Από το κούρεμα έως το «μενού ανταλλαγών χρέους» η απόσταση μπορεί να είναι από μηδενική έως χαοτική. Αναλόγως με το εάν τη μετρούν εργαλεία χρηματοπιστωτικής μηχανικής ή η ίδια - ημεδαπή και αλλοδαπή – διανόηση που έχυσε τόνους δακρύων για το… casual look Βαρουφάκη στην πόρτα της Ντάουνινγκ Στρητ.
Το σχέδιο που παρουσίασε ο Βαρουφάκης στους FT
Ο Γιάννης Βαρουφάκης, λοιπόν, είπε με μεγάλη σαφήνεια στους Financial Times και τον Tony Barber ότι η Ελλάδα δεν διεκδικεί ονομαστικό «κούρεμα» χρέους, αλλά την ελάφρυνση μέσω ενός «μενού από debt swap» (μενού ανταλλαγών χρέους) και την δημιουργία δυο νέου τύπου ομολόγων.
Ο πρώτος τύπος, που θα συνδέεται με την ονομαστική οικονομική ανάπτυξη, θα αντικαταστήσει τα ευρωπαϊκά δάνεια διάσωσης και ο δεύτερος, που χαρακτήρισε ως «ομόλογα χωρίς λήξη» (perpetual bonds), θα αντικαταστήσει τα ελληνικά ομόλογα που έχει στην κατοχή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Είπε ακόμη ότι η πρόταση του για ανταλλαγή χρέους θα είναι μια μορφή «έξυπνης μηχανικής του χρέους» (smart debt engineering) η οποία «θα αποφεύγει την χρήση όρων όπως «κούρεμα», που είναι πολιτικά μη αποδεκτοί στην Γερμανία και σε άλλες πιστώτριες ώρες γιατί ακούγεται στους φορολογούμενους ως άμεση ζημία».
Κατόπιν τούτων ακολούθησε ο γνωστός ορυμαγδός περί «κυβίστησης», «εγκατάλειψης της διακήρυξης για κούρεμα του χρέους», υιοθέτησης της «επιμήκυνσης» και άλλων συναφών. Και μπορεί να ήταν κι έτσι εάν παρεμπιπτόντως, προεκλογικά, προφορικά και γραπτά, ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν είχε επανειλημμένως πει τα ίδια πράγματα με ακόμη μεγαλύτερη σαφήνεια.
Τι έλεγε ο Γιάνης Βαρουφάκης προεκλογικά
Έλεγε, για παράδειγμα, ο νυν υπουργός Οικονομικών στα μέσα Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής παρουσιάζοντας το βιβλίο του «Η Γένεση της Μνημονιακής Ελλάδας»: «Κατανοούμε ότι η διοίκηση της ΕΚΤ ανησυχεί επειδή το Καταστατικό της ΕΚΤ δεν της επιτρέπει να φανεί ότι χρηματοδοτεί κράτη-μέλη… Μια απλή λύση που να αποτελεί κούρεμα το οποίο όμως θα ονομαστεί κάτι διαφορετικό είναι η εξής: Το ελληνικό δημόσιο εκδίδει νέα ομόλογα απεριόριστης διάρκειας με ένα πολύ μικρό επιτόκιο (0,1%) και ονομαστικής αξίας ίσης με τα παλαιά ελληνικά ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ. Τα νέα αυτά ομόλογα τα ανταλλάσσει με τα παλαιά που διαθέτει η ΕΚΤ. Έτσι, η Ελλάδα δεν χρειάζεται να δανειστεί ούτε ένα ευρώ για να αποπληρώσει αυτό το χρέος της στην ΕΚΤ, το οποίο ουσιαστικά κουρεύεται, και η ΕΚΤ δεν χρειάζεται να παραδεχθεί ότι δέχθηκε κούρεμα κρατικών ομολόγων που είχε κάποτε αγοράσει».
Κι έλεγε επίσης και τούτο: «Τα δάνεια που έχουμε λάβει από τους εταίρους μας αποτελούν το μεγαλύτερο πολιτικό αγκάθι καθώς είναι δύσκολο για 17 Κοινοβούλια να αποδεχθούν επίσημα το κούρεμα των χρεών μας σε αυτούς… Τι πρέπει να προτείνουμε: Έκδοση νέων ομολόγων του ελληνικού δημοσίου ίσης ονομαστικής αξίας με το χρέος μας στους εταίρους και με χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής κατ’ αρχάς το ίδιο με το συμφωνηθέν. Με δύο διαφορές: Πρώτον, οι ετήσιες συμφωνηθείσες αποπληρωμές να μειώνονται κατά τα 2/3 στις χρονιές που το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας δεν πετύχει ρυθμό μεγέθυνσης 6% και άνω και να αναστέλλονται εντελώς αν ο ρυθμός μεγέθυνσης του ονομαστικού μας ΑΕΠ είναι κάτω του 3%.
Το σημαντικό προτέρημα των πιο πάνω προτάσεων είναι ότι επιτρέπουν στην γερμανική κυβέρνηση να τις ενστερνιστεί χωρίς να τις χαρακτηρίσει κούρεμα, αλλά να της επικοινωνήσει στους πολίτες της ως εξορθολογισμό».
Τι λένε οι αριθμοί για το κούρεμα και τη βιωσιμότητα του χρέους
Το εάν, λοιπόν, τα παραπάνω συνιστούν όντως κυβίστηση και εγκατάλειψη του κουρέματος αποτελούν αντικείμενο περαιτέρω πολιτικής ανάλυσης από τη διανόηση των τηλε-παραθύρων.
Το εάν, όμως, η ουσία του swap που προτείνει ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι ίδια με ένα κούρεμα μπορούν να το δείξουν μόνον οι αριθμοί: Κι αυτοί οι αριθμοί λένε ότι το χρέος μας, αυτή τη στιγμή, φθάνει στα 315 δις ευρώ. Οι περισσότεροι, δε, οικονομολόγοι που το έχουν μελετήσει – από τον Ματιέ Πιγκάς της Lazzard έως τον Γιόαχιμ Σάιντε του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου – έχουν καταλήξει ότι απαιτείται μία απομείωσή του περί το 50% για να γίνει πραγματικά βιώσιμο.
Από το σύνολο του χρέους, ποσό 27 δις ευρώ βρίσκεται στα χέρια της ΕΚΤ. Με τα perpetual bonds ύψους περίπου 25 δις που προτείνει ο υπουργός Οικονομικών, ουσιαστικά αυτό το χρέος διαγράφεται εντελώς. Το μείζον στοίχημα ωστόσο εδώ θα είναι το ύψος του τελικού επιτοκίου που θα συμφωνηθεί καθώς, ιστορικά, τα perpetual bonds θεωρούνται ακριβό χρηματοδοτικό εργαλείο.
Περίπου ανάλογο ποσό έχει στην κατοχή του το ΔΝΤ για το οποίο δεν προβλέπεται κούρεμα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους διακρατείται από άλλες χώρες της ευρωζώνης: Περίπου € 53 δισεκατομμύρια δόθηκαν δανεικά μέσω διμερών συμφωνιών. Κι ένα πολύ μεγαλύτερο κομμάτι , € 142 δισεκατομμύρια , ήρθε από το ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης. Συνολικά, πρόκειται για ένα χρέος που αγγίζει τα 200 δις ευρώ κι εδώ έρχεται ο δεύτερος τύπος swap που προτείνει ο Γιάνης Βαρουφάκης – η ανταλλαγή του με ομόλογα που θα έχουν ρήτρα ανάπτυξης: Με βάση την πρόταση του υπουργού Οικονομικών, η αποπληρωμή του χρέους αυτού θα παγώνει εάν η χώρα δεν έχει ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης τουλάχιστον 3%, ενώ θα υπάρξει παράλληλα και γενναία επιμήκυνση της ωρίμανσής του.
Για την δε πλήρη και τακτική αποπληρωμή του θα απαιτείται ρυθμός ανάπτυξης υψηλότερος του 6%. Κοινώς, εάν και όταν θα έχουμε μια οικονομία που θα τρέχει με ρυθμούς… Κίνας, ναι, τότε δεν θα χρειάζεται άλλη απομείωση χρέους, είτε αυτή λέγεται «κούρεμα», είτε – κατά Βαρουφάκη – χρηματοπιστωτική μηχανική…
