Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν νίκησε
και έλαβε 149 έδρες. Ο Αλέξης Τσίπρας, ο χαρισματικός ηγέτης του, είναι ο
μεγάλος νικητής των εκλογών της Κυριακής 25η Ιανουαρίου. Πολλοί χάρηκαν, κάποιοι
επιδεικνύοντας μια σκανδαλώδη αναίδεια. Είδαμε ηγέτες του γαλλικού
Σοσιαλιστικού Κόμματος, όπως ο ΜΜ. Cambadélis και ο Désir, οι οποίοι μόλις πριν
δύο χρόνια περίπου έβαζαν κυριολεκτικά βέτο στον ΣΥΡΙΖΑ, να σπεύδουν τώρα να πανηγυρίσουν
τη νίκη του. Υπάρχουν άνθρωποι "που δεν ντρέπονται», όπως λένε στη Νότια
Γαλλία ... Είναι αλήθεια ότι η ήττα των ελλήνων "σοσιαλιστών" του ΠΑΣΟΚ
είναι παραδειγματική (λιγότερο από το 5% των ψήφων), όπως είναι σαφές και το χαστούκι που δέχτηκε η φιλελεύθερη δεξιά
Νέα Δημοκρατία. Αλλά αυτή,ειδικά, η νίκη, ανοίγει μια νέα πολιτική φάση στη
ζώνη του ευρώ.
Τι θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ;
Το πρόγραμμα του
ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι σε καμία περίπτωση επαναστατικό. Αλλά για τη σημερινή Ελλάδα η
σημερινή ημέρα σηματοδοτεί μια πραγματική ρήξη. Σε κοινωνικό επίπεδο, προβλέπεται
αύξηση του κατώτατου μισθού στα 750 € (σε σύγκριση με τα κάτω από τα 600 € ),
δέκατη τρίτη σύνταξη για τις συντάξεις κάτω των 700 € και αύξηση του ορίου του ετήσιου φορολογητέου
εισοδήματος για τα φυσικά πρόσωπα, το οποίο είχε μειωθεί στα 5.000 ευρώ, και τώρα θα
ανέβει στα 12.000 ευρώ. Το κόστος του πακέτου, ο ΣΥΡΙΖΑ το υπολογίζει σε κάτι λιγότερο από 12 δισεκατομμύρια ευρώ. Το βασικό όμως
είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δηλώσει την αντίθεσή του στην καταβολή των δύο τρίτων περίπου
του ελληνικού δημόσιου χρέους και αυτό θα μπορούσε να είναι το σημείο μιας πιθανής
σύγκρουσης με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, αφού οι ευρωπαϊκές αρχές είναι στην
πραγματικότητα πιο ευαίσθητες στο θέμα του ελληνικού χρέους παρά στα μακροοικονομικά
μέτρα, τα οποία σε μεγάλο βαθμό φαίνονται αναπόφευκτα.
Είναι φανερό ότι
η Ελλάδα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το δημόσιο χρέος της, το οποίο συνεχίζει να
αυξάνεται, όχι λόγω του ελλειμματικού προϋπολογισμού (πέρα από την εξυπηρέτηση
του χρέους), αλλά υπό το βάρος των τόκων. Αυτό το γνωρίζουν οι
οικονομολόγοι από το τέλος του 2009. Πρέπει λοιπόν να "κουρευτεί" ένα μεγάλο μέρος αυτού του χρέους, και πολλοί
οικονομολόγοι συμφωνούν . Αλλά το "κούρεμα" αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα στα ευρωπαϊκά
θεσμικά όργανα, τα οποία έχουν στην κατοχή τους εκ των πραγμάτων (από την ΕΚΤ,
το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ή ΕΤΧΣ και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό
Σταθερότητας, ή ΕΜΣ) ένα μεγάλο μέρος αυτού του χρέους. Αν η Ελλάδα προχωρούσε
σε στάση πληρωμών (ή αρνιόταν να αναγνωρίσει
το σύνολο ή μέρος του χρέους της), οι φορολογούμενοι της ευρωζώνης θα ήταν
υποχρεωμένοι να συνεισφέρουν οικονομικά, εκτός κι εάν η ΕΚΤ αποφάσιζε να
ανακτήσει τους τίτλους αυτούς, και να μετατραπεί ουσιαστικά σε "κακή τράπεζα " (bad bank) δηλαδή μια τράπεζα που έχει στην
κατοχή της τίτλους χωρίς καμία αξία (το λεγόμενο "ίδρυμα εκκαθάρισης").
Ωστόσο, μια
τέτοια λύση θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη της ευρωζώνης. Είναι
επομένως κατανοητός ο λόγος που οι διάφορες κυβερνήσεις, και ειδικότερα η
γερμανική και η γαλλική, είναι αντίθετες σε μια τέτοια λύση. Το πιο πιθανό
είναι να προσφέρουν στην ελληνική κυβέρνηση μια αναστολή πληρωμής κεφαλαίου και τόκων, για ένα χρονικό διάστημα από
5 μέχρι 20 έτη. Αλλά η ελληνική
κυβέρνηση δεν έχει κανένα συμφέρον να αποδεχθεί μια τέτοια συμφωνία για μια
περίοδο μικρότερη από τα 30 έτη.
Η σύγκρουση
ανάμεσα στην Ελλάδα και τις χώρες της ζώνης του ευρώ μοιάζει αναπόφευκτη. Η
βούληση της ελληνικής κυβέρνησης να απορρίψει το σχέδιο "οικονομικής βοήθειας"
(ένας όρος ψευδεπίγραφος, αφού μεγάλο μέρος των χρημάτων – το 77% - πήγε στις ευρωπαϊκές
τράπεζες) και η εποπτεία της "Τρόικας" (ΕΚΤ, ΔΝΤ και Ευρωπαϊκή
Επιτροπή), για την Αθήνα είναι θέμα αρχής. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι
ο Αλέξης Τσίπρας θα συμβιβαστεί με κάτι
τέτοιο.
Οι διχογνωμίες στο αντίπαλο στρατόπεδο
Σε αυτή τη
σύγκρουση, είναι βέβαιο ότι ο εχθρός (σε αυτή την περίπτωση, οι χώρες της ευρωζώνης
) είναι διχασμένος. Οι Γάλλοι θέλουν να
αποφύγουν ένα φορολογικό σοκ (από την εφαρμογή των ομοσπονδιακών διαδικασιών στο
EFSF και το ESM) και θα είναι υπέρ της μετατροπής της ΕΚΤ σε κακή τράπεζα. Η
Γερμανία αντιτίθεται εντονότατα. Η
Γαλλία και η Ιταλία θα μπορούσαν να υποστηρίξουν κάποια επέκταση της ελληνικής
δημοσιονομικής πολιτικής, που αποτελεί ένα άλλο πεδίο αντιπαράθεσης με τη
Γερμανία.
Ουσιαστικά, η Γερμανία, αλλά σπολλές φορές το ξεχνάμε, η Φινλανδία και η Αυστρία, είναι ανένδοτες ότι τα συμφωνηθέντα δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης, αν
και με τους όρους της συμφωνίας αυτής είναι πιθανό να βρεθούν λύσεις.
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα ξεπερνά την Ελλάδα. Αν οι Έλληνες πετύχουν νέους
όρους ,αυτό θα επιβεβαιωσει την ορθότητα της στρατηγικής του Podemos στην Ισπανία, ένα νέο κόμμα που
αναπτύσσεται, αλλά, και του Κινήματος 5 Αστέρων του Beppe Grillo στην Ιταλία.
Και ειδικά αυτό είναι που φοβίζει τους Γερμανούς ηγέτες.
Η πολιτική που θα
υιοθετηθεί στο τέλος θα λάβει υπόψη κυρίως τις επιπτώσεις που προκαλούνται από
την επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ (σε Ισπανία και Ιταλία), περισσότερα κι από τα
συγκεκριμένα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν στην Αθήνα. Τώρα, αν η Γερμανία (και οι
σύμμαχοί της) θέλουν να σταματήσει η μετάδοση της μόλυνσης ,θα πρέπει να ακολουθήσει
μια σταθερή γραμμή. Αλλά αυτή η σταθερότητα μπορεί να οξύνει την κρίση ανάμεσα στην Ελλάδα και την ευρωζώνη.
Οι επιλογές του Τσίπρα
Ολα αυτά εξαρτώνται
από τις επιλογές που θα κάνει ο Αλέξης Τσίπρας. Μπορεί να αποφασίσει να πάει σε
μια σύγκρουση με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, με τη δύναμη της δημοκρατικής
νομιμοποίησης που διαθέτει, όπως μπορεί
να αποφασίσει να ξεκινήσει από τώρα να κάνει συμβιβασμούς. Αυτή η δεύτερη
υπόθεση σημαίνει τον πολιτικό του θάνατο. Ως εκ τούτου, παρά τις ελπίδες πολλών
Ευρωπαίων, δεν φαίνεται ιδιαίτερα ρεαλιστικό.
Εχουμε πει, σε
αυτό το blog, ότι μια ακόμα προδοσία θα ξεχείλιζε το ποτήρι και αυτό ο Αλέξης Τσίπρας το
γνωρίζει πολύ καλά. Τη Δευτέρα 26 Ιανουαρίου επέλεξε να συμμαχήσει με τους
"Ανεξάρτητους Έλληνες" και όχι με "Το Ποτάμι",ένα μικρό
κεντρώο κόμμα που δημιουργήθηκε από τη διάσπαση του ΠΑΣΟΚ. Οι "Ανεξάρτητοι
Έλληνες" είναι ένα δεξιό κόμμα εθνικής κυριαρχίας, λίγο πολύ κοντά στις
θέσεις που εκφράζονται στη Γαλλία από τον Nicolas Dupont-Aignan. Οπότε διαθέτει
την πλειοψηφία στο ελληνικό Κοινοβούλιο αλλά πάνω απ'όλα δείχνει την ξεκάθαρη επιλογή του να κρατήσει αποφασιστική πολιτική στάση στις μελλοντικές σχέσεις της χώρας με
τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.
Πρόκειται για μια
σημαντική επιλογή. Κάνοντας ένα συμβιβασμό αναφορικά με τις κοινωνικές
μεταρρυθμίσεις και θέτοντας σε πρώτο πλάνο το ζήτημα της αντιπαράθεσης με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, ο Αλέξης
Τσίπρας δείχνει ποιες είναι οι προτεραιότητές του, αποδεικνύει ότι δεν είναι
σεχταριστής και στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους λαούς της Ευρώπης. Το βασικό
ερώτημα είναι, επομένως, αυτό της εθνικής κυριαρχίας και αυτό καθορίζει τις
συμμαχίες που μπορούν να δημιουργηθούν.
Αυτό το μήνυμα
είναι ένα μήνυμα ελπίδας.
Ένα μήνυμα προς
μίμηση.
