Οι
διαδικασίες της παγκόσμιας προλεταριοποίησης και αποπρολεταριοποίησης
Από τα τέλη του 18ου αιώνα, υπήρξαν ειδικές φάσεις προλεταριοποίησης
και σχετικής απο-προλεταριοποίησης των κατώτερων τάξεων του παγκόσμιου πληθυσμού.
Φάσεις οι οποίες προεξόφλησαν, εν μέρει, την παγκόσμια επέκταση του κεφαλαίου
(πολιτική και κοινωνική μαζική μετανάστευση σε διηπειρωτικό επίπεδο) ή μπήκαν
σε κίνηση ως συνέπειά της. Η τελευταία φάση μιας σχετικής αποπρολεταριοποίησης
εμφανίστηκε στον κύκλο συσσώρευσης και ρύθμισης των δεκαετιών 1950 και 1960, ο
οποίος κυριαρχήθηκε από το κοινωνικό κράτος και συνοδεύθηκε από την προσωρινή αποαποικιοποίηση
της περιφέρειας.
Από το 1973 και μετά η φάση αυτή αντικαθίσταται από ένα νέο
κύμα παγκόσμιας επαναπρολεταριοποίησης, για την οποία πρέπει να ειπωθεί κάτι
παραπάνω, δεδομένου ότι η εσωτερική σύνθεση τής παγκόσμιας εργατικής τάξης κατά
την έναρξη της κρίσης αποκαλύπτει οπτικές για τις τωρινές δυνατότητες δράσης
της.
Ο
πολυκόσμος της παγκόσμιας εργατικής τάξης
Η παγκόσμια εργατική
τάξη δεν κυριαρχείται από την ελεύθερη μισθωτή εργασία,
αλλά αποτελεί, από το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, έναν πολύπλοκο κόσμο μέσα
στον οποίο η βιομηχανική μισθωτή εργασία έπαιξε έναν σημαντικό και (προσωρινά
σε πολιτικό επίπεδο) ηγεμονικό ρόλο, που όμως δεν είχε ποτέ την προοπτική να
απορροφήσει τα υπόλοιπα τμήματα του προλεταριάτου ή/και να τα μετατρέψει σε
έναν αμιγώς βιομηχανικό εφεδρικό στρατό.
Μέχρι σήμερα, η παγκόσμια τάξη των
εργατριών και των εργατών συγκροτείται σε ένα
«πεντάγωνο»: μαζικής φτώχειας
και μαζικής ανεργίας, μικροαγροτικής οικονομίας συντήρησης, αυτοαπασχολούμενης εργασίας
(μικροαγρότες, τεχνίτες και μικροέμποροι, ψευτο-αυτοαπασχολούμενοι εργάτες
γνώσης), βιομηχανικής μισθωτής
εργασίας και ανελεύθερων εργασιακών σχέσεων όλων των αποχρώσεων (σκλαβιά,
δουλεία λόγω χρεών, χαμαλοδουλειά και συμβολαιακή εργασία, στρατιωτικοποιημένη
και περιοριστική καταναγκαστική εργασία, μέχρι
και τους φτωχούς
εργάτες των μητροπόλεων που
στερούνται ελευθερίας κίνησης, όπως π.χ. στη Γερμανία οι παραλήπτες των
εργασιακών μεταρρυθμίσεων της επιτροπής Hartz IV – στμ: επίδομα ανεργίας).
Μεταξύ αυτών των τμημάτων της παγκόσμιας εργατικής τάξης, που
στις διάφορες περιοχές του κόσμου συνυπάρχουν σε πολύ διαφορετικές αναλογίες,
υπάρχουν περάσματα και δικτυώσεις: τα νήματά τους τέμνονται κυρίως στη μαζική
μετανάστευση ανάμεσα στις προλεταριακές - μικροαγροτικές οικογενειακές σχέσεις
αφενός και τις διηπειρωτικές υποκουλτούρες αφετέρου.
