυρίων δολαρίων [VI], ενώ το δημόσιο χρέος έφτασε, πάντα το 2021, τα 30,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή το 133,3% σε σύγκριση με το ΑΕΠ και 2,7 τρισεκατομμύρια περισσότερα δολάρια σε σχέση με το προηγούμενο έτος [VII].

O κεντρικός ρόλος του δολαρίου στις διεθνείς πληρωμές αυξάνει τη δυνατότητα των ΗΠΑ να επιβάλουν οικονομικές κυρώσεις.

Στην πραγματικότητα, το εμπόριο σε δολάρια, συμπεριλαμβανομένου αυτού μεταξύ τρίτων χωρών, ενδέχεται να υπόκειται σε κυρώσεις, διότι τις πληρωμές σε δολάρια τραπεζών και διεθνών εταιρειών τις διαχειρίζονται τράπεζες των ΗΠΑ με λογαριασμούς στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα.

Η χρήση αυτών των λογαριασμών σημαίνει ότι κάθε συναλλαγή που αγγίζει τεχνικά το εδάφη των ΗΠΑ δίνει στις ΗΠΑ τη νομική δικαιοδοσία και επομένως την δυνατότητα να μπλοκάρουν ανεπιθύμητες συναλλαγές.

Με αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ μπορούν να κάνουν τη ζωή δύσκολη σε εταιρείες και χώρες που θέλουν να κλείσουν δουλειές και βρίσκονται στη "μαύρη λίστα". Το 2015, η Γαλλική Τράπεζα BNP Paribas υποχρεώθηκε να καταβάλει πρόστιμο 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων για παραβίαση κυρώσεων επειδή διεκπεραίωσε πληρωμές σε δολάρια από την Κούβα, το Ιράν και το Σουδάν.

Όπως είπαμε παραπάνω, η χρήση του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές σπρώχνει άλλες χώρες να αναπτύξουν εναλλακτικά συστήματα πληρωμών στο δολάριο. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, που δοκίμασαν το 2015 να δημιουργήσουν ένα σύστημα πληρωμών, το Instex, προκειμένου να παρακάμψουν το δολάριο στις συναλλαγές τους με το Ιράν, μια χώρα στην οποία οι ΗΠΑ είχαν επιβάλλει κυρώσεις.

Ωστόσο, η Instex δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία και χρησιμοποιήθηκε μόνο μία φορά. Αντίθετα αυξημένος είναι ο ρόλος του προαναφερθέντος κινεζικού συστήματος CIPS. Το CIPS χρησιμοποιεί το Swift Messaging System, αλλά πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι το σύστημα θα εξελιχθεί και δεν θα χρειάζεται πλέον το Swift . Ομως, η Κίνα έχει υπογράψει συμφωνίες με την Τουρκία και το Πακιστάν να εμπορεύεται προϊόντα με  γιουάν και έχει δημιουργήσει ένα σύστημα βασισμένο στο γουάν για να επιτρέψει στους Σέρβους να χρησιμοποιούν τις τοπικές πιστωτικές κάρτες τους σε άλλες χώρες. Επιπλέον, οι συναλλαγές μεταξύ Ρωσίας και Κίνας σε ρούβλια και γουάν από 7% εμπορικών συναλλαγών το 2013, ξεπέρασαν το 18% το 2017 [VIII].

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΚΑΙ ΔΟΛΑΡΙΟ

Το δολάριο για τις ΗΠΑ δεν είναι μόνο ένα εργαλείο πολέμου , αλλά και η  βάση του οικοδομήματος της παγκόσμιας ηγεμονίας τους : με το δολάριο οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν το κράτος τους και έμμεσα όλη την οικονομία τους. Χωρίς το δολάριο, οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το διπλό χρέος τους, το δημόσιο και το εμπορικό.

Οι παράγοντες που συνέβαλαν στην κυριαρχία του δολαρίου είναι το μέγεθος της οικονομίας και η γεωπολιτική επιρροή των ΗΠΑ. Όταν το δολάριο έγινε παγκόσμιο νόμισμα οι ΗΠΑ παρήγαγαν το μισό παγκόσμιο εγχώριο προϊόν.

Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η Κίνα απειλεί σοβαρά την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, την οποία, με όρους ΑΕΠ σε τιμές αγοραστικής δύναμης , την έχει ήδη ξεπεράσει. Αλλά τις τελευταίες δεκαετίες μειώθηκε και η απόσταση μεταξύ του ΑΕΠ των ΗΠΑ και των άλλων προηγμένων χωρώ, όπως η Ιαπωνία και η Γερμανία.

Η αμερικανική οικονομία έχει έναν έντονα παρασιτικό χαρακτήρα. Ακόμα περισσότερο από ό, τι κατά την ηγεμονία των Βρετανών. Εκείνη την εποχή, ο Βρετανικός ιμπεριαλισμός μπορούσε να βασίζεται στους πόρους των αποικιών, ιδίως της Ινδίας. Ωστόσο, η στερλίνα βασιζόταν σε κάτι απτό, δηλαδή στο χρυσό. Σήμερα, το δολάριο δεν έχει πίσω του τίποτα το συγκεκριμένο και πραγματικό εκτός από τον αμερικανικό στρατό.

Δεδομένου ότι αποδυναμώνονται οικονομικά, οι ΗΠΑ βασίζονται ολοένα και περισσότερο στη γεωπολιτική επιρροή τους, η οποία σε μεγάλο βαθμό προκύπτει από το ότι οι ΗΠΑ διαθέτουν μια στρατιωτική δύναμη η οποία δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία άλλη.

Σε αυτό το σημείο ενεργοποιείται ένας φαύλος κύκλος: οι ΗΠΑ διατηρούν την ηγεμονία του δολαρίου χάρη στη στρατιωτική δύναμή τους και διατηρούν τη στρατιωτική ισχύ τους χάρη στο δολάριο.

Έτσι, αν το δολάριο χάσει τη δύναμή του παγκοσμίως θα είναι πιο δύσκολο για τις ΗΠΑ να διατηρήσουν τη στρατιωτική τους υπεροπλία και αν καταρρεύσει η τελευταία θα καταρρεύσει και η ηγεμονία του δολαρίου.

Με λίγα λόγια, αν σπάσει το "παιχνίδι" του δολαρίου, οι ΗΠΑ κινδυνεύουν με σοβαρή κρίση. Γιαυτό οι ΗΠΑ είναι κυριολεκτικά τρομοκρατημένες από την πιθανότητα άλλες χώρες να εγκαταλείψουν το δολάριο στις εμπορικές συναλλαγές τους, όπως η Ρωσία και άλλες χώρες λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η επιδείνωση των σχέσεων οικονομικής ισχύος και η ανάγκη να διατηρηθεί, παρά την πτώση αυτή, η γεωπολιτική της επιρροή σπρώχνει τις ΗΠΑ προς τον πόλεμο

Ένας πόλεμος που μερικές φορές διεξάγεται άμεσα, όπως στο Ιράκ, και μερικές φορές έμμεσα, μέσω τρίτων, όπως στην Ουκρανία. Στον εν εξελίξει πόλεμο, το πραγματικό διακύβευμα είναι μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ και το αντικείμενο της διένεξης υπερβαίνει τα εδάφη του Ντομπάς και την πόλη της Μαριούπολης.

Το πραγματικό αντικείμενο της διένεξης, στις πεδιάδες της Ουκρανίας και της Ανατολικής Ευρώπης, είναι η γεωπολιτική επιρροή των ΗΠΑ και, μέσω αυτής, η ικανότητα του δολαρίου να παραμείνει ένα νόμισμα συναλλαγών και παγκόσμιο αποθεματικό.

Είναι απόλυτα σαφές ότι, σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι ΗΠΑ δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για συμβιβασμό και ειρήνη. Ο στόχος των Αμερικανών είναι η εξάλειψη της Ρωσίας ως αυτόνομης εξουσίας πίσω από την Ευρώπη, η οποία εξακολουθεί να είναι, αν όχι το κέντρο βάρους της παγκόσμιας εξουσίας, τουλάχιστον ένα από τα δύο κέντρα παγκόσμιας εξουσίας μαζί με την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, την Ινδία, την Ιαπωνία και κυρίως την Κίνα.

[i] https://it.investing.com/commodities/brent-oil

[ii] G. Di Donfrancesco, “Lavrov in India per offrire greggio ma Washington lancia l’allarme”, Il Sole24ore, 1 Απριλίου 2022.

[iii] International Monetary Fund, The Stealth erosion of dollar dominance.

[iv] G, Di Donfrancesco, “L’Fmi: le sanzioni alla Russia minano l’egemonia del dollaro”, Il Sole24ore, 1 Απριλίου 2022.

[v] Ibidem.

[vi] Unctad, Data center.

[vii]International monetary fund, Database.

[viii] Justin Scheck e Bradley Hope, The dollar underpins American power. Rivals are building workarounds, May 29, 2019

[---->]