Έτοιμες οι γερμανικές τράπεζες να πλήξουν Ισπανία και Ιταλία

του Mauro Bottarelli

Ανακοινώνοντας την περασμένη εβδομάδα, την μείωση του κόστους του χρήματος κατά ένα τέταρτο της μονάδας, μετά τα στοιχεία για τον πληθωρισμό που ήταν 0.7% έναντι 2% που ήταν ο στόχος της ΕΚΤ ,ο Mario Draghi , διέψευδε τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού στην ευρωζώνη . Δυστυχώς όμως γι αυτόν, η Ισπανία με 0,1 % πληθωρισμό ,έχει ήδη περάσει το κατώφλι του αποπληθωρισμού , ενώ η Ελλάδα βρίσκεται σε πλήρη φάση αποπληθωρισμού. Το τελευταία στοιχεία για την Αθήνα είναι πράγματι τα χειρότερα από τότε που άρχισε να καταγράφεται το ποσοστό του πληθωρισμού , ένα ωραίο μείον 2,0 % στις τιμές καταναλωτή .

Με λίγα λόγια , ο αποπληθωρισμός βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, το τελευταίο δώρο του συνδυασμού οικονομικής ύφεσης , περικοπών μισθών και πρόσθετης συμπίεσης των τιμών σε ένα κατεστραμμένο οικονομικό περιβάλλον . Αλλά ξέρετε τώρα, αλίμονο αν αρχίσουμε να επικρίνουμε την τρόικα και τις συνταγές της . Και πολύ περισσότερο , το ευρώ . Να το πούμε όμως και αυτό, αυτός που ισχυρίστηκε ότι η εύθυμη παρέα ΕΚΤ , ΔΝΤ και ΕΕ έχει κάνει πιο πολύ καλό παρά κακό δεν είναι άλλος από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ,τον  Martin Schulz ,ο οποίος είναι μεν σοσιαλιστής,αλλά πάνω απ’ όλα είναι Γερμανός . Επιπλέον,την επομένη, σαυτό που μοιάζει πιο πολύ με παιχνίδι ρόλων, για να μην σφάζεται κάθε φορά ο ίδιος,αυτός που εξαπέλυσε ένα σκληρό κατηγορητήριο κατά των γερμανικών τραπεζών ήταν κυριολεκτικά ο Ολι Ρεν.

Σε άρθρο του στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung FAZ) , ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις τόνισε ότι  "ένα μέρος των γερμανικών αποταμιεύσεων δεν επενδυθήκαν με παραγωγικό τρόπο , αλλά από τις τράπεζες στη Γερμανία και αλλού , άμεσα ή έμμεσα υπό τη μορφή πιστώσεων σε  κερδοσκοπικές φούσκες και φούσκες στην αγορά ακινήτων".

Αλλοίμονο ! Ο Ρεν εξήγησε επίσης ότι η επιτυχία των γερμανικών εξαγωγών είναι κάτι που της αξίζει, αλλά η Γερμανία πρέπει να αυξήσει και την εγχώρια ζήτηση για να βοηθήσει τις άλλες χώρες της ευρωζώνης να ξεπεράσουν την κρίση : "Αυτό που χρειάζεται", τόνισε ο Ρεν, είναι "να αποφευχθούν τυχόν εξελίξεις σε μακροπρόθεσμη βάση που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα αυτής της επιτυχίας.Κάτι που είναι προς το συμφέρον της Γερμανίας, είναι να αποτρέψει τις εξελίξεις που μπορεί μακροπρόθεσμα να θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα αυτής της επιτυχίας , η οποία είναι προς το συμφέρον της Γερμανίας". 

Ο Επίτροπος αναγνωρίζει ότι "τα γερμανικά προϊόντα έχουν ζήτηση παγκοσμίως και είναι ανταγωνιστικά σε ποιότητα και τιμή ,αλλά ότι το υπερβολικό πλεόνασμα του γερμανικού εμπορικού ισοζυγίου δείχνει ότι αυτά τα κέρδη δεν πραγματοποιούνται στη Γερμανία, αλλά στο εξωτερικό". Μου φαίνεται ότι κάπου έχω διαβάσει αυτή τη θέση , αλλά δεν θυμάμαι πού ... 

Τέλος , ο Ρεν εξήγησε ότι "η αύξηση της ζήτησης στη Γερμανία δεν θα οδηγήσει αμέσως σε απότομη αύξηση των εξαγωγών των χωρών της περιφέρειας , αλλά θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να ξεπεραστεί η κρίση , αν οι χώρες αυτές δεν χαλαρώσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις . Εάν η Γερμανία αυξήσει τη ζήτηση και τις επενδύσεις της και εάν η Γαλλία συνεχίσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ,τότε οι δύο μεγάλες χώρες της ευρωζώνης θα συμβάλουν στην ανάπτυξη , την απασχόληση και την ευημερία στην Ευρώπη".
 

Το πρόβλημα , όμως, είναι ότι στο φινάλε η Γερμανία ουδόλως ενδιαφέρεται να επανενεργοποιήσει την ανάπτυξη στην Ευρώπη , διαφορετικά δεν θα συσσώρευε ένα εμπορικό πλεόνασμα της τάξης του 7 % , τρεις φορές πάνω από αυτό της Κίνας .Η Γερμανία κινείται λες και η ΕΕ είναι ιδιοκτησία της, κάτι που αποδεικνύεται από τη στάση της έναντι της Ελλάδας : καθυστέρησε δύο χρόνια να κινηθεί για τον απλούστατο λόγο ότι πριν από την αναδιάρθρωση του χρέους έπρεπε οι γερμανικές τράπεζες να ξεφορτωθούν όσο δυνατόν περισσότερα ελληνικά ομόλογα και σε τιμή ακόμα αξιοπρεπή , πριν το κούρεμα και τις ζημιές απομείωσης των ομολόγων.

Το ίδιο έγινε, όπως έχω πει εδώ και πολύ καιρό , και στην Κύπρο , όπου οι γερμανικές τράπεζες είχαν δισεκατομμύρια σε λογαριασμούς κλειδωμένους με απόδοση 6 % : τότε, παρά το ότι η κατάσταση των τραπεζών στη Λευκωσία ήταν γνωστή εδώ και καιρό , τουλάχιστον από τότε που η Ελλάδα είχε καταρρεύσει, πριν επέμβει περίμενε πρώτα να λήξει η χρονική δέσμευση αυτών των καταθέσεων και μετά να τις επαναπατρίσει . Στη συνέχεια παρενέβη, όχι βοηθώντας αλλά με το bail -in , δηλαδή αναγκάζοντας τους ομολογιούχους και τους καταθέτες να πληρώσουν τη ζημιά των τραπεζών . Αλλά αν αυτά τα δύο παραδείγματα της στάσης της Γερμανίας δεν φτάνουν , ας δούμε τι συμβαίνει σήμερα . Και κάτι που μπορεί να ενδιαφέρει κι έμας, σε λίγο .
 

Ένας από τους δείκτες που πάντα φροντίζω να προσέχω ιδιαίτερα, σε τριμηνιαία βάση, έχει να κάνει με το τραπεζικό άνοιγμα μίας χώρας προς μία άλλη, ο δείκτης της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών(BIS) . Δηλαδή , πόσο είναι εκτεθειμένες οι τράπεζες των διαφόρων χωρών του εξωτερικού σε τρίτες χώρες. Τα τελευταία στοιχεία , του τέλους Ιουνίου του τρέχοντος έτους , μας δείχνουν μια καλά παγιωμένη τάση. Και κάθε άλλο παρά καθησυχαστική .

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί η Γερμανία δεν έχει αναφερθεί ποτέ, επαναλαμβάνω ποτέ, για την κατάσταση στην Ισπανία και γιατί ήταν η  πρώτη που άναψε το πράσινο φως για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος της Ιβηρικής με  41 δισεκατομμύρια ευρώ ; 

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί , εν όψει μακροοικονομικών δεδομένων που τρομάζουν , η Ισπανία απολαμβάνει χαμηλά spreads αλλά κυρίως εξαιρετικά μμε , τόσο που να διατυμπανίζει  στους τέσσερις άνεμους ότι η χώρα έχει επισήμως βγει από την ύφεση ( με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να είναι σχεδόν στο 13%) ; 

Να σας πω εγώ.Η Γερμανία , δηλαδή οι γερμανικές τράπεζες , ήταν πάρα πολύ εκτεθειμένες στην Ισπανία ,οπότε έπρεπε να εφαρμοστεί η ελληνική θεραπεία, δηλαδή να κερδηθεί χρόνος, να σταθεροποιηθεί τεχνητά η κατάσταση , ώστε να μην μειωθεί η αξία των ομολόγων και των τίτλων , και εν τω μεταξύ να αρχίζουν να τα ξεφορτώνονται σιωπηλά , μειώνοντας το άνοιγμα .

Προς την Ισπανία, αλλά και την Ιταλία . Κατά το τρίτο τρίμηνο του 2012 , καθώς και τα δύο προηγούμενα , η Γερμανία και η Γαλλία εξακολούθησαν να μειώνουν την έκθεση τους  προς τη Μαδρίτη και προς εμάς , αλλά σε αντίθεση με το Παρίσι,το Βερολίνο , δηλαδή οι γερμανικές τράπεζες- άρχισαν να τα ξεφορτώνονται τουλάχιστον δύο τρίμηνα πιο πριν . Σιωπηλά, σιωπηλά , αργά αλλά σταθερά. Οι Γαλλικές τράπεζες ανάμεσα στα τέλη του 2009 και τα τέλη του 2011 μείωσαν την έκθεσή τους  προς την Ιταλία, κατά 175 δισ. δολάρια , μια μείωση 34,5 % , αλλά η έκθεσή τους  προς τη χώρα μας παρέμενε πολύ υψηλή : στα τέλη του 2011 , οι γαλλικές τράπεζες είχαν ένα άνοιγμα προς την Ιταλία 332 δισεκατομμύρια δολάρια ,ενώ προς την Ισπανία 114 δισ. ευρώ .
 

Και η Γερμανία ; Την ίδια περίοδο , στα τέλη του 2011 , η Γερμανία είχε μεγαλύτερο άνοιγμα προς την Ισπανία από ό, τι  προς τη Ρώμη : δηλαδή , 146 δισεκατομμύρια δολάρια έναντι 134 . Και τώρα , με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία ; Η Γαλλία έχει ανατρέψει αυτή την τάση : οι γαλλικές τράπεζες μέσα σε τρία τρίμηνα μείωσαν την έκθεσή τους  προς την Ισπανία στα  7 δις δολάρια, από 107 δισ. δολάρια, ενώ την αύξησαν προς την Ιταλία , στα 337 δισ.. Και οι γερμανικές τράπεζες ; Στα τέλη Ιουνίου του τρέχοντος έτους είχαν ένα άνοιγμα 122 δισ. προς την Ισπανία και 125  προς την Ιταλία και συνεχίζουν να μειώνουν τις θέσεις  τους, συνεχίζουν να πουλάνε .
 

Αντίστοιχα, αν οι ιταλικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες έναντι της Γαλλίας μόνο 35 δισ. δολάρια, προς τη Γερμανία είναι για 232 δις. δολάρια και προς την Ισπανία μόνο 18 δις.δολάρια . Δηλαδή , οι ιταλικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες προς το εξωτερικό , αλλά μόνο προς τις χώρες του "σκληρού πυρήνα" της Ε.Ε. , αφού μετά τη Γερμανία  έρχεται η Αυστρία με 98,4 δισεκατομμύρια δολάρια και στη συνέχεια το Ηνωμένο Βασίλειο ,που βρίσκεται έξω από το ζώνη του ευρώ , με 46 δισ. δολάρια .

Οι αριθμοί αυτοί είναι σημαντικοί όταν πρόκειται για τη σταθερότητα ενός τραπεζικού συστήματος : το δικό μας είναι φορτωμένο με τα δικά μας κρατικά ομόλογα , το ισοδύναμο 470 δισεκατομμυρίων ευρώ , αλλά με συνολικό άνοιγμα προς το εξωτερικό 808 δισεκατομμύρια δολάρια , από τα οποία τα 537 στην Ευρώπη ,είναι συγκεντρωμένα σε τρεις χώρες "ασφαλείς" .

Η Γερμανία,αντίθετα, εξακολουθεί να μειώνει τις θέσεις της, αλλά πρέπει να μειώσει ακόμη περισσότερο  την έκθεση της προς την Ισπανία πριν η αλήθεια αποκαλυφθεί και το Ιβηρικό θαύμα , όπως ακριβώς και η οικονομική έκρηξη επί  Θαπατέρο που μετατράπηκε σε μια τεράστια οικονομική φούσκα στην αγορά ακινήτων , έγινε ο εφιάλτης της Νότιας Ευρώπης και παρέσυρε αμέσως και την Πορτογαλία .
 

Τώρα θα πείτε ,αν οι Γερμανοί ξεφορτώνονται όσα αγοράζουν ,ποιος αγοράζει αφού τα σπρεντς παραμένουν χαμηλά ; Οι Ιάπωνες , για παράδειγμα , τα παιδιά τις τεράστιας γιαπωνέζικης ρευστότητας γνωστή ως " Abenomics".  Οι επενδυτές του Ανατέλλοντος Ηλίου στην πραγματικότητα πλησιάζουν δειλά-δειλά στην περιφερειακή αγορά ομολόγων της ευρωζώνης , στοιχηματίζοντας ότι η χειρότερη φάση της κρίσης χρέους έχει περάσει και ότι η επεκτατική νομισματική πολιτική στο μέλλον θα στηρίξει τις τιμές του ευρωπαϊκού χρέους . 

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν χθες το πρωί στο Τόκιο , τον Σεπτέμβριο οι Ιάπωνες επενδυτές πραγματοποίησαν καθαρές αγορές ιταλικών ομολόγων ύψους 35 δισ. γιεν, γύρω στα 264 εκατ. ευρώ , το πρώτο θετικό ισοζύγιο εδώ και έξι μήνες και το πιο σημαντικό στοιχείο από τον Ιούνιο του 2011. Πιο μεγάλες είναι οι αγορές ισπανικών ομολόγων : 46.5 δις.γιεν , το υψηλότερο ποσοστό από τον Μάρτιο του 2011.
 
Από την κορύφωση της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη, δηλαδή από τον Ιούλιο του 2011 – Σεπτέμβριο του 2012 , οι Ιάπωνες επενδυτές πούλησαν συνολικά  1.581 δις. γιεν ( περίπου  12 δισ. ευρώ) ιταλικά ομόλογα και 374 δισεκατομμύρια ισπανικά ομόλογα . Αλλά όχι μόνο αυτοί : αγόρασαν και οι δικές μας τράπεζες και οι Ιβηρικές , καθώς και κάποια μεγάλα αμοιβαία κεφάλαια σε αναζήτηση αποδόσεων στην προσπάθεια τους να ξεφύγουν από τα ομόλογα του αμερικανικού και αγγλικού δημοσίου κατά την κορύφωση της κρίσης.

Η Γερμανία , ωστόσο , ο άξονας αυτής της κρίσης συνεχίζει να μειώνει τις θέσεις της, ενισχυμένη  και με τη ρευστότητα που εγγυώνται η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η Fed που κάνει τον καθένα να θέλει να αγοράσει και να μετατρέψει οποιαδήποτε οικονομική είδηση , ακόμη και την πιο καταστροφική σε αιτία για αγορά.
 

Προσοχή , προς τα τέλη του χρόνου , οι γερμανικές τράπεζες θα ξεφορτωθούν λίγο ακόμα από το ισπανικό τους φορτίο και όταν φτάσει στο επίπεδο που έχουν αποφασίσει, τότε οι δονήσεις από τα σπρεντς θα επανέλθουν, γιατί ο πειρασμός θα είναι να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Deutsche Bank [*]  το 2010: να ξεφορτωθούν δηλαδή με μία κίνηση ομόλογα δισ. ευρώ . Ίσως μετά τα Χριστούγεννα , ίσως την άνοιξη .

Αμέσως μετά τη φάρσα των κρας τεστ των τραπεζών που θα δείτε όλες τις τράπεζες της Ιβηρικής να τα περνούν με άριστα , χάρη και στα 26 δισεκατομμύρια κεφάλαια που εγγυάται το κράτος μεταμφιεσμένα ως μείωση φόρου (tax credit). Τότε η αγορά θα  γιορτάσει δεόντως και κάποιος σημαντικός παράγοντας του τραπεζικού ή ασφαλιστικού γερμανικού συστήματος θα μπορούσε να ρίξει στην αγορά στις ανώτατες σχεδόν τιμές τους, τίτλους , στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα στους μεγάλους παίκτες για το ποιος πρόκειται να καταλήξει στην αγχόνη .
 

Αυτή τη φορά , όμως , ίσως να μην είναι αρκετή μια υπηρεσιακή κυβέρνηση εκτάκτου ανάγκης για να αποφευχθεί η αναδιάρθρωση του χρέους και η επιτροπεία. Ελπίζω να κάνω λάθος .

[*] Στα μέσα του 2011 και στις αρχές του 2012, οι  "ξένοι κάτοχοι ομολόγων του ιταλικού δημοσίου" πούλησαν περίπου 200 δισ. τίτλους του ιταλικού δημοσίου, και αυτή η μαζική πώληση προκάλεσε την εκτίναξη στα ύψη των σπρεντς, την πτώση της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι, και την άφιξη του Μόντι με τις πολιτικές που όλοι γνωρίζουμε. Να σημειωθεί ότι η κατάσταση της πραγματικής οικονομίας στα μέσα του 2011 ήταν καλύτερη σε κάθε τομέα της πραγματικής οικονομίας από ό, τι είναι σήμερα, αλλά εκείνη τη στιγμή οι "ξένοι κάτοχοι ομολόγων του ιταλικού δημοσίου " πούλησαν μαζικά μια τεράστια ποσότητα ομολόγων, ενώ σήμερα που η Ιταλία  έχει αποδυναμωθεί διατηρούν τους τίτλους. Ότι η Deutsche Bank ξεφορτώθηκε μαζικά τους τίτλους  του ιταλικού δημοσίου είναι γνωστό.

[--->]