Το 2012 θα το θυμόμαστε με νοσταλγία...

Ο Wolfgang Munchau στο Der Spiegel, με πνεύμα αισιοδοξίας θυμίζει στους Γερμανούς ότι το 2012 δεν ήταν μια καλή χρονιά, αλλά το 2013 θα είναι χειρότερο. Καλές γιορτές!

Άλλη μια χρονιά κρίσης τελείωσε όπως ακριβώς ξεκίνησε: με διάθεση καλύτερη από την πραγματικότητα.Τι θα πρέπει να περιμένουμε για το 2013; Οι ψευδαισθήσεις των πολιτικών τους επόμενους μήνες θα καταρρεύσουν.

Η ηρεμία στις αγορές το φθινόπωρο οφείλεται αναμφίβολα στην ανακοίνωση του Μάριο Ντράγκι το καλοκαίρι και την πρόθεση της ΕΚΤ να αγοράσει απεριόριστο αριθμό κρατικών ομολόγων . Πολλοί σ’ αυτή την ανακοίνωση διέγνωσαν το τέλος της κρίσης.

Η ΕΚΤ μέχρι στιγμής έχει κάνει μόνο  ένα "Μπουου!" και δεν έχει αγοράσει κανένα τίτλο. Αλλά για τις αγορές  η ανακοίνωση αυτή ήταν αρκετή. Το καλοκαίρι, ένας επενδυτής μου έλεγε ότι δεν ξέρει γιατί θα πρέπει να στοιχηματίσει κατά του ευρώ: Ο Ντράγκι του είχε κάνει τη ζωή δύσκολη. Συγχαρητήρια! Η κίνηση αυτή ήταν πράγματι η κίνηση ενός δάσκαλου της νομισματικής πολιτικής.


Αλλά αν καθαρίσουμε τα μάτια μας και αναρωτηθούμε τι πραγματικά έχει αλλάξει το χρόνο αυτό, θα καταλήξουμε στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα. Λόγω της ύφεσης η βιωσιμότητα ιδιωτικού και δημόσιου  χρέους σε πολλές χώρες της ευρωζώνης έχει επιδεινωθεί. Εξάλλου,η κρίση του ευρώ, δεν βγήκε από τα μυαλά των κερδοσκόπων. Γνωρίζουμε από την ιστορία της οικονομίας και την εφαρμογή της στοιχειώδους λογικής ότι μία νομισματική ένωση δεν μπορεί να  προχωρήσει μπροστά όταν υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των πραγματικών οικονομιών, αν δεν υπάρχει μεταφορά κεφαλαίων και αν δεν συλλογικοποιηθεί το χρέος της ευρωζώνης. Αν αυτά δεν συμβούν, τότε το οικοδόμημα θα καταρρεύσει.

Ακόμα και η εποπτεία των τραπεζών, για την οποία τις τελευταίες εβδομάδες κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία, δεν θα αλλάξει πολύ τα πράγματα. Η κάθε χώρα θα συνεχίσει να εγγυάται το δικό της τραπεζικό τομέα . Αυτό για την Ισπανία θα σημαίνει ότι η επανευθυγράμμιση θα κρατήσει για πολύ ακόμα, πολύ περισσότερο από την Ιαπωνία – όπου η κρίση συνεχίζεται για πάνω από 20 χρόνια.

Εκτός από τα διαρθρωτικά προβλήματα που θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, το 2013 άλλοι  δύο μηχανισμοί θα δυσκολέψουν την κατάσταση στην ευρωζώνη.Ο πρώτος και πιο σημαντικός είναι η επίδραση των μέτρων λιτότητας στην οικονομία και έμμεσα στο ύψος του χρέους. Τα τρέχοντα μοντέλα πρόβλεψης έχουν υποτιμήσει σημαντικά τις επιπτώσεις της πολιτικής της λιτότητας σε περίοδο ύφεσης. Εδώ και 5 χρόνια αυτά τα μοντέλα προβλέπουν ανάκαμψη για την Ελλάδα από το επόμενο έτος. Και για φέτος, το ίδιο λένε

Τα μοντέλα αυτά αποτυχαίνουν, επειδή μια σειρά από σταθεροποιητές δεν λειτουργούν: όλα τα κράτη εφαρμόζουν ταυτόχρονα μία πολιτική περικοπών, ο χρηματοπιστωτικός τομέας αντιμετωπίζει δυσκολίες, η νομισματική πολιτική έχει εξαντλήσει τα περιθώρια δράσης της.

Η κρίση θα είναι πάλι εδώ την επόμενη χρονιά.
Ο δεύτερος κίνδυνος έχει να κάνει με τον φαύλο κύκλο της παγκόσμιας υποτίμησης.Αυτό θα οξύνει τις συνέπειες των προγραμμάτων περικοπών. Η αμερικανική κεντρική τράπεζα (Fed) ανακοίνωσε πρόσφατα ότι σχεδιάζει να κρατήσει τα επιτόκια κοντά στο μηδέν μέχρι το ποσοστό ανεργίας να μειωθεί στο 6,5%. Είναι η πρώτη φορά που μια κεντρική τράπεζα καθορίζει τους στόχους της σε σχέση με την ανεργία. Μια ανακοίνωση τόσο σαφής στην Ευρώπη θα ήταν αδιανόητη.

Όμως, η Fed είναι αυτή που υπαγορεύει τις τάσεις της αγοράς. Ο Mark Carney, ο πρόσφατα διορισμένος Διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, βάζει ένα στόχο σε σχέση με το ονομαστικό ΑΕΠ. Αυτό θα σπρώξει την κεντρική τράπεζα να προκαλέσει πληθωρισμό, αν η πραγματική ανάπτυξη είναι πολύ χαμηλή – όπως είναι τώρα. Και ο νεοεκλεγείς επικεφαλής της ιαπωνικής κυβέρνησης Σίνζο Άμπε, θέλει η κεντρική τράπεζα να αγοράζει κρατικά ομόλογα για να αυξηθεί ο πληθωρισμός. Παντού γύρω μας η νομισματική πολιτική χαλαρώνει, μόνο στην Ευρωζώνη δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Η ΕΚΤ αντίθετα συνεχίζει να αποτίει φόρο τιμής στο συνήθη στόχο της σταθερότητας των τιμών. Αφού αυτό γράφουν οι  ευρωπαϊκές συνθήκες. Καθημερινά η Bundesbank και όλα τα μεγαλύτερα εκδοτικά συγκροτήματα της ζητούν να κρατήσει αυτή την πορεία. Οι συνέπειες αυτής της ασυμφωνίας μεταξύ νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και όλων των άλλων κεντρικών τραπεζών δεν έχουν ακόμη αποτιμηθεί από τις αγορές. Περιμένω μια ισχυρή κερδοσκοπική ανατίμηση του ευρώ, η οποία θα βαθύνει την κρίση στην Ευρωζώνη ακόμη περισσότερο.

Η Ισπανία όχι μόνο θα πρέπει να μειώσει το χρέος και ταυτόχρονα να επανευθυγραμμιστεί με τις άλλες οικονομίες, αλλά θα πρέπει όλα αυτά να τα κάνει υπό το βάρος της αύξησης των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Για να ξεφύγει από την παγίδα του χρέους, η Ισπανία θα πρέπει να κουρευτεί το χρέος της, να μεταφερθούν χρηματικοί πόροι σαυτήν ή να υποτιμηθεί το νόμισμα. Δεδομένου ότι η Γερμανία απορρίπτει τις δύο πρώτες παραλλαγές, και η ΕΚΤ την τρίτη, η Ισπανία δεν μπορεί να  επανευθυγραμμιστεί.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις μου, η κρίση θα είναι και πάλι εδώ το επόμενο έτος - κατά πάσα πιθανότητα πριν από τις γενικές εκλογές για το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος για το αν η Ελλάδα θα μπορέσει να εφαρμόσει τις πολιτικές και νομικές μεταρρυθμίσεις. Ισπανία και Πορτογαλία βρίσκονται εξίσου σε κίνδυνο. Και για την Ιταλία, το 2013 θα είναι σίγουρα μια κρίσιμη χρονιά.

Το 2012 θα το θυμόμαστε με νοσταλγία  ... 

[--->]