ΕΞΙ ΓΡΑΜΜΑΡΙΑ ΠΟΥΔΡΑ

  Του ΣΤΑΘΗ*

Παραλειπόμενο απ’ τα χθεσινά περί ΔΕΗ! Δέος έπιασε την κυρία Τρέμη για το κουπόνι των 6 ευρώ στους υπαλλήλους και το βαρύ προλεταριάτο της επιχείρησης. Σε μια έκλαμψη μάλιστα μνήμης ακατάβλητης απ’ τη λωτοφαγία που το κανάλι της επιφυλάσσει για τους άλλους, η ίδια αναρωτήθηκε: «μα δεν είναι Δημόσια Επιχείρηση η ΔΕΗ; Δεν είναι Επιχείρηση Κοινής Ωφελείας;». Θαύμα, θαύμα! Υπήρξε κάποτε παράδεισος;!! Υπήρξαν κάποτε Επιχειρήσεις Κοινής Ωφελείας;!! Ωσαννά! και άσχετον με το ότι οι επιχειρήσεις αυτού του είδους οδηγήθηκαν στο σφαγείο, άγρια και αδίστακτα, χάριν της ελεύθερης αγοράς, χάριν του ανταγωνισμού και βεβαίως τη ευγενική φροντίδι όσων ΜΜΕ έβγαζαν απ’ αυτές τις διεργασίες μπεζαχτά, δάνεια και ισχύ. Οχι,

Τα λεφτά σας ή τη ζωή σας. Η λογική των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιριών

  

Τα λεφτά σας ή τη ζωή σας. Η λογική των "Big Pharma" - των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιρειών - είναι τελείως αντίθετη από τον όρκο του Ιπποκράτη : ‘’θα  χρησιμοποιώ  τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου’’.

Αλλά η λογική του κέρδους και της ιατρικής  έχουν πάρει διαζύγιο εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Και επιπλέον, όλες οι  εθνικές  και υπερεθνικές  "αρχές"  , ακόμα και αυτές των  ΗΠΑ ή του ΟΗΕ, στέκονται  ανίσχυρες μπροστά στις  εταιρείες  " χωρίς  πατρίδα" που  λένε βάναυσα  "αυτό είναι το τίμημα. Αν  έχετε τα λεφτά, έχει καλώς, αν δεν τα έχετε, ψοφάτε. "

Η δικαιολογία  που προβάλουν αυτοί οι  απάτριδες Μένγκελε είναι πάντα η ίδια: " η έρευνα κοστίζει, αν δεν έχουμε κέρδος  δεν μπορούμε  να τη χρηματοδοτήσουμε, οπότε  δεν μπορούμε να προχωρήσουμε  και να ανακαλύψουμε  νέα φάρμακα". Αλλά πόσο κοστίζει η έρευνα για ένα φάρμακο ;

Η απάντηση είναι ρητορική και γνωστή: " πώς μπορείς να ξέρεις από πριν πόσο θα κοστίσει, επενδύεις στον τομέα της βασικής έρευνας και  ίσως  χρειαστούν χρόνια πριν  μπει ένα φάρμακο   στην παραγωγή, κλπ". Πολύ σωστά, δεν μπορείς να ξέρεις  από πριν.

Αλλά μετά γνωρίζεις, ή όχι;. Με την κοστολόγηση  ενός φαρμάκου, όπως λένε στη γλώσσα των  επιχειρήσεων, γνωρίζουμε ακριβώς πόσα χρήματα δαπανήθηκαν, σε  πόσο χρονικό διάστημα, ποια είναι η δυναμική της αγοράς (ο ιάσιμος αριθμός των πασχόντων σε όλο τον κόσμο  με αυτό το φάρμακο, ακόμη και τα σχετικά εισοδηματικά  επίπεδα ). Οπότε, μπορεί εύκολα να προσδιοριστεί  μια τιμή δεν θα λέγαμε  "δίκαιη", αλλά μια τιμή  εξαιρετικά κερδοφόρα, που δεν θα φτάνει  σε παράλογα ύψη. Τα ποσά  που σήμερα διακινούνται   για  "καινοτόμα" φάρμακα. Δεν μιλάμε για σπάνιες παθήσεις, παθήσεις  που επηρεάζουν  εκατό, διακόσιους ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά για  νοσήματα  που καταστρέφουν  και  σκοτώνουν δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους  όπως ο καρκίνος, η  ηπατίτιδα C, και ούτω καθεξής.

Σαν παράδειγμα  θα  αναφερθούμε σε ένα επαναστατικό φάρμακο το οποίο, σύμφωνα με όλους τους ερευνητές  του τομέα υγείας, θα "εξαφανίσει " για πάντα την  ηπατίτιδα C από τον κατάλογο των ασθενειών που πλήττουν μεγάλες μάζες ανθρώπων, όπως  η  ευλογιά, η λέπρα, η χολέρα, η πανούκλα, κ.λπ.

Ονομάζεται sofosbuvir, αλλά  διεθνώς είναι γνωστό ως Sovaldi, η εμπορική ονομασία που έχει επιλέξει η πολυεθνική Gilead .Το φάρμακο ήταν αποτέλεσμα έρευνας, όπως παραδέχτηκε η  ίδια η  πολυεθνική, της εταιρείας Pharmassett την οποία εξαγόρασε η Gilead. 

Για την έρευνα συνολικά δαπανήθηκαν 62,4 εκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για ένα μεγάλο ποσό  ασφαλώς, αλλά τόσοι είναι και οι πάσχοντες από  ηπατίτιδα C σε όλο τον κόσμο. Αν προσθέσουμε και  τα  κόστη παραγωγής, συσκευασίας, μεταφοράς (τα διαφημιστικά έξοδα όχι, διότι όλοι οι  ενδιαφερόμενοι  γνωρίζουν  περί τίνος πρόκειται) ... να πούμε  ότι η Gilead  θα επενδύσει ένα δισεκατομμύριο;  Πάμε τώρα παρακάτω.

Μόνο στην Ιταλία, αυτοί που  έχουν προσβληθεί από ηπατίτιδα C, στα  διάφορα στάδια  εξέλιξης της νόσου, είναι γύρω στο ενάμισι  εκατομμύριο. Αν υποθέσουμε,  ότι όλη η θεραπεία για το 1,5 εκατομμύριο  ασθενείς κοστίζει  1.000 ευρώ το άτομο, μόνο από την  ιταλική αγορά η Gilead  θα μπορούσε να βγάλει  μισό δισεκατομμύριο . Αλλά υπάρχει και ο υπόλοιπος κόσμος ...

Η τιμολόγηση όμως της θεραπείας από την  Gilead  ήταν  κάπως διαφορετική:  80.000 δολάρια η θεραπεία ανά άσθενή, γύρω δηλαδή στα 70.000 ευρώ. Ναι καλά  διαβάσατε.

Στη συνέχεια, βέβαια, υπήρξαν κάποιες  διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα.
Στις  Ηνωμένες Πολιτείες - με ένα σύστημα υγείας  πλήρως ιδιωτικοποιημένο (εκτός από το τμήμα επειγόντων περιστατικών, το οποίο όμως  δεν θεραπεύει χρόνιες παθήσεις) - η τιμή της θεραπείας είναι λίγο πιο πάνω στα  84.000 δολάρια.
Στην Ινδία και την Αίγυπτο, ωστόσο, (με δεκάδες εκατομμύρια ασθενείς , πρώτη χώρα στον επιπολασμό της ηπατίτιδας C) η εταιρεία έχει τιμολογήσει την θεραπεία στα 900 ευρώ περίπου.

Σαράντα πέντε χιλιάδες ευρώ τιμολόγησε η εταιρεία την τρίμηνη θεραπεία στην Ευρώπη και το NIS της Βρετανίας αρνήθηκε αρχικώς να το εντάξει στις αποζημιούμενες θεραπείες, ενώ απηύθυνε ερώτημα προκειμένου η "Gilead Sciences" να αιτιολογήσει το κοστολόγιο της θεραπείας. Όπερ και εγένετο, με αποτέλεσμα το NIS να αποδεχθεί τώρα την ένταξη του Sovaldi στις αποζημιούμενες θεραπείες.
Την πανάκριβη θεραπεία αποζημιώνει και η Γερμανία, χωρίς, όμως, να είναι γνωστή η τιμή στην οποία το γερμανικό σύστημα έχει συμφωνήσει με την εταιρεία.

Στην Ελλάδα την τρίμηνη θεραπεία με το Sovaldi έχουν λάβει μόλις 100 περίπου ασθενείς με ηπατίτιδα C, οι οποίοι είχαν ήδη φθάσει στην κίρρωση του ήπατος ή στα πρόθυρα της μεταμόσχευσης, ενώ το ασύλληπτα πανάκριβο φάρμακο εισήχθη για τους συγκεκριμένους ασθενείς μέσω του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ).

Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος "Προμηθέας", στην Ελλάδα, στον γενικό πληθυσμό ο επιπολασμός της HCV λοίμωξης υπολογίζεται σε 1.9%, δηλαδή 200.000 περίπου άτομα εκτιμάται ότι έχουν μολυνθεί από τον ιό. Από τους μολυνθέντες, 75%-85% θα παραμείνουν χρόνιοι φορείς της νόσου, 10% - 20% θα αναπτύξουν κίρρωση του ήπατος σε 20-30 έτη και 1%-5% θα παρουσιάσουν ηπατοκυτταρικό καρκίνο.

Στην Ιταλία, το Υπουργείο Υγείας κατάφερε να κερδίσει κάποια έκπτωση και η θεραπεία κοστίζει 37.000 ευρώ το άτομο. Είναι προφανές ότι με τέτοια  νούμερα, μόνο για τη  θεραπεία των ασθενών  που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο  της ηπατίτιδας (το στάδιο μετά κίρρωση), δηλαδή για 300.000 άτομα, το κόστος  θα είναι  11 δισ. Τρεις φορές δηλαδή του συνολικού  ποσού της φαρμακευτικής δαπάνης   του συστήματος  υγείας της  χώρας. Ένα ποσό τεράστιο  που θα μας έπιαναν τα γέλια, αν το συγκρίναμε  με τη σοβαρότητα με την οποία οι άνθρωποι  αναφέρονται στη "μείωση των περιττών δαπανών" ή  την εξοικονόμηση λίγων  δεκάδων  εκατομμυρίων  από  τη φαρμακευτική δαπάνη όπως έχει σήμερα .

Αλλά το ιταλικό υπουργείο υγείας βρήκε τη λύση . Το Sovaldi θα δίνεται μόνο σε όσους βρίσκονται ένα βήμα πριν  το  θάνατο (στην Ιταλία από ηπατίτιδα C πεθαίνουν γύρω στους 10.000 το χρόνο). Αλλά δεν είναι σαφές σε ποια νοσοκομεία θα γίνεται  η θεραπεία. Ούτε και στηρίζεται σε κάποια ιατρική λογική η χορήγηση του φαρμάκου μαζί με την τελευταία μετάληψη. Οι βασικοί κανόνες της ιατρικής υπαγορεύουν ότι το φάρμακο πρέπει να δίνεται  στα πρώτα κυρίως στάδια εξέλιξης  της νόσου, όταν θα ήταν αρκετή, ίσως, μια λιγότερο επεμβατική  και επαναλαμβανόμενη θεραπεία  και (ως εκ τούτου λιγότερο ακριβή).

Ας αφήσουμε όμως τους παραλογισμούς και ας  επικεντρωθούμε στην  καπιταλιστική δυναμική που  φωτίζει αυτή η μορφή  εμπορευματοποίησης του φαρμάκου. Υπάρχουν πολυεθνικές  που έχουν συγκεντρώσει  στα χέρια τους τις  γνώσεις  επιστημονικών μελετών  και  προσπαθούν να βγάλουν  κέρδη από αυτή τη γνώση πέρα από  οποιαδήποτε λογικό περιθώριο  καπιταλιστικού κέρδους. 

Πρόκειται για ένα χαστούκι στους  "κανονικούς  καπιταλιστές", οι  οποίοι είναι υποχρεωμένοι  να δραστηριοποιούνται  σε τομείς  πιο εκτεθειμένους στον ανταγωνισμό, και   να συγκρατούν τις τιμές στα  κατώτερα επίπεδα κερδοφορίας.

Τα χρήματά σας ή τη ζωή σας λοιπόν. Έχω  αυτό που  μπορεί να σας κρατήσει στη ζωή , αλλά αν θέλετε να μείνετε ζωντανοί θα πρέπει να μου δώσετε ότι έχετε και δεν έχετε  ( για κάποιους, λίγους, θα πρόκειται για λίγο λιγότερα, για την πλειοψηφία όμως των ανθρώπων θα πρόκειται για  ένα χρηματικό ποσό απίστευτα υψηλό). Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια κατάσταση  πέρα ​​και έξω από κάθε "λογική της αγοράς", με  μια κατάσταση μονοπωλιακή –που βασίζεται στα  διπλώματα ευρεσιτεχνίας – η οποία  εξαλείφει ουσιαστικά την όποια  διόρθωση των τιμών προς τα κάτω και άρα  τα "κέρδη κεφαλαίου".

Με τέτοια  λογική δεν μπορεί να υπάρξει  οποιαδήποτε  διαμεσολάβηση, παρά μόνο ανοικτή σύγκρουση (έξω  από την "ισχύουσα νομιμότητα   στις παγκόσμιες αγορές"). Ετσι, πολλές χώρες,  αντέδρασαν αμέσως,  αρνούμενες  να αναγνωρίσουν το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της Gilead και καλώντας δημόσια  όποιον θέλει να "αντιγράψει" το  Sovaldi, δίνοντας την υπόσχεση ότι θα  βοηθήσουν όποιον προσπαθήσει  να το αναπαράγει - για την τεράστια ινδική αγορά , για παράδειγμα – στη  τιμή των  100 δολαρίων, ανά θεραπεία.

ΠΗΓΗ : 

http://contropiano.org/economia/item/29421-la-borsa-o-la-vita-la-logica-delle-multinazionali-del-farmaco

http://www.avgi.gr/article/3839197/astronomiki-i-timi-farmakou-gia-tin-ipatitida-c

Γιούνκερ: Οι εκλογές δεν αλλάζουν τις συμφωνίες

                                   

Ερίκ Τουσαίν : "Η κυβέρνηση θα έπρεπε να προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες"

Συνέντευξη: Ελένη Μαυρούλη

Στην Αθήνα βρέθηκε, λίγα 24ωρα πριν τη συμφωνία στο Eurogroup και την αποστολή της «λίστας Βαρουφάκη» στους πιστωτές, ο γνωστός Βέλγος πολιτικός επιστήμονας και ιστορικός, διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Παρισιού VIII και του Πανεπιστημίου της Λιέγης, Ερίκ Τουσαίν. Μιλώντας με Το Περιοδικό ο Ε. Τουσαίν, πριν την υπογραφή της συμφωνίας, υπογραμμίζει ότι ο συσχετισμός δυνάμεων εντός της Ε.Ε δεν επιτρέπει πρακτικά άλλη επιλογή παρά αυτήν των μονομερών κινήσεων δια της κατάθεσης αιτήματος λογιστικού ελέγχου του ελληνικού χρέους, στη βάση αξιοποίησης κανονισμού της ίδιας της Ε.Ε.

Εκτιμά ότι, εφόσον η πίεση προς την Ελλάδα κλιμακωθεί από τους πιστωτές, και κυρίως από την ΕΚΤ, που θα μπορούσε να διακόψει την ρευστότητα προς τις τράπεζες, τότε η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να θέσει υπό τον έλεγχο του κράτους τις τράπεζες και να διασφαλίσει, μέσα από τον έλεγχο της μετακίνησης κεφαλαίων, τη ρευστότητα. Είναι, δε, βέβαιος ότι το ελληνικό χρέος, σχεδόν στο σύνολό του, μπορεί να αποδειχτεί ότι είναι επαχθές και παράνομο και υπογραμμίζει ότι και οι πιστωτές γνωρίζουν πολύ καλά ότι δεν μπορεί να αποπληρωθεί, αλλά το χρησιμοποιούν ως μοχλό πίεσης για την προώθηση της δημοσιονομικής προσαρμογής, που είναι και ο βασικός τους στόχος.

Υπενθυμίζεται ότι, μεταξύ άλλων, ο Ε. Τουσαίν είναι, επίσης, πρόεδρος της Επιτροπής για τη Διαγραφή του Χρέους των Χωρών του Τρίτου Κόσμου (Comité pour l’annulation de la dette du Tiers Monde, CADTM) και μέλος της Προεδρικής Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του Χρέους (CAIC) στον Ισημερινό. Έχει έρθει πολλές φορές στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, συμμετείχε στο ντοκυμαντέρ Debtocracy του Άρη Χατζηστεφάνου, και πρωτοστατεί στις προσπάθειες δημιουργίας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του ελληνικού χρέους.

Ερώτηση: Πριν τις εκλογές της 25^ης Ιανουαρίου υπήρχε η εντύπωση ότι το πρώτο  θέμα που θα έθετε η νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν το ζήτημα της διαγραφής του χρέους. Τώρα επικρατεί η εντύπωση ότι αυτό έχει τεθεί στο περιθώριο. Ποια είναι η δική σας γνώμη;

E.T.: Έχω την αίσθηση ότι η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα επέλεξε να βάλει ως προτεραιότητα το ζήτημα της διασφάλισης από τις ευρωπαϊκές αρχές της δυνατότητας να εφαρμόσει το πρόγραμμα του κόμματος κατά της λιτότητας. Και, προφανώς, θεώρησε ότι δεν πρέπει να έρθει σε άμεση αντιπαράθεση για το ζήτημα του χρέους με την Ε.Ε.

Είδαμε γρήγορες εξελίξεις καθώς,  πριν από τις εκλογές, γινόταν συζήτηση για την διενέργεια μια ευρωπαϊκής διάσκεψης για το χρέος και αμέσως μετά τις εκλογές ο Γιάνης Βαρουφάκης κατέθεσε μια συγκεκριμένη πρόταση: την πρόταση για αντικατάσταση των ελληνικών ομολόγων σε ομόλογα στο διηνεκές (perpetual bonds) από την ΕΚΤ, κάτι που σημαίνει ότι δεν αποπληρώνεται το κεφάλαιο των δανείων, αλλά μόνο οι τόκοι και με ένα επιτόκιο που θα εξαρτάται από την πραγματική ανάπτυξη της οικονομίας. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι επέρχεται σοβαρή μείωση του χρέους, γιατί αν μετατρέψουμε τα ομόλογα που πρέπει να αποπληρωθούν σε ομόλογα που δεν είναι υποχρεωτικό να αποπληρωθούν, προφανώς αυτό σημαίνει ότι δεν αποπληρώνεις το κεφάλαιο.

Επί της ουσίας, η συζήτηση για την μείωση του χρέους αντικαταστάθηκε από μια άλλη συζήτηση, την οποία εγώ εκλαμβάνω ως μια επικοινωνιακή τακτική από την πλευρά της κυβέρνησης. Έχω την αίσθηση ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε σε μια τέτοια αλλαγή,  καθώς αντιλήφθηκε ότι δεν πρόκειται να κερδίσει τίποτε συγκεκριμένο (καμία υποχώρηση) όσον αφορά στο κούρεμα του χρέους και, συνεπώς, δεν υπήρχε κανένας λόγος να επικεντρώσει όλες τις συζητήσεις σε αυτό το θέμα. Γι’ αυτό, έριξε το βάρος κυρίως στο βασικό θέμα, που είναι ο τερματισμός των μέτρων λιτότητας.

'' Η Ελλάδα χρεώθηκε για να γλιτώσουν κυρίως ορισμένες γαλλικές και γερμανικές τράπεζες''

Ποια είναι η ρίζα του προβλήματος του ελληνικού χρέους; Θα μπορούσε κανείς να ενοχοποιήσει το ίδιο το σχέδιο διάσωσης  του τραπεζικού συστήματος που προηγήθηκε;

Κατά τη γνώμη μου αυτό είναι ξεκάθαρο. Το τρέχον ελληνικό χρέος θα μπορούσε κανείς να πει ότι έχει προέλθει κατά 80% από την τρόικα και το υπόλοιπο 20%, σε σημαντικό μέρος, είναι τίτλοι που πουλά το ελληνικό κράτος, ανά τρίμηνο ή εξάμηνο στις ελληνικές τράπεζες.  Και έτσι, οι ελληνικές τράπεζες εξαρτούν την ρευστότητά τους από το πρόγραμμα ELA, που προέρχεται από το σύστημα της ΕΚΤ.

Αυτό σημαίνει ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, το χρέος είναι αποτέλεσμα της τρόικα. Επίσης, είναι ξεκάθαρο ότι αυτό το χρέος αυξάνεται κυρίως το 2010-2012. Και είναι στενά συνδεδεμένο με το σχέδιο διάσωσης ιδιωτικών τραπεζών σε Γαλλία, σε Γερμανία, σε Ιταλία,  σε Βέλγιο και Λουξεμβούργο, που ήταν και οι κύριοι πιστωτές της Ελλάδας. Οι γαλλικές τράπεζες κατείχαν το 25%, οι γερμανικές 20%, οι ιταλικές 10%, οι βελγικές 9%. 

Συνεπώς, οι ιδιωτικές τράπεζες ορισμένων χωρών, και για την ακρίβεια ιδιωτικές τράπεζες ορισμένων χωρών, όπως οι BNP Paris Bas, Crédit Agricole, Société Generale, και BPC, μοιράζονταν περίπου το 25% του ελληνικού χρέους.

Έτσι, το σχέδιο διάσωσης του 2010, που βασίζεται σε δάνεια διμερή ανάμεσα στην Ελλάδα και στο ΔΝΤ ή στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Ε.Ε και σε κράτη-μέλη της ευρωζώνης (π.χ. η Γαλλία πρέπει να εμφανίζεται να έχει δανείσει 12 δισεκατομμύρια δολάρια σε αυτό το πρώτο πακέτο διάσωσης) είχε ως στόχο να δώσει στις ελληνικές αρχές τα χρήματα να αποπληρώσουν τις ξένες αυτές ιδιωτικές τράπεζες, επιτρέποντάς τους με τον τρόπο αυτό να απαγκιστρωθούν από την ελληνική οικονομία και να αντικατασταθούν σταδιακά από την τρόικα στο ρόλο του δανειστή.

 Έτσι, άνοιξε ο δρόμος και για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2012 με αποτέλεσμα οι γαλλικές, γερμανικές, ιταλικές τράπεζες να μην υποστούν σχεδόν καμία ζημιά, επειδή είχαν ήδη απαγκιστρωθεί από την ελληνική οικονομία, ενώ αντίθετα επλήγησαν κυρίως οι κυπριακές τράπεζες, που είχαν αγοράσει στη δευτερογενή αγορά ελληνικά ομόλογα από τις βρετανικές τις γαλλικές και τις υπόλοιπες τράπεζες.

Το ότι δεν έγινε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους κατευθείαν το 2010 ήταν μια σαφής επιλογή προκειμένου να μην πληγούν οι συγκεκριμένες ξένες τράπεζες, οι οποίες ήταν εκτεθειμένες στο ελληνικό χρέος,  και γι’ αυτό έπρεπε να δοθούν χρήματα στις ελληνικές αρχές για να αποπληρωθούν οι τράπεζες τουλάχιστον των κεντροευρωπαϊκών χωρών και να ικανοποιηθούν η κ. Μέρκελ και ο κ. Σαρκοζί, να ικανοποιήσουν, ας πούμε, τις μεγάλες τράπεζές τους.

Ένα δεύτερο σημείο το οποίο προφανώς ενοχοποιεί το πρόγραμμα διάσωσης είναι το ότι οι όροι υπό τους οποίους οι ελληνικές αρχές πήραν τα χρήματα για να αποπληρώσουν τις ξένες τράπεζες και να τις ελαφρύνουν από το βάρος του ελληνικού χρέους, στο οποίο οι ίδιες λειτουργώντας με ρίσκο είχαν εμπλακεί, ήταν να προχωρήσουν σε μέτρα διαθρωτικής προσαρμογής, που έθεταν σε εφαρμογή σοβαρότατες υποχωρήσεις ως προς τις συντάξεις, τους μισθούς, τις εργασιακές σχέσεις, τις συλλογικές συμβάσεις και την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων.

Πώς συνδέεται το πρόγραμμα διαρθρωτικής προσαρμογής με την αύξηση του χρέους;

Με βάση τα επίσημα στοιχεία σήμερα, το χρέος έφτασε το 185% του ΑΕΠ στα τέλη του 2014. Έγινε μια ταχυδακτυλουργική εκστρατεία επικοινωνίας το 2012 που παρουσίασε την αναδιάρθρωση χρέους, τόσο στους Έλληνες όσο και στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, ως «ελάφρυνση» του χρέους κατά 50%. Μόνο που αυτή η ελάφρυνση συνδεόταν με νέα δάνεια που βάρυναν περισσότερο το χρέος και ένα νέο πρόγραμμα μέτρων από την τρόικα. Τα θύματα ήταν τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία των Ελλήνων εργαζομένων, που ήταν υποχρεωμένα να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα, οι κυπριακές και οι ελληνικές τράπεζες και οι έλληνες ομολογιούχοι, λόγω της έκπτωσης στην τιμή των ελληνικών ομολόγων που επιβλήθηκε στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης («κούρεμα»).

Μόνο που στο δεύτερο αυτό πρόγραμμα υπήρχε πρόβλεψη για στήριξη των ελληνικών τραπεζών και πολύ περισσότερο των ξένων τραπεζών που είχαν μετοχές στις ελληνικές τράπεζες. Συγκεκριμένα, υπήρχε πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, έτσι ώστε να μπορέσουν να απαγκιστρωθούν οι γαλλικές και οι γερμανικές τράπεζες από τις ελληνικές (π.χ. η Credit Agricole πούλησε την ελληνική θυγατρική της, την Εμπορική Τράπεζα). Πουλώντας, λοιπόν, οι ξένες τράπεζες κέρδισαν επιπλέον, ενώ οι ελληνικές παρέμειναν στο χείλος της χρεωκοπίας και χρειάζονται διαρκώς στήριξη.

''Οι πιστώσεις προς την Ελλάδα είναι παράνομες από όλες τις δυνατές απόψεις''

Για όλους αυτούς τους λόγους, κατά τη γνώμη μου, οι πιστώσεις της τρόικα προς την Ελλάδα είναι απονομιμοποιημένες, εφόσον ευνόησαν συγκεκριμένα συμφέροντα ιδιωτών τραπεζιτών ξένων χωρών και πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις εντός Ελλάδας. Επίσης, είμαι πεπεισμένος ότι πρόκειται περί επαχθούς χρέους, καθώς παραβιάζεται σειρά δικαιωμάτων των Ελλήνων πολιτών. Μπορεί, επίσης, να αποδειχτεί ότι από πολλές απόψεις είναι παράνομες, υπό την έννοια ότι το μνημόνιο του 2010 δεν σεβάστηκε το Σύνταγμα της Ελλάδας, όσον αφορά στο πώς πρέπει να τίθενται υπό συζήτηση και να εγκρίνονται τέτοιου είδους συμφωνίες από το ελληνικό κοινοβούλιο. 

Και από την άλλη πλευρά έχουν παραβιάσει τις προβλέψεις των συμφωνιών της E.E που ξεκάθαρα αναφέρουν ότι δεν μπορούν τα κράτη μέλη να δεσμεύονται εκ μέρους ενός άλλου κράτους. Και είναι εκπληκτικό. Εδώ και περισσότερο από ένα μήνα, ακούμε στη Γερμανία και στη Γαλλία να λέγεται ότι οι χώρες αυτές δεσμεύτηκαν και πλήρωσαν άμεσα για την Ελλάδα. Αν όντως το έκαναν, έχουν παραβιάσει το άρθρο 125 της Συνθήκης της Λισαβόνας, που προβλέπει ότι δεν μπορεί να υπάρξει δέσμευση κρατών για την δανειοδότηση άλλων κρατών της Ε.Ε. Θα μπορούσε, λοιπόν, κανείς να πει ότι τα δάνεια αυτά που επικαλούνται σήμερα, είναι παράνομα και υπό την έννοια αυτή δεν μπορούν να αποπληρωθούν.

Από την πλευρά του το ΔΝΤ έχει χορηγήσει δύο διαδοχικά δάνεια στην Ελλάδα. Οι κανόνες του ΔΝΤ είναι πολύ ξεκάθαροι: δεν μπορεί το Ταμείο να δανείσει μια χώρα, εκτός και αν το δάνειο είναι σίγουρο ότι μπορεί να αποπληρωθεί. Είναι προφανές πλέον, ότι το χρέος αυτό δεν μπορεί να αποπληρωθεί. 

Θα πει κανείς ότι αυτό είναι ένα συμπέρασμα που προέκυψε εκ των  υστέρων. Κι όμως, όπως προκύπτει από σειρά στοιχείων (ίσως το πιο γνωστό είναι το δημοσίευμα της Wall Street Journal), εκπρόσωποι τουλάχιστον 10 χωρών (της Αργεντινής, του Ιράν, της Ελβετίας, της Κίνας κ.ο.κ.) το Μάη του 2010, όταν γινόταν η συζήτηση για την χορήγηση δανείου στην Ελλάδα, είχαν διαφωνήσει, λέγοντας ακριβώς αυτό: ότι με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία και τις οικονομικές προβλέψεις, η Ελλάδα δεν θα μπορούσε ποτέ να αποπληρώσει το χορηγηθέν δάνειο.

 Ο Ντομινίκ Στρος-Καν, που τότε ήταν επικεφαλής, ήξερε πολύ καλά λοιπόν ότι το δάνειο προς την Ελλάδα δεν μπορεί ν’ αποπληρωθεί. Υπό την έννοια αυτή, επίσης πρόκειται για ένα παράνομο δάνειο από το πρίσμα των κανόνων του ΔΝΤ.

Πιστεύω ότι υπάρχουν πολύ σοβαρά επιχειρήματα που μπορούν να αμφισβητήσουν πραγματικά  τις αποπληρωμές των δανείων που απαιτεί η τρόικα.  Στις χώρες – εταίρους τής Ελλάδας πέφτει το βάρος να δείξουν στην κοινή γνώμη ότι όλη η επιχειρηματολογία περί των ευθυνών και της ενοχής της Ελλάδας είναι μια ψευδής επιχειρηματολογία. Γι’ αυτό το  λόγο, στη Γαλλία τις προηγούμενες ημέρες δώσαμε στη δημοσιότητα μια κοινή διακήρυξη δεκάδων οργανώσεων που εμπεριέχει ακριβώς μια σειρά από αποκαλύψεις για το ελληνικό χρέος που δίνουν μια εικόνα πιο κοντά στην πραγματικότητα. Είναι κάτι που προσπαθούμε να γίνει και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, αλλά και στις ΗΠΑ.

''Να ζητήσει η Αθήνα λογιστικό έλεγχο του χρέους της στη βάση κανονισμού της Ε.Ε !''

Γιατί ήρθατε στην Αθήνα;

Μετά τις εκλογές επικοινώνησαν μαζί μου ορισμένα πρόσωπα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τον Οκτώβριο του 2012 είχα συναντηθεί με τον Α. Τσίπρα, όπως και τον Οκτώβριο του 2013, οπότε είχαμε συζητήσει για το τι μπορεί να γίνει με το θέμα του χρέους της Ελλάδας. 

Έχω έρθει καταρχάς για να συναντήσω μέλη της κυβέρνησης, για να μάθω ποια είναι η στάση τους απέναντι στο θέμα τώρα που η κατάσταση έχει αλλάξει και για να εκφράσω τη γνώμη μου, καθώς πρόκειται, σε αρκετές περιπτώσεις, για ανθρώπους που είχαμε επαφές και στο παρελθόν και είχαμε συνεργαστεί στη δημιουργία της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του ελληνικού χρέους το 2011.

Θέλω να τους ξαναβρώ για να ανταλλάξουμε απόψεις για το τί έχει γίνει από  τότε. Δεν είμαι επίσημα προσκεκλημένος της κυβέρνησης. Αλλά έχω έρθει για να δω φίλους σε μια κυβέρνηση που στηρίζω με τρόπο κριτικό και ανεξάρτητο απέναντι στην επιχειρηματολογία της Ε.Ε και για να τους προτείνω συγκεκριμένα να χρησιμοποιήσουν κανονισμούς της ίδιας της Ε.Ε στο θέμα του χρέους.

Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος της Ε.Ε που βρίσκεται σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει κανονισμό που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησαν στις 21 Μάη 2013. Ο κανονισμός αυτός στο σημείο 9 του άρθρου 7 αναφέρει ότι ένα κράτος υπό δημοσιονομική προσαρμογή θα προχωρήσει σε λογιστικό έλεγχο του χρέους του για να δει για ποιό λόγο αυξήθηκε τόσο πολύ και για να «προλάβει» νέες ενδεχόμενες ανάλογες ενέργειες. 

Ο Α. Τσίπρας έχει τη δυνατότητα να ζητήσει να εφαρμόσει το συγκεκριμένο άρθρο, κάτι που δε ζήτησε η προηγούμενη κυβέρνηση Σαμαρά, με ό,τι συνέπεια αυτό θα έχει, καθώς, προφανώς, μπορούν να προκύψουν στοιχεία που θα αποδείξουν τις παρανομίες και το ότι το χρέος έχει χαρακτήρα επαχθές και είναι μη βιώσιμο.

Δεν είναι μια διαδικασία αυτή που θέλει χρόνο;

Ένας λογιστικός έλεγχος του χρέους είναι μια διαδικασία που μπορεί να γίνει σχετικά γρήγορα. Μπορεί να συσταθεί μια επιτροπή ελέγχου στην οποία θα υπάρχει συμμετοχή και εκπροσώπηση και των πολιτών, κατά τη γνώμη μου, επειδή χρειάζεται διαφάνεια. Και ναι, προφανώς, θα έχει συνέπειες μια τέτοια ενέργεια και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αφού θα υπάρχουν πολύ ισχυρά επιχειρήματα που θα δείχνουν ότι το χρέος της Ελλάδας είναι και παράνομο και επαχθές και κάλλιστα μπορεί να μην αποπληρωθεί.

Προφανώς, μια τέτοια εξέλιξη θα επηρεάσει και άλλες χώρες της Ε.Ε που βρίσκονται σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, ίσως όχι τόσο την Ιρλανδία που φαίνεται να τελειώνει το πρόγραμμα, αλλά σίγουρα την Πορτογαλία, την Κύπρο και την Ισπανία, καθώς δέχτηκε δια του Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας πολλά χρήματα για να σώσει τις τράπεζές της και την αφορά το θέμα.

''Η μόνη δυνατή λύση είναι μια ενέργεια μονομερή στη βάση του εθνικού δικαίου, στη βάση της εθνικής κυριαρχίας, που προφανώς από την Ε.Ε θα χαρακτηριστεί ως πράξη ανυπακοής''

Πρακτικά, αυτό που περιγράφετε, εκτός από επίδραση και σε άλλες χώρες της Ε.Ε, θέτει και ζήτημα τροποποίησης του ρόλου της ΕΚΤ;

Προφανώς. Αλλά ας δούμε ειλικρινά ορισμένα πράγματα. Ένα παράδειγμα είναι η πρόταση του Γ. Βαρουφάκη για swap ομολόγων, προκειμένου να χαλαρώσει το βάρος του ελληνικού χρέους. Υποστηρίζω αυτήν την πρόταση, αλλά πόσο ρεαλιστική είναι; Από τεχνικής άποψης είναι απολύτως ρεαλιστική και εφικτή και θα είχε και αποτέλεσμα.  Και από πολιτικής άποψης είναι απολύτως σωστά τεκμηριωμένη. Από την άποψη, όμως, του συσχετισμού δυνάμεων που επικρατεί μέσα στην ΕΕ δεν είναι ρεαλιστική και εφικτή, δεν πρόκειται να επιτραπεί να γίνει πράξη. 

Συνεπώς, αυτό που απομένει ως δυνατή λύση για μια κυβέρνηση όπως του Αλέξη Τσίπρα, είναι μια πράξη εθνικής κυριαρχίας που θα στηρίζεται στο διεθνές και στο εθνικό δίκαιο.  Μιλώ για μια ενέργεια μονομερή στη βάση του εθνικού δικαίου, στη βάση της εθνικής κυριαρχίας, που προφανώς από την Ε.Ε θα χαρακτηριστεί ως πράξη ανυπακοής, αλλά δεν εμπεριέχει τίποτε σκανδαλώδες και παράνομο. Βασισμένη σε μια καλή επιχειρηματολογία με γνώμονα το διεθνές και το εθνικό δίκαιο, μια τέτοια ενέργεια είναι απολύτως εφικτή.

Μιλάτε όμως για μια μονομερή κίνηση και ήδη βλέπουμε μια τεράστια πίεση που ασκείται, ενώ γίνεται διαπραγμάτευση για το πρόγραμμα, με την ΕΚΤ λίγο πολύ να απειλεί με διακοπή της χρηματοδότησης προς τις ελληνικές τράπεζες. Πώς θα μπορούσε να γίνει;

Οι πιέσεις ασκούνται ήδη. Η ΕΚΤ δεν δέχεται ήδη τα ομόλογα και έχει περάσει τις τράπεζες στον ΕLA. Δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει ότι η ΕΚΤ θα διακόψει και τον ELA σε περίπτωση μονομερούς ενέργειας, δηλαδή σε περίπτωση που μονομερώς η Ελλάδα θέσει αίτημα για λογιστικό έλεγχο του χρέους και ουσιαστικά επαναπροσδιορίσει όλο το πλαίσιο διαπραγμάτευσης. Μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλαγή συσχετισμού δυνάμεων στα όργανα της Ε.Ε.

Αλλά ακόμη και αν αυτό δεν γίνει και η ΕΚΤ προχωρήσει σε πλήρη διακοπή της χρηματοδότησης στις τράπεζες, θα χρειαστούν επιπλέον βήματα. Για να διασφαλιστεί η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος θα πρέπει να περάσει ο έλεγχος των τραπεζών στο κράτος και να επιβληθεί ένας έλεγχος στην κίνηση των κεφαλαίων, και αυτό είναι κάτι που η τρόικα το Μάρτιο του 2013 επέβαλε στην Κύπρο.

Αν στην Κύπρο επιβλήθηκε και έγινε δεκτό, δεν καταλαβαίνω γιατί η κυβέρνηση στην Ελλάδα δεν μπορεί να πάρει τα ίδια μέτρα για να διασφαλίσει την λειτουργία του τραπεζικού συστήματος. Δεν μπορούν να επιβληθούν αντίποινα στην Ελλάδα για αυτό, όταν πρόκειται για τα ίδια μέτρα που λήφθηκαν στην Κύπρο. Είναι ένα επιχείρημα που μπορεί να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση.

''Για τους πιστωτές, το ζήτημα είναι η δημοσιονομική προσαρμογή, όχι η αποπληρωμή''

Η πρόταση Βαρουφάκη για ανταλλαγή ομολόγων θεωρείτε ότι θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα με την προεκλογική υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ για ριζική μείωση του χρέους;

Ναι, πιστεύω ότι θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα. Γιατί είπαν όχι; Γιατί όσον αφορά στο χρέος, το ζήτημα δεν είναι η αποπληρωμή του επί της ουσίας. Φέτος η Ελλάδα θα πρέπει να επιστρέψει 22 δις ευρώ. Και προβλεπόταν ότι αν ο Σαμαράς έμενε στην κυβέρνηση το ΔΝΤ θα έδινε 7,6 δις ευρώ και τα υπόλοιπα θα έρχονταν από το μηχανισμό χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι τα χρήματα θα εξασφαλίζονταν μέσα από ένα νέο δάνειο της τρόικας.

Άρα, το ζήτημα με το χρέος δεν είναι η αποπληρωμή.

 Είναι η χρησιμοποίησή του ως μοχλό πίεσης για να συνεχιστεί η δημοσιονομική προσαρμογή, οι ιδιωτικοποιήσεις, η ανασφάλεια στις συμβάσεις εργασίας. 

Μια σειρά από χώρες αποπληρώνουν το χρέος τους με νέα δάνεια υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμόσουν βίαιες νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Συνεπώς, είναι προφανές ότι το μεγάλο θέμα για τους πιστωτές είναι η δημοσιονομική προσαρμογή.

Για την Ελλάδα είναι το αντίθετο. Γι’ αυτό και αρχικώς, ειπώθηκε ότι η Ελλάδα δε θέλει την τελευταία δόση του δανείου του ΔΝΤ, γιατί αυτό σημαίνει ότι δε δέχεται το συγκεκριμένο εκβιασμό. Σε αυτό το σημείο αντέδρασαν οι πιστωτές. Δεν έχουν πρόβλημα με το όνομα της τρόικα.

Αυτό που θέλουν είναι να συνεχιστούν οι ιδιωτικοποιήσεις, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με ένα ρυθμό που είναι διατεθειμένοι να συζητήσουν και να μη γίνει αύξηση του κατώτατου μισθού. Θέτουν θέμα με τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας, καθώς αυτές προϋποθέτουν δημόσιες επενδύσεις και δαπάνες. Αυτό είναι ακριβώς που δεν θέλουν. Δεν θέλουν αύξηση των δημοσίων δαπανών και δημόσιες επενδύσεις, θέλουν μείωση του δημοσίου τομέα.  Δεν θέλουν επαναπρόσληψη στον δημόσιο τομέα.

Όλα αυτά είναι ενάντια στην λογική της δημοσιονομικής προσαρμογής. Και σε αυτό αντιδρά και η κ. Μέρκελ, αλλά και οι κ.κ. Ολάντ, Ρέντζι και πολύ περισσότερο  ο κ. Ραχόι, γιατί αυτό θα σηματοδοτούσε προβλήματα για αυτούς στο εσωτερικό της χώρας του. 

Το ζήτημα για τους πιστωτές δεν είναι η αποπληρωμή του χρέους, αλλά η συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής.

[--->]

Το πρόβλημα της ΔΕΗ δεν είναι οι μισθοί του προσωπικού. Είναι ότι επιδοτεί, αφανώς, ένα σκασμό επίδοξους ...αγοραστές της. Και κάτι εισαγωγείς αερίου. Και φυσικά τους ΑΠΕτεώνες (μερικοί είναι και τα ίδια άτομα).

"Όταν ιδρύθηκε η ΔΕΗ (το 1950) υπήρχαν 385 εταιρείες από τις οποίες οι 263 ιδιωτικές με απλή άδεια, οι 54 ιδιωτικές με προνομιακή άδεια και 58 δημοτικές ή κοινοτικές. Υπήρχαν και 10 ιδιωτικές χωρίς άδεια". Η ΔΕΗ φτιάχτηκε με κάποια μελέτη της EBASCO, του 1948. Πολλοί τσιμπάτε στα μισθολογικά ή τα συνδικαλιστικά της ΔΕΗ... Γίνεστε έτσι παπαγαλάκια αυτών που θέλουν να επιστρέψουν στο status quo ante 1948 (ή ante 1940). Ρομαντική η ζωή χωρίς ρεύμα, ή με πανάκριβο ρεύμα, αλλά οι περισσότεροι θα είχατε ψοφήσει από παιδική ασθένεια πριν γίνετε ...5. Η ΔΕΗ δεν είναι ενιαία για να σας ...καταπιέζει, αλλά για να είναι χρηματοδοτήσιμη και επομένως βιώσιμη. Το πρόβλημα της ΔΕΗ δεν είναι οι μισθοί του προσωπικού. Είναι ότι επιδοτεί, αφανώς, ένα σκασμό επίδοξους ...αγοραστές της. Και κάτι εισαγωγείς αερίου. Και φυσικά τους ΑΠΕτεώνες (μερικοί είναι και τα ίδια άτομα).

Και αναρωτιέμαι εάν αυτός που έφτιαξε την "είδηση" είχε κίνητρα... Όπως ...σανό για τους Έλληνες... Όχι ότι θα πει όχι ο εργαζόμενος αν του δώσουν κάτι... Αλλά...  Σαφώς όμως η "είδηση" αυξήσεων λειτουργεί σαν κόκκινο πανί...

Μ.Κ. Δηλαδή σα να λέμε πως το αγαθό, δηλαδή το ρεύμα είναι ανακάλυψη της ΓΕΝΟΠ και των συνδικαλιστών και γι αυτό πρέπει να υποκλιθούμε σε κάθε τι που ζητάνε οι "πελάτες"? Σα να λέμε δηλαδή μπράβο σε ένα αρρωστημένο σύστημα υγείας επειδή το φάρμακο μπορεί να κάνει καλό? Τι λογική είναι αυτή, απορώ.

Archaeop. φυσικά και δεν είναι ανακάλυψη της ΓΕΝΟΠ το ρεύμα. (Ούτε της EBASCO). H ΓΕΝΟΠ όμως είναι θαυμάσια δικαιολογία για να αποπροσανατολιζόμαστε και να λέμε "κακιά ΓΕΝΟΠ - σαλαμοποιήστε την ΔΕΗ" για να βγάλουν τα ποσοστά τους 3-4 μαυραγορίτες πουλώντας τα σαλαμάκια σε ξένους που περιμένουν από το 1993. ΄Το εάν φταίνε οι ξένοι ή οι μαυραγορίτες, δεν μπορώ να στο απαντήσω.   Aντίστοιχος αποπροσανατολισμός ήταν όταν μας έδειχναν τις "Υ.Κ.Ω" σαν φταίχτη του σκριβού ρεύματος. Οι ΥΚΩ πάντα ήταν στο ρεύμα (για αυτό η Σύμη έχει ίδιο κόστος ρεύματος με τον Πειραιά. Κοιτούσαμε τις ΥΚΩ και δεν βλέπαμε το αέριο και τις ΑΠΕ...

M.K. Άρα, οι αυξήσεις στους μισθούς συγκεκριμένης ομάδας-ελίτ είναι η πρόφαση που χρησιμοποιούν οι κακοί φορολογούμενοι, όπως εγώ δηλαδή για να αμαυρώσουν τις -κατά τ άλλα- καλές προθέσεις της Γενοπ, ε? Το μόνο μαφιόζικο της υπόθεσης είναι η προφανής και αναίσχυντη πελατειακή στήριξη στους πρώην πασοκατζήδες λαμόγια που νομίζουν πως είναι πιο σημαντικοί από τον κόσμο που δεν έχει να ζήσει και να μεγαλώσει τα παιδιά του. Είναι ντροπή στη νοημοσύνη μας. Είναι απαξιωτικό για την αξιοπρέπεια των υπολοίπων που πληρώνουν τα καπρίτσια τους

Archaeop. Αναμενόμενος ο θυμός σου, αλλά σκέψου: Τι % στον λογαριασμό σου είναι οι μισθοί (ή η αύξησή τους) και τι % είναι οι ΑΠΕ? Τους μισθούς τους παίρνουν ντόπιοι (καλώς ή κακώς). Τις ΑΠΕ τις πληρώνεις κατ' ευθείαν σε ξένους (χωρίς καν να παίρνεις εσύ κάτι , όπως πχ ρεύμα).

κλπ κλπ... 

[--->]