Μπορεί μια αύξηση μισθών να αποτελέσει το φάρμακο για την ύφεση;

 Στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτή τη περίοδο διεξάγεται μια πολύ έντονη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ του Προέδρου Ομπάμα και της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στο Κογκρέσο σχετικά με την πρόταση για αύξηση του ομοσπονδιακού κατώτατου μισθού. Προς το παρόν ο επικεφαλής του Λευκού Οίκου, με μια κίνηση έκπληξη, υπέγραψε διάταγμα που αυξάνει τον κατώτατο μισθό των ομοσπονδιακών υπαλλήλων στα 10,10 δολάρια την ώρα, με προοπτική να επεκτείνει το μέτρο σε όλους τους εργαζομένους. Στα σχέδια των Δημοκρατικών περιλαμβάνεται και η αναπροσαρμογή του ανάλογα με τον πληθωρισμό. Στην πραγματικότητα, το "πλαφόν" των μισθών είχε αυξηθεί σταδιακά το 2007, το 2008 και το 2009, από τα 5,15 έως τα 7,25 δολάρια / ώρα. Η παρέμβαση αύξησε τον κατώτατο μισθό πάνω από τον πληθωρισμό, ξαναφέρνοντας την αξία του σε πραγματικές τιμές στα επίπεδα της δεκαετίας του '80. 

 

Τίποτα πιο επαναστατικό θα πούμε, αν δούμε ότι το όριο της φτώχειας για μια τριμελή οικογένεια είναι σταθερά πάνω από το ετήσιο εισόδημα ενός εργαζομένου που πληρώνεται με τον κατώτερο μισθό από τη δεκαετία κι όλας του '80. 

 

  

Αν και το ποσοστό των εργαζομένων που πληρώνονται με τον κατώτερο μισθό είναι αρκετά μικρό , ελπίζεται ότι αυτό θα επηρεάσει ολόκληρη την αγορά εργασίας , συμβάλλοντας στην αντιστροφή της πτώση του μεριδίου των μισθών που παρατηρείται εδώ και σαράντα χρόνια.

 

Αλλά ο Ομπάμα δεν είναι ο μόνος που επιχειρείί να βελτιώσει τη θέση των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα . Παρόμοια μέτρα παίρνονται σε όλη την υδρόγειο και μάλιστα από έναν ηγέτη κάθε άλλο παρά  "αριστερό" .

Στην Ιαπωνία , ο πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε ανακοίνωσε την " έκπληξη των μισθών" (wage surprise)   [1]. Κυβέρνηση , συνδικάτα και βιομήχανoι εργάζονται για την αύξηση των ονομαστικών μισθών . Με πρώτη ματιά , πρόκειται για ένα μέτρο κοινωνικής δικαιοσύνης , μετά τα τεράστια κέρδη της χρηματιστηριακής αγοράς τη τελευταία χρονιά, χάρη στην ώθηση των "Abenomics" Όμως , όπως θα δούμε , πρόκειται για κάτι πολύ περισσότερο.

Μόνο όταν η σύνδεση μεταξύ κερδοφορίας των επιχειρήσεων και μισθών, που έχει εδώ και χρόνια  διακοπεί, αποκατασταθεί,τότε θα γίνουν επενδύσεις σε σπίτια , αυτοκίνητα και άλλα διαρκή αγαθά , και η κατανάλωση των νοικοκυριών , σε γενικές γραμμές , θα βγάλει, τελικά, την Ιαπωνία από τον αποπληθωρισμό και η οικονομία της θα μπει σε πορεία σταθερής ανάπτυξης .

Αλλά ο Ομπάμα και ο Αμπε δεν είναι οι πρώτοι που θέλουν να αυξηθούν οι μισθοί προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ύφεση.

Το 1935 , ο Franklin Delano Roosevelt που δύο χρόνια πριν είχε αναλάβει την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, πήρε μερικά τολμηρά μέτρα υπέρ των συνδικάτων, με το νόμο περί Εθνικών Εργασιακών Σχέσεων (National Labor Relations Act), με στόχο την αύξηση των μισθών,τη θεσμοθέτηση ενός συμβουλίου επίλυσης των εργατικών διαφορών με την εργοδοσία και την τιμωρία των αντισυνδικαλιστικών συμπεριφορών . Όμως, ήδη από το 1933 , με την Εθνική Πράξη Αποκατάστασης (National Recovery Act), είχε καθιερώσει το δικαίωμα των εργαζομένων να εκπροσωπούνται από τα συνδικάτα , την απαγόρευση των "κίτρινων συνδικάτων", που τα πλήρωνε η εργοδοσία, και στάνταρντ για μισθούς και ωράρια εργασίας. Τέλος, το 1938 ,με το νόμο Fair Labor Standards, νομιμοποιεί και πάλι τον κατώτερο μισθό, το εβδομαδιαίο όριο των 44 ωρών εργασίας, την αυξημένη αμοιβή για υπερωρίες, την απαγόρευση της παιδικής εργασίας (κάτω από τα 16 έτη) και την προστασία της εργασίας των νέων (από 16 έως 18 ετών).Τότε,ο αριθμός των εγγεγραμμένων στα συνδικάτα εκτινάχτηκε στα ύψη και η κατανομή του εισοδήματος άλλαξε υπέρ της μεσαίας τάξης και των εργαζομένων .

 

Μήπως η αύξηση των μισθών λύνει το πρόβλημα; Με μια  πρώτη ματιά θα μπορούσε κανείς να πει ότι αν οι επιχειρήσεις αυξήσουν τους μισθούς θα αναγκαστούν να απολύσουν εργαζομένους ή τουλάχιστον να προσλάβουν λιγότερους, επειδή αυξάνεται το κόστος .Υπάρχουν όμως πολλά επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ της αύξησης των μισθών κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης . 

Πρώτον , η αύξηση των εισοδημάτων από εργασία είναι ένα κίνητρο για την κατανάλωση , όπως επισημαίνει ο ίδιος ο Σίνζο Αμπε στο προαναφερόμενο άρθρο του. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να θεωρείται ως δεδομένο, αφού οι εργαζόμενοι, ειδικά αν είναι χρεωμένοι, μπορούν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος τους να το βάλουν στην άκρη και για να ξεχρεώσουν τα χρέη τους. Σε κάθε περίπτωση, η ελάφρυνση από τα χρέη,μπορεί μακροπρόθεσμα να έχει, ένα επεκτατικό αποτέλεσμα. 

Δεύτερον, η καλύτερη κατανομή του εισοδήματος αποτελεί σημείο σταθεροποίησης του οικονομικού συστήματος [2]. 

Αλλά ίσως η ήττα των αποπληθωριστικών πιέσεων να αποτελεί και τον πιο άμεσο στόχο των πολιτικών που στοχεύουν στην αύξηση των ονομαστικών μισθών . Μια γενική αύξηση των μισθών, πράγματι, θα έχει άμεση επίδραση στην αύξηση των τιμών, τόσο πιο έντονη όσο περισσότερο η αγορά αγαθών απομακρύνεται από την υπόθεση του τέλειου ανταγωνισμού (δεν είναι τυχαίο που ο Ρούσβελτ υιοθέτησε ορισμένα μέτρα ολιγοπωλιακού χαρακτήρα). Ενας συγκρατημένος πληθωρισμός, και η προσδοκία για αύξηση των τιμών μελλοντικά , λειτουργεί υπέρ της ανάκαμψης,  μειώνοντας αφενός τα πραγματικά επιτόκια των προηγούμενων χρεών και από την άλλη σπρώχνοντας όσους έχουν ρευστό (ζεστό χρήμα) να το ξοδέψουν αμέσως έτσι ώστε να αποφύγουν την υποτίμηση του , αντί να αναβάλλουν για το μέλλον επενδύσεις και κατανάλωση . Επιπλέον , η προσδοκία για αύξηση της ζήτησης και των τιμών στο μέλλον αποτελεί  κίνητρο για επενδύσεις .

Τα συμπεράσματα αυτά δεν είναι και τόσο ανορθόδοξα. Ακόμη και στα λεγόμενα κυρίαρχα "νεοκεϋνσιανά " μοντέλα ( DSGE) , όταν μια οικονομία βρίσκεται σε "παγίδα ρευστότητας" ( όταν δηλαδή η κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να ρίξει πιο κάτω τα επιτόκια) τότε,ένα αρνητικό σοκ από πλευράς προσφοράς (αυξήσεις μισθών, μονοπωλιακές τάσεις ή ακόμα και ένας σεισμός ) μπορεί να έχει επεκτατικά αποτελέσματα [3] .

Σημειώσεις

[1] Shinzo Abe, Japan’s Coming “Wage Surprise”, Project Syndicate, 2014 : http://www.project-syndicate.org/commentary/shinzo-abe-unveils-a-concerted-effort-to-raise-japanese-workers–pay-

[2] Engelbert Stockhammer, Rising Inequality as a Root Cause of the Present Crisis, UMass WP, 2012: http://ideas.repec.org/p/uma/periwp/wp282.html

[3] Αναφέρουμε δύο επιστημονικές εργασίες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον , επειδή αναλύουν το New Deal και τις πρόσφατες κρίσεις

 1.  Gauti B. Eggertsson, Was the New Deal Contractionary?, Federal Reserve Bank NY, 2006:  http://ideas.repec.org/p/fip/fednsr/264.html

2.  Gauti Eggertsson, Paul Krugman, Debt, Deleveraging, and the Liquidity Trap, mimeo, 2010: http://ideas.repec.org/a/oup/qjecon/v127y2012i3p1469-1513.html  

3.  Δύο εκλαϊκευτικά κείμενα του Paul Krugman στην επιστημονική εργασία του Χρέος , Απομόχλευση και Παγίδα ρευστότητας (Debt, Deleveraging, and the Liquidity Trap) , διαθέσιμα στην Voxeu.org :

http://www.voxeu.org/article/debt-deleveraging-and-liquidity-trap-new-model

και στην ιστοσελίδα των New York Times : http://krugman.blogs.nytimes.com/2010/11/18/debt-deleveraging-and-the-liquidity-trap/

[--->]

Βλέπε και  Η μπαρούφα των Abenomics

Die Linke: Ταύρος σε υαλοπωλείο η τρόικα

«Σαν ταύρος σε υαλοπωλείο» συμπεριφέρθηκε η τρόικα σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με την αντιπρόεδρο του γερμανικού κόμματος «Η Αριστερά» (Die Linke), Ζάρα Βάγκενκνεχτ, η οποία ζητά να αφαιρεθεί άμεσα η εξουσία από την τρόικα.

Η κ. Βάγκενκνεχτ θεωρεί αναπόφευκτο ένα νέο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, ενώ για τον Αλέξη Τσίπρα πιστεύει ότι θα ασκούσε πολιτική με περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη, μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα αντιμετώπιζε την τρόικα και τη Γερμανία «με περισσότερο τσαγανό».

O δήμαρχος-διμοιρίτης του Ξένιου Δένδια και το praktiker πνεύμα της ναυαρχίδας

  Σύντροφος Κέιν

Με την ΚΝΕ να αναδεικνύεται σε επίσημο γελωτοποιό της διαπλοκής, τα κυριακάτικα προεκλογικά φυλλάδια του καθεστώτος Σαμαρέλου δίνουν κορυφαίες προσφορές για το αναγνωστικό κοινό που θέλει Δένδια μέχρι να ωριμάσουν οι επαναστατικές συνθήκες για τον Κουτσούμπα…

• Ο ΑΓΩΝΑΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Το Πρώτο Βήμα προσφέρει σήμερα αυθεντικό Σαμαρά Ζαππείου κατασκευής Τζεπέτο. «Μείωση φόρων υπόσχεται ο Πρωθυπουργός». Όπως γράφει το Βήμα της Αγάπης, «ο Αντώνης Σαμαράς ανοίγει τα χαρτιά του στο ΒΗΜΑ» και υπόσχεται: «Σταδιακά, υπό τον όρο των πλεονασμάτων, θα μειωθούν συντελεστές σε ΦΠΑ, εισόδημα, κέρδη και -38% τα βάρη στα ακίνητα ως το 2016! (σ.σ. προσέξτε ανναμισελεπτομέρεια το θαυμαστικό) Ενισχύσεις τώρα σε χαμηλοσυνταξιούχους και ενστόλους. Δεν θα γίνουν πρόωρες εκλογές. Δεν δίνει χρίσματα σε δημάρχους, ούτε απαξιώνει τους αντάρτες».


Ο μεγάλος Αρχηγός μοιράζει προεκλογικά ρουσφέτια στον σκληρό πυρήνα του κράτους -γέρους και μπάτσους- και βρίσκει Βήμα στα payroll που μετά τις εκλογές θα σου κουνάνε το δάχτυλο πως δεν έχεις δικαίωμα να αμφισβητείς τους θεσμούς, παίρνεις ό,τι ψηφίζεις και στην τελική εσύ φταις που πίεζες αφόρητα τους τίμιους πολιτικούς που θέλησαν να σε νοικοκυρέψουν αλλά δεν άντεξαν υπό το βάρος του λαϊκισμού και της διάχυτης ανομίας. Για να το εμπεδώσεις καλά, ο μεγάλος Αρχηγός και ο Παπαγάλος του δεν δίνουν χρίσματα ούτε απαξιώνουν τους αντάρτες. Όποιος βγει τη δική μας δουλειά θα κάνει, μόνο να μην είναι παλαβοαριστερός και κάνει του κεφαλιού του.


Αυτό το τελευταίο αποκλείεται. «ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΘΑΚΗΣ». Η αλεπού υπόσχεται πως «Δεν θα πάμε σε ακραία σύγκρουση με τις Βρυξέλλες». Είπαμε, το Πρώτο Βήμα είναι ο καλός μπάτσος για τον ΣΥΡΙΖΑ εκεί που τα Νέα παίζουν το ρόλο του κακού. Μια χαρά δουλεύει το 4-4-2 της διαπλοκής. Από δίπλα «ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΖΑΝ-ΚΛΟΝΤ ΤΡΙΣΕ». Η νυφίτσα υπόσχεται πως «Η Ευρώπη θα βοηθήσει και πάλι την Ελλάδα.


Χριστούλη μου, τι καλό το Βήμα σήμερα, όλοι υπόσχονται πως το 2014 θα είναι φανταστικό. Θα μειωθεί η φορολογία, η Ευρώπη θα βοηθήσει και το σύριζα θα είναι καλό παιδί. Από το στόμα του κυρ-Σταύρου και στου Θεού το αυτί. Να ακούσει επιτέλους κι αυτός ο Χριστιανός τον κοσμάκη που υποφέρει.
Για το καλό του κοσμάκη και οι υπόλοιπες σημερινές προσφορές της εφημερίδας που φτύνει σάλιο και βγαίνει χρυσάφι.


Προσφορά κουπόνι για καλύτερη τηλεφωνική σύνδεση με τον Θεό: «ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Ο ΟΤΕ περνάει στους Γερμανούς».

Προσφορά κουπόνι για να έρθουν πίσω τα κλεμμένα στις καλές ελληνικές τράπεζες που πάντα τ” αγαπούσαν: «ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ Γιατί οι Ελβετοί αμπαρώθηκαν στις θυρίδες τους».

Προσφορά κουπόνι για καλύτερη πιστοποίηση σωτηρίας και ορθής επανένταξης στο ευρώ: «ΟΙ ΠΕΡΙΕΡΓΕΣ ΑΔΕΙΕΣ Τα μυστήρια του Κορυδαλλού και οι “Πυρήνες”».


Προσφορά κουπόνι για αποκριάτικη στολή «Καμίνης ΟΧΙ ΣΤΗ ΒΙΑ»: «Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Κόμματα, αντάρτες και δήμαρχοι στα όπλα».
Όπως γράφει χαρακτηριστικά και ο κυρ-Σταύρος στο σημερινό του ψυχαρογράφημα: «Ο ΑΓΩΝΑΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ». Εμπρός, Αντώνη μη βρίζεις το κεφάλι, με Πάχτα και με Lacta αντίσταση και πάλη.

• ΜΕΘΥΣΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

 η συνέχεια ------>

Η καλύτερη Ελβετία στους δρόμους κατά του φασισμού

 

" Οι μόνοι ξένοι στις συνοικίες μας είναι οι μπάτσοι και οι φασίστες".  Εγραφε το πανό που άνοιγε την χθεσινοβραδινή διαδήλωση στο κέντρο της Γενεύης . Εκατοντάδες διαδηλωτές , κυρίως φοιτητές , νεολαίοι από αντιρατσιστικές συλλογικότητες και την Solidarité, βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν κατά του αποτελέσματος των εκλογών της περασμένης Κυριακής σχετικά με την πρωτοβουλία UDC " Κόντρα στη μαζική μετανάστευση". Με καπνογόνα, μουσική και το σύνθημα "Εξω οι φασίστες από τις γειτονιές μας", αλλά και  "κατά των αφεντικών που διασπούν και βασιλεύουν" και την άρχουσα πολιτική τάξη, "που ευθύνεται για την άνοδο των ρατσιστικών αντιλήψεων στην Ελβετία". Αμέσως μετά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας την Κυριακή σε διάφορες πόλεις της Ελβετίας - Ζυρίχη , Λουκέρνη , Βέρνη - έγιναν αυθόρμητες διαδηλώσεις  διαμαρτυρίας. "Η δικιά σας Ελβετία, δικιά μας φρίκη", έγραφε ένα από τα πανό της διαδήλωσης της Βέρνης. Αλλά το βασικό σύνθημα στις πόλεις που κατέβηκε κόσμος στους δρόμους , ακουγόταν από τα μεγάφωνα και ήταν γραμμένο σε πανό :  "Ντρεπόμαστε"

  

 

[--->]

" Δεν υπάρχει άλλη χώρα στον κόσμο πιο μιλιταριστική και πιο ρατσιστική από το Ισραήλ"

του Marco Santopadre
 

Aυτό καταγγέλλουν οι αντιρρησίες συνείδησης Sahar Vardi και ο πρώην στρατιώτης του Tsahal, Micha Kurz . Οι δύο Ισραηλινοί , καταφέρθηκαν εναντίον της "πολιτικής του τρόμου" με την οποία η χώρα σε μόνιμη κατάσταση πολέμου εκπαιδεύει και επηρεάζει το σύνολο της κοινωνίας .

Και οι ίδιοι , από μικρά παιδιά , ανατράφηκαν με την αποικιοκρατική και στρατοκρατική κουλτούρα την οποία , όμως , κάποια στιγμή την απαρνήθηκαν με κόστος τεράστιες θυσίες . Η Sahar Vardi πλήρωσε ακριβά την επιλογή να αρνηθεί να καταταγεί στον ισραηλινό στρατό για να υπηρετήσει τη στρατιωτική της θητεία. Η κοπέλα από την Ιερουσαλήμ μπήκε και βγήκε από τις στρατιωτικές φυλακές 3 φορές , παρά το νεαρό της ηλικίας της και αντιμετωπίστηκε από το κράτος και την κοινωνία στο σύνολό της, σαν προδότης. Στο τέλος διέφυγε της δίωξης της από τη δικαστική εξουσία μόνο και μόνο επειδή χαρακτηρίστηκε "ψυχικά άρρωστη" και έτσι απαλλάχτηκε από το στρατό .
Ο Micha Kurz , από την Ιερουσαλήμ, πρώην στρατιώτης και συνιδρυτής του κινήματος Σπάμε τη Σιωπή,μια οργάνωση πρώην στρατιωτών του Ισραήλ που εδώ και χρόνια καταγγέλλει την κατάσταση στα Κατεχόμενα, πολέμησε στις τάξεις του στρατού με το Αστέρι του Δαβίδ , κυρίως στη δεύτερη Ιντιφάντα , ενάντια σε άοπλους Παλαιστίνιους και συχνά πολύ μικρούς σε ηλικία. Στη συνέχεια, όμως αγκάλιασε την υπόθεση της παλαιστινιακής αντίστασης  κατά της κατοχής και των διακρίσεων από τους ισραηλινούς.

Σ’ αυτούς αναφέρθηκε (14 Φεβρουαρίου) με εκτενές άρθρο της η ισπανική εφημερίδα Publico , η οποία έδωσε βήμα στους δύο Ισραηλινούς διαφωνούντες που έχουν έλθει στη Μαδρίτη για να μιλήσουν σχετικά με την κατάσταση στο Ισραήλ και τη Μέση Ανατολή. Στον δημοσιογράφο που τους πήρε συνέντευξη, είπαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ισραηλινών περνάει όλη της τη ζωή της χωρίς να γνωρίζει - και χωρίς να ενδιαφέρεται να μάθει - τις πραγματικές συνέπειες της κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών. 

Αυτό είναι το αποτέλεσμα της λεγόμενης  "πολιτικής του φόβου" που το κράτος περνάει στους εβραίους πολίτες από την κούνια μέχρι το θάνατο τους . "Μεγαλώσαμε την εποχή της δεύτερης Ιντιφάντα . Μας έλεγαν ότι όλος ο κόσμος θέλει να μας σκοτώσει, ότι θα μας σκοτώσουν στη μέση του δρόμου", λέει η Vardi , η οποία για πρώτη φορά είδε παλαιστίνιο σε ηλικία 12 χρονών, σε ένα παλαιστινιακό χωριό , 15 μόλις λεπτά με τα πόδια από το σπίτι της .Ο Kurz , αντίθετα , θυμάται ότι δεν είχε ποτέ συναναστροφές με Παλαιστίνιους στη ζωή του μέχρι που άρχισε να τους "συναναστρέφεται", αλλά σαν στρατιώτης, σαν κατακτητής, σαν βασανιστής . "Μεγάλωσα χωρίς να έχω ποτέ γνωρίσει ένα παλαιστίνιο, χωρίς ποτέ να έχω δει πού μένουν, χωρίς να έχω δει ποτέ ούτε καν έναν εβραίο έποικο , χωρίς να ξέρω τι είναι και τι σημαίνει  μια αποικία.

 Η πρώτη φορά που είδα τι σημαίνει κατοχή ήταν όταν πήγα στο στρατό", θυμάται ο νεαρός αντιρρησίας." Οι Ισραηλινοί ζουν μέσα στο φόβο, ένα παράδειγμα είναι ένα τραγούδι που τραγουδιέται το Πάσχα και ένας στίχος του αναφέρει ότι  "σε κάθε γενιά υπάρχει πάντα κάποιος που θέλει να μας εξολοθρεύσει". Ο Kurz υπογραμμίζει μία άλλη πλευρά της εκπαίδευσης στο Ισραήλ : το κράμα μιλιταριστικού τρόπου εκπαίδευσης με στοιχεία από τη Βίβλο. "Περιβάλλεσαι από στρατιωτικά σύμβολα, από τον παιδικό σταθμό κι όλας, " προσθέτει η Vardi , σύμφωνα με την οποία η επίσημη ιδεολογία των ισραηλινών περνάει στον πληθυσμό το μήνυμα ότι "για να επιβιώσουμε πρέπει να επιτεθούμε πρώτοι".
 

Και οι δύο υποστηρίζουν ότι η κριτική στο εσωτερικό της ισραηλινής κοινωνίας είναι αδύναμη και μειοψηφική και ότι ο μόνος τρόπος υποστήριξης είναι η διεθνής κοινότητα να ασκήσει πιέσεις στο Ισραήλ , ενισχύοντας την εκστρατεία BDS (Boycott, Divestment and Sanctions, μποϊκοτάζ , απόσυρση επενδύσεων και κυρώσεις κατά του Ισραήλ) , η οποία μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση την επισφαλή ισορροπία στην οποία στηρίζεται το λεγόμενο "εβραϊκό κράτος".

http://www.publico.es/internacional/501954/en-israel-desde-la-guarderia-ya-estas-rodeado-de-simbolos-militares

 http://www.contropiano.org/internazionale/item/22177-non-c-e-posto-al-mondo-piu-militarista-e-razzista-di-israele