Η νομισματική ρήξη

Joseph Halevi, από il manifesto, 26 Ιουλίου 2012

Οι πολιτικές λιτότητας στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία βαθαίνουν την κρίση και το χρέος των χωρών αυτών. Η κατάσταση αυτή οδηγεί στη ρήξη του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ. Στο ευρύ κοινό το ζήτημα αυτό δεν συζητείται , αλλά στα πιο ειδικευμένα όργανα η νομισματική ρήξη της ευρωζώνης τονίζεται σε μέγιστο βαθμό.

Την περασμένη εβδομάδα ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας Christian Noyer έδωσε μια συνέντευξη στη γερμανική οικονομική εφημερίδα Handesblatt, η οποία αναπαράγεται ολόκληρη στο διαδικτυακό τόπο της Τράπεζας της Γαλλίας. Αφού εξέφρασε την πίστη του στο ευρώ,ο Noyer δήλωσε ότι "η τροποποίηση των κεντρικών επιτοκίων μας (ΕΚΤ) δεν έχει αντίκτυπο στην οικονομία. Για τις αγορές, το επιτόκιο των τραπεζών εξαρτάται από το κόστος της χρηματοδότησης του κράτους και όχι από αυτό που καθορίζει η κεντρική τράπεζα ". Και εδώ, η πολύ σωστή παρατήρηση που θα έπρεπε να καταλαμβάνει τα πρωτοσέλιδα όλων των εφημερίδων: "Αυτό σημαίνει ότι ο μηχανισμός μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής δεν λειτουργεί." 

Συγκεκριμένα, η ΕΚΤ δεν είναι σε θέση πλέον  να εφαρμόσει τη νομισματική πολιτική της ευρωζώνης.Ο Noyer επισημαίνει ότι το φαινόμενο αυτό "είναι απαράδεκτο για μια κεντρική τράπεζα σε μια νομισματική ένωση". Το ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα συνεπώς είναι ανύπαρκτο. Το μόνο μέτρο που εμπιστεύονται οι αγορές είναι τα χρήματα που μοιράζονται απευθείας στις τράπεζες. Ωστόσο, λέει, ο Noyer, "στο μέλλον δεν μπορούμε να βασιζόμαστε  επ’ άπειρον σε ένα σύστημα όπου η κεντρική τράπεζα χρηματοδοτεί μαζικά το τραπεζικό σύστημα και αντλεί μαζικά ρευστότητα από ένα άλλο τμήμα του προϋπολογισμού της". Το ευρώ έχει καταστεί μία συγκολλητική ουσία.
 

Μπορούμε να συγκρίνουμε τώρα τις διαπιστώσεις του Noyer με τη δήλωση του Mario Draghi στο κλείσιμο της συνέντευξης του στη Le Monde, της 24^ης Ιουλίου. Το ευρώ δεν κινδυνεύει, δήλωσε ο Draghi χωρίς να δώσει καμία οικονομική εξήγηση. Το συνδέει όμως με την ασυλία λόγου των πολιτικών. 

Ας δούμε όμως τι ακριβώς είπε: "Βλέπουμε αναλυτές να κατασκευάζουν σενάρια διάλυσης της ευρωζώνης. Αυτό δείχνει ότι δεν κατανοούν το  πολιτικό κεφάλαιο που οι ηγέτες μας έχουν επενδύσει στην Ένωση και τη στήριξη των ευρωπαίων πολιτών. Το ευρώ είναι μη αναστρέψιμο". Σίγουρα, μέχρι την πλήρη αποσύνθεση του, αφού έχουν πάψει ήδη να λειτουργούν, οι κεντρικές αρτηρίες του νομισματικού συστήματος που αυτό εκφράζει και το κεντρικό νευρικό του σύστημα.

[--->]

Αφησε το χρόνο να κάνει τη δουλειά του*

"Τι έκανες αυτές τις μέρες; ρώτησα. Τίποτα, είπε, σκεφτόμουν, έβλεπα καμια ταινία.Ποιες ταινίες είδες; Τη Λάμψη (The Shining), είπε. Τρομερή ταινία, είπα, την είδα πριν από χρόνια και μετά δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Κι εγώ, πριν από πολλά χρόνια την είδα, είπε ο Αρτούρο, και όλη τη νύχτα δεν έκλεισα μάτι. Είναι μια θαυμάσια ταινία, είπα. Πράγματι,είναι πολύ ωραία, είπε. Μείναμε σιωπηλοί για κάμποση ώρα κοιτάζοντας τη θάλασσα. Δεν είχε φεγγάρι και τα φώτα της ψαρόβαρκας ούτε καν ξεχώριζαν μέσα στο σκοτάδι. 

Θυμάσαι το μυθιστόρημα που έγραφε ο Τόρανς; είπε ο Αρτούρο ξαφνικά. Ποιος Τόρανς; είπα.
Ο κακός της ταινίας στη Λάμψη, ο Τζακ Νίκολσον. Ναι, βέβαια, αυτός ο μπάσταρδος έγραφε ένα μυθιστόρημα, είπα, αν και για να είμαι ειλικρινής μόλις που το θυμόμουνα.Πάνω από πεντακόσιες σελίδες, είπε ο Αρτούρο, και έφτυσε προς τη θάλασσα. Δεν τον είχα δει ποτέ να φτύνει άλλη φορά. Συγνώμη, αλλά αισθάνομαι να ανακατεύεται το στομάχι μου, είπε. Μην ανησυχείς, είπα. Είχε γράψει πάνω από πεντακόσιες σελίδες επαναλαμβάνοντας άπειρες φορές την ίδια φράση, με όλους τους δυνατούς  τρόπους, πότε με κεφαλαία γράμματα, πότε με  πεζά,σε δίστηλο,υπογραμμισμένα,την ίδια πάντα φράση, ούτε λέξη παραπάνω.

Και ποια ήταν; δε θυμάσαι; όχι, δε θυμάμαι, η μνήμη μου είναι χάλια, το μόνο που θυμάμαι είναι το τσεκούρι και ότι το παιδί και η μάνα στο τέλος της ταινίας σώζονται. «All work and no play makes Jack a dull boy** », είπε ο Αρτούρο.Ηταν τρελός, είπα, και από εκείνη τη στιγμή σταμάτησα να βλέπω τη θάλασσα και έψαξα το πρόσωπο του Αρτούρο, δίπλα μου,που έδειχνε έτοιμος να καταρρεύσει. Ηταν ένα καλό μυθιστόρημα, είπε.Με τρομάζεις,είπα,πως  μπορεί να είναι όμορφο ένα μυθιστόρημα, όπου επαναλαμβάνετε μία και μόνο φράση;

Εγώ, αυτό το λέω έλλειψη σεβασμού προς τον αναγνώστη, η ζωή είναι ήδη πολύ σκατά από μόνη της, χωρίς να  χρειάζεται να αγοράσεις κι ένα βιβλίο από πάνω, ένα βιβλίο που το μόνο που λέει είναι «All work and no play makes Jack a dull boy», είναι σαν να σου σερβίρω τσάι αντί για ουίσκι,είναι απάτη και έλλειψη σεβασμού, δε νομίζεις;  Η λογική σου με τρομάζει, Τερέζα, είπε αυτός."

Roberto Bolaño, Από το Los detectives salvajes  ,Οι άγριοι ντετέκτιβς

* No por mucho madrugar amanece más temprano: πρωτότυπος τίτλος

**Σε (πολύ) ελεύθερη απόδοση: η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη

[--->]

Τουρκία: περιστολή της ελευθερίας του Τύπου

Το εθνικιστικό-ισλαμικό κόμμα της Τουρκίας που βρίσκεται στην εξουσία, προσπαθεί να περιορίσει την,ήδη ανύπαρκτη στην πραγματικότητα ελευθερία του Τύπου, ενώ  την ίδια στιγμή οι αρχές προσπαθούν να εξουδετερώσουν μια ομάδα χάκερς της άκρας αριστεράς που καταγγέλλουν την τουρκική επέμβαση στη Συρία και την απαλλαγή των δραστών της σφαγής στη Σίβα[*].

Πρόκειται για πόλεμο αποκαλύψεων αριστερών και δεξιών χάκερ στην Τουρκία, όπου οι ''σοσιαλιστές  πειρατές '' των RedHack πριν λίγες μέρες ανέβασαν απευθείας στο διαδίκτυο τα ονόματα πληροφοριοδοτών της αστυνομίας αφού πρώτα μια τούρκικη ακροδεξιά εθνικιστική οργάνωση είχε δημοσιεύσει στο σάιτ της  τα ονόματα δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών που τους κατήγγειλε ως συμπαθούντες των ''κόκκινων''.

Οι RedHackερς,έχοντας στην κατοχή τους άλλα 15 αρχεία,απειλούν ότι θα τα δώσουν και αυτά στη δημοσιότητα.Τα στοιχεία αυτά αφορούν λίστα με διευθύνσεις και τηλέφωνα πληροφοριοδοτών. Ένας εισαγγελέας της Άγκυρας ζήτησε να συμπεριληφθούν οι RedHack στη μαύρη λίστα των ''τρομοκρατικών οργανώσεων'' μετά την εισβολή της ομάδας ,στις αρχές Ιουλίου, στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας και τη δημοσίευση των ονομάτων των διαπιστευμένων  Τούρκων διπλωματών. 

Η διαδικτυακή επίθεση έγινε για να καταγγελθεί η ''επέμβαση της τουρκικής κυβέρνησης στη Συρία και η ατιμωρησία των υπαίτιων της σφαγής της Σίβας, την πόλη της Ανατολίας όπου πριν από 19 χρόνια 36 Αλεβίτες διανοούμενοι κάηκαν ζωντανοί σε ένα ξενοδοχείο από έναν εξαγριωμένο όχλο φανατικών σουνιτών. Η δίκη των δραστών της σφαγής, έκλεισε την περασμένη χρονιά με την απαλλαγή των κατηγορουμένων. Πριν λίγες ημέρες, η ομάδα χάκερ της άκρας δεξιάς Hackincilar, είχε δώσει στη δημοσιότητα τα ονόματα πολλών δημοσιογράφων και διανοουμένων που θεωρούνται υποστηρικτές των Redhack και τα συνόδευαν με σοβαρές απειλές. Οι τουρκικές αρχές από την πλευρά τους έκλεισαν το λογαριασμό στο Twitter των RedHack, που είχε γύρω στις 40 χιλιάδες ''followers'' .

Εν τω μεταξύ, το ισλαμιστικό-εθνικιστικό κόμμα του Τούρκου Πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το ΑΚΡ, έχει καταθέσει στο κοινοβούλιο πρόταση νόμου για τον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου η οποία, ελευθερία του Τύπου, θεωρητικά κατοχυρώνεται από το άρθρο 28 του Συντάγματος, στην πράξη όμως δεν εφαρμόζεται ποτέ: αμέτρητοι είναι όλα αυτά τα χρόνια οι δημοσιογράφοι που φυλακίστηκαν για αδικήματα γνώμης, οι εφημερίδες κάθε απόχρωσης  που έκλεισαν ή ανεστάλη η λειτουργία τους. 

Για να μην αναφερθούμε στην ανοχή που έδειξαν οι αρχές στις δολοφονίες δημοσιογράφων που έγιναν στοχος φανατικών θρησκευόμενων ομάδων ή υπερεθνικιστών. Και αυτό, παραβιάζοντας το άρθρο 28 του Συντάγματος της Τουρκίας όπου αναφέρεται ότι ''ο τουρκικός Τύπος είναι ελεύθερος και δεν θα πρέπει να λογοκρίνεται''. Εκτός από κάποιες ''εξαιρέσεις'' - στην πραγματικότητα  αμέτρητες, και υπό καθεστώς μεγάλης αδιαφάνειας - στο όνομα της εθνικής ασφάλειας πάντα, της  δημόσιας τάξης και των βασικών αρχών της δημοκρατίας που ιδρύθηκε από τον Ατατούρκ και διευθύνεται  από το στρατό για πολλές δεκαετίες στη σκιά ενός τύποις δημοκρατικού κοινοβουλευτικού συστήματος.

Η άμεση υποτίμηση του ευρώ θα μπορούσε να σώσει την Ισπανία

Ο Μάρτιν Φελντστάιν του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ στην εφημερίδα Φαινάνσιαλ Τάιμς βλέπει τη λύση της κρίσης στην ευρωζώνη, να δίνεται από τις ίδιες τις αγορές, με έντονη πτώση του ευρώ στην αγορά συναλλάγματος.

Σε  άρθρο του στους Φαινάνσιαλ Τάιμς, ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ, Μάρτιν Φελντστάιν αναζητεί πιθανές λύσεις  για τη νέα  κρίση στην ευρωζώνη.

Τώρα που αξιωματούχοι, πολιτικοί και η κοινή γνώμη μιλούν πλέον ανοιχτά για μια πιθανή κατάρρευση του ευρώ, το επιτόκιο του ισπανικού χρέους βρίσκεται εκτός ελέγχου και της Ιταλία να το ακολουθεί με ταχύ βηματισμό, η ίδια η Γερμανία αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μόλυνσης και παρά το ότι όλες οι σύνοδοι κορυφής των ευρωπαίων ηγετών εξακολουθούν να κλείνουν με αισιόδοξα ανακοινωθέντα, αλλά χωρίς καμία πραγματική ουσία, ακριβώς τώρα μια αποφασιστική απάντηση, κατά τον Φελντστάιν, θα μπορούσε να έλθει από τις ίδιες τις χρηματοπιστωτικές αγορές:

“Η αποδυνάμωση της αξίας του ευρώ είναι το κλειδί για την επιβίωση της ευρωζώνης.
Το ευρώ υποχώρησε τον τελευταίο χρόνο κατά 15% συγκριτικά με το δολάριο (από $1,44 κάτω από $1,21). Εάν υποχωρήσει περαιτέρω κατά 15%, τότε θα πλησιάσει σε ισοτιμία 1 προς 1 έναντι του δολαρίου, ενώ θα εξακολουθεί να είναι υψηλότερα κατά 20% από το ιστορικό χαμηλό των 84 σεντς.

Πόσο είναι τελικά το δημόσιο χρέος της Ελλάδας;

Υπό την βαριά σκιά της τρόικας βρίσκεται για ακόμη μια φορά η Ελλάδα. Υπό το κλίμα των ασφυκτικών -όπως είθισται πλέον- πιέσεων διεθνώς, αρχίζουν σήμερα, Τρίτη, οι διαπραγματεύσεις κυβέρνησης και τρόικας, οι οποίες θα κρίνουν την εκταμίευση της δόσης των 31 δισ. Ευρώ τον Σεπτέμβριο. Στο επίκεντρο των διαβουλεύσεων θα βρεθεί το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής της περιόδου 2013 - 2016 και συγκεκριμένα οι περικοπές δαπανών ύψους 11,5 δισ. ευρώ για τη διετία 2013 - 2014.

Τη Δευτέρα, σε πολύωρες συσκέψεις ο υπουργό Οικονομικών Γ. Στουρνάρας και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, προσδιόρισαν μέρος των δαπανών των 11, 5 δισ. ευρώ που δεν είχαν εξευρεθεί ακόμη. Αξιοποιώντας  την έκθεση του ΚΕΠΕ, τις προτάσεις των υπουργείων, εκθέσεις που έχει εκπονήσει το ΔΝΤ, αλλά και παρατηρήσεις της Ομάδας Δράσης της ΕΕ για την Ελλάδα κάλυψαν τα 9,5 δισ. ευρώ από τις εξοικονομήσεις ύψους 11,5 δισ. ευρώ που ζητά η τρόικα σε μεσοπρόθεσμη βάση.
 

Αυτά αφήνει να διαρρεύσουν το υπουργείο οικονομικών και τα παπαγαλάκια της συγκυβέρνησης.
Από πού θα τα βρουν αυτά τα ποσά είναι λίγο ως πολύ γνωστό. Δεν θα αφήσουν τίποτε να στέκεται όρθιο, ότι μπορεί να κοπεί θα κοπεί, ενώ ότι μπορεί να πουληθεί, θα πουληθεί.

 Την ίδια ώρα η φοροεπιδρομή ήδη δεν γνωρίζει κανένα ηθικό, κοινωνικό και οικονομικό φραγμό.
 
 Αρκούν αυτά τα 11,5 δις ευρώ, ακόμη κι αν σκεφτεί κανείς ότι μπορούν να αντληθούν από μια οικονομία και κοινωνία που πνέει τα λοίσθια; 

Ούτε κατά διάνοια. Ακόμη κι αν βρεθούν είναι σίγουρο ότι στην επόμενη επίσκεψη του το κλιμάκιο της τρόικας θα ζητήσει κι άλλα, πρόσθετα μέτρα.

Ήδη το πρωτογενές έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού στο εξάμηνο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2012 έφτασε στο 2,3 δις ευρώ, όσο δηλαδή ήταν ο ετήσιος στόχος που είχε τεθεί εξαρχής από την τρόικα. 

Ενώ οι πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις που υπάρχουν ανεβάζουν το πρωτογενές έλλειμμα στο τέλος του χρόνου σε πάνω από 6 δις ευρώ, δηλαδή γύρω στο 3% του ΑΕΠ. Αν προσθέσουμε σ’ αυτό και τα 9 περίπου δις ευρώ που συνιστούν τους πληρωτέους τόκους του δημοσίου χρέους για το 2012, τότε το δημοσιονομικό έλλειμμα θα ανέλθει τουλάχιστον στα 15 δις ευρώ. Και σ’ αυτά δεν έχουν μπει τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα και έντοκα γραμμάτια που πρέπει να πληρώσει το ελληνικό κράτος έως το τέλος του 2012.

Σύμφωνα με το Δελτίο Δημοσίου Χρέους (Νο 65, Μάρτιος 2012) το χρονοδιάγραμμα λήξης χρέους της κεντρικής διοίκησης υποδηλώνει ότι μέχρι το τέλος τις 31/12/2012, το ελληνικό δημόσιο έχει να πληρώσει 14,9 δις ευρώ σε βραχυπρόθεσμους τίτλους και 8,6 δις ευρώ σε ομόλογα και δάνεια. Σύνολο 23,5 δις ευρώ ληξιπρόθεσμοι τίτλοι χρέους έως το τέλος του 2012.

Αν προσθέσουμε και το εκτιμώμενο δημοσιονομικό έλλειμμα των 15 δις ευρώ, τότε το συνολικό άνοιγμα του ελληνικού δημοσίου στο τέλος του 2012 θα είναι τουλάχιστον 38,5 δις ευρώ. Πόσο απ’ αυτό το ποσό μπορεί να καλυφθεί με πρόσθετα μέτρα και πόσο με νέο δανεισμό θα το δούμε στην πορεία. Πάντως η νέα δόση των 31 δις ευρώ που προβλέπεται για τον Σεπτέμβριο, δεν έχει καμιά σχέση με την κάλυψη αυτών των δανειακών αναγκών του ελληνικού δημοσίου. Τα 25 από αυτά προορίζονται για νέα ανακεφαλαιοποίηση των εγχώριων τραπεζών, ενώ τα υπόλοιπα πρόκειται να καλύψουν ανοίγματα των εγχώριων τραπεζών προς την ΕΚΤ που έχει καλύψει το ελληνικό δημόσιο με δικές του εγγυήσεις.

Προσέξτε τα νούμερα: το δημοσιονομικό έλλειμμα θα είναι τουλάχιστον 15 δις ευρώ στα τέλη του 2012 και οι τροϊκανοί με τους ντόπιους ομολόγους τους ψάχνουν για 11,5 δις ευρώ για την επόμενη διετία. Μαζί με τα ληξιπρόθεσμα θα φτάσει τα 38,5 δις ευρώ το άνοιγμα του ελληνικού δημοσίου στο τέλος του 2012. Θέλει μεγάλη φαντασία για να καταλάβει κανείς ότι είτε θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα περικοπών και μειώσεων, είτε θα πρέπει να βρεθούν πρόσθετοι πόροι δανεισμού του ελληνικού κράτους;

Αλήθεια πόσο είναι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας σήμερα;

Σε απόλυτα νούμερα το δημόσιο χρέος της Ελλάδας μειώθηκε από τα 368,0 δισ. ευρώ στο τέλος του 2011 (165,3% του ΑΕΠ) στα 280,4  δισ. ευρώ στο πρώτο τρίμηνο του 2012, λόγω της αναδιάρθρωσης. 

Για να δούμε πώς έχει διαμορφωθεί: